Ποιος ήταν ο Κ. Βάφης;
Posted by sarant στο 15 Ιανουαρίου, 2023
Θα επαναλάβω σήμερα ένα παλιό, παμπάλαιο φιλολογικό άρθρο, που αρχικά το είχαμε δημοσιεύσει πριν από εντεκάμισι χρόνια. Ο λόγος της επανάληψης δεν είναι ότι βαριέμαι να γράψω ή ότι θα ταξιδέψω και δεν προλαβαίνω· είναι ότι το αρχικό άρθρο είχε ένα βασικότατο λάθος, ένα λάθος που διαιωνίζεται, οπότε έκρινα πως δεν αρκούσε να διορθώσω απλώς το παλιό εκείνο άρθρο αλλά έπρεπε να γράψω καινούργιο -με την ευκαιρία, θα πω και δυο λόγια παραπάνω για το θέμα των διορθώσεων.
Για να επανέλθω στο ερώτημα του τίτλου, ο Κ. Βάφης θυμίζει βέβαια τον Καβάφη. Είναι συνηθισμένο, όταν κάποιοι παρωδούν έργο ενός γνωστού ποιητή, να το υπογράφουν με ένα ψευδώνυμο που παρωδεί το όνομα του ποιητή. Για παράδειγμα, ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης παρώδησε τον Καββαδία υπογράφοντας ως Καββαθίας, ενώ ο Μίμης Σουλιώτης έβγαλε βιβλίο με καβαφικές παρωδίες («Ποιήματα εν παρόδω»), όπου υπόγραφε ως Κ.Φ.Φαβάκης. Και ο Κ. Βάφης εδώ ανήκει -και από εδώ παραθέτω, τροποποιημένο βέβαια, το παλιό άρθρο.
Ο Καβάφης είναι ο ποιητής μας που τα ποιήματά του έχουν παρωδηθεί περισσότερο από κάθε άλλον -και με μεγάλη διαφορά. (Δεύτερος πρέπει να έρχεται ο Καββαδίας, σε παρωδίες του οποίου έχουμε αφιερώσει άρθρο). Ο όρος «παρωδία» εδώ είναι αναγκαστικά πολύ ευρύς -ίσως θα έπρεπε να τον κρατήσουμε μόνο για τις περιπτώσεις όπου αυτό γίνεται με αποκλειστικό σκοπό τη σάτιρα, συχνά και του ίδιου του ποιητή, ενώ τις άλλες περιπτώσεις, όπου το ποίημα γράφεται «με τον τρόπο» του ποιητή, και που μπορεί να αποτελούν ακόμη και φόρο τιμής, να τις πούμε «μιμήσεις». Μια άλλη διάκριση είναι ανάμεσα στις παραφράσεις, δηλαδή τις παρωδίες που ακολουθούν πιστά ένα συγκεκριμένο ποίημα, αλλάζοντας φυσικά κάποιες λέξεις, όπως εδώ ο Γιώργος Κοροπούλης και ο Αλλού Φαν Μαρξ στους Ιδανικούς αυτόχειρες, και σε εκείνες που απλώς εμπνέονται από το ύφος του ποιητή.
Αλλά ας γυρίσουμε στον Καβάφη. Έλεγα ότι έχει παρωδηθεί περισσότερο από κάθε άλλον. Το 1997 ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος συγκέντρωσε σε βιβλίο 170 παρωδίες καβαφικών ποιημάτων, τις περισσότερες από επώνυμους λογίους, ενώ ο καθηγητης Ξ. Κοκόλης έχει εκδώσει δικό του βιβλίο με τριάντα καβαφικές παρωδίες (του τύπου της παράφρασης). Οι πρώτες χρονολογικά καβαφικές παρωδίες που συγκέντρωσε ο Δασκαλόπουλος είναι εχθρικές προς τον ποιητή. Ίσως η καλύτερη ή γνωστότερη από αυτές να είναι η ακόλουθη του Φώτου Πολίτη (1923):
Η αβρά κυρία μετά της οποίας
εγεύθης καλαμάρια και σηπίας
απήλθε χθες εις το αβησσυνιακόν επίνειον.
Τούτο ενθυμού. Εις το αβησσυνιακόν επίνειον
απήλθεν η αβρά κυρία μετά της οποίας
εγεύθης καλαμάρια και σηπίας.
Φυσικά σατιρίζεται το ποίημα «Εις το επίνειον» του Καβάφη, που ξεκινάει:
Νέος, είκοσι οκτώ ετών, με πλοίον τήνιον
έφθασε εις τούτο το συριακόν επίνειον
ο Έμης, με την πρόθεσι να μάθει μυροπώλης.
Το ποίημα αυτό με τις πολυσύλλαβες ομοιοκαταληξίες είχε σκανδαλίσει τους αντικαβαφικούς -το παρώδησε και ο Σπυρομελάς, αλλά η δική του παρωδία είναι χειρότερη και εκτενέστερη και βαριέμαι να την αντιγράψω. Έχει την αξία ότι περιέχει τη λέξη «πιπίνιον», άρα μαθαίνουμε ότι το έλεγαν από τότε.
Αλλά ας πάμε στον Κεραυνό. Η παρωδία αυτή δημοσιεύτηκε στην εφημ. Πολιτεία στις 7/1/1925 και την υπογράφει ο «Κ. Βάφης». Στόχος της είναι να σατιρίσει όχι τον Καβάφη, αλλά τον Γεώργιο Κονδύλη, τον στρατιωτικό που είχε γίνει πολιτικός. Δεν παρωδείται συγκεκριμένο καβαφικό ποίημα, αλλά γίνεται μίμηση του ύφους του Καβάφη -και βέβαια, εδώ κι εκεί υπάρχουν ατόφιοι καβαφικοί στίχοι.
Κεραυνός
Είκοσι χρόνια τον στρατώνα εγνώρισα
και δάφνας έδρεψα στης μάχης το πεδίον
(Κωνσταντινούπολιν, Απείρανθον, Χαλκιδικήν)
Πλην μ’ αηδιάσαν κι αι μάχαι και ο στρατών.
Αφήκα τότε τον στρατόν.
Κάτι με είλκυσεν εις την πολιτικήν,
κάτι κι εγώ να γίνω κομματάρχης,
δεν θα’μαι ο πρώτος δα συνταγματάρχης
που ανήλθεν εις τοιαύτας λειτουργίας.
Τον δρόμον μου ηκολούθησα γοργός
και επάλαισα κατά της βασιλείας
στης Δημοκρατικής Ενώσεως τους κόλπους…
Αι ιδέαι της με συνεκίνησαν ολίγον
πλην με καιρόν βαρέθηκα. Είναι άχαρις
αγών για τάξεις, για πτωχόν λαόν, για δικαιώματα
για ελευθερίας, και άλλα ηχηρά παρόμοια.
Άλλωστε ο Μποδοσάκης με προέτρεψε
ν’ αποσυρθώ γιατί έλεγε θα μου έκοβεν
ευθύς τα λίαν γενναία δοσίματα.
Έγινα τότε φασιστής και αρχηγός
του νέου κόμματος του εθνικού
και υπουργικόν κατέλαβα εδώλιον.
Εδώ ας σταθώ. Καλά είν’ εδώ. Δεν το κουνάω.
Ποτέ απ’ εδώ εξ ιδίας προαιρέσεως.
Και μ΄ ευχαρίστησιν θα μείνω
και ζωήν ολόκληρον εδώ.
Αλλ’ αν χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ
κάποια αλλαγή στις διαθέσεις γίνει
και δοθεί κάποιο φύσημα για πέρα
στον συνάδελφο Πρίμο ντε Ριβέρα,
σ’ εμένα, στον Τσαγκόφ, στο Μουσολίνι,
τότε ίσως επανέλθω στο στρατώνα
και ξαναρχίσω την παλαιά ζωήν μου.
Ίσως να κάνω και κανένα κίνημα
σωτήριον, αξιεπαίνως ενθυμούμενος
τας βενιζελικάς μου παραδόσεις.
Το χρέος προς την πατρίδα και προς τον μπακάλη,
που δύσκολα θα δύναμαι να εξοφλήσω,
αν στερηθώ -πράγμα φρικτόν-
τα λίαν γενναία της εξουσίας δοσίματα.
Αλλ’ ο Εφέσιος αγρυπνεί και όλ’ αυτά
δεν είναι φόβοι βάσιμοι και σοβαροί,
τουλάχιστον για μέλλον λίαν προσεχές…
Ο αναγνώστης του 1925 εύκολα αναγνώριζε τις αναφορές της παρωδίας -με την Κωνσταντινούπολη εννοείται η δράση του Κονδύλη μετά τον Νοέμβριο του 1920, όταν πολλοί βενιζελικοί αξιωματικοί κατέφυγαν στην Πόλη (που ήταν υπό διεθνή έλεγχο) και από εκεί μηχανορραφούσαν (κατά τα άλλα, έφταιξε η αντιπολεμική προπαγάνδα του ΣΕΚΕ για την καταστροφή). Στη Χαλκιδική και την Απείρανθο είχαν γίνει πολύνεκρες συγκρούσεις με τους κατοίκους της περιοχής -στην πρώτη περίπτωση συμμετείχε ο λοχαγός τότε Κονδύλης προσωπικά.
Μισοξεχασμένοι σήμερα, αλλά πολύ γνωστοί τότε ήταν ο Πρίμο ντε Ριβέρα, δικτάτορας της Ισπανίας, όπως και ο Αλεξάνταρ Τσαγκόφ, ομόλογός του της Βουλγαρίας -τον Μουσολίνι τον θυμόμαστε ακόμα, άλλωστε τα πνευματικά εγγόνια του κυβερνούν στην Ιταλία.
Ο Κονδύλης άργησε να κάνει το δικό του κίνημα. Όταν το 1926 ανέτρεψε τη δικτατορία του Πάγκαλου, φέρθηκε σχεδόν υποδειγματικά, αφού γρήγορα οργάνωσε εκλογές, στις οποίες μάλιστα δεν συμμετείχε. Το 1935 όμως έκανε το κίνημα της 10ης Οκτωβρίου που επανέφερε τη βασιλεία ύστερα από χαλκευμένο δημοψήφισμα που έδωσε 98% στο Ναι.
Ο Καβάφης λέγεται ότι αντέδρασε ψυχρά στην παρωδία του «Κ. Βάφη» (αυτή είναι η εκτίμηση του Ε. Μόσχου, στο βιβλίο «Επιστολές στον Μάριο Βαϊάνο»), ίσως επειδή η παρωδία παρουσιάστηκε από την Πολιτεία σαν «απάντηση» των αντικαβαφικών στο φιλοκαβαφικό αφιέρωμα της Νέας Τέχνης του 1924.
