Η μέρα του π (μια συνεργασία του Γιάννη Μαλλιαρού)

Σήμερα είναι 14 Μαρτίου, δηλαδή 14/3, δηλαδή 3/14 με την αμερικάνικη σημειογραφία -ταιριάζει λοιπόν να δημοσιεύσουμε μια συνεργασία του φίλου μας του Γιάννη Μαλλιαρού για τον αριθμό π. Αυτό σημαίνει πως τα χρονογραφήματα του παππού μου παίρνουν μετάθεση για αύριο. Χωρίς άλλα δικά μου, ο λόγος στον Γιάννη.

14 Μαρτίου σήμερα κι όπως έχει αναφερθεί πριν 7 χρόνια, σήμερα είναι η μέρα του π: «14/3 δηλαδή, κι άμα το γράψουμε αμερικανοπρεπώς είναι 3/14, οπότε δεν είναι ανεξήγητο που διάλεξα αυτή την ημερομηνία για να παρουσιάσω ένα άρθρο αφιερωμένο στο π» έγραφε τότε ο Νικοκύρης και συνέχιζε κάνοντας μια μικρή αναφορά στον αριθμό π που έδωσε την ευκαιρία για το άρθρο εκείνο και συνέχιζε για το γράμμα π. Κάποια στιγμή το Σεπτέμβρη σε άρθρο για τους μνημονικούς κανόνες των μαθητών αναφέρθηκαν τα ποιηματάκια που δίνουν κάποια ψηφία του π και πηγαίνοντας στο παλιό εκείνο άρθρο είδα πως τα είχα γράψει στο 200στό από τα 202 σχόλια και μάλιστα δυο μέρες μετά από τη δημοσίευση του άρθρου (που ήταν και καθαροδευτέρα κι εγώ βόλταρα στη Ρόδο), άρα λίγοι τα είδαν. Τότε πρότεινα να γραφτεί ένα άρθρο για τον αριθμό π και μάλιστα είπα πως μπορώ να το γράψω εγώ μιας και είχα ασχοληθεί λίγο με εργασίες στο σχολείο για το π.

Η μέρα του 23

Σήμερα έχουμε 23 του μηνός και αν γράψουμε την ημερομηνία ολογράφως χωρίς διαχωριστικά βλέπουμε ότι είναι 23022023, υπάρχει δηλαδή μια συμμετρία γύρω από τα δύο 23άρια. Κι έτσι, διάλεξα τη σημερινή μέρα για να την αφιερώσω στον αριθμό 23 -άλλωστε σας είχα θέσει ερώτημα, αν το άρθρο του 23 έπρεπε να το βάλουμε σήμερα ή στις 23 Μαρτίου, και οι περισσότεροι είχατε προτιμήσει τη σημερινή μέρα.

Συνεχίζουμε έτσι μια παράδοση ετήσιων αριθμοάρθρων. Οι ταχτικοί θαμώνες θα θυμούνται ότι στις 12 Δεκεμβρίου του 2012 (στις 12/12/12) είχα γράψει ένα άρθρο για τη Μέρα με τα τρία δωδεκάρια, συνεχίζοντας μια παράδοση που ήδη μετρούσε τέταρτο χρόνο, αφού στις 11/11/2011 είχαμε τη μέρα με τα τρία εντεκάρια, στις 10/10/ 2010 είχαμε γράψει για τη  μέρα με τα τρία δεκάρια και στις 9/9/2009 για  την αντίστοιχη μέρα με τα τρία εννιάρια. Η ωραία αυτή παράδοση κινδύνεψε να σταματήσει το 2013, διότι μέρα με τρία 13άρια δεν υπάρχει, αφού δεν έχουμε δέκατο τρίτο μήνα, τελικά όμως σκέφτηκα ότι η 13/3/13 ήταν μια καλή προσέγγιση κι έτσι έγραψα το άρθρο για τα δεκατριάρια, και στο ίδιο πατρόν το 2014 το άρθρο για τα δεκατεσσάρια, στις 14/4/14. Στις 15/5/15 αγρόν ηγόραζα, κι έτσι το αντιστοιχο άρθρο με τα δεκαπεντάρια το έβαλα τελικά στις 15 Οκτωβρίου, αλλά το 2016 επανήλθα στην κανονικότητα κι έτσι είχαμε το άρθρο για τα δεκαεξάρια στις 16/6/16 και το άρθρο για τα δεκαεφτάρια στις 17/7/17. Το άρθρo για τα δεκαοχτάρια θα έπρεπε να δημοσιευτεί στις 18 Αυγούστου, αλλά λόγω ραστώνης δημοσιεύτηκε στις 18/9/18. Μετά είχαμε το άρθρο για τα δεκαεννιάρια στις 19/9/19, το άρθρο για τα εικοσάρια στις 20/10/20, πρόπερσι το άρθρο για το 21 στις 21/2/21 και πέρυσι το άρθρο για το 22 στις 22/2/22.

Ξεκινάμε λοιπόν με τον αριθμό 23, ο οποίος είναι πρώτος αριθμός, δεν έχει άλλο διαιρέτη εκτός από τον εαυτό του και τον 1. Προηγούμενος πρώτος είναι ο 19, επόμενος είναι ο 29. Στη Βικιπαίδεια θα βρείτε κι άλλες ιδιότητες του αριθμού 23 αλλά δεν τις βρίσκω αξιομνημόνευτες.

Στη χημεία, ο 23 είναι ο ατομικός αριθμός του βαναδίου, που ονομάστηκε έτσι από τη σκανδιναβική θεότητα Vanadis, χοντρικά αντίστοιχη με την Αφροδίτη. Στη φυσική, ο 23 εμφανίζεται στη σταθερά του Αβογκάντρο, που είναι 6,022 x 10^23 (εκθέτης δηλαδή). Επίσης, τα κύτταρά μας έχουν 23 ζευγάρια χρωμοσωμάτων -το 23ο ζευγάρι είναι αυτό που καθορίζει το φύλο, στις γυναίκες είναι ΧΧ και στους άντρες ΧΥ.

Ένα παιδί δεκατέσσερα χρονώ

Ποιο παιδί, θα ρωτήσετε, τουλάχιστον όσοι δεν θυμάστε ανάλογους τίτλους από προηγούμενες χρονιές. Παιδί δικό μου, αλλά όχι με την κυριολεκτική έννοια -παιδί πνευματικό.

Παιδί δικό μας, πιο σωστά, επειδή δεν γιορτάζω μόνος μου, γιορτάζουμε. Βλέπετε, σήμερα έχουμε γενέθλια: το ιστολόγιο κλείνει τα δεκατέσσερα χρόνια του, μια κι έκανε τα πρώτα του βήματα στις 16 Φεβρουαρίου του 2009: εννιά και δεκατέσσερα μας κάνουν είκοσι τρία. Οπότε, παρακαλώ να μου συγχωρήσετε την αυτοαναφορικότητα του σημερινού άρθρου.

Όμως θα συμφωνήσετε μαζί μου, πιστεύω, πως για ένα πλάσμα δεκατεσσάρων χρονών (ή δεκατέσσερα χρονώ, σαν τα κορίτσια του Σαββόπουλου) η μέρα των γενεθλίων του είναι κάτι το εντελώς ξεχωριστό, που αξίζει να γιορτάζεται. Βέβαια, δεν είναι ίδια όλα τα δέκατα τέταρτα γενέθλια. Το δεκατετράχρονο παιδί βασανίζεται ίσως με τις πρωτόγνωρες δοκιμασίες της εφηβείας, αλλά τα δεκατετράχρονα ιστολόγια μάλλον έχουν περάσει στην τρίτη ηλικία τους -αιωνόβια θα τα λέγαμε με ανθρώπινα μέτρα. Άλλωστε, είναι μετρημένα στα δάχτυλα τα ιστολόγια που λειτουργούν αδιάλειπτα από το 2009 (ή και παλιότερα) ως τα σήμερα· βέβαια, δύο από αυτά τα αιωνόβια ιστολόγια ανήκουν σε φίλους του ιστολογίου μας, και εννοώ τον Αθεόφοβο (το δικό του είναι αρχαιότερο, κατά τρία χρόνια θαρρώ) και τον Δύτη (νεότερο κατά ένα μήνα). Πάντως, αμφιβάλλω αν υπάρχουν πολλά ιστολόγια σαν το δικό μας, που να δημοσιεύουν καθημερινώς καινούργιο άρθρο.

Στα 14 λοιπόν χρόνια που είμαστε μαζί,  έχουν δημοσιευτεί στο ιστολόγιο συνολικά 5157 άρθρα (με το σημερινό) στις 5114 μέρες ζωής του. Στη δέκατη τέταρτη χρονιά του ιστολογίου (από τις 17.2.2022 έως σήμερα) δημοσιέψαμε ένα άρθρο κάθε μέρα ενώ μία μέρα είχαμε και δεύτερο άρθρο, χωρίς ποτέ να διακοπεί το σερί -αλλά αυτό είχε συμβεί και τις προηγούμενες 8 χρονιές, αφού το σερί της καθημερινής δημοσίευσης βαστάει αδιάλειπτο από τις 29.1.2014.

