Το 21,67% του ουρανού

Το σημερινό άρθρο είναι επικαιροποιημένη επανάληψη ενός παλιότερου άρθρου από το 2017 -και μάλιστα επανάληψη επανάληψης, αφού και εκείνο ήταν επίσης επικαιροποιημένη επανάληψη ενός άρθρου του 2013. Αλλά αυτή η ανακύκλωση δεν γίνεται επειδή σήμερα στην Ελλάδα έχουμε απεργία, ούτε γιατί το παλιότερο άρθρο είχε περάσει απαρατήρητο, ούτε διότι δεν προλαβαίνω να γράψω φρέσκο, αλλά επειδή πιστεύω ότι πρόκειται για ένα ζήτημα που εξακολουθεί να μην έχει διευθετηθεί και που πρέπει να διευθετηθεί, οπότε δεν βλάφτει να το επαναλαμβάνω. Βέβαια, πρέπει να το πω, λίγοι συμφωνούν μαζί μου -αλλά τι να κάνουμε, θα το αντέξω.

Σήμερα έχουμε 8 Μαρτίου, την παγκόσμια μέρα της γυναίκας, οπότε αναδημοσιεύω ένα παλιότερο άρθρο μου. Επικαιροποιημένο, αφού τα στοιχεία σε σχέση με τη συμμετοχή των γυναικών στη Βουλή και στην κυβέρνηση έχουν αλλάξει από τότε, δεδομένου ότι μεσολάβησαν οι εκλογές του 2019.  Βέβαια, οι ταχτικοί θαμώνες του ιστολογίου θα έχετε μάλλον τοποθετηθεί ήδη -αλλά τίποτα δεν σας εμποδίζει να επαναλάβετε την άποψή σας, αν δεν βαριέστε, χώρια που δεν αποκλείεται να έχετε σε κάποιο σημείο μεταβάλει άποψη.

Σύμφωνα με το γνωστό ρητό, «Οι γυναίκες είναι το μισό του ουρανού». Εδώ θα ταίριαζε το χαριτολόγημα που λέγαμε στα φοιτητικά μου χρόνια («το άλλο μισό στην Κίνα βρίσκεται»), και θα ταίριαζε επειδή το ρητό έχει κινέζικη προέλευση, αφού αν δεν κάνω λάθος το είπε ο Πρόεδρος Μάο. Μάλιστα, η αρχική μορφή είναι: «Οι γυναίκες κρατάνε το μισό του ουρανού». Είτε έτσι είτε αλλιώς, η φράση «μισό του ουρανού» έχει καθιερωθεί διεθνώς, μάλιστα μια διεθνής ΜΚΟ που προωθεί την ισότητα των φύλων λέγεται Half the sky movement. Το μισό του ουρανού στη θεωρία, στην πράξη αρκετά λιγότερο, καθώς σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου οι γυναίκες έχουν λειψή εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων και στους κρατικούς θεσμούς, ιδίως στα υψηλά κλιμάκια. Οπότε, δεν μπορούμε να μιλάμε για το μισό του ουρανού -ένα 20% μπορεί να είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα.

Στη χώρα μας, η υποεκπροσώπηση των γυναικών είναι σοβαρή και μόνιμη. Βέβαια, στη Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές του 2019 σημειώθηκε μια μικρή βελτίωση, αφού αυτή τη στιγμή υπάρχουν 65 βουλεύτριες, ποσοστό 21,67%, αριθμός μεγαλύτερος δηλαδή από την προηγούμενη Βουλή (μόνο 55 γυναίκες, ποσοστό 18,33%), όχι όμως και ο μεγαλύτερος όλων των εποχών, αφού στη βραχύβια βουλή των πρώτων μηνών του 2015 είχαμε 70 γυναίκες (23,3%) που είναι και το ρεκόρ από καταβολής ελληνικού κράτους.

Το κυβερνών κόμμα της ΝΔ έχει το χαμηλότερο ποσοστό γυναικείας εκπροσώπησης, αφού εξέλεξε το 2019 μόλις 25 βουλεύτριες επί συνόλου 158 βουλευτών, ποσοστό 15,8%. Πολύ χαμηλό ποσοστό, έστω κι αν ήταν ελαφρώς ανώτερο από το προηγούμενο. Ο ΣΥΡΙΖΑ εξέλεξε 24 γυναίκες επί συνόλου 86, ποσοστό 27,9% ενώ τα άλλα κόμματα, που τα συνυπολογίζω διότι έχουν ολιγομελείς κοινοβουλευτικές ομάδες, εξέλεξαν συνολικά 16 γυναίκες σε 56 συνολικά έδρες, ποσοστό 28,57%.

