Ένα χρόνο πόλεμος…

Συμπληρώνεται σήμερα ένας χρόνος από τον πόλεμο στην Ουκρανία, που ξεκίνησε το πρωί της 24ης Φεβρουαρίου 2022 όταν η Ρωσία εισέβαλε από πολλά σημεία ταυτόχρονα στο έδαφος της Ουκρανίας, σε μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», όπως την ονόμαζε η ρωσική ηγεσία (και νομίζω πως ακόμα την ονομάζει έτσι). Αλλά βέβαια ήταν πόλεμος, που δεν διάρκεσε τρεις μέρες ή μια βδομάδα, όπως ίσως σκέφτονταν στο Κρεμλίνο, παρά έκλεισε σήμερα χρόνο χωρίς να φαίνεται ορατή κάποια προοπτική τερματισμού, είτε στο πεδίο των μαχών είτε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, κι ενώ έχει στοιχίσει δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, εκατομμύρια πρόσφυγες και ανυπολόγιστες καταστροφές στις υποδομές της Ουκρανίας.

Είναι ένας ιδιότυπος πόλεμος, που έχει σε ένα βαθμό χαρακτηριστικά εμφυλίου, σε ένα βαθμό πολέμου μεταξύ δύο κρατών και σε ένα βαθμό παγκόσμιου πολέμου, καθώς οι χώρες του ΝΑΤΟ (και γενικά της λεγόμενης Δύσης) προσφέρουν πολύ σημαντική βοήθεια στην Ουκρανία. Χάρη και στη βοήθεια αυτή, αλλά και στον ηρωισμό του ουκρανικού στρατού, οι ουκρανικές δυνάμεις μπόρεσαν να ανακαταλάβουν εδάφη που είχαν προσωρινά καταληφθεί από τους Ρώσους -με καφεκίτρινο στον χάρτη, ενώ με ροζ φαίνονται τα ρωσικά εδαφικά κέρδη. Στον χάρτη βλέπετε επίσης τα ντε φάκτο σύνορα των περιοχών που έλεγχαν οι αυτοαποκαλούμενες δημοκρατίες του Λουχάνσκ και του Ντονιέτσκ, όπως και τα όρια των τεσσάρων επαρχιών που προσάρτησε η Ρωσία με παράνομα δημοψηφίσματα, χωρίς μάλιστα να τις ελέγχει σε όλη τους την έκταση.

Στις 25 Φεβρουαρίου 2022, μια μέρα μετά τη ρωσική επίθεση, είχα γράψει στο ιστολόγιο:

Advertisement

Στο Ιράν καίνε τις μαντίλες

Εδώ και πολλές μέρες, το Ιράν συγκλονίζεται από διαδηλώσεις, που έχουν ως ιδιαίτερο στοιχείο τη συμμετοχή πάρα πολλών γυναικών, οι οποίες διαμαρτύρονται για τους περιορισμούς που επιβάλλει το καθεστώς της Ισλαμικής Δημοκρατίας στη ζωή τους -και πολλές, σε ένδειξη διαμαρτυρίας καίνε τις μαντίλες τους, τα χιτζάμπ τους όπως λέγονται.

Η θρυαλλίδα για το κύμα αυτό των διαδηλώσεων ήταν ο τραγικός θάνατος μιας νέας γυναίκας, της 22χρονης Mahsa Amini. Η Μάσα Αμινί, κουρδικής καταγωγής, συνελήφθη στις 14 Σεπτεμβρίου από την «Αστυνομία Ηθών» του καθεστώτος επειδή φορούσε κατά τρόπο ανάρμοστο το χιτζάμπ της. Αντί όμως να της γίνουν τα προβλεπόμενα μαθήματα «ευπρεπούς συμπεριφοράς» και να αφεθεί ελεύθερη ύστερα από μερικές ώρες, παρέμεινε υπό κράτηση και δυο μέρες αργότερα, στις 16 Σεπτεμβρίου, ανακοινώθηκε ο θάνατός της.

Αμέσως ξέσπασαν οι διαδηλώσεις, αρχικά στη γενέτειρά της και στις κουρδικές περιοχές, αλλά τις επόμενες μέρες σε ολόκληρη τη χώρα, με συνθήματα εναντίον της καταπίεσης των γυναικών (ένα κεντρικό σύνθημα λέγεται ότι είναι το «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία») αλλά και φυσικά εναντίον του καθεστώτος. Δεκάδες άνθρωποι έχουν βρει τον θάνατο σε συγκρούσεις με την αστυνομία.

Διαδηλώσεις συμπαράστασης στις γυναίκες του Ιράν γίνονται σε πολλές χώρες του κόσμου, με συμμετοχή εξόριστων Ιρανών -ανάμεσά τους και στην Ελλάδα. Και το θέμα του χιτζάμπ, της ισλαμικής μαντίλας, βρίσκεται στο κέντρο των συζητήσεων.

Κι έτσι, το σημερινό άρθρο είναι αφιερωμένο στη μαντίλα και στις γυναίκες του Ιράν. Θα το δημοσίευα νωρίτερα αλλά ταξίδευα τις προηγούμενες μέρες.

Υπερδνειστερία (μια συνεργασία του Ρογήρου)

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει έρθει στην επικαιρότητα και η Υπερδνειστερία, αυτή η περιοχή που έχει αποσχιστεί από τη Μολδαβία, μια απόσχιση παγιωμένη και παγωμένη εδώ και πολλά χρόνια που απειλεί τώρα ν’ ανάψει φωτιές. Κι έτσι, συνειδητοποίησαν πολλοί, εκτός από τους ποδοσφαιρόφιλους, την ύπαρξη αυτού του μη αναγνωρισμένου κράτους, ενώ ως τώρα το αγνοούσαν -χαριτολογώντας, κάποιος έγραψε ότι νόμιζε πως «υπερδνειστερία» είναι κάποια περίεργη πάθηση, σαν την υπερμετρωπία ας πούμε ή τον υπερθυρεοειδισμό.

Οι ποδοσφαιρόφιλοι βέβαια είχαν μάθει από νωρίτερα την ύπαρξη της Υπερδνειστερίας χάρη στις μεγάλες (τηρουμένων των αναλογιών) επιτυχίες της Σερίφ Τιρασπόλ, που νίκησε και τη Ρεάλ μέσα στη Μαδρίτη στους φετινούς ομίλους του ΤσουΛου.

Όμως η περιοχή έχει και ιστορία -και αυτήν την εκθέτει ωραία ένα σημείωμα του φίλου μας του Ρογήρου στο Φέισμπουκ. Με την άδειά του το αναδημοσιεύω εδώ -άλλωστε, ένα τμήμα του είχε μπει στο ιστολόγιο ως σχόλιο, τότε που συζητούσαμε για τη Σερίφ Τιρασπόλ.

Όπως θα μάθουμε (εγώ τουλάχιστον δεν το ήξερα) υπήρχε και παλιότερα μόρφωμα με το όνομα «Υπερδνειστερία», αν και πολύ μεγαλύτερη, σχεδόν δεκαπλάσια σε έκταση. Ήταν το δώρο των Γερμανών Ναζί στον Ρουμάνο δικτάτορα για να τον πείσουν να συμμετάσχει στην επίθεση στο ανατολικό μέτωπο.

