Το παραποιημένο «ρητό» του Σόλωνα και η θανατική ποινή

Τις τελευταίες μέρες, με τον θόρυβο που δικαιολογημένα έχει ξεσπάσει για τη φρικτή υπόθεση της 12χρονης που, καθ’ ομολογία, βίαζαν και εξέδιδαν στον Κολωνό, ακούγονται ξανά φωνές που συνηγορούν υπέρ της επαναφοράς της θανατικής ποινής ειδικά για κάποια ειδεχθή εγκλήματα, όπως ας πούμε ο βιασμός ανήλικου.

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφορεί ένα παραποιημένο «ρητό» του Σολωνα που θα μας απασχολήσει στο σημερινό άρθρο. Βάζω τη λέξη σε εισαγωγικά, επειδή δεν πρόκειται ακριβώς για ρητό αλλά για απόσπασμα από νόμο -αλλά αυτό που προέχει είναι η παραποίηση. Το ρητό το βλέπετε στην εικόνα αριστερά, που την παρέθεσε, σε χτεσινό σχόλιο, ο φίλος μας ο Μπλογκ. Εγώ το είχα δει σε μια παραλλαγή πριν από μερικές μέρες, στο Φέισμπουκ, ύστερα από υπόδειξη φίλου του ιστολογίου.

Tο υποτιθέμενο ρητό που αποδίδεται στον Σόλωνα είναι

Κίναιδος ασελγήσας εις παίδας, αυθημερόν τελευθησάτω

Αν γκουγκλίσετε την τελευταία λέξη του «ρητού» θα δείτε ότι έχει αρκετές δεκάδες εμφανίσεις, όλες τους τις τελευταίες μέρες, μεταξύ άλλων στον τίτλο προχτεσινού άρθρου του Δημήτρη Δανίκα στο ηλεκτρονικό Πρώτο Θέμα.

Γράφει ο Δανίκας:

Και για να τελειώνω, δύο πράγματα. Το πρώτο από ρήση που αποδίδεται στον μεγιστοτεράστιο νομοθέτη Σόλων: «κίναιδος ασελγήσας εις παίδας αυθημερόν τελευθησάτω». Σα να λέμε «το κανες; Τελείωσες»

Φαίνεται πως όταν κάποιος παίρνει τον κατήφορο της αναξιοπρέπειας χάνει και τη στοιχειώδη επαγγελματική επάρκεια, αν κάποτε την είχε -όπως μας δείχνει και το απόσπασμα που παρέθεσα, με την ακλισιά στον Σόλωνα (να μη σχολιάσω το «μεγιστοτεράστιος»).

Και βέβαια, από κάποιον που αφήνει άκλιτο τον… Σόλων δεν πρέπει να έχουμε αξιώσεις να καταλάβει ότι ο αρχαίος τύπος που παραθέτει είναι ανύπαρκτος -αντικανονικός και αδύνατον να υπάρξει.

Πράγματι, το ρήμα είναι «τελευτώ». Η προστακτική λοιπόν του αορίστου πρέπει να είναι «τελευτησάτω», όχι «τελευθησάτω»!

Μικρό το κακό, θα πείτε, θα χαλάσουμε τις καρδιές μας για ένα γράμμα; Αλλά στην πραγματικότητα απ’ όλο το «ρητό» που βλέπετε στην εικόνα, μονάχα η λέξη «αυθημερόν» υπάρχει απαράλλαχτη στο πραγματικό αρχαίο κείμενο. Και, το πιο σημαντικό, ο αρχαίος νόμος ήταν και στην ουσία του αρκετά διαφορετικός από το «αυθημερόν εκτελείται» που διαδίδουν οι σημερινοί θιασώτες της επαναφοράς της θανατικής ποινής.

Advertisement

Στο Ιράν καίνε τις μαντίλες

Εδώ και πολλές μέρες, το Ιράν συγκλονίζεται από διαδηλώσεις, που έχουν ως ιδιαίτερο στοιχείο τη συμμετοχή πάρα πολλών γυναικών, οι οποίες διαμαρτύρονται για τους περιορισμούς που επιβάλλει το καθεστώς της Ισλαμικής Δημοκρατίας στη ζωή τους -και πολλές, σε ένδειξη διαμαρτυρίας καίνε τις μαντίλες τους, τα χιτζάμπ τους όπως λέγονται.