Πράγματι, στη δημοσίευση της εφημερίδας προτάσσεται το εξής εισαγωγικό σημείωμα: «Μία μίμησις καβάφειος. Το περιοδικό Νέα Τέχνη αφιέρωσε το τελευταίον της τεύχος εις τον Αλεξανδρινόν ποιητήν κ. Κ. Καβάφην. Οι θαυμασταί του ποιητού ευρήκαν ευκαιρίαν να «οργιάσουν». Οι πολέμιοί του δεν θα εξέσκαζαν κι αυτοί; Οι άνθρωποι θα επάθαιναν κάτι. Εφ΄ω και συνέθεσαν την κατωτέρω αρκετά επιτυχή, ως θα πεισθούν οι αναγνώσται, παρωδίαν, όχι μόνον την γλώσσαν, τον τρόπον, το ύφος μιμηθέντες, αλλά και την ιδιότυπον ενατένισιν των πραγμάτων και ανάπτυξιν θεμάτων προσέξαντες». Κατά τη γνώμη μου, μάλλον θα κρυφοκαμάρωσε ο Καβάφης. Βέβαια, με τις παρωδίες ποτέ δεν ξέρεις -κι η λαπαθιωτική καβαφική παρωδία (Εις Τύριον ζωγράφον) είχε θεωρηθεί χλευαστική από τον Ρουσέλ και μετά έτρεχε ο καημένος ο Λαπαθιώτης να εξηγήσει ότι την είχε γράψει ως φόρο τιμής.
Ως τώρα δεν αποκάλυψα ποιος ήταν ο Κ. Βάφης. Στο αρχικό άρθρο, έλεγα από την αρχή ότι ο Κ. Βάφης είναι ο σημαντικός ποιητής και κριτικός Νίκος Καρβούνης (1880-1947, της ομάδας της Ηγησώς, πρώτα θεοσοφιστής και από το 1930 μαρξιστής).
Αυτό βέβαια δεν το είχα βγάλει από το μυαλό μου. Ο Ε. Ν. Μόσχος, ο επιμελητής του βιβλίου «Κ. Π. Καβάφη – Επιστολές στον Μάριο Βαϊάνο» (1979), σχολιάζοντας μιαν επιστολή Καβάφη προς Βαϊάνο, με ημερομηνία 21.1.1925, όπου ο ποιητής αναφέρει λακωνικά «Εδιάβασα την παρωδία της Πολιτείας», παραθέτει ολόκληρη την παρωδία, σημειώνοντας «γραμμένη από τον ποιητή, κριτικό, δοκιμιογράφο και δημοσιογράφο Νίκο Καρβούνη» (σελ. 114 του βιβλίου). Ο Μόσχος δεν λέει πού βασίζεται για την ταύτιση αυτή, που την επαναλαμβάνει στη σελ. 116 («παρωδίες και σάτιρες σαν κι αυτή του Ν. Καρβούνη»).
Το 1998 ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος εκδίδει (στον Πατάκη) τις Παρωδίες καβαφικών ποιημάτων 1917-1997 και βέβαια περιλαμβάνει τον Κεραυνό του Κ. Βάφη (είναι η έβδομη χρονολογικά από τις 170 παρωδίες της συλλογής). Στο σημείωμά του αποδίδει το ποίημα στον Καρβούνη, βασιζόμενος, ρητά, στον Μόσχο.
Το 2011 έγραψα εγώ το άρθρο στο ιστολόγιο. Και το 2022, στα Μικροφιλολογικά Τετράδια αρ. 33, Παρωδίες στη νεοελληνική ποίηση (από τον Σολωμό ώς τον Καρυωτάκη), οι Λευτέρης Παπαλεοντίου, Τραϊανός Μάνος και Γιώργος Κεχαγιόγλου επίσης περιλαμβάνουν τον Κεραυνό, παραθέτοντας ως πηγές τον Μόσχο και τον Δασκαλόπουλο, και προσδιορίζοντας ότι στην παρωδία του Κ.Βάφη παρωδούνται τα καβαφικά ποιήματα: «Από την σχολήν του περιωνύμου φιλοσόφου«, «Θάλασσα του πρωιού» και «Τείχη«.
Ωστόσο, ο Κ. Βάφης δεν είναι ο Καρβούνης!
Αυτό το συνειδητοποίησα όταν μου έγραψε τις προάλλες μια φίλη, που μελετάει το έργο του Καρβούνη, και στην οποία είχα στο παρελθόν στείλει τον Κεραυνό, η οποία μου υπέδειξε ότι ο Ηλίας Νικολακόπουλος, στην Πολιτική Βιογραφία του Ηλία Ηλιού αποδίδει την καβαφική παρωδία στον Ηλία Ηλιού!
Όπως μου έγραψε η φίλη, ο Νικολακόπουλος, στη σελ. 12-13 του βιβλίου του γράφει:
Η φίλη, που γνώριζε ότι ο Μόσχος αποδίδει την παρωδία στον Καρβούνη, ζήτησε τη γνώμη μου, ποιος από τους δύο έχει δίκιο.
Ευτυχώς, στις μέρες μας άμα είσαι τυχερός μπορείς να βρεις πολλά, κι έτσι κι εγώ βρήκα με τη βοήθεια του γκουγκλ την απάντηση -και αυτή είναι η μόνη συμβολή μου στο θέμα.
Πράγματι, ο Κ. Βάφης είναι ο Ηλιού, ο οποίος βέβαια είναι γνωστός ως κορυφαίος πολιτικός της Αριστεράς, όταν όμως φοιτούσε στη Νομική, στη δεκαετία του 1920, ανήκε στην παρέα του ύστερου Νουμά και είχε πράγματι δημοσιεύσει λογοτεχνικά κείμενα (εδώ μια Μπαλάντα του, δημοσιευμένη στον Νουμά το 1922, όταν ήταν 18 χρονών).
Την ταύτιση Κ.Βάφη-Ηλιού την αποκάλυψε στο φιλολογούν πανελλήνιο ο ίδιος ο Ε.Ν.Μόσχος, που το 1979 είχε ταυτίσει τον Κ. Βάφη με τον Καρβούνη.
Σε άρθρο του στη Νέα Εστία (τεύχος 1383 (1985), σελ. 261-2), που αποτελεί νεκρολογία του Ηλία Ηλιού, ο Μόσχος γράφει: Τότε λοιπόν δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Πολιτεία» ένα ωραιότατο σατιρικό ποίημα με τον τίτλο «Κεραυνός», γραμμένο με τους εκφραστικούς τρόπους του Καβάφη και αναφερόμενο στον Γ. Κονδύλη και με την υπογραφή Κ. Βάφης. Αλλά εδώ πρέπει να αναφερθεί μια λεπτομέρεια και να γίνει μια αποκατάσταση που έχει σχέση με τον Ηλία Ηλιού. Γιατί όταν το 1979 εξέδωσα το βιβλίο μου «Κ.Π.Καβάφη – Επιστολές στον Μάριο Βαϊάνο» (και λυπούμαι που, σε ένα παρόμοιο σημείωμα, αναγκάζομαι να κάνω λόγο για δικό μου βιβλίο), αναδημοσίευα από την «Πολιτεία» το σατιρικό αυτό ποίημα, το απέδιδα όμως εσφαλμένα, όπως κατόπιν αποδείχτηκε, στο Νίκο Καρβούνη. Έλαβα, λοιπόν, τότε μια επιστολή από τον Ηλία Ηλιού, που μου αποκάλυπτε την αληθινή πατρότητα αυτού του ποιήματος και μου τόνιζε πως ήταν δικό του. Ιδού λοιπόν ότι ο Ηλίας Ηλιού είχε και ταλέντο σατιρικού ποιητή.
Προσέξτε όμως τι γίνεται. Η επανόρθωση του Μόσχου δημοσιεύτηκε βέβαια στο πιο έγκυρο λογοτεχνικό περιοδικό της εποχής, αλλά το βιβλίο, φυσικά, συνέχισε να κυκλοφορεί έχοντας τη λανθασμένη ταύτιση Κ.Βάφης = Καρβούνης. Δεν έκανε ποτέ δεύτερη έκδοση ώστε να διορθωθεί το λάθος -τα θηριώδη τιράζ της εποχής εκείνης άντεχαν για δεκαετίες. Οπότε, το 1997 ο Δασκαλόπουλος ήταν λογικό να συμβουλευτεί το βιβλίο του Μόσχου και όχι την επανόρθωση του Μόσχου στη Νέα Εστία, έτσι όπως ήταν κρυμμένη σε μια νεκρολογία του Ηλιού, και να αναπαράξει (σικ, ρε) τη λαθεμένη ταύτιση, και στο ίδιο συγγνωστό λάθος έπεσα κι εγώ το 2011, όπως κι οι ανθολόγοι των Μικροφιλολογικών το 2022. Ο Νικολακόπουλος, από την πλευρά του, επειδή είχε να βιογραφήσει τον Ηλιού, συγκέντρωσε τη βιβλιογραφία τη σχετική με τον Ηλιού, και εκεί βρήκε και τη σωστή ταύτιση. Σε ένα ιδανικό σύμπαν, όπου όλα θα ήταν ψηφιοποιημένα, η επανόρθωση του Μόσχου θα μπορούσε εύκολα να βρεθεί και το λάθος να αποφευχθεί.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 
dimosioshoros said
Πολύ ενδιαφέρον. Καλημέρα.
atheofobos said
Εξαιρετικά ενδιαφέρον το σημερινό, με το οποίο όμως έκανα μια δυστυχώς αναπόφευκτα θλιβερή σκέψη, όταν αναρωτήθηκα ποιος πολιτικός αρχηγός στις μέρες μας έχει την παιδεία του Ηλία Ηλιού για να γράψει κάτι αντίστοιχο; Κανείς.
Επίσης για πρώτη φορά διάβασα το φασιστής. Το χρησιμοποιούσαν ευρύτερα εκείνη την εποχή;
gpointofview said
Καλημέρα
Διορθώθηκε το λάθος, ευρέθη ο Κ. Βάφης
μα μάλλον δεν θα τόμαθε ο ποιητής Καβάφης
ΚΑΒ said
Καλημέρα.
Η επιστολή του Ηλία Ηλιού έχει δημοσιευτεί;
gpointofview said
# 2
Ηταν από τα μεγάλα επιτεύγματα της χούντας, συνοπτικά το «ο παπάς , ο γιατρός και ο δάσκαλος» μετασχηματίσθηκε σε » στρατηγέ μου, θεέ μου, γιατρέ μου» και με το στγμιαίο του «εθνάρχη», βαλσαμώθηκε. Νο φιούτσερ.
ΚΑΒ said
https://www.avgi.gr/politiki/69560_fasina-stoys-fasistes
sarant said
Καλημέρα, ευχαριστώ πολύ για τα πρώτα σχολια!
2-6 Με πρόλαβε ο ΚΑΒ. Και φασιστής έλεγαν τα πρώτα χρόνια και «οι φασίστι» από το ιταλικό.
4 Απ’ όσο ξέρω, δεν έχει δημοσιευτεί.