Συνολικά μέσα στη 14ετία το ιστολόγιο έχει δεχτεί κάπου 30.088.000 επισκέψεις. Κάποτε τα εκατομμύρια (των επισκέψεων, να εξηγούμαστε) τα πρόσεχα και τα επισήμαινα, αλλά μετά σταμάτησα.

Όλα αυτά τα χρόνια, υπάρχουν οι τακτικοί και οι λιγότερο τακτικοί αναγνώστες του ιστολογίου, που πολλοί από αυτούς ήταν ή έχουν γίνει φίλοι, ενώ αρκετοί έχουν γραφτεί και “συνδρομητές” (ο μετρητής μου λέει 30.653 άτομα), οπότε ειδοποιούνται με ηλεμήνυμα ή με άλλον τρόπο κάθε φορά που ανεβάζω καινούργιο άρθρο. Άλλοι πάλι ειδοποιούνται για τις δημοσιεύσεις από το Φέισμπουκ, υπάρχουν όμως και οι αναγνώστες που φτάνουν στο ιστολόγιο εντελώς τυχαία μέσω γκουγκλ, έχοντας κάνει αναζήτηση για κάποια λέξη ή φράση. Με όποιο τρόπο και να έρχεστε, η συμμετοχή σας και τα σχόλιά σας αυξάνουν κατακόρυφα την αξία των άρθρων -και σας ευχαριστώ πολύ!

59 + 63 = 122

Δεν συνηθίζω να βάζω απλές μαθηματικές πράξεις για τίτλους άρθρων του ιστολογίου, αλλά σήμερα θα κάνουμε μια εξαίρεση -άλλωστε η πράξη του τίτλου δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται.

Στο ιστολόγιο αφιερώνουμε άρθρα σε αριθμούς, τουλάχιστον μια φορά το χρόνο -ξεκινήσαμε στις 9/9/2009 και κάθε χρόνο βάζαμε ένα άρθρο, κι έτσι φέτος, στις 22/2/22, αφιερώσαμε άρθρο στον αριθμό 22. Με τη φάμπρικα αυτή θα πάμε, εμείς να ‘μαστε καλά, έως το 31, που θα το δούμε στις 31 κάποιου μηνός του σωτηρίου έτους 2031.

Ωστόσο, τον αριθμό 63 θα τον δούμε σήμερα -για ποιο λόγο; Αφενός διότι ως το 2063 μπορεί να το ξεχάσω. Αφετέρου, επειδή αν κάποιος έτυχε να γεννηθεί στις 2 Νοεμβρίου του 1959 σήμερα θα συμπλήρωνε τα 63 του χρόνια. Ξέρω κάποιον που γεννήθηκε τη μέρα τούτη, δεν τον ξέρετε, είναι απ’ το χωριό. (Για να τα λέμε όλα, αυτό το κόλπο έπιανε καλύτερα το 2018, που ο φίλος μου, γεννημένος το 59, έκλεινε τα 59 του χρόνια, και είχαμε βάλει άρθρο για τον αριθμό 59. Αλλά κανείς δεν είναι τέλειος κι έτσι το αντίστοιχο άρθρο το επανέλαβα και πρόπερσι, για τον αριθμό 61, διότι πολύ τον αγαπώ αυτόν τον φίλο μου, όπως και πέρυσι, για τον αριθμό 62, κι έτσι καθιερώθηκε μια μίνι παράδοση του ιστολογίου, που διστάζω να τη σπάσω.

Δυστυχώς, δεν έχει και πολλά να γράψεις για τον αριθμό 63. Δεν είναι πρώτος αριθμός (όπως ο 61) ούτε ημιπρώτος, δηλ. γινόμενο δύο πρώτων, όπως ο 62 (2 x 31). Είναι σύνθετος αριθμός, και τον θυμόμαστε από την προπαίδεια, αφού είναι το γινόμενο 7 επί 9. Σε γινόμενο πρώτων παραγόντων, 7 x 3 x 3.

Στο αρχαίο ελληνικό σύστημα (το κλασικό, όχι το ακροφωνικό) ο 63 γραφόταν ΞΓ’. Στο αττικό ή ακροφωνικό ήταν ΠΔΙΙΙ. Στο ρωμαϊκό (μοιάζουν) ήταν LXΙΙI. Ετσι κι αλλιώς, αυτές οι αναπαραστάσεις δεν εμφανίζονται συχνά όπως π.χ. τα ΙΔ’, XIV (του 14) που τα βρίσκουμε σε βασιλιάδες και αρχιερείς -πού να βρεθεί ο 63ος εστεμμένος με το ίδιο μάλιστα όνομα;

Η μέρα του 22

Σήμερα έχουμε 22 του μηνός, αλλά αν γράψουμε την ημερομηνία ολογράφως βλέπουμε ότι είναι 22/02/2022, δηλαδή εμφανίζονται τρία 22άρια. Όπως μάλιστα γράφει κάποιος, η σημερινή ημερομηνία, αν τη γράψουμε χωρίς διαχωριστικά, δηλαδή 22022022, αποτελεί παλίνδρομο, δηλαδή διαβάζεται το ίδιο από τα δεξιά προς τ’ αριστερά, ενώ αν χρησιμοποιήσουμε τη γραμματοσειρά της εικόνας αποτελεί επίσης αμφίγραμμα (αν έτσι αποδίδεται το ambigram) δηλαδή διαβάζεται το ίδιο κι αν την αναποδογυρίσουμε.

Πολλά 22άρια λοιπόν σήμερα, οπότε λογικό είναι να αφιερώσουμε το σημερινό άρθρο στον αριθμό 22, συνεχίζοντας έτσι μια παράδοση ετήσιων αριθμοάρθρων. Οι ταχτικοί θαμώνες θα θυμούνται ότι στις 12 Δεκεμβρίου του 2012 (στις 12/12/12) είχα γράψει ένα άρθρο για τη Μέρα με τα τρία δωδεκάρια, συνεχίζοντας μια παράδοση που ήδη μετρούσε τέταρτο χρόνο, αφού στις 11/11/2011 είχαμε τη μέρα με τα τρία εντεκάρια, στις 10/10/ 2010 είχαμε γράψει για τη  μέρα με τα τρία δεκάρια και στις 9/9/2009 για  την αντίστοιχη μέρα με τα τρία εννιάρια. Η ωραία αυτή παράδοση κινδύνεψε να σταματήσει το 2013, διότι μέρα με τρία 13άρια δεν υπάρχει, αφού δεν έχουμε δέκατο τρίτο μήνα, τελικά όμως σκέφτηκα ότι η 13/3/13 ήταν μια καλή προσέγγιση κι έτσι έγραψα το άρθρο για τα δεκατριάρια, και στο ίδιο πατρόν το 2014 το άρθρο για τα δεκατεσσάρια, στις 14/4/14. Στις 15/5/15 αγρόν ηγόραζα, κι έτσι το αντιστοιχο άρθρο με τα δεκαπεντάρια το έβαλα τελικά στις 15 Οκτωβρίου, αλλά το 2016 επανήλθα στην κανονικότητα κι έτσι είχαμε το άρθρο για τα δεκαεξάρια στις 16/6/16 και το άρθρο για τα δεκαεφτάρια στις 17/7/17. Το άρθρo για τα δεκαοχτάρια θα έπρεπε να δημοσιευτεί στις 18 Αυγούστου, αλλά λόγω ραστώνης δημοσιεύτηκε στις 18/9/18. Μετά είχαμε το άρθρο για τα δεκαεννιάρια στις 19/9/19, ενώ πρόπερσι το άρθρο για τα εικοσάρια στις 20/10/20 και πέρυσι το άρθρο για το 21 στις 21/2/21.

Ξεκινάμε λοιπόν με τον αριθμό 22. Δεν είναι βέβαια πρώτος, αλλά είναι ημιπρώτος, αφού είναι γινόμενο δύο πρώτων αριθμών, του 2 και του 11.

Στη Βικιπαίδεια έχει κι άλλες ιδιότητες του αριθμού 22 (ως αριθμού, εννοώ) π.χ. ότι είναι πενταγωνικός αριθμός, αλλά δεν τις βρίσκω ιδιαίτερα αξιομνημόνευτες.

Στη χημεία, πάλι, το 22 είναι ο ατομικός αριθμός του τιτανίου, Ti, ενός μετάλλου που βρίσκει ολοένα και περισσότερες μοντέρνες εφαρμογές, από οδοντόκρεμες και εμφυτεύματα έως κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές, κοσμήματα και ποδήλατα.