Πριν δώσω τον λόγο στον Ρογήρο, και για να προλάβω ερωτήσεις, το όνομα του ποταμού Δνείστερου (Τύρας στα αρχαία ελληνικά) έχει σαρματική ή σκυθική προέλευση -το πρώτο συνθετικό, Danu, είναι ίδιο και στον Δνείπερο, τον Δούναβη και τον Ντον. Κατά μία ετυμολογία, Δνείστερος είναι το κοντινό ποτάμι στα σαρματικά και Δνείπερος το πέρα ποτάμι. Και ο λόγος στον Ρογήρο:

Υπερδνειστερία;

Καθώς η Υπερδνειστερία κάνει την εμφάνισή της στις ειδήσεις (δυστυχώς όχι για καλό) όλο και συχνότερα… κι επειδή τα μέσα ενημέρωσης αρκούνται συνήθως στην παράθεση των γεγονότων μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, ίσως και να μην έβλαπτε να πούμε δυο λόγια σχετικά με το θέμα αυτό.

Ι. Ας ξεκινήσουμε με μια ουσιώδη διαπίστωση: η Υπερδνειστερία ήταν ευθύς εξαρχής ξένο σώμα για τη Μολδαβία, μια εδαφική μεταμόσχευση που δεν έπιασε ποτέ.’

Αποναζιστικοποίηση, όρος ψευδεπίγραφος

Ασφαλώς η εννιασύλλαβη αυτή λέξη ακούστηκε πολύ τις τελευταίες σαράντα μέρες -αν θα συνεχίσει να ακούγεται κι αν θα διακριθεί στην ψηφοφορία για τις Λέξεις της χρονιάς δεν το ξέρω, αφού κανείς δεν ξέρει τι άλλο μας επιφυλάσσει το 2022.

Την πρώτη κιόλας μέρα της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία, αναφέρθηκε ότι στόχος ήταν όχι η κατοχή της Ουκρανίας αλλά η αποστατιωτικοποίηση και η αποναζιστικοποίησή της. Στη συνέχεια, ο στόχος αυτός άρχισε να ακούγεται λιγότερο, μεταξύ άλλων επειδή η εξέλιξη στο πεδίο της μάχης δεν εξελίχθηκε όπως υπολόγιζαν οι Ρώσοι, αφού η περικύκλωση του Κιέβου καθηλώθηκε και στη συνέχεια τα ρωσικά στρατεύματα αναδιπλώθηκαν και τώρα επικεντρώνονται στο Ντονμπάς, ενώ οι Ουκρανοί καταγγέλλουν ότι, στις περιοχές που επανακτούν, βρίσκουν πτώματα δολοφονημένων αμάχων και ομαδικούς τάφους.

Ο όρος «αποναζιστικοποίηση» είναι διεθνής και, φυσικά, σχηματίστηκε για τους αληθινούς Ναζί, πρώτα στα αγγλικά, denazification, περί το 1943, όταν άρχισε να τίθεται το ζήτημα της τύχης της Γερμανίας μετά τον πόλεμο. Μετά τη νίκη των Συμμάχων, άρχισε έμπρακτα η διαδικασία που είχε στόχο να εκκαθαρίσει από τη ναζιστική ιδεολογία την κοινωνία, το δικαστικό σώμα, την εκπαίδευση και την πολιτική ζωή στη Γερμανία και την Αυστρία. Στη φωτογραφία βλέπουμε έναν εργάτη του δήμου να αλλάζει τις πινακίδες στους δρόμους, στο κοντινό μου Τρίερ στις 12 Μαΐου 1945, έτσι ώστε η οδός Αδόλφου Χίτλερ να μετονομαστεί σε οδό Σταθμού.

Eνώ η διαδικασία αποναζιστικοποίησης (Entnazifizierung στα γερμανικά και Денацификация στα ρωσικά) ξεκίνησε ορμητικά και με μεγαλόπνοους στόχους, πολύ γρήγορα ανέκρουσε πρύμνα, τόσο επειδή ο αριθμός των Γερμανών που θα έπρεπε να ελεγχθούν ανερχόταν σε πολλά εκατομμύρια (μόνο το ναζιστικό κόμμα είχε 8,5 εκατ. μέλη), όσο και διότι, ήδη από το 1946 και την χαραυγή του ψυχρού πολέμου, δεν ήταν πλέον πολιτικά χρήσιμη η διαδικασία για τους Αμερικανούς και τους Άγγλους.

Έτσι, στη Δυτική Γερμανία πολύ γρήγορα η διαδικασία αποναζιστικοποίησης πέρασε στη δικαιοδοσία των γερμανικών αρχών, με αποτέλεσμα να επανέλθουν στις θέσεις τους πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι που είχαν απολυθεί στην αρχή της αποναζιστικοποίησης. Αργότερα μάλιστα (το 1951) μπήκε και ποσόστωση, ότι τουλάχιστον το 20% των υπαλλήλων κάθε υπουργείου έπρεπε να προέρχεται από παλαιούς υπαλλήλους επί ναζισμού, που είχαν κριθεί κατάλληλοι για υπηρεσία. Έτσι, τελικά, η κρατική μηχανή της Δυτικής Γερμανίας στελεχώθηκε από παλαιά μέλη του ναζιστικού κόμματος: το 1957, το 77% των ανώτερων στελεχών του υπουργείου Δικαιοσύνης ήταν πρώην μέλη του NSDAP.

Στη σοβιετική ζώνη κατοχής, που μετεξελίχθηκε στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας, η αποναζιστικοποίηση ήταν πολύ πιο έντονη και διαρκής, αφού ο αντιφασισμός ήταν ο θεμελιώδης λόγος ύπαρξης του σοσιαλιστικού γερμανικού κράτους, η ηγεσία του οποίου μάλιστα αδιάκοπα κατηγορούσε το δυτικό γερμανικό κράτος ως συνεχιστή του ναζισμού αναφέροντας ονόματα παλαιών ναζιστών που τώρα κατείχαν υψηλές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό της ΟΔΓ.

Αυτά, τότε. Στην Ουκρανία, από το 2014 που η «πορτοκαλί επανάσταση» (ή πραξικόπημα) ανέτρεψε τον εκλεγμένο Πρόεδρο Γιανούκοβιτς και οδήγησε στο ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στα νότια και τα ανατολικά της χώρας, η ρωσική πλευρά και οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές διατύπωσαν έντονες κατηγορίες για ναζιστικά στοιχεία στη νέα κυβέρνηση της Ουκρανίας ενώ απέδωσαν σε ναζιστές εγκλήματα όπως τον εμπρησμό του κτιρίου των συνδικάτων στην Οδησσό, με πολλές δεκάδες νεκρούς.