Λάμπας said
Όταν γράφτηκε η παρωδία, ο Κονδύλης ήταν υπουργός εσωτερικών στην κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου και ήδη είχαν φανερωθεί οι φασιστικές του τάσεις. Στις 11 Νοεμβρίου 1924 καταγγέλθηκε στη Βουλή από το Γ. Πασαλίδη και άλλους ότι, για να χτυπήσει τα κομμουνιστικής επιρροής εργατικά σωματεία της βόρειας Ελλάδας, είχε οργανώσει ένοπλες εργατικές οργανώσεις που διοικούνταν από αξιωματικούς και ασκούσαν τρομοκρατία, κάνοντας μεταξύ άλλων συλλήψεις και επιβάλλοντας και τοπική φορολογία! Ο Μιχαλακόπουλος τον κάλυψε πλήρως, υποστηρίζοντας ότι οι πρακτικές αυτές αποτελούσαν συνέχεια ανάλογων πρακτικών της προηγούμενης κυβέρνησης (Σοφούλη): » Η προκάτοχος κυβέρνησις έδωσεν εντολήν εις τας διοικητικάς αρχάς όπως εν συνεννοήσει μετά των στρατιωτικών αρχών καταρτίσουν εθνικιστικά εργατικά σωματεία, τα οποία δεν είναι ποσώς αξιοκατάκριτα». Προσπάθησε επίσης ως υπουργός να φτιάξει τάγματα «κυνηγών», στην ουσία στρατιωτικά σώματα υπό τον έλεγχό του, με πρόσχημα την καταπολέμηση της ληστείας.
«Φασιστής»: ο συγχωρεμένος Βαγγέλης Γιαννόπουλος είχε χλευαστεί, όταν κάποτε είχε αποκαλέσει έτσι το βουλευτή της Ν.Δ. Τσαγγάρη.
ΣΠ said
6
Και στο ιστολόγιο
https://sarantakos.wordpress.com/2013/10/07/fasces/
Έλση Σαράτση said
Να διορθωθουν χρειάζεται σε μακάρι νέα έκδοση και τα λήμματα «Κ. Βάφης» και «Ηλίας Ηλιού» στην «νέα συμπληρωμένη έκδοση» (2005) των Νεοελληνικων φιλολογικών ψευδωνύμων του Κυριάκου Ντελόπουλου: το Κ.Βάφης αποδίδεται στον Νίκο Καρβούνη και στον Ηλία Ηλιού μοναδικό ψευδώνυμο το «Επαρχιώτης» («Πώς γράφεται στην Ελλάδα η κριτική», στην Φιλική Εταιρεία του Φώτη Κόντογλου, 1925). Ατυχώς δεν έχω πρόχειρη τη συναγωγή του Θεμέλιου «Κριτικά κείμενα για την τέχνη» του Ηλία Ηλιού όπου ο Μουλλάς θα αναφερόταν ίσως σχετικά.
sarant said
8 Ετσι, ακριβώς.
sarant said
10 Ευχαριστώ πολύ. Ακόμα ένα παράδειγμα -και μάλιστα σε έργο αναφοράς!- όπου το λάθος διαιωνίζεται και η διόρθωση περνάει απαρατήρητη.
ndmushroom said
2
Αν θυμάμαι καλά, υπάρχει πολιτικός αρχηγός που έχει καταπιαστεί με σατιρικές παρωδίες, και δη στο παρόν ιστολόγιο. Τον μνημονεύουμε συχνά-πυκνά, αλλά συνήθως για την ανασκευή των ξενοφοβικών ή ρατσιστικών ψεμμάτων του, όχι για το ποιητικό του έργο:-P
eva matenoglou (@evamaten) said
Καλημέρα! Ευτυχές το λαθάκι αυτό που έδωσε την ευκαιρία να ξαναϊδωθεί το ποίημα σε διαφορετικές στιγμές και σε διαφορετικά συμφραζόμενα -και στο τέλος να το μάθουμε κι εμείς. Το ποίημα είναι πραγματικά καβαφικό- πώς το πέτυχε έτσι ο Ηλιού; Κι εγώ νομίζω ότι θα κρυφοκαμάρωνε ο Καβάφης. Γιατί, σατιρίζοντας τον Κονδύλη, δεν φανερώνει καμιά πρόθεση να χλευάσει την ποιητική του Καβάφη, ίσα-ίσα καταφέρνει να αξιοποιήσει τέλεια το ύφος και τα άλλα μέσα της, για να αναδείξει τις αδυναμίες και τις κρυφές σκέψεις και προθέσεις του πολιτικού (αλλά βάζοντας στη θέση της καβαφικής ειρωνείας τη σάτιρα!)
Spiridione said
8. Και εδώ
http://users.sch.gr/symfo/sholio/istoria/kimena/1924.marketos-kondilis.htm
Όσο για τον μυστηριώδη Εφέσιο, ήταν επώνυμο:
«…αυτή η οργάνωσις των λεγομένων εθνικιστών είναι μια δευτέρα εμφάνισις προσώπων απαρτιζόντων το Εθνικόν Δημοκρατικόν Κόμμα εις την Δράμαν […] την κινεί ένα υποκείμενον ελεεινόν και ύποπτον [ο οποίος] έχει μεταβληθή εις ουσιαστικόν διοικητήν της Δράμας».
Το «υποκείμενο» αυτό, διευκρίνισαν πλήθος πληρεξούσιοι, ήταν κάποιος Εφέσιος, διευθυντής της κονδυλικής εφημερίδας Εθνική Ιδέα της Δράμας, την οποία με απόφαση του διοικητή του Α’ Σώματος Στρατού οι αρχές αγόραζαν μαζικά και διένεμαν σε κάθε στρατιωτικό γραφείο και λόχο. Το προφίλ του, χαρακτηριστικό ενός ορισμένου τύπου πρωτεργατών των φασιστικών κινημάτων, θύμιζε τους ρας – τους βίαιους μουσσολινικούς τοπάρχες, πιο διάσημος από τους οποίους ήταν ο Ρομπέρτο Φαρινάτσι, της Κρεμόνας. Στη Δράμα ο Εφέσιος είχε εμφανιστεί λίγο νωρίτερα, μόλις απολύθηκε από τις φυλακές του Παλιού Στρατώνα, συγκεντρώνοντας στο πρόσωπο του τρεις ιδιότητες: «Την ιδιότητα του συμβούλου του πολιτικού συλλόγου του Εθνικού Δημοκρατικού Κόμματος και υπό την ιδιότητα αυτήν προέβαινε δημοσία εις ιδρύσεις και άλλων παρομοίων πολιτικών συλλόγων του αυτού κόμματος· δεύτερον την ιδιότητα αρχηγού πολιτοφυλακής […] και τρίτον την ιδιότητα του αρχηγού των εθνικοφρόνων εργατών». Έτσι, «προέβαινεν εις παντοίους εξοπλισμούς των μελών του κόμματος αυτού και εις παντοίας διαπράξεις εκνόμων πράξεων». Παρουσιαζόταν ως έφεδρος αξιωματικός κι επιστήθιος φίλος του Κονδύλη, ενώ υπηρετούσε στη στρατιωτική ασφάλεια υπό τις διαταγές του Λοχαγού Βασιλάκη, διευθυντή του Β’ Γραφείου της Μεραρχίας Δράμας. Με πρωτοβουλία του, κατάγγελλε ένας βουλευτής, «[π]ας όστις δηλοί πίστιν εις το Εθνικόν Δημοκρατικόν Κόμμα εκλαμβάνεται ως προστάτης του σημερινού κοινωνικού καθεστώτος, οδηγείται εις την Μεραρχίαν και οπλίζεται» από τον διοικητή της, μανιακό αντικομμουνιστή κι επίτιμο πρόεδρο των εθνικών σωματείων της Δράμας Στρατηγό Ξύδη. Επιπλέον, ο Εφέσιος συλλάμβανε σαν κομμουνιστές τους προέδρους των αγροτικών συνεταιρισμών και τους δημόσιους υπαλλήλους που ανήκαν στη Δημοκρατική Ένωση, εκβίαζε ιδιωτικές εταιρείες ν’ αντικαταστήσουν τους εργάτες τους με όργανα του και καταδίωκε όσους αρνούνταν να προσχωρήσουν στο Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα. Ιδιαίτερα στόχευε, όπως είδαμε ήδη, στους πρόσφυγες: «Ελάτε μαζί μας εις τα σωματεία τα εθνικά και θα σας δώσωμεν απόδειξιν διά να εύρετε εργασίαν», έλεγε, στρατολογώντας οπαδούς κυρίως μεταξύ των συμπατριωτών του πρόσφυγα βουλευτή του κόμματος του Μαρσέλου, από τα Σώκια. Αφότου βρέθηκε στην Ελλάδα μπαινόβγαινε στο σπίτι του Κονδύλη στην Αθήνα, πριν από την Καταστροφή όμως είχε αποκτήσει φάκελο στη Χωροφυλακή Σμύρνης ως «σύζυγος ιεροδούλου και εκμεταλλευτής γυναικών, τρις λιποτακτήσας εκ του Ελληνικού Στρατού εν Σμύρνη, παρουσιαζόμενος πάντοτε, ίνα διαφεύγη την στράτευσιν, με έγγραφα ξένης υπηκοότητος [φώναζε «No γκρέκο, Ιταλιάνο», πρόσθετε γραφικά ο Πασσαλίδης], και όργανον ξένης προπαγάνδας».
Αυτές ήταν λοιπόν ορισμένες ενδιαφέρουσες όψεις της πολυσχιδούς προσωπικότητας του βασικού οργανωτή των Εθνικοδημοκρατικών στην ανατολική Μακεδονία.
Σπύρος Μαρκέτος, Πώς φίλησα τον Μουσσολίνι! Τα πρώτα βήματα του ελληνικού φασισμού, Αθήνα, Βιβλιόραμα, 2006, σ. 206-2010
sarant said
15 Μπράβο Σπύρο, που βρήκες ποιος ήταν ο Εφέσιος. Μπουμπούκι!
Costas Papathanasiou said
Καλημέρα! Ωραία, με πλούσιες καταβολές και πολλαπλές προεκτάσεις, η εν λόγω ετυμηγορική αναψηλάφηση, λήγουσα εμμέτρως πλήν σαφώς και ως εξής:
Δεν είν’ Ολύμπου Κεραυνός, μήτε αστραπή από Γκιώνα
ο στίχος που καρβούνισε φασιστικόν στρατώνα:
Αφού την κάπα που φορεί αιμάτινη τη βάφει
(πενθών κατάρα της φυλής στο πνεύμα του Καβάφη)
κ’ είπε “άνθραξ κι ο σοσιαλισμός”—αν πάσα γή είναι τάφος—.
Ηλία φαεινότερο: Ο Ηλιού “Κονδυλογράφος” !
Πουλ-πουλ said
Λογοτεχνική Κυριακή σήμερα «à la manière de», αφήνω λοιπόν και ΄γω έναν ξεκαρδιστικό καζαμία:
https://www.oanagnostis.gr/ekdotikos-kazamias-2023-ton-nikola-sapo-kai-alexandras-samothraki/
Spiridione said
Και εδώ διάφορα για τις φασιστικές ομάδες του Κονδύλη στην Ανατ. Μακεδονία και τον Εφέσιο (σελ. 105 κ.ε.):
Click to access GRI-2014-13059.pdf
όπου υπάρχει και η εξής αναφορά:
Όταν στη Βουλή ο Γ. Κονδύλης αρνήθηκε τις κατηγορίες για τη σχέση του με τον Εφέσιο, ο Α. Παπαδάμ αποκάλυψε ότι ο Α. Εφέσιος ήταν το ίδιο πρόσωπο με τον Μανουσάκη, εννοώντας ότι το Εφέσιος ήταν πλαστό όνομα, βλ. Πρακτικά συνεδριάσεως, ό.π., σσ. 330-331. Ο κονδυλικός Αντώνιος Μανουσάκης (ψευδώνυμο Εφέσιος) καταγόταν από τη Σμύρνη και έδρασε ως μπράβος στη Δράμα, βλ. Αλέξανδρος Δάγκας, Ο χαφιές, ό.π., σσ. 54-55.