Στο ελληνικό αριθμητικό σύστημα το 22 είναι κβ’, ενώ στο ρωμαϊκό είναι XXΙΙ. Τους αριθμούς αυτούς τους χρησιμοποιούμε πλέον κυρίως για αιώνες και για εστεμμένους αν και το να υπάρξει εικοστός δεύτερος εστεμμένος με το ίδιο όνομα δεν είναι εύκολο. Στους πάπες, αντιθέτως, το όνομα Ιωάννης έχει φτάσει το 23. O Πάπας Ιωάννης XXΙΙ ήταν Γάλλος και εξελέγη Πάπας το 1316, σε ηλικία 72 ετών, ως συμβιβαστική λύση -περίμεναν ότι θα πέθαινε γρήγορα, αλλά εκείνος πείσμωσε και έμεινε στον θρόνο 18 ολόκληρα χρόνια και έκανε πολλά και διάφορα που μας τα διηγείται εδώ ο φίλος μας ο Ρογήρος -μεταξύ άλλων, είναι ο πάπας για τον οποίο γίνεται συνεχώς λόγος στο Όνομα του Ρόδου του Ουμπέρτο Έκο.

Στο δυαδικό αριθμητικό σύστημα, ο αριθμός 22 γράφεται 10110, ενώ στο δεκαεξαδικό σύστημα… 16.

Ο αριθμός 22 κανονικά γράφεται, ολογράφως, με δίλεκτο: είκοσι δύο, αν και συχνά τον βλέπουμε και ενωμένο, εικοσιδύο, ενώ μπορεί να προφερθεί/γραφτεί και «εικοσιδυό». Κάποιος που είναι 22 χρονών, είναι εικοσιδυάχρονος.

Φυσικά, εφόσον ζούμε στον 21ο αιώνα, ο επόμενος θα είναι ο 22ος, που αρχίζει την 1/1/2101. Στοιχηματίζω ότι αρκετοί θα βιαστούν να τον γιορτάσουν από την 1/1/2100, αλλά αυτό είναι κάτι που θα το σχολιάσουμε τότε.

Ένα παιδί δεκατριώ χρονώ

Ποιο παιδί, θα ρωτήσετε, τουλάχιστον όσοι δεν θυμάστε ανάλογους τίτλους από προηγούμενες χρονιές. Παιδί δικό μου, αλλά όχι με την κυριολεκτική έννοια -παιδί πνευματικό.

Όμως δεν γιορτάζω μόνος μου, γιορτάζουμε. Βλέπετε, σήμερα έχουμε γενέθλια: το ιστολόγιο κλείνει τα δεκατρία χρόνια του, μια κι έκανε τα πρώτα του βήματα στις 16 Φεβρουαρίου του 2009: εννιά και δεκατρία μας κάνουν είκοσι δύο. Οπότε, παρακαλώ να μου συγχωρήσετε την αυτοαναφορικότητα του σημερινού άρθρου.

Όμως θα συμφωνήσετε μαζί μου, πιστεύω, πως για ένα πλάσμα δεκατριώ χρονώ η μέρα των γενεθλίων του είναι κάτι το εντελώς ξεχωριστό, που αξίζει να γιορτάζεται. Βέβαια, δεν είναι ίδια όλα τα δέκατα τρίτα γενέθλια. Το δεκατριάχρονο παιδί έχει πια μπει στην εφηβεία και περνάει πρωτόγνωρες δοκιμασίες. Από την άλλη, τα δεκατριάχρονα ιστολόγια μάλλον έχουν περάσει στην τρίτη ηλικία τους -αιωνόβια θα τα λέγαμε με ανθρώπινα μέτρα. Άλλωστε, είναι μετρημένα στα δάχτυλα τα ιστολόγια που λειτουργούν αδιάλειπτα από το 2009 (ή και παλιότερα) ως τα σήμερα· βέβαια, δύο από αυτά τα αιωνόβια ιστολόγια ανήκουν σε φίλους του ιστολογίου μας, και εννοώ τον Αθεόφοβο (το δικό του είναι αρχαιότερο, κατά τρία χρόνια θαρρώ) και τον Δύτη (νεότερο κατά ένα μήνα). Πάντως, αμφιβάλλω αν υπάρχουν πολλά ιστολόγια σαν το δικό μας, που να δημοσιεύουν καθημερινώς καινούργιο άρθρο.

Στα 13 λοιπόν χρόνια που είμαστε μαζί,  έχουν δημοσιευτεί στο ιστολόγιο συνολικά 4791 άρθρα (με το σημερινό) στις 4749 μέρες ζωής του. Στη δέκατη τρίτη χρονιά του ιστολογίου (από τις 17.2.2021 έως σήμερα, που θα μπορούσαμε να την πούμε και δεύτερη κορονοχρονιά) δημοσιέψαμε ένα άρθρο κάθε μέρα (και δυο μέρες είχαμε και δεύτερο άρθρο), χωρίς ποτέ να διακοπεί το σερί -αλλά αυτό είχε συμβεί και τις προηγούμενες έξι χρονιές, αφού το σερί της καθημερινής δημοσίευσης βαστάει αδιάλειπτο από τις 29.1.2014.

Συνολικά μέσα στη 13ετία έχετε κάνει 795.000 σχόλια, ενώ το ιστολόγιο έχει δεχτεί κάπου 27.760.000 επισκέψεις. Κάποτε τα εκατομμύρια (των επισκέψεων, να εξηγούμαστε) τα πρόσεχα και τα επισήμαινα, αλλά μετά σταμάτησα.

Όλα αυτά τα χρόνια, υπάρχουν οι τακτικοί και οι λιγότερο τακτικοί αναγνώστες του ιστολογίου, που πολλοί από αυτούς ήταν ή έχουν γίνει φίλοι, ενώ αρκετοί έχουν γραφτεί και “συνδρομητές” (ο μετρητής μου λέει 24.800 άτομα), οπότε ειδοποιούνται με ηλεμήνυμα ή με άλλον τρόπο κάθε φορά που ανεβάζω καινούργιο άρθρο. Άλλοι πάλι ειδοποιούνται για τις δημοσιεύσεις από το Φέισμπουκ, υπάρχουν όμως και οι αναγνώστες που φτάνουν στο ιστολόγιο εντελώς τυχαία μέσω γκουγκλ, έχοντας κάνει αναζήτηση για κάποια λέξη ή φράση. Με όποιο τρόπο και να έρχεστε, η συμμετοχή σας και τα σχόλιά σας αυξάνουν κατακόρυφα την αξία των άρθρων -και σας ευχαριστώ πολύ!

59 + 62 = 121

Δεν συνηθίζω να βάζω απλές μαθηματικές πράξεις για τίτλους άρθρων του ιστολογίου, αλλά σήμερα θα κάνουμε μια εξαίρεση -άλλωστε η πράξη του τίτλου δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται.

Στο ιστολόγιο αφιερώνουμε άρθρα σε αριθμούς, μια φορά το χρόνο -ξεκινήσαμε στις 9/9/2009 και κάθε χρόνο βάζαμε ένα άρθρο, κι έτσι φέτος, στις 21/2/21, αφιερώσαμε άρθρο στον αριθμό 21. Με τη φάμπρικα αυτή θα πάμε, εμείς να ‘μαστε καλά, έως το 31, που θα το δούμε στις 31 κάποιου μηνός του σωτηρίου έτους 2031.

Ωστόσο, τον αριθμό 62 θα τον δούμε σήμερα -για ποιο λόγο; Αφενός διότι ως το 2062 μπορεί να το ξεχάσω. Αφετέρου, επειδή αν κάποιος έτυχε να γεννηθεί στις 2 Νοεμβρίου του 1959 σήμερα θα συμπλήρωνε τα 62 του χρόνια. Ξέρω κάποιον που γεννήθηκε τη μέρα τούτη, δεν τον ξέρετε, είναι απ’ το χωριό. (Για να τα λέμε όλα, αυτό το κόλπο έπιανε καλύτερα το 2018, που ο φίλος μου, γεννημένος το 59, έκλεινε τα 59 του χρόνια, και είχαμε βάλει άρθρο για τον αριθμό 59. Αλλά κανείς δεν είναι τέλειος κι έτσι το αντίστοιχο άρθρο το επανέλαβα και πέρυσι, για τον αριθμό 61, διότι πολύ τον αγαπώ αυτόν τον φίλο μου). Μάλιστα, για το χατίρι του φίλου μου, το ιστολόγιο ξεστρατίζει από το πρόγραμμά του κι έτσι σήμερα Τρίτη δεν θα έχουμε το προγραμματισμένο άρθρο με κείμενα της εποχής του 1821).

Δεν έχει και πολλά να γράψεις για τον αριθμό 62. Δεν είναι καν πρώτος αριθμός, όπως είναι ο 61, ο προηγούμενος. Είναι όμως ημιπρώτος, διότι αποτελεί το γινόμενο δύο πρώτων αριθμών, 2 x 31.