Ο πόλεμος, η ΕΕ και η ενεργειακή κρίση (με βάση ένα άρθρο του Γιάννη-Ορέστη Παπαδημητρίου)

Η σημερινή είναι η 33η μέρα του πολέμου στην Ουκρανία, χωρίς να υπάρχουν σημάδια ότι το θανατικό θα τελειώσει γρήγορα. Η παράνομη και αντίθετη με το διεθνές δίκαιο εισβολή του ρωσικού στρατού στις 24 Φεβρουαρίου δεν ήταν υγιεινός περίπατος: οι Ουκρανοί αντιστέκονται γενναία παρά τις μεγάλες απώλειες εκατέρωθεν. Βαρύ φόρο αίματος φαίνεται να πληρώνουν οι άμαχοι -όπως σε όλους τους σύγχρονους πολέμους (σε αντιδιαστολή: στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, η Γαλλία είχε 1.360.000 θανάτους στρατιωτών και 40.000 άμεσους θανάτους πολιτών).

Την ίδια στιγμή η Ευρώπη προσπαθεί να απαγκιστρωθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο -και δηλώνει έτοιμη να αγκαλιάσει το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο, που είναι πολύ ακριβότερο και οικολογικά καταστροφικό, αφού εξορύσσεται με αμφίβολες οικολογικά μεθόδους και κυρίως προϋποθέτει ότι χιλιάδες δεξαμενόπλοια θα διασχίζουν τον Ατλαντικό. Ακόμα, θα χρειαστεί η κατασκευή φαραωνικών υποδομών αποθήκευσης -ενώ καθόλου βέβαιοι δεν είμαστε ότι μπορούν οι ΗΠΑ να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης (και τις δικές τους βεβαίως).

Η Ευρώπη βέβαια φταίει επειδή άφησε τα πράγματα να φτάσουν έως αυτό το σημείο, από το 2014 και μετά. Εδώ που φτάσαμε, οι μόνοι κερδισμένοι είναι η Κίνα, η Τουρκία και βεβαίως οι Ηνωμένες Πολιτείες, που αυτή τη στιγμή επιδίδονται σε έναν πόλεμο δι’ αντιπροσώπων με τη Ρωσία, που θα τον συνεχίσουν μέχρι τελευταίου Ουκρανού -κι ενώ οι Ουκρανοί θα πεθαίνουν, οι Ευρωπαίοι θα πεινούν και θα κρυώνουν.

Τέλος πάντων, μπορεί να είμαι απαισιόδοξος ή να μου διαφεύγουν κάποια δεδομένα, αλλά δεν βλέπω καμιά καλή εξέλιξη για την Ευρώπη σε αυτόν τον πόλεμο. Ειδικότερα όμως για το ενεργειακό ζήτημα, διάβασα στο kosmodromio.gr ένα άρθρο του δημοσιογράφου Γιάννη-Ορέστη Παπαδημητρίου, που το βρίσκω χρήσιμο σαν βάση για τη δική μας συζήτηση, ανεξάρτητα από το αν συμφωνούμε με τις θέσεις του αρθρογράφου. Έχει το επιπλέον ενδιαφέρον ότι χρησιμοποιεί τον λογοτεχνικό όρο «εξαίσιο πτώμα» (cadavre exquis στα γαλλικά), που τον εξηγεί στο τέλος [προσθέτω κάτι σε αγκύλες]. Από εκεί είναι και η εικονογράφηση του άρθρου.

Η Ε.Ε. δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την ενεργειακή κρίση

Η έκρηξη των τιμών στην ενέργεια δεν προέρχεται από λάθος χειρισμούς των «27», αλλά από κεντρικές ταυτοτικές επιλογές τους.

Εμπάργκο

Καθώς ζούμε σ’ ενδιαφέροντες καιρούς, κάθε τόσο μια λέξη κερδίζει το παροιμιώδες δεκαπεντάλεπτο της προσοχής μας. Λέξη της χρονιάς δεν ξέρω ποια θα είναι, ούτε καν του μήνα, πάντως το «εμπάργκο» θαρρώ πως μπορεί να διεκδικήσει την πολύ πιο ταπεινή διάκριση της «λέξης της ημέρας» -ας της αφιερώσουμε το σημερινό άρθρο λοιπόν.

Η αιτία; Όπως θα διαβάσατε, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε «εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο» ή, όπως το θέλει ο τίτλος στο δελτίο ειδήσεων, «εμπάργκο στη ρωσική ενέργεια».

Με άλλα λόγια, οι Ηνωμένες Πολιτείες σταματούν να εισάγουν πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα από τη Ρωσία, ως αντίποινα για την εισβολή στην Ουκρανία. Πιο σωστά, απαγορεύεται η εισαγωγή ρωσικού πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα.

Ο Τζο Μπάιντεν κάλεσε και τους συμμάχους των ΗΠΑ να ακολουθήσουν, αλλά, όπως είπε, κατανοεί ότι οι ευρωπαϊκές χώρες είναι δύσκολο να κάνουν την ίδια κίνηση καθώς οι οικονομίες τους εξαρτώνται πολύ περισσότερο από το ρωσικό πετρέλαιο.

Από την άλλη, οι ΗΠΑ εισάγουν πολύ λίγο ρωσικό πετρέλαιο, ωστόσο ακόμα κι έτσι η χτεσινή απόφαση αναμένεται να επηρεάσει τις τιμές που πληρώνει ο Αμερικανός καταναλωτής. Το εντυπωσιακό είναι ότι Αμερικανοί αξιωματούχοι προσέγγισαν πρόσφατα την κυβέρνηση Μαδούρο της πετρελαιοπαραγωγού Βενεζουέλας, ύστερα από πολυετείς λυσσαλέες προσπάθειες να την ανατρέψουν.

Από την πλευρά της, η Μεγάλη Βρετανία ανακοίνωσε ότι σταδιακά πρόκειται να καταργήσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, εντός του έτους. Όσο για την ΕΕ, είχε νωρίτερα ανακοινώσει ένα σχέδιο για απεξάρτηση από τις ρωσικές εισαγωγές, αλλά σε αρκετά μεγαλύτερο βάθος χρόνου.

Παρατήρησα ότι ενώ στους ελληνικούς ιστότοπους χρησιμοποιείται κυρίως ο όρος «εμπάργκο», σε αγγλόφωνα μέσα βρίσκω άλλους όρους, όπως ban (απαγόρευση) ή, στην περίπτωση της Βρετανίας, phasing out (σταδιακή κατάργηση). Η ουσία βέβαια δεν αλλάζει.

Το εμπάργκο, σύμφωνα με το ΛΚΝ, είναι «η απαγόρευση της διακίνησης προϊόντων από και προς ορισμένη ξένη χώρα». Δίνει και μερικές φράσεις το λεξικό: Γενικό εμπάργκο. Εμπάργκο όπλων / πετρελαίου / καυσίμων.

Στο ίδιο λεξικό βρίσκουμε την αρχικη, ας πούμε, σημασία του όρου, που αφορούσε τα εμπορικά πλοία: η απαγόρευση του απόπλου την οποία διατάζει μια κυβέρνηση σε βάρος πλοίων ξένης χώρας, που βρίσκονται στη δική της επικράτεια: Tο 1803 η Aγγλία επέβαλε εμπάργκο σε όλα τα γαλλικά πλοία που βρίσκονταν στα λιμάνια της.