ΓΤ said
https://newsbook.com.mt/en/saudi-arabia-sentences-academic-to-death-over-twitter-whatsapp-use/
Δύτης των νιπτήρων said
10 Δυστυχώς πέθανε ο Ντελόπουλος και δεν μπορεί να αναθεωρήσει την έκδοση…
Spiridione said
Πλην ν’ αηδιάσαν
-θέλει διόρθωση εδώ
sarant said
22 Ωχ ναι, το διόρθωσα
18 Γέλασα πάρα πολύ, εξαιρετικό. Πχ
Οι αντίποδες βγάζουν το προηγούμενο από το τελευταίο πριν από το πιο πρόσφατο μυθιστόρημα του Εντουάρ Λουί με τίτλο «Βαρέθηκα να με εκδίδουν οι αντίποδες».
kalantzianastasia said
Reblogged στις anastasiakalantzi59.
Costas X said
Ωραίο το άρθρο, μου αρέσουν πολύ οι μιμήσεις ποιητών, είχα γράψει, αν θυμάστε, κι εγώ «αλά Καββαδία», πρόπερσι που είχε κλείσει το Σουέζ :
https://sarantakos.wordpress.com/2021/04/04/parody/#comment-729223
«…περιέχει τη λέξη «πιπίνιον», άρα μαθαίνουμε ότι το έλεγαν από τότε.»
Εγώ είχα την ( εσφαλμένη; ) εντύπωση ότι είναι αρχαία. Ο Μπαμπινιώτης την γράφει με δύο «π», βλ. τσιππούρα :), και δίνει αρχαία προέλευση :
πιππίνι (το) {πιππιν-ιού | -ιών} 1. ο νεοσσός τού περιστεριού συν. πιτσούνι 2. (μτφ.) όμορφο κορίτσι · 3. ΜΟΥΣ. η γλωσσίδα πνευστών οργάνων. Ετυμ.
πιππίζω ρ. αμετβ. {μόνο σε ενεστ.} (για μικρά πουλιά, ν εοσσούς) βγάζω φωνή που μοιάζει με τον ήχο «πι. πι». – πίππισμα (το). Ετυμ. αρχ. ονοματοποιημένη λ., όπως και τα αντίστοιχα λατ. pipilo, pipio, γερμ . piepen «τιττυβίζω», καθώς και το σανσκρ. pippaka ««είδος πουλιού».
ΓΤ said
Να μην ξεχνάμε το πιπίνι στο ελυτικό «Άξιον εστί».
sarant said
25 Το πιππίζω είναι αρχαίο.
sarant said
27 Και συνεχίζω. Η σημασία πιπίνι = νεοσσός περιστεριού μπορεί να είναι παλιά, πόσο δεν ξέρω. Εγώ έγραφα για τη σημασία πιπίνι = νεαρό άτομο/κορίτσι
Theo said
Ενδιαφέρουσα αποκάλυψη!
Ο Ηλιού μιμείται τον Καβάφη στο λεκτικό και συντακτικό του. Αλλά φλυαρεί. Ενώ ο Καβάφης είναι ο μάστορας του επιγραμματικού και του λιγόλογου.
Πάντως, περισσότερο από Καββαδία (κι ίσως και Καβάφη) νομίζω πως ευεπίφορη στις παρωδίες είναι η ποίηση της Κικής Δημουλά. Έχει γίνει κάποια προσπάθεια συλλογής των δημουλικών παρωδιών;
Πέπε said
29
Στον ελεύθερο στίχο, όταν μάλιστα δεν δεσμεύεσαι από κάποια προσπάθεια σοβαρότητας, μπορείς να γράψεις ό,τι θέλεις. Παρωδίες Δημουλά έχουν βγει πολλές, μπορεί όντως περισσότερες απ’ ό,τι άλλων, αλλά είναι απλή χλεύη και συνήθως εύκολη.
Σε ποιητές με πιο χειροπιαστά χαρακτηριστικά τεχνικής (χρησιμοποιεί τα τάδε μέτρα, το τάδε λεξιλόγιο, τις τάδε συντάξεις) και ιδίως αγαπητούς στους ίδιους που τους παρωδούν, βρίσκεις πιο αξιόλογα πράματα.
Εδώ παλιά είχε παρουσιαστεί μια αριστουργηματική παρωδία Καββαδία, και μάλιστα συγκεκριμένου ποιήματος, του Μαχαιριού. Δε θυμάμαι τον πονήσαντα (και να με συγχωρεί) αλλά την εντύπωση από το ίδιο το «Στικάκι» τη θυμάμαι ολοζώντανα.
Πέπε said
(Κι τώρα που το ξανασκέφτομαι, ίσως δύο παρωδίες του Μαχαιριού, το Στικάκι και κάτι ακόμα…)
ΣτοΔγιαλοΧτηνος said
30# Κύριε, κύριε, ο Ξεροσφύρης ήτανε!
(χαφιέδισα κι έφυγα)
Μαγδαληνή said
31# ναι ο Ξεροσφύρης και ήταν το φλασάκι και όχι το στικάκι
https://sarantakos.wordpress.com/2021/04/04/parody/#comment-729389
eva matenoglou (@evamaten) said
31 32 33
Τέλειο! («Είναι αλαφροί. Σαν τα ‘καναν μυαλό δεν είχαν δράμι» 😂)
sarant said
33 Yπάρχει και μια νεότερη κοββιδική παρωδία του Αβονίδα,
ΤΟ ΡΑΜΠΙΝΤ
Απάνω μου έχω πάντοτε στην τσέπη μου ληγμένο
(για πόσα χρόνια τώρα πια, ένας Θεός το ξέρει)
ένα κινέζικο σελφ-τεστ, παλιό, συφοριασμένο
που απόναν παρακμιακό αγόρασα σπετσέρη.
Θυμάμαι, ως τώρα να ‘τανε, κειον το φαρμακοτρίφτη,
του Χρήστου από το Ρετιρέ ολόφτυστο σωσία,
πλάι σε αντισηπτικά και μάσκες στοιβαγμένες
να δίνει με βραχνή φωνή τούτη την αρμηνεία:
Ετούτο δω το ράπιντ τεστ που θέλεις ν’ αγοράσεις
να ξέρεις πλήρως ο ΕΟΠΥΥ ότι τ’ αποκηρύσσει
κι έχουν να λένε πως αυτοί που αρνητικό τους βγήκε
καθένας κάποιον άνθρωπο δικό του έχει κολλήσει.
Ο Μπόρις απ’ τον Κάρολο κόλλησε της Αγγλίας
και στο κρεβάτι κάθιδρος για νύχτες ξεφυσούσε·
κι ο Τράμπας τη Μελάνια του μια νύχτα του Οχτώβρη
με τα μικρά χεράκια του καθώς την ψηλαφούσε.
Ένας παπάς την παπαδιά και τ’ εκκλησίασμά του
κι ένας αντεμβολιαστής μι’ άτυχη κυρα-Σούλα.
Χέρι με χέρι ξέπεσε και στα δικά μου χέρια.
Πολλά ‘χω δει, μα τούτο δω μου φέρνει αναγούλα.
Σκύψε και δες τον στειλεό πόσο μακρύ τον έχει,
όχι, δεν είναι ρινικό! Από την άλλη βάλτο,
μα εγώ θα σε συμβούλευα για PCR να ψάξεις.
Πόσο έχει; Μόνο δυό ευρώ. Αφού το θέλεις πάρ’το.
Ένα σελφ τεστ έχω φτηνό, στην τσέπη μου κρυμμένο
που η ιδιοτροπία μ’ έσπρωξε και το ‘καμα δικό μου,
κι αφού ποτέ μου δε νοσώ, άνθρωπο να κολλήσω
φοβάμαι μήπως κάποτε το χώσω στον πρωκτό μου…
Μιχάλης Νικολάου said
… κι η λαπαθιωτική καβαφική παρωδία (Εις Τύριον ζωγράφον) είχε θεωρηθεί χλευαστική από τον Ρουσέλ και μετά έτρεχε ο καημένος ο Λαπαθιώτης να εξηγήσει ότι την είχε γράψει ως φόρο τιμής. …
Κατόπιν παρωδίας «Εις Τύριον»
ανεζήτει επαίνου πειστήριον
eva matenoglou (@evamaten) said
35
Έλεος, παιδιά, θα πνιγούμε με τον καφέ!😂
Πέπε said
Μπράβο, αυτοί είστε! Ας βάλουμε και του Ξηροσφύρη να μη γυρνάει σελίδες ο κόσμος μπρος πίσω:
ΤΟ ΦΛΑΣΑΚΙ (με περιεχόμενα ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΑ)
Απάνω μου έχω πάντοτε στο στήθος κρεμασμένο
ένα μικρο κινέζικο φλασάκι σαν αστέρι
όπως αυτά που συνηθούν νάχουν κομπιουτεράδες
που απ΄ένα κωλομάγαζο πήρα στην Βερανζέρη.
Θυμάμαι, ως τώρα να ‘τανε, υπάλληλο κοντούλα,
που είχε τις καμπύλες της, λες απ’ τον Ραφαέλο
ορθή πλάι σε καλώδια για λάπτοπ και μπλουτούθια
να μου μιλά με σιγουριά – θα διάβαζε Κοέλο-.
Ετούτο το φλασάκι, εδώ, που θέλεις ν’ αγοράσεις
να ‘σαι πολύ προσεκτικός με τι θα το φορτώσεις,
και κάνε του συχνά backup σε δυό και τρία μέρη
γιατί ενώ είσαι σίγουρος μπορεί να τα σκατώσεις.
Ο πρόεδρος επήδαγε σ’ αυτό τη Δόνα Τζούλια,
κι εκείνονε με τη σειρά ψηλός ξανθός πηδούσε,
ο άλλος αντιπρόεδρος μαζί κι ο αδερφός του
είχαν στριμώξει δυο μικρές και η κυρά κοιτούσε.
Ένας αράπης τη μικρή, μιανού υπουργού την κόρη
και ένας μεγάλοβουλευτής μ΄ένα χοντρό λοστρόμο.
Τσόντα στην τσόντα γέμισα ογδόντα γιγαμπάιτ.
Μήπως και γίνουν φανερά, αυτό τους φέρνει τρόμο.
Σκύψε στο φόντο στη γωνιά ένα εθνόσημο έχει.
Είναι αλαφροί. Σαν τα ‘καναν μυαλό δεν είχαν δράμι
που όλοι τους συμβουλεύανε για κάμερες να ψάξουν.
«Πόσα θες;» «Μύρια εφτά αλλιώς θα πας χαράμι».
Ένα φλασάκι έχω μικρό στο στήθος κρεμασμένο,
που η απληστία μ’ έκαμε και το ‘καμα δικό μου,
κι όλοι αυτοί που μέσα του είναι καταγραμμένοι
φοβάμαι πως νυχθημερόν ψάχνουν το θάνατό μου…
Σίγουρα θα το ‘χα πει τότε (δεν πάω να ψάξω), αλλά ας το ξαναπώ: Εύγε και στους δύο. Υποδειγματικές παρωδίες.