Στη Βικιπαίδεια βρίσκω δυο διακρίσεις που έχει, από μαθηματική άποψη, ο αριθμός 62, που όμως φοβάμαι πως θα σας αφήσουν ασυγκίνητους:

Αφενός είναι ο μικρότερος αριθμός που αποτελεί άθροισμα τριών διαφορετικών τετραγώνων, με δυο τρόπους: 1^2+5^2+6^2, αλλά και 2^2+3^2+7^2. Αφετέρου, είναι ο μοναδικός αριθμός που ο κύβος του αποτελείται από μια τριάδα ψηφίων που επαναλαμβάνονται: 238328. Ε, δεν είναι και πολύ συναρπαστικά.

Στο αρχαίο ελληνικό σύστημα (το κλασικό, όχι το ακροφωνικό) ο 62 γραφόταν ΞΒ’. Στο αττικό ή ακροφωνικό ήταν ΠΔΙΙ. Στο ρωμαϊκό (μοιάζουν) ήταν LXΙI. Ετσι κι αλλιώς, αυτές οι αναπαραστάσεις δεν εμφανίζονται συχνά όπως π.χ. τα ΙΔ’, XIV (του 14) που τα βρίσκουμε σε βασιλιάδες και αρχιερείς -πού να βρεθεί ο 62ος εστεμμένος με το ίδιο μάλιστα όνομα;

Γιατί έχει εννιά ο μήνας;

Προφανώς ο τίτλος είναι εσκεμμένα ανακριβής -ο μήνας έχει σήμερα εννιά επειδή χτες είχε οχτώ. Το ερώτημα που θα μας απασχολήσει δεν είναι «γιατί έχει 9 ο μήνας;» αλλά «γιατί λέμε ότι ο μήνας έχει 9;»

Και μάλιστα, όχι γιατί το λέμε σήμερα, που είναι στο κάτω-κάτω μια απλή διαπίστωση, αλλά γιατί παροιμιωδώς λέμε «ο μήνας έχει εννιά»;

Το θέμα βέβαια το έχουμε συζητήσει στο ιστολόγιο, και μάλιστα μιαν άλλη 9η Σεπτεμβρίου, που είχε επιπλέον το χαρακτηριστικό πως ήταν η 9/9/09, 9 Σεπτεμβρίου του 2009, μέρα με τρία εννιάρια. Όμως σε εκείνο το άρθρο, που είχε άλλωστε λιγοστά (αλλά καλά) σχόλια, αφού το ιστολόγιο τότε δεν ήταν ακόμα πολύ γνωστό, δεν είχαμε καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα. Οπότε επιβάλλεται η αναδημοσίευση, δώδεκα χρόνια μετά, φυσικά με αρκετές προσθήκες και τροποποιήσεις, με την ελπίδα μήπως τώρα βγει κάτι πιο συγκεκριμένο.

Τι σημαίνει «ο μήνας έχει εννιά», το ξέρουμε όλοι. Πρόκειται για έκφραση απόλυτης αμεριμνησίας. Όπως λέω στο φρασεολογικό βιβλίο μου «Λόγια του αέρα», λέγεται για κάποιον τελείως ξένοιαστο που αδιαφορεί για τα πάντα και σκέπτεται μόνο τις διασκεδάσεις και την καλοπέραση. Θα έλεγα μάλιστα ότι σε σύγκριση με άλλες εκφράσεις που δείχνουν απόλυτη αδιαφορία (αγρόν ηγόρασε, πέρα βρέχει, δεν δίνει πεντάρα), η έκφρ. ο μήνας έχει εννιά είναι η πιο απενοχοποιημένη, δηλ. δεν περιέχει μομφή όπως οι άλλες για τον αδιάφορο –αλλά εδώ μπορεί να μεταφέρω κάτι που είναι απλώς προσωπική μου εντύπωση.

Δηλαδή, η έκφραση ο μήνας έχει εννιά (ή: εννιά έχει ο μήνας) δεν δείχνει απλώς απόλυτη αμεριμνησία, αλλά έχει έντονο το στοιχείο του γλεντιού –αυτός που αδιαφορεί, το γλεντάει κιόλας.

— Οι κυρίες, αν θες να ξέρεις, δε σκοτίζονται για τίποτα. Κάθονται κι εννιά έχει ο μήνας! Γ. Χασάπογλου, Οι κουραμπιέδες, σ.71

Μ’ έχεις κάνει άλλο άνθρωπο… Μ’ είχανε οι δρόμοι και οι παρέες… εννιά είχ’ ο μήνας… Για γυναίκες πεντάρα δεν έδινα. Κάθε νύχτα ήμουνα με άλλη. Καμπανέλλης, Η αυλή των θαυμάτων, σ. 134

Βέβαια, δεν αποκλείεται η αίσθηση της γλεντζέδικης αμεριμνησίας να οφείλεται στο τραγούδι «Ο μήνας έχει εννιά», το πασίγνωστο αρχοντορεμπέτικο του Μιχ. Σουγιούλ σε στίχους του Γ. Τζαβέλλα.

Μια ζωή την έχουμε, κι αν δεν την γλεντήσουμε
τι θα καταλάβουμε, τι θα καζαντίσουμε

Μες στον ψεύτικο ντουνιά
παίξτε μου διπλοπενιά
και ο μήνας έχει εννιά

Πόσο ζει ο άνθρωπος, κοίτα, παρατήρησε
μέχρι τα σαράντα του, κι ύστερα μπατίρισε

Στου διαβόλου τα ‘γραψα όλα το κατάστιχο
και γλεντώ τα νιάτα μου, πριν με πιάσει λάστιχο

Τη ζωή σου γλέντησε, πριν να ρθούν γεράματα
και σου λένε άδικα, μάθε γέρο γράμματα

Βέβαια, δεν δημιουργήθηκε η παροιμιώδης έκφραση από το τραγούδι. Η έκφραση προϋπήρχε. Από πού όμως προέκυψε;

Από το 1 ώς το 101, μια σκυταλοδρομία με λέξεις

Την ιδέα για το σημερινό άρθρο μού την έδωσε ο φίλος μας ο Λοζετσινός σε μέιλ που μου έστειλε πριν από μερικές μέρες. Επειδή το άρθρο θα είναι συμμετοχικό, ίσως θα ήταν πιο συνετό να το δημοσιεύσω ύστερα από καμιά δεκαριά μέρες, που θα έχουν γυρίσει σχεδόν όλοι από τις διακοπές -αλλά και από τώρα τα σχόλιά σας είναι πολλά, οπότε ελπίζω πως θα υπάρξει αρκετή συμμετοχή.

Σκυταλοδρομία με λέξεις, λέει ο τίτλος. Με λέξεις όμως που είναι σύνθετα και παράγωγα αριθμών και αριθμητικών. Αλλά όχι όλα τα σύνθετα και τα παράγωγα, αλλά μόνο εκείνα που αποκτούν μιαν ιδιαίτερη σημασία.

Να εξηγήσω τι εννοώ. Για κάθε αριθμό μπορούμε να έχουμε σύνθετα και παράγωγα, πχ εικοσάγωνο (το σχήμα με είκοσι γωνίες), 34χρονος (που έχει ηλικία 34 ετών), σαραντάρι (ένα σύνολο από σαράντα ομοειδείς μονάδες), πενηνταριά (περίπου πενήντα).

Αυτές οι λέξεις δεν πιάνονται, θα ήταν πολύ εύκολο έτσι. Μας ενδιαφέρουν εδώ λέξεις που έχουν αποκτήσει μια επιπλέον σημασία πέρα από τη δηλωτική πλήθους -ας πούμε: σαρανταπεντάρι (το όπλο ή το δισκάκι), δωδεκάποντη (η γόβα), τριανταμία (το παιχνίδι), εξηνταέξι (άλλο παιχνίδι με χαρτιά).

Βλέπετε ότι δεχόμαστε και απόλυτους αριθμούς, εφόσον έχουν λεξικογραφική αξία. Θα δεχτούμε το Εικοσιένα (το 1821, δηλωτικό της επανάστασης του 1821), θα δεχτούμε το Εικοσιδύο ή 22 (είτε τη μάρκα τσιγάρων είτε τη μετωνυμία για τη μικρασιατική καταστροφή) αλλά δεν θα δεχτούμε «το ’23» ή «το ’27» παρόλο που μπορεί κάποιος να πει «το πραξικόπημα του 23» ή «ο πατέρας μου γεννήθηκε το [19]27». Το «βρόμικο 89» θα το δεχτούμε.

Θα δεχτούμε και φρασεολογικά στοιχεία -π.χ. «Τα μάτια σου δεκατέσσερα», αλλά δεν θα δεχτούμε τίτλους τραγουδιών, κινηματογραφικών ταινιών και βιβλίων (για τα τραγούδια έχουμε ήδη βάλει σχετικό άρθρο, και για ταινίες/βιβλία ίσως εκκρεμεί). Οπότε, όχι «Τα 39 σκαλοπάτια» ή «Ο τεσσαρακοστός πρώτος».