Μεζεδάκια χωρίς μάσκες

Ο τίτλος του σημερινού πολυσυλλεκτικού μας άρθρου μπορεί να διαβαστεί με δυο τρόπους. Μεζεδάκια χωρίς μάσκες, επειδή από σήμερα καταργείται η υποχρέωση να φοράμε μάσκα σε εξωτερικούς χώρους, εκτός εξαιρέσεων -μια υποχρέωση που όλο και λιγότεροι την τηρούσαν και που κανείς δεν έλεγχε, εδώ και αρκετό καιρό.

Όμως χωρίς μάσκες και για έναν ακόμα λόγο: αύριο τελειώνει η Αποκριά, αλλά οι φετινές Απόκριες μόνο χαρούμενες δεν είναι, καθώς σημαδεύτηκαν από τον πόλεμο, τη γενική κατήφεια, την ακρίβεια, την πανδημία, ακόμα και τον άστατο καιρό -οπότε, πού διάθεση για μάσκα, αποκριάτικη εννοώ κι όχι χειρουργική.

(Κάποιος μπορεί να πει ότι υπάρχει και τρίτη ανάγνωση: χωρίς μάσκες επειδή έπεσαν οι μάσκες -αλλά αυτό δεν το είχα σκεφτεί όταν διάλεξα τίτλο).

* Και ξεκινάμε με κάτι ελαφρύ, μιαν απλή αμφισημία σε τίτλο.

Διαμαρτυρία για τη ρωσική εισβολή στο Μοναστηράκι, ο τίτλος σε άρθρο της Καθημερινής.

«Φτάσανε τόσο μακριά οι Ρώσοι;» ρώτησε χαριτολογώντας ο φίλος που το έστειλε. Ο υπότιτλος βέβαια ξεκαθαρίζει την αμφισημία -αν δεχτούμε ότι υπάρχει.

* Με ρωτάει ένας φιλος:

Πώς κλίνεται η Άρτεμις;

Και συνεχίζει επισημαίνοντας ότι ο συντάκτης αυτού του άρθρου μας προσφέρει και τρεις εκδοχές για να διαλέξουμε

Στον τίτλο και κάτω από την φωτογραφία «Εξαφάνιση της Άρτεμις»

Τρεις σειρές παρακάτω «υπόθεση της 19χρονης Άρτεμης»

Και στα δύο βίντεο ο φίλος και ο πατέρας της Αρτέμιδας.

Ο φίλος εικάζει: Υποθέτω ότι προτιμάς το δεύτερο: (η Άρτεμη, της Άρτεμης), δέχεσαι το τρίτο (της Αρτέμιδας) και απορρίπτεις μετά βδελυγμιας την ακλισιά του πρώτου (της Άρτεμις). Κάπως έτσι -εγώ μάλιστα θα έγραφα «η Άρτεμη». Κάποιοι βέβαια προτιμούν και μια τέταρτη εκδοχή, της Αρτέμιδος, που θεωρώ ότι μόνο σε ονομασία δρόμου ταιριάζει -έχουμε οδό Αρτέμιδος εδώ πιο πάνω.

* Κι ένα φοβερό όσο και αστείο μεταφραστικό λάθος σε άρθρο με τον κατάλογο των χωρών στις οποίες έκλεισε η Ρωσία τον εναέριο χώρο της.

Όπως βλέπουμε, κάτω από τη Δανία (+ Γροιλανδία κτλ.) και πριν από την Ιρλανδία υπάρχει η μυστηριώδης Φανέλα.

Ποια χώρα είναι αυτή;

Το μαντέψατε, έτσι; Είναι το Jersey, το νησί της Μάγχης, που έχει ιδιαίτερο καθεστώς. Αλλά βέβαια jersey ειναι και η φανέλα, οπότε…

Αλλά δεν πρέπει να είμαι πολύ σαρκαστικός με τον συντάκτη του Press Project, που προφανώς εμπιστεύτηκε την αυτόματη μετάφραση χωρίς να το ελέγξει, διότι ανάλογο λάθος έχει γίνει από τη μεταφραστική υπηρεσία της Επιτροπής των ΕΚ, όταν σε έναν κατάλογο χωρών, που τυπώθηκε μάλιστα στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, ανάμεσα στην Τυνησία και στο Τουρκμενιστάν εμφανίστηκε η εξωτική χώρα με όνομα Κρέας Γαλοπούλας -η Τουρκία βεβαίως, διότι Turkey!

* Αλλά ας μείνουμε στον ίδιο κατάλογο και ας δούμε αμέσως πιο πάνω από τη μαγευτική Φανέλα. Ποια είναι άραγε η Χωρική Θάλασσα που εμφανίζεται δίπλα στη Δανία; Στο αγγλικό κείμενο που βρήκα γράφει Territorial Sea, δηλ. τα χωρικά ύδατα. Γιατί αναφέρει μόνο τα χωρικά ύδατα της Δανίας; Ίσως επειδή, λόγω νησιών και Γροιλανδίας, πιάνουν μεγάλη έκταση. Αλλά δεν ξέρω με βεβαιότητα.

Πόλεμος

Μαύρη μέρα ήταν η χτεσινή, καθώς ξημέρωσε με γενικευμένη ρωσική επίθεση και εισβολή στην Ουκρανία.

Δεν έχει νόημα να ανακεφαλαιώσω εδώ τις μέχρι τώρα ειδήσεις από το μέτωπο, αφού άλλωστε η κατάσταση θα αλλάξει ώσπου να δημοσιευτεί το άρθρο και να το διαβάσετε εσείς. Πάντως, φαίνεται ότι η ρωσική εισβολή συνεχίζεται, πέρα από τις δυο επαρχίες του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ/Λουγκάνσκ, πλησιάζει στο Κίεβο, με πιθανό σκοπό να επεκταθεί σε ολόκληρη την Ουκρανία.

Οι συνέπειες της χτεσινής απόφασης του Βλαντιμίρ Πούτιν κατά πάσα πιθανότητα θα σημαδέψουν την εποχή μας σε βάθος τουλάχιστον δεκαετίας και μόνο καλές δεν θα είναι, για τους απλούς ανθρώπους στην Ουκρανία, τη Ρωσία και στην Ευρώπη.

Η οποία Ευρώπη είναι η μεγάλη ηττημένη της σύγκρουσης καθώς κινδυνεύει να βγει βαριά τραυματισμένη, με το κύρος της εξαερωμένο και βυθισμένη σε ενεργειακή και οικονομική κρίση -ενώ οι Αμερικανοί, που σε μεγάλο βαθμό εξώθησαν τα πράγματα ως εδώ, θα βρουν αγορές για το υγροποιημένο φυσικό αέριό τους που θ’ αντικαταστήσει το ρωσικό.