(Και πραγματικά, πιστεύω ότι καλή παρωδία γίνεται μόνο αν σ’ αρέσει ο παρωδούμενος, όχι αν τον μιμείσαι ειρωνικά.)
xar said
@30-33
Τώρα διάβασα το άρθρο εκείνο, δεν το είχα δει ως τώρα. Καταπληκτικό!
Εκτός από το φλασάκι, ξεχώρισα και τον Ιδανικό και ανάξιο χειριστή (σχόλιο #92).
sarant said
38 τέλος: Ισχύει σε μεγάλο βαθμό
Μιχάλης Νικολάου said
29, 30,
Αυτοματοποίηση (no pun intended) παρωδίας της Δημουλά είχε γίνει και από το λογισμικό Dimoula Generator.
Προσπάθειες για ποίηση, και γενικότερα «δημιουργικότητα», από λογισμικό έχουν ιστορία δεκαετιών, και τελευταία φαίνεται να υπάρχει κάποια έξαρση.
Δύτης των νιπτήρων said
41 Το Dimoula Generator του μέγιστου μπλόγκερ Ηλία δεν είναι όμως λογισμικό, είναι αλγόριθμος (που μπορεί να εφαρμόσει ο καθένας).
Konstantinos said
Καταπληκτικό το dimoula generator. Όμως η έννοια παρωδία σε ποίημα της Δημουλά δεν είναι κάτι σαν πλεονασμός? Έχει μια αυτοαναφορικότητά αφου και τα κανονικά ποιήματα της είναι σαν παρωδίες με ειρωνική διάθεση.
sarant said
41 Θα χρειαστεί άρθρο για το Chat GPT
Theo said
@30, 35, 41:
Ευχαριστώ. Είχα μιαν εντύπωση ότι κάποιος είχε αναφέρει εδώ το dimoula generator. Και τις παρωδίες του Αβονίδα και του Ξεροσφύρη τις είχα διαβάσει και μου άρεσαν πολύ, αλλά Έμενταλ ένεκα…
Costas Papathanasiou said
41,42,43:Εν τούτοις, μία μεγάλη παρωδία θα μπορούσε να αρκεστεί και σε έναν μόνο κοφτό ήχο(π.χ. ξεροβηχα) γνωστού όντος ότι “τ’ ὅλ ’ ἀκονίζειν, ἐστί φιλοψοφείν”. Ιδού, για παράδειγμα, ένα σχετικό ποιημάτιο, συνιστώμενο, απλώς και μόνο, από τα 24 θεία ελληνικά γράμματα και επιγραφόμενο:
«Γκουχ!»(*)
Γκολφ ψυχθέν·
βήξω
“μπριτζ:δᾴς! ”
(*)τουτέστιν: “ευπορεία, υψ-άλτου vicks”, ή “ένας ήχος χείλιες φέξεις”)
ΕΡΜΗΝΕΙΑ:
Με ένα διακριτικό βηχάκι, καθότι γνήσιος Λάκων τζέντλεμαν και δή θερμοπύλιος, θα προτείνω —δοθέντος του παγετού, έξω, στο λιτό γήπεδό μας του γκολφ— να ζεστάνουμε σώμα και νουν (καθείς δε και την Γκόλφω του εάν αγαπά) εντός αιθούσης μπριτζ, παίζοντας εναλλακτικά τα χαρτιά μας δίπλα στη φλόγα του τζακιού το οποίο θα σηματοδοτεί ούτω πως, αναμφιβόλως, την αναντάν παπαντάμ ευγενή καταγωγή μας, ιδίως δε το ημέτερο προσάναμμα για πρόσληψη και εμπέδωση του εξ αθανάτου Εστίας Φωτός, του ανεσπέρως φεγγοβολούντος υπέρ Οικουμενικής Αγάπης και ισομερώς κλώμενου καί στα τέσσερα σημεία του Ορίζοντα γεφυρώνοντάς τα ώστε να κορυφωθεί αυτή η ασταμάτητη, πανανθρώπινη, υπερτρισχιλετής λαμπαδηδρομία του αρχαιοελληνικού μας πνεύματος, όπως τούτο μπολιάστηκε ιδιοφυώς και με Θεία Οικονομία κατά τη μοναδική Μc-Aρία καρποφόρο διανομή του τόσο με βρεταννικό φλέγμα όσο και με λατινοτουρκική ινδοευρωπαϊκή συμπαιγνία, αληθώς δε προσεμαρτυρήθη και ως Λόγος-“μπιγκ μπανγκ” ήδη από τους επιφανείς καθηγητάς Μωυσήν, Ζωροάστρην και Αεινστάην (ων πάσα αυγή Ταυ-Φως, βεβαίως), για να καταγραφεί εντέλει επισήμως και ως ανυπέρβλητο αγαθό και παγκόσμια κληρονομιά, ευωχία και μέθεξη Σύμπαντος, στα άπαντα Μπαμπινιώτη, Κριαρά (ή ετέρου “Δούλ Καρνέιν”, όπως Πανός, Μεγαλέξαντρου, Ντελ Τόρο), Παπαρρηγοπούλου et ales — έργα τα οποία, εν συνεχεία, ίδε ριγών και ψάλλων ως πτηνόν εξαπτέρυγπν.
Georgios Bartzoudis said
(α) «αναφορές της παρωδίας -με την Κωνσταντινούπολη εννοείται η δράση του Κονδύλη μετά τον Νοέμβριο του 1920, όταν πολλοί βενιζελικοί αξιωματικοί κατέφυγαν στην Πόλη (που ήταν υπό διεθνή έλεγχο) και από εκεί μηχανορραφούσαν (κατά τα άλλα, έφταιξε η αντιπολεμική προπαγάνδα του ΣΕΚΕ για την καταστροφή)».
# Ναι, έτσι: Μικρή (αλλά υπαρκτή) ήταν η …συνεισφορά του τότε «ΚΚΕ» (ΣΕΚΕ) στη Μικρασιατική Καταστροφή. Το ίδιο ισχύει και για την (νέα τότε) Εθνική Άμυνα της Κων/λης, και ιδίως για τη δράση του Κονδύλη: Έρριχναν λίγο νεράκι στον μύλο του Κεμάλ!
(β) Στη Χαλκιδική …. είχαν γίνει πολύνεκρες συγκρούσεις με τους κατοίκους της περιοχής ….συμμετείχε ο λοχαγός τότε Κονδύλης προσωπικά».
# Το 1916 ο Κονδύλης στάλθηκε, από την Εθνική Άμυνα, στη Χαλκιδική, όπου άσκησε εκτεταμένη βία στον τοπικό πληθυσμό που αρνούνταν να στρατευθεί. Εκτέλεσε με απαγχονισμό τον Γρηγόριο Σενάπαλο επικεφαλής της αντιβενιζελικής στάσεως στον Πολύγυρο, ενώ τουφέκισε ή εκτόπισε πολλούς.
(γ) «Ο Κονδύλης άργησε να κάνει το δικό του κίνημα. Όταν το 1926 ανέτρεψε τη δικτατορία του Πάγκαλου, φέρθηκε σχεδόν υποδειγματικά, αφού γρήγορα οργάνωσε εκλογές, στις οποίες μάλιστα δεν συμμετείχε. Το 1935 όμως έκανε το κίνημα της 10ης Οκτωβρίου που επανέφερε τη βασιλεία ύστερα από χαλκευμένο δημοψήφισμα που έδωσε 98% στο Ναι».
# Το 1928 επανέρχεται ο Βενιζέλος και συνενώνει γύρω του όλα σχεδόν τα βενιζελογενή κόμματα, μεταξύ των οποίων και αυτό του Κονδύλη. Διενεργεί εκλογές με πλειοψηφικό, τις κερδίζει και κυβερνά μέχρι το 1932. Στο μεταξύ, ο Κονδύλης περιμένει να του προσφερθεί η Προεδρία της Δημοκρατίας, ως ανταμοιβή για τις μέχρι τότε υπηρεσίες του. Όμως, οι Βενιζελικοί φίλοι του προτιμούν για τη θέση αυτή τον Κουντουριώτη και στη συνέχεια τον Αλέξανδρο Ζαΐμη. Και, ο ακραιφνής βενιζελικός Κονδύλης θα μεταπηδήσει στο στρατόπεδο των βασιλοφρόνων. Ως Αντιβασιλιάς επανέφερε και υποδέχθηκε τον Γεώργιο Β’, που τον επιβράβευσε για τις φιλοβασιλικές του υπηρεσίες, στέλνοντάς τον στο σπίτι του!
(δ) Atheofobos said (σχόλιο 2): «…Το φασιστής. Το χρησιμοποιούσαν ευρύτερα εκείνη την εποχή»;
* Τω καιρώ εκείνω (1925-26) πλείστοι όσοι δήλωναν, διά του τύπου την προσχώρησή τους στην «καινούργια ιδεολογία», δλδ στον φασισμό, που είχε «επινοήσει» ο Μουσολίνι το 1922. Ήταν κι αυτός ένας ΣοσιαλΗστής, σαν τους σημερινούς συντρόφους μας της καϊλίδικης σοσιαλ-παρέας. [κράτησα μερικά ονοματάκια, από Ακανία μεριά, από το ψηφιοποιημένο αρχείο εφημερίδων της Εθν. Βιβλιοθήκης].
(ε) Περισσότερα για τον Κονδύλη
Γεννήθηκε στον Προυσό Ευρυτανίας. Έλαβε μέρος στην Κρητική Επανάσταση του 1896 ως απλός οπλίτης, προαχθείς σε Λοχία λόγω ανδραγαθίας. Συμμετέσχε στον Μακεδονικό Αγώνα ως οπλαρχηγός (στη Χαλκιδική), καθώς και στους Βαλκανικούς Πολέμους. Τον Μάιο του 1914 προήχθη σε Λοχαγό και μετέσχε στον Βορειοηπειρωτικό αγώνα ως Δ/τής τάγματος του Στρατού της Αυτόνομης Ηπείρου. Προσχώρησε εκ των πρώτων στην Εθνική Άμυνα της Θεσσαλονίκης. Διακρίθηκε στο Μακεδονικό Μέτωπο, μετέσχε στην εκστρατεία της Ουκρανίας (1919) και στη Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1920). Κατά τον Μεσοπόλεμο πρωταγωνίστησε σε κινήματα και αντικινήματα. Διετέλεσε δυο φορές πρωθυπουργός αλλά και αντιβασιλιάς! Λέγεται ότι, όταν πέθανε, το μόνο περιουσιακό στοιχείο που βρέθηκε στο σπίτι του ήταν …το στρατιωτικό του πηλίκιο! Επίσης, φέρεται ότι είπε τη φράση, «αν ήξερα πόσο ευκολόπιστος είναι ο ελληνικός λαός, θα τον κυβερνούσα από λοχίας»!