Σημειώστε ότι αναφέρομαι στους αριθμούς των βουλευτών που εκλέχτηκαν τότε, όχι στη σημερινή δύναμη των κομμάτων που είναι ελαφρώς διαφορετική. Ωστόσο, δεν μετράω την Ελένη Γερασιμίδου τη Σεμίνα Διγενή, επειδή παραιτήθηκε αμέσως μετά την εκλογή της (στην Ανατολική Αττική ‘ Πειραιώς με το ΚΚΕ). Ετσι, ενώ εξελέγησαν 66 γυναίκες από τις κάλπες, αμέσως μετά έγιναν 65. Αξίζει επίσης να αναδείξουμε ότι το ΜΕΡΑ 25 είναι το μόνο κόμμα που είχε γυναικεία πλειοψηφία στην κοινοβουλευτική του ομάδα, 5 γυναίκες και 4 άνδρες (στο μεταξύ, κάποιες βουλεύτριες αποχώρησαν από το κόμμα). (Τα στοιχεία από εδώ)

Αν το δούμε σε διεθνή κλίμακα, το τωρινό ποσοστό γυναικείας εκπροσώπησης στη Βουλή, το 21,7%, δεν είναι  και πολύ τιμητικό στην παγκόσμια κατάταξη. (Ο πίνακας του λινκ έχει 63 βουλεύτριες επειδή μεσολάβησαν οι θάνατοι της Μαριέτας Γιαννάκου και της Φώφης Γεννηματά). Βρισκόμαστε μόλις στην 107η παγκόσμια θέση και στην 24η θέση από τις 27 χώρες της ΕΕ (περνάμε μόνο Ρουμανία, Κύπρο και Ουγγαρία· φυσικά στις πρώτες θέσεις οι βόρειες χώρες Δανία, Φινλανδία και Σουηδία, με ποσοστά αρκετά πάνω από 40%, ενώ παγκοσμίως πρώτη η Ρουάντα με 61% και η Κούβα με 53%).

Ακόμα πιο χαμηλό είναι το ποσοστό γυναικών στην κυβέρνηση. Αυτή τη στιγμή (δηλ. μετά την παραίτηση του Κ. Καραμανλή) υπάρχουν 10 γυναίκες σε σύνολο 60 μελών της κυβέρνησης (μικρό και ευέλικτο σχήμα), Το ποσοστό είναι μικρότερο από το 12/52 της τελευταίας σύνθεσης της κυβέρνησης Τσίπρα το 2019. Για να τα λέμε όλα, η πρώτη κυβέρνηση Τσίπρα, τον Ιανουάριο του 2015, είχε ακόμα χαμηλότερο ποσοστό, 6/45.

Επιπλέον, η Ελλάδα είναι μία από τις σχετικά λίγες χώρες του κόσμου που δεν έχει ποτέ εκλέξει γυναίκα στην πρωθυπουργία (παρά μόνο την υπηρεσιακή Βασιλική Θάνου στην κυβέρνηση που διενέργησε τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015) αν και πρέπει βέβαια να εξάρουμε την ανάδειξη της Κατερίνας Σακελλαροπούλου σε Πρόεδρο της Δημοκρατίας το 2020, όσο κι αν δεν εκλέχτηκε άμεσα από τον λαό. Είναι μεγάλη πρόοδος (και είναι θλιβερό ότι δέχεται σεξιστικές επιθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης).

Βέβαια, η ανάρρηση γυναίκας σε ανώτατο αξίωμα δεν σημαίνει αυτόματα ότι η θέση της γυναίκας στην εν λόγω χώρα είναι αξιοζήλευτη. Πολλές μουσουλμανικές χώρες, όπου η θέση των απλών γυναικών είναι δεινή, έχουν αναδείξει πρωθυπουργούς ή προέδρους γυναίκες που ανήκαν σε ισχυρές οικογένειες της ελίτ (Πακιστάν, Ινδονησία, Μπαγκλαντές, ίσως και άλλες). Ή, η παντοδυναμία της Ίντιρα Γκάντι στην Ινδία δεν άλλαξε την κακή θέση των γυναικών στην τεράστια χώρα, όπως δείχνουν οι συνεχείς ειδεχθείς γυναικοκτονίες. Ωστόσο, και ο συμβολισμός έχει την αξία του και προς το παρόν η Ελλάδα έχει αυτό το στίγμα (που, όπως δείχνουν τα πράγματα, θα αργήσει να φύγει).