Θα κοιτάξουμε να αποφύγουμε τις κατασκευασμένες λέξεις κι εδώ θα έχουμε και κριτήριο τα λεξικά και τα σωματα κειμένων. Για να φέρω ενα παράδειγμα, θα δεχτούμε το «δίγλωσσος», αλλά όχι το «τριαντατριάγλωσσος», παρόλο που ο Γιάννης Οικονόμου μιλάει 33 γλώσσες.

Φυσικά, για τους μικρότερους αριθμούς έχουμε πάρα πολλές λέξεις, ενώ όσο μεγαλώνουν οι αριθμοί αναμενόμενο είναι να λιγοστεύουν. Δεν είναι απόλυτο αυτό βέβαια -είναι ευκολότερο να βρούμε λέξεις για στρογγυλούς αριθμούς π.χ. το 50 παρά για μικρότερους αλλά πρώτους (π.χ. το 23).

Στη σκυταλοδρομία μας, για να μη σταματήσουμε νωρίς, θα δεχτούμε τη δυνατότητα να αφήνουμε έναν αριθμό χωρίς λέξη, όχι όμως δύο συνεχόμενους.

Ας ξεκινήσουμε όμως, και βλέπουμε:

1: Εδώ έχουμε άφθονα για να διαλέξουμε. Μονοπρόσωπη εταιρεία, πρωτ-αθλητής, πρωτεία, μοναχοφάης, άσος, πρωτομάστορας, μονόζυγο και ούτω καθεξής.

2: Δίβουλος, δίγαμος, δίγλωσσος, δίδυμος, δευτεροκλασάτος, δευτερόλεπτο κτλ.

3: Κι εδώ έχουμε πλήθος. Τρικούβερτο γλέντι, τριτογενής τομέας, αγία Τριάδα κτλ.

4: Τετραπέρατος μαθητής, τετράγωνη λογική, τετράδιο.

5: Πεντάμορφη, πεντάρφανος, πεντανόστιμο φαγητό, πενθήμερη εργασία.

6: Εξάψαλμος, εξαπτέρυγα

7: Επτασφράγιστο μυστικό, επτάφωτη λυχνία, το επταήμερο, εφταμηνίτικο παιδί.

8: Η Οκτώηχος, οχταμηνίτικο, χταπόδι. Οκτάκωπος.

9: Η Εννεάκρουνος πηγή, τα εννιάμερα.

10: Δεκάρικο, δεκάλεπτο, η δεκάτη, τα δέκατα, ο δεκάρικος λόγος κτλ. αμέτρητα.

11: Η ενδεκάδα, το εντεκάρι (στο Προπό), ο ενδεκασύλλαβος (στίχος)

12: Η δωδεκάδα/ντουζίνα, το δωδεκάμετρο, η δωδεκάποντη, η δωδεκάτη ώρα.

13: Το δεκατριάρι του Προπό, ο δέκατος τρίτος μισθός, η τρισκαιδεκαφοβία

14: Το δεκατετράστιχο (το σονέτο), Τα μάτια σου δεκατέσσερα, γενεές δεκατέσσερις

15: Δεκαπενθήμερο, δεκαπεντασύλλαβος.

16: Δεκαεξαβάλβιδος (κινητήρας), δεκαεξάμπιτος (επεξεργαστής), δεκαεξάκτινο (αστέρι της Βεργίνας).

17: Δεκαεφτασύλλαβος (ο στίχος του Καζαντζάκη στη μετάφραση της Οδύσσειας)

18: Η δεκοχτούρα. Η δεκαοκτάδα (στο ποδόσφαιρο, 11 που παίζουν και 7 στον πάγκο)

19: Δεκαεννιάρι (ο βαθμός, το σχεδόν άριστα), δεκαεννέας (ειρωνικό στη φανταρίστικη αργκό για τον δεκανέα).

20: Εικοσάρι (το άριστα στο γυμνάσιο), εικοσάρικο, ο εικοστός αιώνας, κτλ.

21: Η εικοσιμία (το παιχνίδι), το Εικοσιένα (1821). Και Εικοσιμία, περιοχή στην Κεφαλονιά.

22: Το 22 (τσιγάρα), το ’22 (1922, η μικρασιατική καταστροφή). Το Κατς-22.

23: Εδώ δεν βρήκα τίποτα, αλλά μπορεί να βρείτε εσείς. Προς το παρόν, ας είναι ο πρώτος μας μπαλαντέρ. Ας βάλουμε τα 23 γραμμάρια που, υποτίθεται, ζυγίζει η ψυχή. Υπάρχει και η 23άρα οθόνη. Και η ηλικιακή κατηγορία Κ23 στα αθλήματα (κάτι σαν την παλιά Ελπίδων)

24: Εικοστετράωρο, και θάναι και άλλα πολλά.

25: Εικοσπενταράδες, όπως λέγανε παλιά τους χωροφύλακες. Εικοσιπεντάρα πισίνα.

26: Οι 26ιντσες ρόδες ποδηλάτου. Και η οδός 26ης Οκτωβρίου.

27: Το κλαμπ των 27ρηδων (οι ροκάδες που πέθαναν πρόωρα στην ηλικία αυτή: Τζόπλιν, Μόρισον, Χέντριξ). Και 27άρι στη γλώσσα των ποινικολόγων και αστυνομικών κλπ είναι το πιστοποιητικό στη νομοθεσία των ναρκωτικών για μικρότερη ποινή στον δράστη λόγω συνεργασίας με τις αρχές

28: Οι 28ιντσες ρόδες ποδηλάτου. Kαι βέβαια η 28η Οκτωβρίου.

29: Οι κατασκευαστές πλυντηρίων της κλασικής διαφήμισης [αν θα το δεχτούμε]

30: Τριαντάφυλλο, τριακονταετής πόλεμος.

31: Τριανταμία (το παιχνίδι)

32: Τριανταδυάμπιτος (επεξεργαστής). Οι 32 του μηνός, ως δηλωτικό φανταστικής ημερομηνίας.

33: Ο τριαντατριάρης δίσκος (βινυλίου) και ο 33ος βαθμός των τεκτόνων, ο ανώτερος που υπάρχει.

34: Να δεχτούμε την 34η οδό στο Μανχάταν;

35: Το 35ωρο (στόχος για εβδομαδιαίο ωράριο)

36: Τριανταεξάρι (κυνηγετικό όπλο). Παλιότερα υπήρχε και 36άρι φιλμ, όταν υπήρχαν φιλμ.

37: Τριανταεφτάρι, ο ελαφρύς πυρετός -και «δέκατα» λέγεται.

38: Τριανταοχτάρι (πιστόλι διαμετρήματος 0.38). Και ο περίφημος 38ος Παράλληλος στην Κορέα.

39: [Θα δεχτούμε το «παρα μίαν τεσσαράκοντα;]

40: Σαράντισε το μωρό, καλά σαράντα, Σαρακοστή, Οι Άγιοι Σαράντα, το έπος του Σαράντα, Σαραντάκος 🙂

41: Η πείνα του ’41. Και το σαρανταενάποντο παιχνίδι στο μπιλιάρδο.

42: Η απάντηση σε όλα τα ερωτήματα, κατά Ντάγκλας Άνταμς -και μεγέθυνση του δύο στη λαϊκή και έντεχνη στιχουργική.

43: Σαραντατριάρι (θερμοκρασία 43 βαθμών)

44: Σαραντατεσσάρι (θερμοκρασία 44 βαθμών, δεν ξέρω αν θα τα δεχτούμε αυτά πάντως λέγονται).

45: Σαρανταπεντάρι (πιστόλι), σαρανταπεντάρι (δίσκος)

46: 46άρα κασέτα, για εγγραφή δίσκου βινυλίου.

47: To 47άρι, το ΑΚ-47 (Καλάσνικοφ)

48: Σαρανταοχτάωρο, σαρανταοχτάωρη άδεια

49: 49άρηδες, αν εξελληνίσουμε τους San Francisco 49ers

50: Πενηντάρικο, πενηντάευρο, πενηντάρα πισίνα. Το πενηνταράκι. Και πολλά ακόμα.

51: Διάσελο 51 στην εθνική οδό Άμφισσας-Λαμίας.

52: Τα φύλλα της τράπουλας. Η λέσχη των Φίφτι-Του στις αρχές του 20ού αιώνα.

53: Οι 53+ του ΣΥΡΙΖΑ.

54: 54άρι πιστόνι στα μηχανάκια. Και το Στούντιο 54.

55: Υπάρχει 55άρα τηλεόραση (οθόνη), μου λένε.

56: Η πενηνταεξάνησος μπίρα 56 isles που μετράει όλα τα νησιά και μικρονήσια των Κυκλάδων

57:

58: 58ιντση οθόνη, υπάρχει.

59:

60: Εξηκονταδικό σύστημα, εξηντάλεπτο, ο εξηνταβελόνης κτλ.

61: Ίσως οι εκλογές του ’61 (βίας και νοθείας).

62: Οι 62 Μάρτυρες -και οδός στο Ηράκλειο.

63: Τυχερό 63, είδος στοιχήματος.