Costas X said
27. – 28. Συμφωνώ, αλλά νομίζω ότι θα μπορούσαν και κάποιοι αρχαίοι ημών πρόγονοι να αποκαλούν «πιπίνια», «πιτσουνάκια», τις νεαρές, έστω με δύο «π, ως… προσεκτικοί ομιλητές. 🙂 Παρεμπιπτόντως, είδα ότι ο Μπάμπι δίνει αλβανική προέλευση για την επίσης ηχομιμητική «πίπιζα», ενώ, κατ’ εμέ, η απόσταση από το «πιπίζω» είναι πολύ μικρή.
sarant said
47 Eίχε κρατηθεί, ισως επειδή αναφέρεται κάποιο ψευδώνυμο του Βάτμαν
Πέπε said
48
Με τέτοια κατάληξη, -ιζα, η αλβανική προέλευση φαίνεται πολύ πιθανή. Αν όμως η αλβανική λέξη είναι ηχομιμητική ή όχι, πρέπει να το πει κάποιος ειδικός επί της αλβανικής γλώσσας, κι όχι ο καθένας που σκέφτεται απλοϊκά «πι-πι η πίπιζα, άρα τι άλλο να ψάχνουμε;» (τη στιγμή που και του-του να ήταν η ονοματοποιία, μια χαρά θα ταίρισαζε…)
Costas X said
50. Εγώ πάντως την λέω «νιάκαρα» και καθαρίζω ! 😉
Corto said
28 (Sarant):
«…για τη σημασία πιπίνι = νεαρό άτομο/κορίτσι»
Τουλάχιστον από το 2010 ή και νωρίτερα ο Παναγιώτης Κουνάδης είχε παρατηρήσει ότι η λέξη με αυτήν την σημασία τελικά είναι πολύ παλαιότερη από όσο νομίζαμε, καθώς απαντάται στο τραγούδι του Γρηγόρη Ασίκη «Πιπίνα μου» (1937, με τον Ρούκουνα).
Το ερώτημα είναι πώς επανήλθε η λέξη στο νεολαιίστικο ιδιόλεκτο περί την δεκαετία του 1990. Σήμερα μου φαίνεται ότι πάλι ξεχάστηκε. Εν πάση περιπτώσει δεν συμβαίνει να την ακούω, όπως προς 25 – 30 έτη. Μάλλον τότε ήταν η εποχή που το ΚΛΙΚ και η λοιπή έντυπη και τηλεοπτική σαβούρα λάνσαρε προνομιακά φρασεολογία ανωτάτης γκομενικής.
Πέπε said
51
Το ξέρω, τα ‘παμε! 🙂
Πίπιζα είναι λέξη της κεντρικής προς νότιας Ελλάδας για τον ζουρνά. Ομολογουμένως δεν έχω ψάξει αν εντοπίζεται σε μέρη αρβανίτικα / επηρεαζόμενα από τους Αρβανίτες, ή όχι. Ζουρνά πάντως τον λένε στο ελληνόφωνο, βέβαια, Μεσολόγγι, και σ’ όλη την πολύχρωμη Μακεδονία.
Το όργανο ανήκει επίσης σε ντόπιες παραδόσεις μιας τεράστιας περιοχής του κόσμου που πιάνει και Ευρώπη και Ασία και Αφρική. Από Βαλκάνια και ανατολικότερα οι ονομασίες σε παραλλαγή της λ. ζουρνάς (zurna, surla, surunai κλπ.) κυριαρχούν. Η «πίπιζα» πρέπει να είναι πολύ περιορισμένη: Αλβανία, αν όντως έτσι λέγεται εκεί (δεν το έχω διασταυρώσει), τμήμα της Ελλάδας, και τέρμα, μάλλον.
sarant said
52 Και κάπου 20 χρόνια παλιότερο είναι το πιπίνιον του Σπ. Μελά σε καβαφική παρωδία του 1919, όπου λέγεται για νεαρό.
Ήρθε με πλοίον τήνιον
εις τούτο το επίνειον
Το πιπίνιον, το πιπίνιον
(Βουστάσια και Πανελλήνιον)
…
Είχε γονείς εν τούτοις το πιπίνιον;
…
κανείς δεν τον εγνώριζεν εις το επίνειον
κτλ.
Πέπε said
Στο 1:27:40 το Πιπίνι, καλύμνικος σκοπός του γάμου. Εμφανώς δυτικής προέλευσης, άγνωστής μου όμως κατά τα άλλα.
(Για κάποιο λόγο το ΥΤ δε δέχεται πια το &t=… που διαλέγαμε σε ποιο δευτερόλεπτο ν’ αρχίσει η αναπαραγωγή…)
Corto said
53 (Πέπε):
Σίγουρα πίπιζα λέγεται στα αρβανίτικα. Αλλά εδώ που τα λέμε και οι Εγγλέζοι (Σκωτσέζοι κλπ) pipes και bagpipes δεν λένε; Μέχρι και στα σουηδέζικα βλέπω να υπάρχει όργανο pipa.
https://en.wiktionary.org/wiki/pipa#Swedish
Corto said
54 (Sarant):
Άρα από τις πηγές (Μελάς, Ασίκης κλπ) φαίνεται ότι η λέξη προπολεμικά δεν είχε την ελαφρώς πρόστυχη σημασία «γκομενάκι».
Πέπε said
56
Φυσικά, αφού pipe είναι ο σωλήνας (άρα ο αυλός, όπως και η σωλήνα των υδραυλικών, και η πίπα που καπνίζουμε κλπ.). Δε νομίζω να έχει σχέση.
> Μέχρι και στα σουηδέζικα βλέπω να υπάρχει όργανο pipa
Και στα κινέζικα!
55
Επίσης, σε μοραΐτικο τραγούδι (άλλο)…
…και σε μικρασιάτικο (πάλι άλλο)
Πέπε said
57
Κυρίως το ξέρω να εννοεί νεαρή ηλικία (για σήμερα λέμε). Ναι, γκομενάκι βέβαια, κυρίως κορίτσι αλλά όχι υποχρεωτικά, προφανώς σεξουαλικά ελκυστικό, αλλά ειδικώς γι’ αυτό τον λόγο. Και, θα έλεγα, χωρίς ιδιαίτερη προστυχιά. Αλλά στα παραδοσιακά τραγούδια μάλλον σημαίνει απλώς «περιστεράκι μου», «πιτσουνάκι μου», μεταφορικά μεν αλλά μέχρις εκεί.
Alexis said
#52: Με το συμπάθειο Κόρτο, αλλά νομίζω ότι το «πιπίνι» του συγκεκριμένου τραγουδιού είναι διαφορετικό από το σημερινό πιπίνι.
Η Πιπίνα του τραγουδιού είναι όνομα και τα Πιπίνι-Πιπινάκι είναι υποκοριστικά.
Κατά το σχήμα Ελένη-Λενιώ-Λενάκι.
Spiridione said
54. Πολύ παλιότερο.
Στον Χαρτοπαίκτη του Χουρμούζη, μια φράση πολύ σύγχρονη
αυτό το πιπίνι για τα δόντια σου δεν είναι
https://books.google.gr/books?id=6qtfAAAAcAAJ&pg=PA84&dq=%22%CF%80%CE%B9%CF%80%CE%AF%CE%BD%CE%B9%22&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwjuxNmxvsr8AhXay7sIHZ1iDkA4UBDoAXoECAcQAg#v=onepage&q=%22%CF%80%CE%B9%CF%80%CE%AF%CE%BD%CE%B9%22&f=false
Πέπε said
60
Αυτό δεν αποκλείει και το λογοπαίγνιο, ότι η Πιπίνα είναι πιπίνι…
Corto said
60 (Alexis): Τι να πω; Μπορεί. Και μένα με προβλημάτισε αν είναι υποκοριστικό ή όχι. Την παρατήρηση του Παναγιώτη Κουνάδη βασικά μετέφερα. Αλλά από την άλλη, αφού καταγράφεται η σημασία στα στιχουργήματα του Μελά, γιατί ο Ασίκης να μην την γνώριζε αυτήν την λέξη;
58 (Πέπε):
«Δε νομίζω να έχει σχέση»
Γιατί στις δυτικοευρωπαϊκές γλώσσες να έχει σχέση, αλλά ειδικά στα αρβανίτικα ή στα ελληνικά τέλος πάντων, να μην σημαίνει σωλήνας, αυλός; Ρωτάω δηλαδή, δεν τοποθετούμαι.
59 (Πέπε): Αυτό εννοώ και εγώ, ότι σε παλαιότερες εποχές ήταν λέξη πιο τρυφερής αποχρώσεως, ενώ πιο πρόσφατα καθιερώθηκε στο λεξιλόγιο των τύπων που γύρευαν πιτσιρίκες. Διατύπωνε μία λαγνεία τέλος πάντων, αν η έκφραση «πρόστυχη σημασία» είναι υπερβολική.
Πέπε said
63 (58)
Αν χρησιμοποιείται στα αλβανικά τέτοια ρίζα, σχετική με την έννοια του σωλήνα, θα μας το πει κι αυτό ο αλβανολόγος που αναζητούμε από το #50. 🙂
Corto said
64: Μα δεν είναι αλβανικά, είναι αρβανίτικα.
Πέπε said
65
Έστω. Αρβανιτολόγος. Εγώ τα ίδια μεσάνυχτα έχω ό,τι απ’ τα δύο κι αν είναι.
sarant said
61 Mπράβο Σπύρο! Πιπίνι 19ου αιώνα.
57 Θα έλεγα ότι στον Μελά (δοθέντος και ότι ειρωνεύεται τον Καβάφη) έχει ελαφρώς πρόστυχη σημασία το πιπίνιον.
Πέπε said
65
Πράγματι: Albanian: surle/surla (δηλαδή «ζουρνάς», άλλη μια παραλλαγή), όχι πίπιζα ή πίπιζε. Αν και βέβαια δεν ξέρουμε αν η ίδια ονομασία χρησιμοποιείται σ’ όλες τις περιοχές και τις ντοπιολαλιές της Αλβανίας…
Corto said
66: Από την άλλη σε μία έκδοση του λεξικού του Μπαμπινιώτη αποδίδεται αλβανική προέλευση στην λέξη (Pipëza). Τώρα τι εννοεί ο λεξικογράφος ως «αλβ.», τόσκικα, γκέκικα, ελληνοαρβανίτικα κλπ, πάρ’ το αβγό και κούρευ’ το.
Επίσης εδώ αναφέρεται η λέξη Pipëza.
https://sq.wikipedia.org/wiki/Aerofonia
Δεν είναι όμως αυτό ακριβώς το ζήτημα, αν δηλαδή υπάρχει όργανο με αυτό το όνομα στην Αλβανία, αλλά αν σημαίνει σωλήνας.
Εδώ πάλι βλέπω την λέξη pipa στην πρώτη πρόταση.
https://sq.wikipedia.org/wiki/Gajdja
Τέλος πάντων, μάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ (χαμόγελον! )
67: Πράγματι, και μάλιστα στο εύρημα του Spiridione, που δεν το είχα δει πριν γράψω το σχόλιο 63 (δυστυχώς υπάρχει μία καθυστέρηση στην δημοσίευση των σχολίων). Άρα το ερώτημα που παραμένει είναι αν η λέξη με αυτήν την σημασία όντως επανέκαμψε πρόσφατα και αν ναι, με ποιον τρόπο.