Πρώτη φορά ήχησαν βόμβες στην Ευρώπη μετά το 1945, είπαν πολλοί, λησμονώντας τη διπλανή μας Γιουγκοσλαβία στη δεκαετία του 90 και ειδικά το 1999 (ή και την Κύπρο το 1974). Όχι, δεν ήταν χτες η πρώτη φορά. Αλλά οι χτεσινές εξελίξεις εγκυμονούν κίνδυνο πολύ μεγαλύτερης ανάφλεξης και πολύ πιο εκτεταμένων συνεπειών.

Στην Ουκρανία

Εδώ και μερικές μέρες, αλλά πιο πολύ από χτες, όλα τα μάτια είναι στραμμένα στην Ουκρανία, μετά την απόφαση της Ρωσίας να αναγνωρίσει τις αποσχισμένες περιοχές του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ και να τις συνδράμει στρατιωτικά. Μια απόφαση που ήρθε σε απάντηση στην επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, ενώ αν θέλουμε να φτάσουμε στην αρχή της σημερινής κρίσης μάλλον θα πρέπει να γυρίσουμε στο 2014, όταν έγινε η επανάσταση ή πραξικόπημα ή όπως θέλετε πείτε το που ανέτρεψε τον εκλεγμένο πρόεδρο Γιανούκοβιτς και έφερε στην εξουσία φιλοδυτικούς (και ακροδεξιούς) πολιτικούς.

Τοτε η Ρωσία προσάρτησε, με τις μάλλον χλιαρές διαμαρτυρίες της διεθνούς κοινότητας, τη χερσόνησο της Κριμαίας, ενώ οι ρωσόφωνοι των ουκρανικών επαρχιών του Ντονιέτσκ και του Λουχάνσκ (ή Λουγκάνσκ) εξεγέρθηκαν και από τότε ελέγχουν τμήματα των επαρχιών αυτών στα οποία έχουν ανακηρύξει Λαϊκές Δημοκρατίες. Το 2014 είχαμε γράψει στο ιστολόγιο ένα άρθρο (στηριγμένο κατά βάση σε κείμενο του φίλου μας του Ρογήρου) από το οποίο παίρνω τον χάρτη που βλέπετε, που δείχνει ποιο ποσοστό των κατοίκων της Ουκρανίας, σε κάθε επαρχία (ομπλάστ, όπως τις λένε) δήλωσαν, τότε, μητρική γλώσσα τα ρωσικά -από ασήμαντα ποσοστά στα δυτικά, έως σαφώς πλειοψηφικά στην Κριμαία και στις δύο ανατολικές επαρχίες.

Όπως έγραφε ο Ρογήρος το 2014: Η Ουκρανία σήμερα δεν είναι μία χώρα· είναι δύο τουλάχιστον. Υπάρχει «ουκρανική» Δύση και «ρωσική» Ανατολή, κάτι πολύ λογικό για ένα λαό του οποίου η εθνογένεση δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Πολύ λογικό για μια χώρα της οποίας τα σύνορα χαράχτηκαν με γνώμονα πολλούς και διάφορους λόγους, έτσι ώστε σήμερα να περιλαμβάνει εδάφη που μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν πολωνικά ή την έως το 1954 ρωσική Κριμαία η οποία ήταν το δώρο του Νικίτα Χρουστσόφ προς την Ουκρανία για τα 300 χρόνια από την «επανένωση Ρωσίας-Ουκρανίας».

Σήμερα, η κρίση στην Ουκρανία απειλεί την ειρήνη -αλλά ακόμα κι αν οι περισσότεροι θεωρούν ότι δεν θα έχουμε κλιμάκωση των συγκρούσεων, θα υπάρξουν συνέπειες που θα τις αισθανθούμε -μόλις χτες, η Γερμανία σταμάτησε τη διαδικασία πιστοποίησης του αγωγού Nordstream 2 και ο Μεντβέντεφ τουίταρε «ετοιμαστείτε να πληρώνετε 2000 ευρώ τα 1000 κυβικά φυσικό αέριο». Όπως έγραψαν πολλοί, το πρώτο θύμα της σύγκρουσης που δεν έχει ακόμα ξεσπάσει είναι η Ευρώπη και η ΕΕ.

Ένα γλωσσικό ιστολόγιο σαν το δικό μας θα έπρεπε να εξετάσει και θέματα γλωσσικά -όπως, πόσο διαφέρουν τα ρωσικά από τα ουκρανικά. Δυστυχώς δεν μπορώ να απαντήσω πέρα από γενικότητες. Οι σλαβικές γλώσσες και διάλεκτοι είναι ένα συνεχές -ξεκινάς από το Μοναστήρι όπου μιλάνε μια δεδομενη γλωσσική ποικιλία. Πας 20 χιλιόμετρα πιο βόρεια και μιλάνε μια πολύ παρόμοια γλωσσική ποικιλία. Άλλα είκοσι χιλιόμετρα πιο βόρεια ή πιο ανατολικά, άλλη μια πολύ παρόμοια γλωσσική ποικιλία -και τελικά έχεις φτάσει στη Μόσχα. Βέβαια, όταν ανεξαρτητοποιείται μια οντότητα και γίνεται κράτος, συνήθως επιθυμεί να αποκτήσει γλώσσα, οπότε η τοπική γλωσσική ποικιλία τυποποιείται, και συνήθως γίνεται προσπάθεια να διαφοροποιηθεί από τη γλώσσα του κράτους από το οποίο αποσπάστηκε. Το ειδαμε αυτό στην πρώην Γιουγκοσλαβία, όπου τα πάλαι ποτέ σερβοκροατικά έχουν γεννήσει τέσσερις νέες γλώσσες, σερβικά, κροατικά, βοσνιακά και μαυροβουνιακά.

Μια άλλη παράμετρος είναι ότι στην Ουκρανία -και ειδικά σε αυτές τις περιοχές που βρίσκονται στο επίκεντρο της κρίσης- βρίσκονται δεκάδες χιλιάδες Έλληνες, πολλοί από αυτούς με ρίζες χιλιετιών εκεί. Είναι αυτός ένας ακόμα λόγος για τον οποίο η Ουκρανία βρίσκεται πολύ πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε -αφήνω ότι και γεωγραφικά η απόσταση δεν είναι τόσο μεγάλη: από την Αλεξανδρούπολη, όπου έχουμε δώσει διευκολύνσεις στους Αμερικανούς, έως την Οδησσό η απόσταση είναι σε ευθεία γραμμή 730 χιλιόμετρα, λιγότερο απ’ όσο, ας πούμε, από το Καλαί ως το Περπινιάν της Γαλλίας.

Σαν βάση συζήτησης, πέρα από τα παραπάνω, παραθέτω ένα άρθρο της Μοντ Ντιπλοματίκ. Επειδή η γαλλική του έκδοση είναι, προφανώς, γραμμένη στα γαλλικά και, το χειρότερο, διαθέσιμη μόνο σε συνδρομητές, παραθέτω την ελληνική μετάφραση, παρμένη από τον ιστότοπο της Αυγής (σε επιμέλεια Νίκου Σβέρκου):

Από πού πάνε για το Σαχέλ;

Και ξαφνικά, μετά τη συμφωνία με τη Γαλλία, που συζητήθηκε κιόλας προχτές στη Βουλή, το τοπωνύμιο «Σαχέλ» έγινε λέξη της επικαιρότητας.