64: Εξηντατετράμπιτος επεξεργαστής, …

65: Το εξηκοστό πέμπτο έτος (η «κανονική» ηλικία συνταξιοδότησης)

66: Το 66, παιχνίδι της οικογένειας της πρέφας.

67: 67ρα η κλίμακα διάσημη στους οργανοποιούς που κατασκευάζουν μπουζούκια.

68: Το ’68 (δηλ. το 1968 ως σημαδιακή χρονιά εξεγέρσεων).

69: Το 69, η στάση του σεξ.

70: Οι Εβδομήκοντα της Παλαιάς Διαθήκης

71:

72: Βρήκα λάμα 72άρα και κεφαλή 72άρα για μηχανάκια. Υπάρχουν και οι 72 παρθένες του ισλαμικού παραδείσου.

73: To ’73 στο σύνθημα «Η Χούντα δεν τελείωσε το 73»

74: Το ’74 ως δηλωτικό της μεταπολίτευσης. Και 74άρα κασέτα.

75: 75άρι ψαροντούφεκο.

76: 76άρηδες, αν εξελληνίσουμε τους Philadelphia 76ers

77: Η Fortran-77, αν δεν βρούμε άλλο.

78: Ο 78άρης δίσκος του παλιού γραμμοφώνου

79:

80: Τα ογδόνταζ, αν προτιμάτε έιτιζ, και η ογδοντίλα τους. Το ογδοντάρι ακορντεόν. Η γενιά του ’80 (1880).

81: Το ’81 σαν η χρονιά της Αλλαγής (με το ΠΑΣΟΚ).

82: 82άρι ψαροντούφεκο.

83: 83άρι κουτί κάρτας γραφικών και εξάρτημα στροβιλοσυμπιεστή. Και τα «παιδιά του ’83», όποιος τα θυμάται.

84:

85: 85άρι ψαροντούφεκο.

86: Στα αγγλικά το 86 δηλώνει το άκυρο, εξ ου και ο όρος they 86ed him της σλανγκ. Θα το δεχτούμε; Aλλά υπάρχουν και οι επεξεργαστές x86.

87: Ο καύσωνας του ’87.

88: 88άρι, για πιάνο.

89: Το βρόμικο 89

90: Η ενενηντάρα κασέτα (των 90 λεπτών). Το ενενηντάλεπτο στο ποδόσφαιρο.

91: Στο 91, ως δηλωτικό των καθυστερήσεων μετά το 90λεπτο στο ποδόσφαιρο.

92: 92άρι ανεμιστηράκι.

93: Το ’93, ως δηλωτικό του 1793.

94:

95: 95άρα βενζίνη (αριθμός των οκτανίων). Και τα Γουίντοους 95.

96: Υπάρχει ο λαμπρός γαλαξίας Μεσιέ96 αλλά και 96άρι ακορντεόν.

97: Το ’97 ως δηλωτικό του «ατυχούς πολέμου» του 1897.

98: 98άρα βενζίνη (με 98 οκτάνια). Και η «γενιά του ’98» στην Ισπανία (από τον πόλεμο του 1898). Και τα Γουίντοους 98.

99: Οι Ενενηνταεννέα (Διεθνής Οργάνωση γυναικών πιλότων)

100: Kατοστάρικο, το κατοστάρι στον στίβο (και ο κατοστάρης), η κατοστάρα στο μπάσκετ και στον στρατό, ο Εκατονταετής πόλεμος και άλλα αμέτρητα.

101: Αν δεν βρούμε άλλο, θα βάλουμε τα σκυλιά της Δαλματίας, κι ας είναι τίτλος. Αλλά υπάρχει το «μάθημα 101», το εισαγωγικό κάθε μαθήματος.

Λοιπόν; Θα τα  συμπληρώσουμε όλα τα κενά; Θα καταφέρουμε άραγε να φτάσουμε στο 101, με τη βοήθεια των μπαλαντέρ; Δύσκολο μου φαίνεται, αλλά θα προσπαθήσουμε.

Πόσο μακριά θα φτάσουμε στη σκυταλοδρομία των λέξεων; Δικό σας!

Η μέρα του 21

Σημερα ο μήνας έχει 21. Έχουμε δηλαδή 21 Φεβρουαρίου του 2021 ή αλλιώς 21/02/2021, μια μέρα με δύο 21άρια. Με το σημερινό άρθρο συνεχίζουμε μια παράδοση του ιστολογίου.

Οι ταχτικοί θαμώνες ίσως να θυμούνται ότι στις 12 Δεκεμβρίου του 2012 (στις 12/12/12) είχα γράψει ένα άρθρο για τη Μέρα με τα τρία δωδεκάρια, συνεχίζοντας μια παράδοση που ήδη μετρούσε τέταρτο χρόνο, αφού στις 11/11/2011 είχαμε τη μέρα με τα τρία εντεκάρια, στις 10/10/ 2010 είχαμε γράψει για τη  μέρα με τα τρία δεκάρια και στις 9/9/2009 για  την αντίστοιχη μέρα με τα τρία εννιάρια. Η ωραία αυτή παράδοση κινδύνεψε να σταματήσει το 2013, διότι μέρα με τρία 13άρια δεν υπάρχει, αφού δεν έχουμε δέκατο τρίτο μήνα, τελικά όμως σκέφτηκα ότι η 13/3/13 ήταν μια καλή προσέγγιση κι έτσι έγραψα το άρθρο για τα δεκατριάρια, και στο ίδιο πατρόν το 2014 το άρθρο για τα δεκατεσσάρια, στις 14/4/14. Στις 15/5/15 αγρόν ηγόραζα, κι έτσι το αντιστοιχο άρθρο με τα δεκαπεντάρια το έβαλα τελικά στις 15 Οκτωβρίου, αλλά το 2016 επανήλθα στην κανονικότητα κι έτσι είχαμε το άρθρο για τα δεκαεξάρια στις 16/6/16 και το άρθρο για τα δεκαεφτάρια στις 17/7/17. Το άρθρo για τα δεκαοχτάρια θα έπρεπε να δημοσιευτεί στις 18 Αυγούστου, αλλά λόγω ραστώνης δημοσιεύτηκε στις 18/9/18. Πρόπερσι είχαμε το άρθρο για τα δεκαεννιάρια στις 19/9/19, ενώ το πέρυσι το άρθρο για τα εικοσάρια στις 20/10/20.

Το φετινό άρθρο θα ήταν ίσως καλύτερο να δημοσιευτεί στις 21/01/2021, αλλά περί άλλα ετύρβαζα τότε. Κι έτσι, δημοσιεύεται σήμερα, παρόλο που είναι Κυριακή. Ελπίζω οι φίλοι της λογοτεχνίας, που θα περίμεναν σήμερα κάτι λογοτεχνικό, να μη μου κρατήσουν μούτρα.

Επίσης, να γίνει φανερό ότι το σημερινό άρθρο αφορά τον αριθμό 21 σε όλες τις εκφάνσεις του και όχι το Εικοσιένα, δηλαδή το 1821. Θα αναφερθούμε και σε αυτό, αλλά όχι μόνο.

Λοιπόν, ο αριθμός 21 έχει ενδιαφέρον από αρκετές απόψεις. Καταρχάς, είναι γινόμενο δύο πρώτων αριθμών, του 3 και του 7, όχι του 2 ή του 5. Είναι επίσης αριθμός Φιμπονάτσι -οι οποίοι είναι 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13 και 21 δηλ. ο καθένας είναι άθροισμα των δύο προηγούμενων. Παρακαλούνται οι αριθμολάτρες του ιστολογίου να μας αναλύσουν τους αριθμούς Φιμπονάτσι.

Το 21 είναι επίσης τριγωνικός αριθμός -ο 6ος τριγωνικός αριθμός, που εκφράζεται και ως 1+2+3+4+5+6 = 21 (ή 6 x 7/2). Άρα, 21 είναι και το άθροισμα των αξιών ενός ζαριού.

Ένα παιδί 12 χρονών

Ποιο παιδί, θα ρωτήσετε, τουλάχιστον όσοι δεν θυμάστε ανάλογους τίτλους από προηγούμενες χρονιές. Παιδί δικό μου, αλλά όχι με την κυριολεκτική έννοια -παιδί πνευματικό.

Όμως δεν γιορτάζω μόνος μου, γιορτάζουμε. Βλέπετε, σήμερα έχουμε γενέθλια: το ιστολόγιο κλείνει τα δώδεκα χρόνια του, μια κι έκανε τα πρώτα του βήματα στις 16 Φεβρουαρίου του 2009: εννιά και δώδεκα μας κάνουν είκοσι ένα. Οπότε, παρακαλώ να μου συγχωρήσετε την αυτοαναφορικότητα του σημερινού άρθρου, που μάλιστα εκτοπίζει τη συνέχεια από τους Εσταυρωμένους Σωτήρες του πατέρα μου, που θα τη δημοσιεύσω αύριο.