Πέπε said
69
Κόρτο είσαι αετός!
https://www.google.com/search?q=Pip%C3%ABza&rlz=1C1GCEA_enGR998GR998&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwi7gvfoz8r8AhVkQfEDHUmECNwQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1418&bih=648&dpr=1.35
sarant said
69-70 Ξέρουμε ότι το επίθ. -εζα, -ιζα στα αλβανικά και τα αρβανίτικα σημαίνει «μικρός», -άκι. Πχ Βάρκιζα, βαρκούλα.
Corto said
70: Μπράβο Πέπε! Πιστεύω ότι το εντοπίσαμε. Σε εσένα πάνε τα εύσημα της απόδειξης!
Άρα κατά τα φαινόμενα Pipëza = καλαμάκι (που ρουφάν), μικρός σωλήνας, άρα ας πούμε αυλός
Τώρα αν η ετυμολογία μας επιφυλάσσει καμιά περίεργη έκπληξη*, κομμάτια να γίνει. Πάντως το προσπαθήσαμε!
*Θα μπορούσε να αντιπροτείνει κανείς ότι τα καλαμάκια έχουν πάρει την ονομασία τους από το όργανο, όπως π.χ. λέμε «φλογέρες» το τυλιχτό φύλλο με γέμιση. Αλλά πολύ απίθανο μου φαίνεται κάτι τέτοιο.
Μπράβο σου και πάλι!
Corto said
71: Ναι, π.χ. μανάριζα ίμε = μαναράκι μου (αγαπητική προσφώνηση π.χ. από τους παππούδες στα εγγόνια)
Alexis said
#62,63: Πράγματι, κι εγώ δεν μπορώ να αποκλείσω την περίπτωση να είναι λογοπαίγνιο.
#69: Άρα το ερώτημα που παραμένει είναι αν η λέξη με αυτήν την σημασία όντως επανέκαμψε πρόσφατα και αν ναι, με ποιον τρόπο.
Το ότι επανέκαμψε είναι σίγουρο. Μάλιστα μπορούμε να προσδιορίσουμε με σχετική ακρίβεια και το πότε. Γύρω στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Στα ’80ς σίγουρα δεν το έλεγαν, έλεγαν «τεκνό» και «μανούλι» που ούτε το ένα το ένα ούτε το άλλο σημαίνουν ακριβώς το ίδιο.
Πιθανολογώ κι εγώ όπως κι εσύ ότι λανσαρίστηκε από τα κωστοπούλεια έντυπα, αλλά δεν μπορώ να το πω με σιγουριά καθ’ ότι δεν ήμουν και πολύ ένθερμος αναγνώστης τους.
ΕΦΗ - ΕΦΗ said
>>φοιτούσε στη Νομική, στη δεκαετία του 1920, ανήκε στην παρέα του ύστερου Νουμά και είχε πράγματι δημοσιεύσει λογοτεχνικά κείμενα
(Ενόψει της παρουσίασης του βιβλίου του Ηλία Νικολακόπουλου, Ηλίας Ηλιού, η Πολιτική Βιογραφία του, 2018)
Στοὺς ταχτικοὺς συντάχτες τοῦ Νουμᾶ, ἀπὸ τὸν Ἀπρίλη τοῦ 1922, μπῆκε ἕνα καινούριο ὄνομα, τ’ ὄνομα τοῦ Ἠλία Φ. Ἠλιοῦ. Εἶναι ὁ Βενιαμὶν τῆς συντροφιᾶς μας, ἕνα παιδὶ δεκαενιὰ μόλις χρονῶνε, ποὺ ἦρθε ἀρματωμένο μὲ μόρφωση, μὲ ταλέντο, μὲ χαραχτήρα, μὲ ἀφοσίωση, νὰ συνεργαστεῖ μαζί μας, νὰ μᾶς φέρει ὅλη τὴ δροσιὰ τῆς νιότης, τῆς ἀληθινῆς καὶ τῆς ἠθικῆς νιότης, σ’ ἐμᾶς τοὺς παλαίμαχους ἀγωνιστές. Τοῦ ἀνοίξαμε διάπλατες τὶς στῆλες τοῦ Νουμᾶ, τοῦ ἀνοίξαμε τὴν ψυχή μας, μὲ τὴν πεποίθηση πὼς δὲ γελαστήκαμε, καὶ τούτη τὴ φορά, πὼς δὲ δημιουργήσαμε ἕναν καινούριο ραβδή, μὰ ἕναν ἄξιο σύντροφο τοῦ Γκόλφη, τοῦ Παρορίτη, τοῦ Πάνου καὶ τῶν ἄλλων ποὺ στολίζουνε μὲ τὄνομά τους τὴ μετόπη τοῦ Νουμᾶ.
https://www.thetoc.gr/politismos/article/ililiou-o-emblimatikos-politikos-tis-aristeras-pou-ithele-na-ginei-poiitis/
…
Με συγκίνηση είδα στο Μονόγραμμα, τη βιογραφία του Ηλία Ηλιού, που είχε σκηνοθετήσει ο αγνός κομμουνιστής, ο γλυκός μου φίλος Νίκος Αντωνάκος που έφυγε νωρίς, ράγισε η μεγάλη καρδιά του, μια βραδιά αφιερωμένο στο Γιάννη Ρίτσο στην Εταιρεία Σκηνοθετών.
https://www.ertnews.gr/arxeio-afierwmata/ilias-ilioy-25-ianoyarioy-1985/
sarant said
75 A μπράβο!
Α. Σέρτης said
Το «πιπίνι» από πάντα (1635) είχε τη σημασία του «νεοσσού», του «περιστερόπουλου», της «μικρούλας» και όχι του «γκομενακίου»…
Μαγδαληνή said
Καλημέρα!
Το πιπίνι με την έννοια του γκομενακίου (ω της γενικής!) θυμάμαι να το χρησιμοποιεί έως καθιερώσεως ο Ανδρέας Ρουμελιώτης στο Ράδιο Ε τη στήλη του στην Ελευθεροτυπία. Δεν ξέρω αν το πήρε από τους Κωστόπουλους της εποχής, αλλά επειδή είναι συμπατριώτης, συμμαθητής και συμφοιτητής μου, θυμάμαι να του τη λέμε σε τυχαίες συναντήσεις για την χρήση του όρου.
leonicos said
και να αναπαράξει (σικ, ρε)
Δυστυχώς σ’ έχουν μιμηθεί και αντιγράψει προγενέστεροι
Δες την Εισαγωγή στη μετάφραση του Άμλετ, του Πολυλά, εκδ 1889
και αλλού, τον 19ο αιώνα, αλλά σου το απέκρυψα από φθόνο.
leonicos said
4ος ΠΑΟΚ
3ος Παναθηναικός
2ος ΑΕΚ
1ος Ολυμπιακός
Να ένας τρόπος ναβγει και ο ΠΑΟΚ πρώτος. Αντιστρέφουμε τη λίστα
Για να μη στενοχωριέται ο Τζι. Και η ΑΕΚ δικέφαλη είναι
sarant said
79 Από «παράξει,εξάξει, διεξάξει» κτλ του 19ου αιώνα έχω βρει πολλά, αλλά την εισαγωγή του Πολυλά δεν την έχω δει, ευχαριστώ!
leonicos said
Η αλήθεια είναι ότι το ύφος του Καβάφη είναι μεγάλος πειρασμός.
Ιδού ένα δείγμα
Τέσσερα Ποιήματα κατά Τρόπον Κωνσταντίνου Καβάφη
Η Πτώσις
Την πτώσιν μάς την ανήγγειλαν
με φωνάς εκφωνητών
και πηχυαίους τίτλους εφημερίδων,
δηλώσεις στρατηγών, αυξήσεις τιμών,
και αλλεπαλλήλους προρρήσεις
περί κακών ημερών.
Περιττός κόπος!
Δεν την είχαμε προβλέψει απλώς!
Την νιώθαμε μέσα μας
από καιρόν.
Είχαμε ακούσει τον γδούπο,
είχαμε νιώσει το κατρακύλισμα,
είχαμε γευτεί την κατάρρευσιν.
Μ’ αυτοί δεν ξέρουν.
Και ούτε θα φαντάζονται καν
ότι η προσωπική μας πτώσις είναι τόσον βαθεία,
τόσον ολοκληρωτική και αναπότρεπτος,
που η δική των μας αφήνει αδιαφόρους.
Δεν δύναται,
ούτε κατ’ ελάχιστον, να μας επηρεάσει.
Ζήτημα Ψυχής
Είπε πως ο ίδιος δεν θα καμφθεί.
Ακόμα και όταν όλα γύρω του λυγίσουν,
τακούν, τριφτούν ή λειώσουν,
αυτός θα σταθεί ανάμεσά τους ορθός…
Είναι ζήτημα ψυχής, είπε.
Ζήτημα ψυχής! Αυτό σημαίνει πως
ακόμα κι όταν το κορμί του διαλυθεί ολοσχερώς,
η ψυχή του μπορεί να επιμένει
στην αθανασία της.
Δηλαδή,
όταν όλα γύρω του έχουν χαθεί,
δε θά ’χει πια νόημα να καμφθεί.
Κανείς δε θα υπάρχει να του το ζητήσει,
έτσι που θα μπορεί να ισχυρίζεται
πως, αν και χαμένος, άκαμπτος έχει ζήσει.
Ανύποπτοι και Αθώοι
Τίποτε απολύτως δεν είχε αναγγείλει
το αναπότρεπτον.
Εικόνα δεν χτύπησε
πάνω στα θολά μας μάτια,
ούτε ήχος άγγιξε
τα φραγμένα μας αφτιά,
και σκέψη, υπόμνηση ή ιδέα καμιά
δεν τόλμησε να ταράξει τον νούν μας,
ούτε όνειρον τον ύπνον μας.
Και αν τώρα, εκ των υστέρων τα σημεία ερμηνεύοντες
πεισθώμεν ότι τίποτα δεν μας είχαν αποκρύψει,
αλλά εμείς δεν θέλαμε ν’ ακούσουμε και να δούμε,
εξακολουθούμε να κλαιγόμαστε πως είμεθα
ανύποπτοι και αθώοι.
Μπούμερανγκ
Ο άνθρωπος εθριάμβευσεν!
Ολόκληρον το σύμπαν
δεν μπόρεσε ν’ αντισταθεί
στο μάτι και το νύχι, στον νου και το αφτί του·
και αφού εξερευνήθηκε εντατικά,
αποκάλυψε όλα του τα μυστικά.
Ούτε κι ο κόσμος τόλμησε να τον εμποδίσει·
και μπροστά στην απροκάλυπτη επιμονή του
την αδυσώπητη κι εξαντλητική του εκμετάλλευση,
του παραχώρησε όλα του τα πλούτη.
Ο άνθρωπος, επιτέλους, εθριάμβευσεν!
Απέκτησε τη γνώση του απείρου
και κατέκτησε τον πλούτο του παντός.
Δεν άφησε καμιάν αμφιβολία
να τον προκαλεί από τον ουρανό
ούτε ελπίδα να τον έλκει προς την γη.
Ο άνθρωπος ελευθερώθηκε πια
από κάθε φόβο και κάθε προσδοκία.