Πολλοί αγνοούσαν τη λέξη, άλλοι την είχαν ακούσει κι ήξεραν μέσες-άκρες τι αφορά. Κάποιοι αναρωτήθηκαν αν πρόκειται για μια καινούργια χώρα, ή ίσως για καινούργιο όνομα, για μετονομασία χώρας δηλαδή, όπως κάποτε η Δαχομέη, που μάθαμε στο σχολείο οι παλιότεροι, μετονομάστηκε το 1975 σε Μπενίν ή όπως η Άνω Βόλτα, που πολύ μας διασκέδαζε στο σχολείο γιατί αναρωτιόμασταν αν συνορεύει με την Κάτω Βόλτα, έδωσε τη θέση της στη Μπουρκίνα Φάσο.

Όχι όμως, το Σαχέλ δεν είναι χώρα, είναι ονομασία γεωγραφική, που έχει δοθεί σε μια μεγάλη περιοχή της Αφρικής.

Πρόκειται για τη λωρίδα γης που βλέπετε στον χάρτη, που βρίσκεται νότια από την έρημο Σαχάρα. Το Σαχέλ είναι το νοτιότερο βορειότερο τμήμα της υποσαχάριας Αφρικής και αποτελεί τη μεταβατική ζώνη ανάμεσα στην έρημο και στη ζώνη της σαβάνας νοτιότερα. Τα εδάφη εκεί είναι στέπες.

Με τη γεωγραφική του έννοια, το Σαχέλ εκτείνεται από τον Ατλαντικό (μάλιστα περιλαμβάνει και τα νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου, που δεν τα δείχνει δυτικά ο χάρτης) έως την Ερυθρά Θάλασσα, στην Ερυθραία. Καμιά ντουζίνα χώρες έχουν εδάφη τους μέσα στο Σαχέλ, έστω και μιαν ακρούλα τους (όπως η Νιγηρία ή το Καμερούν στον ακρότατο βορρά τους).

Η λέξη Σαχέλ, διαβάζω, ετυμολογείται από το αραβικό sāḥil, που θα πει όχθη. Ταιριάζει από μια άποψη στη λουρίδα που βλέπουμε στον χάρτη.

Όμως, υπάρχει και η πολιτική διάσταση του όρου Σαχέλ, και με τη διάσταση αυτή δεν μιλάμε για εδάφη αλλά για κράτη. Στη συζήτηση που έγινε για το Σαχέλ, δεν εννοείται η γεωγραφική έννοια του όρου, και όταν λέμε για την εμπλοκή της Γαλλίας στο Σαχέλ κανείς βέβαια δεν σκέφτεται το Σουδάν ή την Ερυθραία -αλλά μόνο τη δυτική Αφρική.

Με αυτή τη στενότερη έννοια, Σαχέλ είναι 5 χώρες, που έχουν άλλωστε συμπήξει και την ομάδα G5 του Σαχέλ: Μαυριτανία, Μάλι, Μπουρκίνα Φάσο, Νίγηρας, Τσαντ (από αριστερά προς τα δεξιά στον χάρτη). Οι πέντε αυτές χώρες έχουν το κοινό στοιχείο πως ήταν παλιότερα γαλλικές αποικίες και εξακολουθούν να βρίσκονται στη γαλλική σφαίρα επιρροής.

Η Μαυριτανία βέβαια δεν ανήκει μόνο στις 5 χώρες του Σαχέλ, αλλά και στις πέντε χώρες του Μαγκρέμπ, για να αναφέρω μιαν άλλη γεωγραφική ονομασία που την ακούμε συχνά. Το Μαγκρέμπ, που ετυμολογείται από το αραβικό maghrib και σημαίνει τη Δύση, περιλαμβάνει το Μαρόκο, τη Μαυριτανία, την Αλγερία, τη Λιβύη και την Τυνησία (καθώς και τα εδάφη της Δυτικής Σαχάρας). Στα αραβικά, ο όρος μπορεί να σημαίνει και απλώς το Μαρόκο. 

Και μια και πιάσαμε τους γεωγραφικούς όρους στην περιοχή, να αναφέρουμε και το Μασρέκ (Mashriq, Mashrek), με τον οποίο δηλώνεται το ανατολικό τμήμα του αραβικού κόσμου, δηλαδή Αίγυπτος, Σουδάν, αραβική χερσόνησος, Συρία, Ιράκ. Ετυμολογία αραβική, που σημαίνει ανατολή. Όπως βλέπουμε στον πρώτο χάρτη, το Σουδάν ανήκει και στο Μασρέκ και στο γεωγραφικό Σαχέλ. 

Κι αφού κλείσαμε την τριάδα, ας επιστρέψουμε στο Σαχέλ. Η Γαλλία έχει πολύχρονη στρατιωτική εμπλοκή στο Σαχέλ εναντίον τζιχαντιστικών ομάδων. Η επιχείρηση Μπαρκάν στο Μάλι ξεκίνησε το 2014, αποτελώντας τον διάδοχο προηγούμενων επιχειρήσεων. Έπειτα από το τελευταίο πραξικόπημα στη χώρα, ανακοινώθηκε ότι σταδιακά η επιχείρηση θα τερματιστεί, έως τις αρχές του επόμενου χρόνου, αλλά γαλλικές δυνάμεις θα παραμείνουν, σε πολυεθνικό όμως πλαίσιο. Και η G5 του Σαχέλ έχει αναπτύξει δυνάμεις εναντίον των τζιχαντιστών. Κάπου διάβασα ότι το Σαχέλ είναι το Αφγανιστάν της Γαλλίας και δεν βρήκα άστοχη την παρομοίωση.

Θα χρειαστεί να πάμε στο Σαχέλ; Δεν εννοώ ατομικά για τουρισμό, αναρωτιέμαι αν θα χρειαστεί να σταλεί ελληνικός στρατός να βοηθήσει τη Γαλλία στο Σαχέλ. Στο άρθρο 18 της αμυντικής συμφωνίας που υπογράψαμε με τη Γαλλία, προβλέπεται ότι η συνεργασία Ελλάδας-Γαλλίας μπορεί να λάβει και την μορφή «συμμετοχής σε κοινές αναπτύξεις δυνάμεων ή αναπτύξεις σε θέατρα επιχειρήσεων προς υποστήριξη κοινών συμφερόντων, όπως, για παράδειγμα, τις υπό γαλλική διοίκηση επιχειρήσεις στο Σαχέλ». Η αναφορά δεν είναι δεσμευτική, είναι όμως ενδεικτική. 