Η θρυαλλίδα για το κύμα αυτό των διαδηλώσεων ήταν ο τραγικός θάνατος μιας νέας γυναίκας, της 22χρονης Mahsa Amini. Η Μάσα Αμινί, κουρδικής καταγωγής, συνελήφθη στις 14 Σεπτεμβρίου από την «Αστυνομία Ηθών» του καθεστώτος επειδή φορούσε κατά τρόπο ανάρμοστο το χιτζάμπ της. Αντί όμως να της γίνουν τα προβλεπόμενα μαθήματα «ευπρεπούς συμπεριφοράς» και να αφεθεί ελεύθερη ύστερα από μερικές ώρες, παρέμεινε υπό κράτηση και δυο μέρες αργότερα, στις 16 Σεπτεμβρίου, ανακοινώθηκε ο θάνατός της.

Αμέσως ξέσπασαν οι διαδηλώσεις, αρχικά στη γενέτειρά της και στις κουρδικές περιοχές, αλλά τις επόμενες μέρες σε ολόκληρη τη χώρα, με συνθήματα εναντίον της καταπίεσης των γυναικών (ένα κεντρικό σύνθημα λέγεται ότι είναι το «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία») αλλά και φυσικά εναντίον του καθεστώτος. Δεκάδες άνθρωποι έχουν βρει τον θάνατο σε συγκρούσεις με την αστυνομία.

Διαδηλώσεις συμπαράστασης στις γυναίκες του Ιράν γίνονται σε πολλές χώρες του κόσμου, με συμμετοχή εξόριστων Ιρανών -ανάμεσά τους και στην Ελλάδα. Και το θέμα του χιτζάμπ, της ισλαμικής μαντίλας, βρίσκεται στο κέντρο των συζητήσεων.

Κι έτσι, το σημερινό άρθρο είναι αφιερωμένο στη μαντίλα και στις γυναίκες του Ιράν. Θα το δημοσίευα νωρίτερα αλλά ταξίδευα τις προηγούμενες μέρες.

Η απόφαση του Σκότους

SCOTUS είναι το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών (Supreme Court Of the United States), ένα από τα λατινοπρεπή ακρώνυμα που αγαπάνε στη μεγάλη αυτή χώρα, όπως και το POTUS (President) ή το FLOTUS (First Lady). Ακούγεται και το VPOTUS (Vice-President) αλλά πολύ πιο σπάνια καθώς είναι δυσκολοπρόφερτο.

Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό, και ειδικά από προχτές, το SCOTUS φαίνεται να έχει ελληνική προέλευση και να προέρχεται από το σκότος, αφού σκοταδιστικές είναι οι αποφάσεις που βγάζει το κάποτε σεβάσμιο αυτό όργανο, από τη στιγμή που στελεχώθηκε, ιδίως στη θητεία του Τραμπ αλλά και πρωτύτερα επί Μπους πατρός και υιού, από συντηρητικότατους μέτριους νομικούς -ορισμένοι από τους οποίους κατηγορούνται τώρα από τους Δημοκρατικούς ότι, κατά τις ακροάσεις τους, που έγιναν ενόρκως, εξαπάτησαν τη Γερουσία αφού δέχτηκαν ότι η απόφαση Roe v Wade του 1972 (αυτή που ανατράπηκε τώρα) αποτελεί settled law.

Σε αγγλόφωνους ιστότοπους μπορεί να δείτε τη νέα απόφαση να αναφέρεται συντομευμένα ως Overturning Roe ή την παλιά απόφαση ως σκέτο Roe, αλλά η πλήρης αναφορά είναι Roe v Wade, όπου Roe το «όνομα» της προσφεύγουσας γυναίκας -ή πιο σωστά το ψευδώνυμο της προσφεύγουσας γυναίκας, που το πραγματικό της όνομα ήταν Norma McCorvey. Τα John Doe, Jane Doe, John Roe, Jane Roe, είναι τα συχνότερα αντρικά και γυναικεία ψευδονοματεπώνυμα που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ όταν πρέπει να καλυφθεί το πραγματικό ονοματεπώνυμο (όπως εδώ) ή όταν είναι άγνωστο ή αναφέρεται ως παράδειγμα (κατά το Ο. ΚΑΤΟΧΟΣ σε κάποιες διαφημίσεις πιστωτικών καρτών). Ο Henry Wade ήταν ο εισαγγελέας της περιφέρειας του Ντάλας κατά του οποίου στρεφόταν η προσφεύγουσα δεδομένου ότι στο Τέξας, όπου ζούσε, οι εκτρώσεις ήταν απαγορευμένες.