Κάθεται πάνω στον απροσμέτρητο πλούτο του
και λουσμένος στο έξοχο της γνώσης του φως,
απολαμβάνει τον υπέρτατο θρίαμβό του.
Και αφήνει το αρχαίο σπαθί να μπαίνει αργά,
βαθιά, σχεδόν ηδονικά, στα σωθικά του,
γιατί δεν έχει τίποτα να κάνει πια
κάτω από αυτόν τον άδειο ουρανό,
και μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο τον ελεεινό
που τον μετέτρεψε σε άχρηστο αντικείμενο.
Είναι νεκρός!
Ελεύθερος και συνεπώς νεκρός!
Νεκρός
πριν τον λυτρώσει ο θάνατος
από το μηδέν στο οποίο περιέπεσε.
sarant said
79-81 Και ιδού:
Τοιαύτην έλλειψιν του δεκαπεντασυλλάβου ενόησαν όσοι των στιχουργών μας έλαβαν την ατυχή ιδέαν να εισάξουν, ως αρμόδιον εις το δράμα, το ιαμβικόν τρίμετρον, κατασκεύασμα μηχανικόν και άρρυθμον, το οποίον, κατά την γνώμην μας, είναι και θα μείνη πάντοτε ξένον εις την αίσθησιν του έθνους.
leonicos said
Μη με μαλώσετε πολύ
leonicos said
83 Δεν μπορούσα να την αντιγράψω
ΓΤ said
@82
Τα ίδια και τα ίδια…
Βλ. 23.11.2022|#23
Πέπε said
83
Και το δίδαγμα ποιο είναι; Ότι ήδη από την εποχήν του Πολυλά εσυνείθιζαν να μοιράζουν δαψιλώς τελικά -ν εις πάσαν αιτιατικήν και εις ποικίλας άλλας περιπτώσεις, καθώς και ατόνους συλλαβικάς αυξήσεις εις τα ρήματα;
sarant said
87 Όλα τα λεφτά στο «εσυνείθιζαν»
Πέπε said
88
Από παληά έτσι είνε.
(Και να φχαριστάτε που έκατσα και το μονοτόνισα, ειδάλλως…!)
Παναγιώτης Κ. said
Δεν θυμάμαι αν τη λέξη «φασιστής» την άκουσα πρώτα από τον Βαγγέλη Γιαννόπουλο και μετά από τον Άκη Πάνου ή αντίθετα.
Και όταν ο δημοσιογράφος ρώτησε τον Άκη Πάνου τι εννοεί με τη λέξη, εκείνος απάντησε: «Εννοώ ότι βρίσκομαι σε φάση».
leonicos said
86 ΓΤ
τα είχα ξαναβγάλει; Και το θυμάσαι ενώ δεν το θυμάμαι εγώ!
Καλό αυτό.
Πέπε said
Λοιπόν, τώρα παρατηρώ καλύτερα το #71 και, υπό το φως του, το #69. Ο Νίκος μάς λέει ότι η αλβανική κατάληξη -εζα / -ιζα είναι υποκοριστική, πράγμα που δεν ήξερα (ούτε και ότι Βάρκιζα σημαίνει βαρκούλα ήξερα!), ο δε Κόρτο βρίσκει τη λέξη pipa σε άρθρο για την γκάιντα.
Θα ήθελα να έχω εδώ ένα πολύ καλό αλβανικό λεξικό, που όμως δεν συμπεριλήφθηκε στα είδη πρώτης ανάγκης όταν μετακόμισα κι έτσι με περιμένει στην Αθήνα. Άρα ό,τι κάνω με τα πρόχειρα μεταφραστήρια. Τα μεταφραστήρια λοιπόν λένε ότι τόσο pipa όσο και pipëza σημαίνουν σωλήνας.
Στο κείμενο για την γκάιντα αυτό βγάζει νόημα, παρόλο που δεν μπορώ να καταλάβω αν εννοεί έναν από τους αυλούς ή τον σωλήνα που φυσάμε για να φουσκώσουμε.
Για καλαμάκια ούτε λόγος. Έβαλα «καλαμάκι» στο αντίστροφο μεταφραστήρι και μου έβγαλε μια λέξη που, όταν το ξανααντέστρεψα, έγινε «άχυρο», πράγμα που μας παραπέμπει μάλλον σε μετάφραση μέσω αγγλικών (straw = άχυρο / καλαμάκι). Έτσι κι αλλιώς, μάλλον όλοι οι λαοί ονομάζουν το καλαμάκι με μια λέξη που ήδη σήμαινε κάτι άλλο σωληνοειδές, οπότε ίσως απλά το μεταφραστήρι μένει στην πρώτη σημασία.
Όμως στη σελίδα του Γκούγκλ-εικόνες για τη λέξη pipëza (#70 εδώ), άμα προσπεράσουμε κάμποσες δεκάδες ευρήματα με καλαμάκια του φραπέ και φτάσουμε αρκετά κάτω, βρίσκουμε κι έναν δίσκο LP. Ανοίγω το λινκ και βρίσκω ότι πρόκειται για καταγραφές αλβανικής δημοτικής μουσικής, όπου δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο να ακουστούν διαφορετικά όργανα από το «παλιό στρώμα», όχι π.χ. κλαρίνα και βιολιά, και όπου τα κομμάτια τιτλοφορούνται από το πρωταγωνιστικό όργανο. Έχει λοιπόν και pipez, και dy pipeza (δυο πίπιζες;), αλλά και surle e daulle, ζουρνά με νταούλι, πράγμα που κατ’ αρχήν θα σημαίνει ότι άλλο η πίπιζα κι άλλο ο ζουρνάς, ενώ σ’ εμάς είναι το ίδιο.
Αφού στο σημείο αυτό θυμίσω ότι και στα ελληνικά, κατά τόπους, «καλάμι» μπορεί να σημαίνει και τον ζουρνά (έρχεται ο γαμπρός με μια μυθική πομπή και σέρνει καλάμια εξηνταδυό, νταούλια εξηνταπέντε…) ενώ το «καλαμάκι» είναι εξάρτημα της τσαμπούνας, που φτιάχνεται από καλάμι και που στα αγγλικά λέγεται reed, δηλαδή… καλάμι, καθώς και ότι στα λατινικά tibia είναι και το καλάμι και η κνήμη («καλάμι») και ο αυλός, και ακόμη ότι calamus (λατ.) / chalumeau (γαλλ.) / schalmei (γερμ.) / shawm (αγγλ.) είναι διάφορα ζουρνοειδή όργανα, …
…ανοίγω το Υτ να ψάξω pipez, pipeza, pipëza, πλην τζίφος.
Τι άλλο να κάνουμε; Παλαιότερα είχα κάνει μικρή βιβλιογραφική έρευνα για τα πνευστά της Αλβανίας, και είμαι βέβαιος ότι δεν είχα εντοπίσει όργανο με τέτοιο όνομα. Αναζητώ τον ίδιο δίσκο στο discogs, όπου είναι πιθανό να δω και φωτογραφίες από το ένθετο, ενώ στο άλλο σάιτ δείχνει μόνο εξώφυλλο – οπισθόφυλλο, και στέκομαι λίγο πιο τυχερός: υπάρχει σελίδα με πληροφορίες για όλα τα όργανα του δίσκου, και με φωτογραφίες τους! Δυστυχώς η ανάλυση είναι υπερβολικά μικρή, δε διαβάζεται, αλλά πάντως να το το pipez: πνευστό που θα μπορούσε να είναι είτε ζουρνάς σε πιο πρόχειρη μορφή, με αυλό από καλάμι και καμπάνα από κέρατο αντί για μονοκόμματο τορνευτό ξύλο, είτε κάποιο είδος μονοτσάμπουνου. Για να είναι τόσο δυσεύρετο στον ουρανό του διαδικτύου, θα είναι μάλλον πολύ σπάνιο και στη γη της Αλβανίας, αν όχι ήδη εξαφανισμένο.
Περαίνων, να πω ότι επιμένω πως τα εύσημα πάνε στον Κόρτο. Εντάξει, εγώ γκούγκλαρα τη λέξη pipëza και βρήκα τα καλαμάκια, αλλά εκείνος ήταν που έριξε το κρίσιμο και γόνιμο ερώτημα αν και στα αλβανικά υπόκειται η λέξη pipa=σωλήνας που απαντά σε τόσες ευρωπαϊκές γλώσσες πολλών οικογενειών (λατινογενείς αλλά και γερμανικές).
leonicos said
Kalam στη σουμερική σημαίνει ‘γη, πατρίδα’. Και λόγω των πολλών καλαμιών γύρω από τον Τίγρη και τον Ευφράτη, που χρησιμοποιούνται από οικοδομικό υλικό μέχρι τη ναυπηγική, μπήκα πολλές φορες στον πειρασμό ν’ αναρωτηθώ μήπως η αρχική πηγή του μορφηματος είναι αυτή. Αλλά δεν μπορώ να βρω λογική σύνδεση.
sarant said
92 Πάντως, είναι έλλειψη της στελέχωσης του ιστολογίου ότι δεν έχουμε έναν καλό γνώστη της αλβανικής.
Spiridione said
92.
https://archive.org/details/ShiptarAlbanianEtymologicalLexicon.VladimirOrel/page/n325/mode/2up
Πέπε said
94
Έστω έναν κάτοχο λεξικού ρεπαιδί μου! Σα να μου φαίνεται ότι ο Α. Σέρτης είχε αναφέρει κάποτε ότι έχει;
Ή κάποιον που, χωρίς να είναι καλός γνώστης, να αναγνωρίζει στοιχειωδώς καταλήξεις: πότε είναι η ίδια λέξη σε άλλο γραμματικό τύπο, πότε το υποκοριστικό, πότε άλλη λέξη, αν τα διαλυτικά στο pipeza μπαινοβγαίνουν για κάποιον γραμματικό ή άλλο λόγο ή απλώς από λάθος της γαλλικής(;) έκδοσης.
sarant said
96 Eβαλε ο Σπύρος στο 95 κάτι
Πέπε said
95
Α, μπράβο! Λοιπόν pip = βλαστάρι και σωλήνας (και pipe, αλλά με ποιαν από τις πολλές έννοιες;), λατινικό δάνειο. Pipa ο πληθυντικός
Πέπε said
Ώπα, όχι ακριβώς λατινικό. Romance, λατινογενούς γλώσσας…
Corto said
92: Πέπε σε ευχαριστώ πολύ για τα καλά λόγια, αλλά εσύ είσαι αναμφισβήτητα γνώστης των λαϊκών οργάνων και της σχετικής ορολογίας τους, οπότε η γνώμη σου είναι αυτή που βαραίνει περισσότερο.
Απλώς να συμπληρώσω ότι ναι μεν ένας γνώστης της αλβανικής θα βοηθούσε πολύ διάφορες γλωσσολογικές διερευνήσεις του ιστολογίου, πλην όμως νομίζω ότι πιο κρίσιμο για τις ετυμολογήσεις ελληνικών λέξεων είναι να ψάχνει κανείς τα αρβανίτικα της Ελλάδος, για ευνόητους λόγους. Το πρόβλημα είναι ότι αυτά εξέλιπαν πλέον, χώρια που δεν ήταν γραπτή διάλεκτος, αλλά μόνον προφορική.