Βέβαια, η συμφωνία με τη Γαλλία προβλέπει στο άρθρο 2 αμοιβαία στρατιωτική συνδρομή, που είναι μια ευπρόσδεκτη εξασφάλιση απέναντι στις τουρκικές βλέψεις. Η συνδρομή ενεργοποιείται αν τα δύο μέρη «διαπιστώσουν από κοινού ότι μία ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον της επικράτειας ενός από τα δύο, σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών». Αλλά, όπως επισημάνθηκε, η υφαλοκρηπίδα, ακόμη και μετά την οριοθέτησή της και η ΑΟΖ ακόμη και μετά την ανακήρυξη και οριοθέτησή της δεν συνιστούν «επικράτεια» στην οποία ασκείται εθνική κυριαρχία, αλλά ζώνες στις οποίες ασκούνται ειδικά κυριαρχικά δικαιώματα. Οπότε, η Τουρκία θα μπορεί π.χ. να παρενοχλεί και να παρεμποδίζει έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, έξω από τα 6 μίλια, χωρίς να ενεργοποιείται η συμφωνία. 

Οπότε, παρά το γεγονός ότι η προσέγγιση με τη Γαλλία προσφέρει πλεονεκτήματα, ίσως θα χρειαστεί να μάθουμε από πού πάνε για το Σαχέλ. 

 

Μεζεδάκια με πανσέληνο

Δεν έβαλα κεφαλαίο, επομένως εννοώ την πανσέληνο και όχι τον συγγραφέα Αλέξη Πανσέληνο. Και κανονικά η πανσέληνος είναι αύριο, αλλά ελπίζω το σημερινό μας άρθρο να διαβάζεται και αύριο. Καλύτερα να τιτλοφορηθεί από κάτι όμορφο παρά από τις ασταμάτητες πυρκαγιές που μας κατακαίουν ή από την άλωση της Καμπούλ από τους Ταλιμπάνους.

Και ξεκινάμε με ένα ορθογραφικό λαθάκι, που δυστυχώς δεν διορθώνεται εύκολα διότι δεν είναι γραμμένο σε χαρτί ή ακόμα καλύτερα σε ηλεκτρονικό μέσο αλλά στο μάρμαρο.

H φωτογραφία είναι από τα Γιάννενα, αν δεν κάνω λάθος. Πρόκειται για προτομή ενός αξιόλογου πολιτικού, του Γεωργίου Μυλωνά, ο οποίος ως υφυπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση Παπανδρέου μερίμνησε για την ίδρυση του πανεπιστημίου Ιωαννίνων το 1964 -στη συνέχεια ο Μυλωνάς είχε αξιόλογη αντιδικτατορική δράση, δραπέτευσε κινηματογραφικά από την Αμοργό όπου είχε εξοριστεί, ενώ το 1989 έγινε υπουργός Πολιτισμού εκ μέρους του Συνασπισμού στην κυβέρνηση Τζαννετάκη και μετά στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας.

Αλλά στην προτομή υπάρχει λαθάκι. Δεν έγιναν αυτά «επί υπουργείας του» αλλά «επί υπουργίας του».

Γιατί; θα ρωτήσει κάποιος. Δεν υπάρχει ρήμα «υπουργεύω» και «πρωθυπουργεύω»;

Υπάρχει, αλλά η υπουργία προέρχεται από τον υπουργό. Το δέχομαι πως δεν είναι και τόσο εύκολο να ξέρει πάντοτε κανείς αν το αυγό έκανε την κότα ή η κότα τ’ αυγό, αλλά πάντως γράφουμε «η υπουργία, η πρωθυπουργία». (Και: τα υπουργεία, ενίοτε στη γνωστή φράση αγανάκτησης).

* Kαι μια είδηση από το αστυνομικό δελτίο, με αμφίσημο (;) τίτλο.

21χρονος με μαύρη ζώνη ξυλοκόπησε 15χρονο. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με τραύματα στο κεφάλι.

Κανονικά, έτσι που είναι γραμμένο, στο νοσοκομείο μεταφέρθηκε ο 21χρονος με τη μαύρη ζώνη -ξυλοκόπησε τον έφηβο αλλά μάλλον θα έφαγε κι αυτός μερικές.

Καταλαβαίνουμε βέβαια ότι στην πραγματικότητα ο έφηβος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο. Και ισως δικαιολογείται η φαινομενική αμφισημία από την ανάγκη για οικονομία στους τίτλους.

(Πιο αστείο, και ίσως πιο αμφίσημο, θα ήταν αν έγραφε «επιτέθηκε σε 15χρονο»).

* Φίλος επισημαίνει ευπρεπισμό σε άρθρο του Protagon για την περεστρόικα:

Και το γεγονός ότι ο Στιλ είναι πια φθασμένος συγγραφέας ιστορικών και γεωπολιτικών θεμάτων έπαιξε ασφαλώς τον ρόλο του.

Ο ευπρεπισμός είναι στον τύπο «φθασμένος». Λέμε βεβαίως «φθάνω», ισότιμα με το «φτάνω», λέμε και «καταφθάνω», αλλά η επιθετικοποιημένη μετοχή «φτασμένος» με τη σημασία «επιτυχημένος, καταξιωμένος» (π.χ. ο τάδε είναι φτασμένος καλλιτέχνης) ακούγεται κάπως κωμικά αν τη γράψουμε «φθασμένος».

* Κι ένας κυπριωτισμός. Το είδα στο Φέισμπουκ, σε ανάρτηση από την Κύπρο, που παραθέτω απόσπασμά της.

Ας προσπεράσουμε την ανορθογραφία στην τελευταία σειρά (καλύτερα να σε λένε άφιλο, παρά το άλλο που έχει και δύσκολη ορθογραφία, είχε γράψει ο Γιώργος Ιωάννου) και ας προσέξουμε ότι ο μητροπολίτης «έφταιγε τις εγκύους».

Το φταίω ως μεταβατικό, με τη σημασία «κατηγορώ, μέμφομαι, επικρίνω» ακούγεται πολύ παράξενο στην κοινή ελληνική, αλλά στην κοινή κυπριακή είναι απολύτως κανονικός τύπος.

Ίσως πρόκειται για επίδραση του αγγλικού blame.

Μπήκαν στην Καμπούλ οι Ταλιμπάν…

Μετά την αποχώρηση των Αμερικανών, το καθεστώς του Αφγανιστάν κατέρρευσε μέσα σε λίγες μέρες και προχτές μπήκαν στην Καμπούλ οι Ταλιμπάν.

Κι ενώ ο πρόεδρος Ασράφ Γκάνι κατέφευγε στο Τατζικιστάν με συνοδεία ένα ελικόπτερο τιγκαρισμένο στα χαρτονομίσματα, χιλιάδες Αφγανοί προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να φύγουν από τη χώρα -είδαμε τις εικόνες με ανθρώπους να κρέμονται σαν τσαμπιά από αεροπλάνα στο αεροδρόμιο και αναφέρθηκε ότι κάποιοι που είχαν γαντζωθεί σε αεροπλάνο που απογειώθηκε έπεσαν και βρήκαν τον θάνατο, είδαμε γυναίκες να τρέχουν να αγοράσουν μπούρκα, που η τιμή της δεκαπλασιάστηκε, είδαμε τα Σινούκ να εκκενώνουν πολίτες δυτικών χωρών, ενώ ομολογώ ότι δεν έμαθα τι απέγιναν οι δέκα Αφγανοί διερμηνείς που δούλευαν επί μια δεκαετία ως διερμηνείς στο ελληνικό τμήμα της Νατοϊκής δύναμης. Οι Ταλιμπάν τούς θεωρούν προδότες και, αν τους πιάσουν, θα τους εκτελέσουν. Τους είχαμε υποσχεθεί μεταφορά και άσυλο στην Ελλάδα αλλά δεν ξέρω αν η υπόσχεση τηρήθηκε (Σχετικό ρεπορτάζ, που προκαλεί κάποια ανησυχία, αν κάποιος ξέρει ας ενημερώσει).