Όμως θα συμφωνήσετε μαζί μου, πιστεύω, πως για ένα πλάσμα δώδεκα χρονώ η μέρα των γενεθλίων του είναι κάτι το εντελώς ξεχωριστό, που αξίζει να γιορτάζεται. Βέβαια, δεν είναι ίδια όλα τα δωδέκατα γενέθλια. Το δωδεκάχρονο παιδί, τελειώνει το δημοτικό σχολείο, αρχίζει να βασανίζεται από την εφηβεία, έστω κι αν ακόμα δεν έχει αποχαιρετίσει τελειωτικά την παιδική ηλικία. Από την άλλη, τα εντεκάχρονα ιστολόγια μάλλον έχουν περάσει στην τρίτη ηλικία τους -αιωνόβια θα τα λέγαμε με ανθρώπινα μέτρα. Άλλωστε, είναι μετρημένα τα ιστολόγια που λειτουργούν αδιάλειπτα από το 2009 (ή και παλιότερα) ως τα σήμερα. Αμφιβάλλω μάλιστα αν υπάρχει κι άλλο σαν το δικό μας, που να δημοσιεύει τόσο ταχτικά καινούργια άρθρα.

Στα 12 λοιπόν χρόνια που είμαστε μαζί,  έχουν δημοσιευτεί στο ιστολόγιο συνολικά 4424 άρθρα (με το σημερινό) στις 4384 μέρες ζωής του. Στη δωδέκατη χρονιά του ιστολογίου (από τις 17.2.2020 έως σήμερα, που θα μπορούσαμε να την πούμε και κορονοχρονιά) δημοσιέψαμε ένα άρθρο κάθε μέρα, χωρίς ποτέ να διακοπεί το σερί -αλλά αυτό είχε συμβεί και τις προηγούμενες έξι χρονιές, αφού το σερί της καθημερινής δημοσίευσης βαστάει αδιάλειπτο από τις 29.1.2014.

Συνολικά μέσα στη 12ετία έχετε κάνει σχεδόν 720.000 σχόλια, ενώ το ιστολόγιο έχει δεχτεί κάπου 25.300.000 επισκέψεις. Κάποτε τα εκατομμύρια (των επισκέψεων, να εξηγούμαστε) τα πρόσεχα και τα επισήμαινα, αλλά μετά σταμάτησα. Ακόμα και τα 25 εκατομμύρια (που πρέπει να τα περάσαμε στις αρχές του 2021) δεν τα γιόρτασα, κι ας είναι στρογγυλό νούμερο.

Όλα αυτά τα χρόνια, υπάρχουν οι τακτικοί και οι λιγότερο τακτικοί αναγνώστες του ιστολογίου, που πολλοί από αυτούς ήταν ή έχουν γίνει φίλοι, ενώ αρκετοί έχουν γραφτεί και “συνδρομητές” (ο μετρητής μου λέει 19.052 άτομα), οπότε ειδοποιούνται με ηλεμήνυμα ή με άλλον τρόπο κάθε φορά που ανεβάζω καινούργιο άρθρο. Άλλοι πάλι ειδοποιούνται για τις δημοσιεύσεις από το Φέισμπουκ, υπάρχουν όμως και οι αναγνώστες που φτάνουν στο ιστολόγιο εντελώς τυχαία μέσω γκουγκλ, έχοντας κάνει αναζήτηση για κάποια λέξη ή φράση. Με όποιο τρόπο και να έρχεστε, η συμμετοχή σας και τα σχόλιά σας αυξάνουν κατακόρυφα την αξία των άρθρων -και σας ευχαριστώ πολύ!

Γενέθλια έχουμε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ξεχάσουμε ότι εμείς εδώ λεξιλογούμε, οπότε ας πούμε μερικά πράγματα για τον αριθμό 12, τα χρόνια που συμπληρώνουμε σήμερα. Βέβαια κι εδώ κλέβω, αφού το υλικό θα το πάρω από ένα προηγούμενο άρθρο αφιερωμένο στον αριθμό 12, που όμως είχε δημοσιευτεί στο ιστολόγιο τη σημαδιακή μέρα 12/12/12, πριν από 8 χρόνια και βάλε, οπότε ελπίζω να το έχετε ξεχάσει!

59 + 61 = 120

Δεν συνηθίζω να βάζω απλές μαθηματικές πράξεις για τίτλους άρθρων του ιστολογίου, αλλά σήμερα θα κάνουμε μια εξαίρεση -άλλωστε η πράξη του τίτλου δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται.

Στο ιστολόγιο αφιερώνουμε άρθρα σε αριθμούς, μια φορά το χρόνο -ξεκινήσαμε στις 9/9/2009 και κάθε χρόνο βάζαμε ένα άρθρο, κι έτσι φέτος, πρόσφατα, στις 20/10/20 αφιερώσαμε άρθρο στον αριθμό 20. Με τη φάμπρικα αυτή θα πάμε, εμείς να ‘μαστε καλά, έως το 31, που θα το δούμε στις 31 κάποιου μηνός του σωτηρίου έτους 2031.

Ωστόσο, τον αριθμό 61 θα τον δούμε σήμερα -για ποιο λόγο; Αφενός διότι ως το 2061 μπορεί να το ξεχάσω. Αφετέρου, επειδή αν κάποιος έτυχε να γεννηθεί στις 2 Νοεμβρίου του 1959 σήμερα θα συμπλήρωνε τα 61 του χρόνια. Ξέρω κάποιον που γεννήθηκε τη μέρα τούτη, δεν τον ξέρετε, είναι απ’ το χωριό. (Για να τα λέμε όλα, αυτό το κόλπο έπιανε καλύτερα πρόπερσι, που ο φίλος μου, γεννημένος το 59, έκλεινε τα 59 του χρόνια, και είχαμε βάλει άρθρο για τον αριθμό 59. Αλλά κανείς δεν είναι τέλειος).

Δεν έχει και πολλά να γράψεις για τον αριθμό 61, ενώ ο προηγούμενος, ο αριθμός 60, έχει τόσα και τόσα να πεις γι’ αυτόν, από μαθηματική, ανθρωπολογική-λαογραφική, πολιτισμική ή λεξικογραφική άποψη. Ενώ ο καημένος ο 61 είναι απλώς 60 συν 1. Τουλάχιστον ο 59, που επίσης ήταν σπάνιος αριθμός, ήταν 60 μείον 1 κι έτσι τον βρίσκουμε σε εκφράσεις χρόνου όπως 23:59:59, ενώ το 61 δεν εμφανίζεται διότι είναι το :01 της επόμενης ώρας ή του επόμενου λεπτού.

Το 61 είναι πρώτος αριθμός, διαιρείται δηλαδή μονάχα από τον εαυτό του και από τον 1. Στην ίδια δεκάδα έχουμε πρώτον αριθμό το 67. Το 59 και το 61 λέγονται δίδυμοι πρώτοι αριθμοί, διότι απέχουν κατά 2. Οι μαθηματικοί του ιστολογίου θα μας πουν αν είναι όντως άπειροι οι δίδυμοι πρώτοι.

Στο αρχαίο ελληνικό σύστημα (το κλασικό, όχι το ακροφωνικό) ο 61 γραφόταν ΞΑ’. Στο αττικό ή ακροφωνικό ήταν ΠΔΙ. Στο ρωμαϊκό (μοιάζουν) ήταν LXI. Ετσι κι αλλιώς, αυτές οι αναπαραστάσεις δεν εμφανίζονται συχνά όπως π.χ. τα ΙΔ’, XIV (του 14) που τα βρίσκουμε σε βασιλιάδες και αρχιερείς -πού να βρεθεί ο 61ος εστεμμένος με το ίδιο μάλιστα όνομα;

Η μέρα με τα τριάμισι εικοσάρια

Σήμερα ο μήνας έχει είκοσι. Έχουμε δηλαδή 20 Οκτωβρίου του 2020 ή αλλιώς 20/10/2020, μια μέρα με τρία εικοσάρια, ή ίσως τριάμισι, αν πάρουμε υπόψη και το 10 του Οκτωβρίου. Με το σημερινό άρθρο συνεχίζουμε μια παράδοση του ιστολογίου.