Θα πει κανείς ότι οι γυναίκες δεν εφαρμόζουν κάποια διαφορετική πολιτική από τους άντρες -όπως περίτρανα έδειξε, ας πούμε, η πρωθυπουργία της Μάργκαρετ Θάτσερ στη Βρετανία και άλλα πολλά παραδείγματα που είμαι βέβαιος ότι μπορείτε να παραθέσετε. Θα συμφωνήσω διαφωνώντας. Καταρχάς, κάποιοι αριστεροί φίλοι μου, όταν βάζω θέματα ποσοστώσεων και γυναικείας εκπροσώπησης μου λένε «Και τι θα κερδίζαμε αν είχαμε άλλες πέντε γυναίκες σαν την κ. Κεραμέως στην κυβέρνηση;». Αλλά βέβαια, την Κεραμέως δεν θα την αντιδιαστείλουμε με έναν πολιτικό της αρεσκείας μας, αλλά με έναν του δικού της κλίματος, ας πούμε με τον κ. Άδωνη Γεωργιάδη. Κι έπειτα, όταν η γυναίκα είναι σαν τη μύγα μες στο γάλα, εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα, αισθάνεται ότι για να ανταποκριθεί στο αξίωμά της πρέπει να απαρνηθεί το φύλο της. Αν όμως οι γυναίκες ήταν περισσότερες, ας πούμε οι μισές ή σχεδόν, τότε θα λειτουργούσαν φυσιολογικά.

Για το λόγο αυτό δεν βρίσκω άστοχη την ύπαρξη ποσοστώσεων, που άλλωστε υπάρχουν στη χώρα μας από το 2007. Με την τελευταία τροποποίηση (που έγινε στις αρχές του 2019), ο αριθμός των γυναικών, όπως και των ανδρών, στα ψηφοδέλτια κάθε εκλογικής περιφέρειας πρέπει να είναι τουλάχιστον το 40%. Περιέργως δεν ισχύει η ποσόστωση για το ψηφοδέλτιο Επικρατείας. Βέβαια, η ποσόστωση στο ψηφοδέλτιο δεν μεταφράζεται αυτόματα και σε αντίστοιχο ποσοστό στη Βουλή -ωστόσο, μόνο και εξαιτίας της αύξησης της ποσόστωσης από το 30% στο 40% μπορούμε να περιμένουμε ότι η βουλή που θα προκύψει από τις επόμενες εκλογές θα έχει μεγαλύτερη γυναικεία εκπροσώπηση. Να σημειώσω με ικανοποίηση ότι στο τελευταίο του συνέδριο ο ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε ακόμα παραπέρα και εφάρμοσε ποσοστό 50% στις γυναίκες στα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του κι έτσι έχει 150 γυναίκες στα 300 μέλη της ΚΕ του.. Καλοδεχούμενο και μακάρι να βρει μιμητές.

Πολλοί θεωρούν αντιδημοκρατικές τις ποσοστώσεις θεωρώντας ότι αποτελούν νόθευση της δημοκρατίας, όμως πολύ χειρότερη νόθευση είναι κατά τη γνώμη μου η σημερινή υποεκπροσώπηση των γυναικών. Η πείρα έχει δείξει ότι οι θετικές διακρίσεις είναι απαραίτητες για να αντισταθμιστούν μακροχρόνιες αντίρροπες διακρίσεις. Φυσικά, διακρίσεις κατά των γυναικών δεν υπάρχουν μόνο στη δημόσια σφαίρα αλλά και στον ιδιωτικό τομέα. Στις μεγάλες επιχειρήσεις είναι πολύ μικρός ο αριθμός των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια (γύρω στο 15% σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις που διάβασα).

Σε επίπεδο ΕΕ, ύστερα από πολυετείς διαπραγματεύσεις, ψηφίστηκε οδηγία που ορίζει ότι, από το 2026, σε όλες τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες, το 40% των μη εκτελεστικών διευθυντών ή το 33% του συνόλου των διευθυντικών θέσεων πρέπει να καταλαμβάνεται από το υποεκπροσωπούμενο φύλο (διάβαζε: από γυναίκες). Σε ορισμένα κράτη μέλη, πχ στη Γαλλία, ανάλογοι νόμοι έχουν ήδη ψηφιστεί, κάποιοι με πιο φιλόδοξα ποσοστά.

Εσείς ποια γνώμη έχετε; Πιστεύετε ότι είναι θετική η καθιέρωση ποσοστώσεων; Θα φτάσουμε ποτέ στο 50% του ουρανού;

Advertisement