H επάνοδος των Ταλιμπάν στην εξουσία είναι μια παταγώδης αποτυχία της εικοσαετούς αμερικανικής ανάμιξης στη χώρα. Το τέρας που έθρεψαν οι Αμερικανοί για να αντιπαλέψουν τη σοβιετική επιρροή και επέμβαση στο Αφγανιστάν από το 1979 και μετά δεν άργησε να θεριέψει και να αυτονομηθεί.

Πότε (και πώς) θα σταματήσει να χύνεται αίμα στo Ισραήλ και την Παλαιστίνη;

Ή, πότε θα λυθεί το ισραηλο-παλαιστινιακό; Και πώς; Τα ερωτήματα αυτά διατυπώνονται κάθε φορά που ξεσπάει ένας νέος κύκλος «βίας» στην περιοχή -όπως ο τωρινός, που έχει δυο εστίες, μία στη Γάζα και μία στην ανατολική Ιερουσαλήμ, και που έχει ήδη προκαλέσει εκατοντάδες θύματα, στη συντριπτική πλειοψηφία Παλαιστίνιους.

Λυπάμαι, αλλά δεν μπορώ να δώσω απάντηση στο ερώτημα του τίτλου. Δεν μπορώ ούτε να διατυπώσω εικασίες για το τι θα έπρεπε να προηγηθεί ώστε να αρχίσει να φαίνεται στον ορίζοντα έστω και η πιθανότητα μιας βιώσιμης διευθέτησης. Αντίθετα, κάθε μέρα και κάθε χρόνος που περνάει, και κάθε νέα αιματοχυσία, ενισχύει την άποψη ότι το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί -παρά μόνο με την πλήρη εκμηδένιση και καθυπόταξη της μίας από τις δύο πλευρές.

Οι τωρινές συγκρούσεις φαίνεται να ξεκίνησαν από την Ανατολική Ιερουσαλήμ, και ειδικότερα από τη γειτονιά Σεΐχ Τζαρά (αν προφέρεται έτσι, Sheikh Jarrah γράφεται). Μερικές οικογένειες Παλαιστινίων που κατοικούν στη γειτονιά, απειλούνται με έξωση από τα σπίτια τους, που τα διεκδικούν Εβραίοι έποικοι.

Οι διεκδικητές έχουν τίτλους ιδιοκτησίας στην περιοχή πριν από το 1948. Μετά τον πόλεμο του 1948, η Ανατολική Ιερουσαλήμ πέρασε στον έλεγχο της Ιορδανίας, μαζί και η συνοικία Σεΐχ Τζαρά, που οι Εβραίοι κάτοικοί της αναγκάστηκαν να φύγουν. Στη δεκαετία του 1950 εγκαταστάθηκαν στη γειτονιά αυτή Παλαιστίνιοι πρόσφυγες που είχαν εκδιωχθεί από άλλα σημεία του Ισραήλ και έχτισαν σπίτια με τη βοήθεια της ιορδανικής κυβέρνησης και των Ηνωμένων Εθνών.

Με τον πόλεμο του 1967, το Ισραήλ κατέλαβε την Ανατολική Ιερουσαλήμ όπως και άλλα εδάφη. Το 1980 προσάρτησε την Ανατολική Ιερουσαλήμ, μια προσάρτηση που δεν έχει αναγνωριστεί από τον ΟΗΕ και από τα περισσότερα κράτη στον κόσμο. Οι Εβραίοι ιδιοκτήτες των οικοπέδων προ του 1948 διεκδίκησαν δικαστικά την επιστροφή των περιουσιών τους, άρα και την έξωση των Παλαιστινίων που κατοικούν στην περιοχή, με βάση έναν νόμο που παρέχει στους Εβραίους τη δυνατότητα να διεκδικήσουν περιουσία που εγκατέλειψαν κατά τον πόλεμο του 1948. Παρόμοιος νόμος δεν υπάρχει για τους Παλαιστινίους που εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους το 1948 ή που αναγκάστηκαν ή επέλεξαν να τις εγκαταλείψουν. Η δικαστική αυτή διένεξη συνεχίζεται επί δεκαετίες. Το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ επρόκειτο να εκδώσει απόφαση αυτές τις μέρες, αλλά εξαιτίας του γενικότερου κλίματος αποφάσισε να αναβάλει την έκδοση της απόφασης. (Πηγή για την παραπάνω ανασκόπηση, εδώ).

Κυρώσεις και ακυρώσεις

Η χτεσινή Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ είχε ως βασικότερο θέμα στην ημερήσια διάταξή της το δεύτερο κύμα της πανδημίας, που μαίνεται στις κεντρικές και βόρειες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις καθώς άρχισαν οι χαμηλές θερμοκρασίες -χαρακτηριστικό μάλιστα είναι ότι η ίδια η πρόεδρος της Κομισιόν αναγκάστηκε να αποχωρήσει όταν διαγνώστηκε θετικό ένα άτομο του ιδιαίτερου γραφείου της.

Ωστόσο, στην ημερήσια διάταξη προστέθηκε, την τελευταία στιγμή και ύστερα από διάβημα του πρωθυπουργού, το ζήτημα των «τουρκικών προκλήσεων». Το βάζω σε εισαγωγικά, όχι επειδή δεν είναι αλήθεια, το αντίθετο μάλιστα, αλλά επειδή έχει πια γίνει κλισέ. Κανείς όμως δεν διαφωνεί ότι ενέργειες όπως το άνοιγμα της παραλίας στα Βαρώσια ή το καψόνι στο αεροσκάφος που μετέφερε τον ΥΠΕΞ κ. Δένδια είναι ξεκάθαρες προκλήσεις, που έρχονται να προστεθούν στην Νάβτεξ βάσει της οποίας το Ορούτς Ρεΐς πραγματοποιεί έρευνες νότια από το Καστελόριζο.

Από την άποψη αυτή, το θέμα της Τουρκίας θα έπρεπε να είναι στην ημερήσια διάταξη αυτοδίκαια, και όχι να προστεθεί τελευταία στιγμή ως παραχώρηση, ενώ φυσικά λείπει εντελώς η μαγική λέξη που επαναλαμβάνεται διαρκώς στην εσωτερική πολιτική σκηνή, αλλά δεν καταφέρνει να ακουστεί στις συνόδους κορυφής της ΕΕ: η λέξη «κυρώσεις». Ο τίτλος άλλωστε σε μια χτεσινή ειδησεογραφική εκπομπή ήταν: Η Γερμανία παγώνει τις κυρώσεις.