Οι ταχτικοί θαμώνες ίσως να θυμούνται ότι στις 12 Δεκεμβρίου του 2012 (στις 12/12/12) είχα γράψει ένα άρθρο για τη Μέρα με τα τρία δωδεκάρια, συνεχίζοντας μια παράδοση που ήδη μετρούσε τέταρτο χρόνο, αφού στις 11/11/2011 είχαμε τη μέρα με τα τρία εντεκάρια, στις 10/10/ 2010 είχαμε γράψει για τη  μέρα με τα τρία δεκάρια και στις 9/9/2009 για  την αντίστοιχη μέρα με τα τρία εννιάρια. Η ωραία αυτή παράδοση κινδύνεψε να σταματήσει το 2013, διότι μέρα με τρία 13άρια δεν υπάρχει, αφού δεν έχουμε δέκατο τρίτο μήνα, τελικά όμως σκέφτηκα ότι η 13/3/13 ήταν μια καλή προσέγγιση κι έτσι έγραψα το άρθρο για τα δεκατριάρια, και στο ίδιο πατρόν το 2014 το άρθρο για τα δεκατεσσάρια, στις 14/4/14. Στις 15/5/15 αγρόν ηγόραζα, κι έτσι το αντιστοιχο άρθρο με τα δεκαπεντάρια το έβαλα τελικά στις 15 Οκτωβρίου, αλλά το 2016 επανήλθα στην κανονικότητα κι έτσι είχαμε το άρθρο για τα δεκαεξάρια στις 16/6/16 και το άρθρο για τα δεκαεφτάρια στις 17/7/17. Το άρθρo για τα δεκαοχτάρια θα έπρεπε να δημοσιευτεί στις 18 Αυγούστου, αλλά λόγω ραστώνης δημοσιεύτηκε στις 18/9/18. Πέρυσι είχαμε το άρθρο για τα δεκαεννιάρια στις 19/9/19, ενώ το φετινό άρθρο θα μπορούσε να δημοσιευτει στις 20/2/20, αλλά το ξέχασα, οπότε το βάζω σήμερα.

Με την ευκαιρία, του χρόνου που θα έχουμε το άρθρο για το 21, πότε κρίνετε ότι πρέπει να δημοσιευτεί; Στις 21/01/2021 ή στις 21/11/2021; Ή σε άλλη ημερομηνία;

Λοιπόν, ο αριθμός 20, ο είκοσι, είναι αριθμός που έχει ενδιαφέρον από πολλές απόψεις.

Καταρχάς, είναι στρογγυλός -όχι απλώς είναι ζυγός, αλλά διαιρείται και με το 4 και με το 5. Μπορεί να παρασταθεί ως το τετράγωνο ενός πρώτου επί έναν άλλο πρώτο, ενώ ακόμα είναι το άθροισμα των δύο πρώτων άρτιων τετραγώνων (2² + 4²).

Πιο κοντά μας όμως, το είκοσι είναι πάνω μας, είναι συνυφασμένο με το είναι μας. Αν το 10 το βλέπουμε στα δεκα δάχτυλα του χεριού μας, το είκοσι βρίσκεται στα δάχτυλα χεριών και ποδιών -«να έχεις την ευχή μου από τα είκοσί μου τα νύχια» λέει μια λαϊκή ευχή που τη συνήθιζε και η γιαγιά μου.

Γι’ αυτό μάλιστα και το είκοσι αποτελεί τη βάση του «εικοσαδικού» αριθμητικού συστήματος, που έχει δηλαδή βάση το 20 αντί για το 10. Φαίνεται πως στα πανάρχαια χρόνια το εικοσαδικό ανταγωνίστηκε με το δεκαδικό και ίχνη του υπάρχουν σε πολλές γλώσσες, όχι μόνο σε μακρινές ηπείρους αλλά και στην Ευρώπη.

Η πιο γνωστή επιβίωση του εικοσαδικού συστήματος βρίσκεται στα γαλλικά, όπου οι αριθμοί από το 70 ως το 99 δεν αναλύονται ως Νx10+μονάδα (π.χ. 56 είναι cinquante-six, πενηνταέξι) αλλά το 80 είναι quatre-vingt, τέσσερα επί είκοσι, και το 90 είναι quatre-vingt-dix, τέσσερα επί είκοσι συν δέκα ενω το 99 είναι quatre-vingt-dix-neuf, τέσσερα επί είκοσι συν δεκαεννέα (άρα δεν είναι αμιγές εικοσαδικό). Αυτή η ιδιοτυπία ισχύει για τα στάνταρ γαλλικά της Γαλλίας, όχι τα βαλονικά ή τα γαλλικά της Ελβετίας. Εδώ που βρίσκομαι και έχω τηλέφωνο που έχει μέσα το «91» όταν δίνω τον αριθμό τηλεφώνου μου στα γαλλικά προτιμώ να διαλεκτοφωνώ και να λέω nonante et un αντί quatre-vingt-onze.

Ένα παιδί 11 χρονών

Ποιο παιδί, θα ρωτήσετε. Παιδί δικό μου αλλά όχι με την κυριολεκτική έννοια -παιδί πνευματικό. Αλλά δεν γιορτάζω μόνος μου, γιορτάζουμε. Βλέπετε, σήμερα έχουμε γενέθλια: το ιστολόγιο κλείνει τα έντεκα χρόνια του, μια κι έκανε τα πρώτα του βήματα στις 16 Φεβρουαρίου του 2009: εννια κι έντεκα μας κάνουν είκοσι. Οπότε, παρακαλώ να μου συγχωρήσετε την αυτοαναφορικότητα του σημερινού άρθρου, που μάλιστα εκτοπίζει το καθιερωμένο κυριακάτικο λογοτεχνικό μας ανάγνωσμα.

Όμως θα συμφωνήσετε μαζί μου, πιστεύω, πως για ένα πλάσμα έντεκα χρονώ η μέρα των γενεθλίων του είναι κάτι το εντελώς ξεχωριστό, που αξίζει να γιορτάζεται. Βέβαια, δεν είναι ίδια όλα τα ενδέκατα γενέθλια. Το εντεκάχρονο παιδί, που κοντεύει να τελειώσει το δημοτικό, ολημέρα παίζει και τρέχει πέρα-δώθε αεικίνητο, βρίσκεται ακόμα στην παιδική του ηλικία. Από την άλλη, τα εντεκάχρονα ιστολόγια μάλλον έχουν περάσει στην τρίτη ηλικία τους -αιωνόβια θα τα λέγαμε με ανθρώπινα μέτρα. Άλλωστε, είναι μετρημένα τα ιστολόγια που λειτουργούν αδιάλειπτα από το 2009 (ή και παλιότερα) ως τα σήμερα. Αμφιβάλλω μάλιστα αν υπάρχει κι άλλο σαν το δικό μας, που να δημοσιεύει τόσο ταχτικά καινούργια άρθρα.

Στα 11 λοιπόν χρόνια που είμαστε μαζί,  έχουν δημοσιευτεί στο ιστολόγιο συνολικά 4058 άρθρα (με το σημερινό) στις 4018 μέρες ζωής του. Στην ενδέκατη χρονιά του ιστολογίου (από τις 17.2.2019 έως σήμερα) δημοσιέψαμε ένα άρθρο κάθε μέρα, χωρίς ποτέ να διακοπεί το σερί -αλλά αυτό είχε συμβεί και τις προηγούμενες πέντε χρονιές, αφού το σερί της καθημερινής δημοσίευσης βαστάει αδιάλειπτο από τις 29.1.2014.

Συνολικά μέσα στην 11ετία έχετε κάνει κάπου 592.000 σχόλια, ενώ το ιστολόγιο έχει δεχτεί κάπου 22.470.000 επισκέψεις. Κάποτε τα εκατομμύρια (των επισκέψεων, να εξηγούμαστε) τα πρόσεχα και τα επισήμαινα, αλλά μετά σταμάτησα. Ακόμα και τα 20 εκατομμύρια δεν τα γιόρτασα, αν και στο τέλος του χρόνου είχαμε γιορτάσει τα 4000 άρθρα.

Όλα αυτά τα χρόνια, υπάρχουν οι τακτικοί και οι λιγότερο τακτικοί αναγνώστες του ιστολογίου, που πολλοί από αυτούς ήταν ή έχουν γίνει φίλοι, ενώ αρκετοί έχουν γραφτεί και “συνδρομητές” (ο μετρητής μου λέει 13.733 άτομα), οπότε ειδοποιούνται με ηλεμήνυμα ή με άλλον τρόπο κάθε φορά που ανεβάζω καινούργιο άρθρο. Άλλοι πάλι ειδοποιούνται για τις δημοσιεύσεις από το Φέισμπουκ, υπάρχουν όμως και οι αναγνώστες που φτάνουν στο ιστολόγιο εντελώς τυχαία μέσω γκουγκλ, έχοντας κάνει αναζήτηση για κάποια λέξη ή φράση. Με όποιο τρόπο και να έρχεστε, η συμμετοχή σας και τα σχόλιά σας αυξάνουν κατακόρυφα την αξία των άρθρων -και σας ευχαριστώ πολύ!

Γενέθλια έχουμε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ξεχάσουμε ότι εμείς εδώ λεξιλογούμε, οπότε ας πούμε μερικά πράγματα για τον αριθμό 11, τα χρόνια που συμπληρώνουμε σήμερα. Βέβαια κι εδώ κλέβω, αφού το υλικό θα το πάρω από ένα προηγούμενο άρθρο αφιερωμένο στον αριθμό 11, που όμως είχε δημοσιευτεί στο ιστολόγιο τη σημαδιακή μέρα 11/11/11, πριν από 8 χρόνια και βάλε, οπότε ελπίζω να το έχετε ξεχάσει!