Το 1972 το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε, με πλειοψηφία 7-2, ότι η 14η τροπολογία του Συντάγματος (1868) που ορίζει ότι «nor shall any state deprive any person of life, liberty, or property, without due process of law» καλύπτει και το δικαίωμα στην έκτρωση. Ήταν θέμα ερμηνείας αφού η λέξη abortion δεν αναφέρεται ρητά και δεν θα μπορούσε να αναφέρεται το 1868. Οι δικαστές του 1972 βασίστηκαν και σε προηγούμενη απόφαση, του 1965, που είχε κρίνει αντισυνταγματικό έναν νόμο του Κονέκτικατ που απαγόρευε την αγορά αντισυλληπτικών, αναγνωρίζοντας συνταγματικό δικαίωμα στην ιδιωτικότητα σε θέματα αντισύλληψης. (Ο Αβονίδας προχτές έδωσε ένα λινκ με ενδιαφέρουσα αναδρομή στην υπόθεση).

Στην τωρινή απόφαση του Σκότους, το δικαστήριο είχε να κρίνει την προσφυγή εναντίον της συνταγματικότητας ενός νόμου του Μισισίπι, που απαγόρευε τις εκτρώσεις μετά τις 15 εβδομάδες. Με πλειοψηφία 6-3 οι δικαστές έκριναν συνταγματικό τον νόμο του Μισισίπι, ενώ με πλειοψηφία 5-4 ανέτρεψαν τις προηγούμενες αποφάσεις Roe v Wade του 1972 και την Planned Parenthood v Casey του 1992, που είχε επιβεβαιώσει σε γενικές γραμμές την Roe. Η διαφορά προκύπτει από τον αρχιδικαστή Ρόμπερτς, ο οποίος συντάχθηκε με τη μειοψηφία στις άλλες δύο ψηφοφορίες.

Γράφτηκε στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από υποστηρικτές της απόφασης του Σκότους (όπως το βουλευτικό όνειδος που λέγεται Μπογδάνος) ότι, τάχα, η απόφαση του Σκότους απλώς απαγορεύει τις εκτρώσεις μετά τις 15 εβδομάδες, οπότε προς τι ο θόρυβος, αφού στην Ελλάδα ο νόμος τις απαγορεύει μετά τις 12 εβδομάδες; Αυτό είναι ψευδές (και όχι μόνο ή κυρίως επειδή στην Ελλάδα υπό προϋποθέσεις η έκτρωση είναι δυνατή και μετά τις 12 εβδομάδες). Με την ανατροπή της απόφασης Roe v Wade κάθε πολιτεία μπορεί να θεσπίσει δικούς της νόμους για τις εκτρώσεις, πολύ πιο περιοριστικούς από την απαγόρευση μετά τις 15 εβδομάδες του νόμου του Μισισίπι.

Μάλιστα 13 πολιτείες έχουν ήδη ψηφίσει προκαταβολικά νόμους υπό αίρεση (πώς θα πούμε το trigger laws, παιδιά;) δηλαδή νομους που τίθενται αυτόματα (ή με τυπική επικύρωση) σε ισχύ αμέσως μόλις ανατραπεί η απόφαση Roe v Wade (ή, έστω, 30 μέρες αργοτερα). Άκουσα στο ραδιόφωνο ότι το Μισούρι είχε την αμφίβολη τιμή να είναι η πρώτη πολιτεία όπου απαγορεύτηκαν οι εκτρώσεις μετά την απόφαση του Σκότους, αν και νομίζω ότι η Οκλαχόμα είχε προηγηθεί ψηφίζοντας τον Μάιο, σε αναμονή της απόφασης (είχε διαρρεύσει ένα προσχέδιο) μια παρόμοια απαγόρευση. Προβλέπεται 26 πολιτείες να θεσπίσουν τελικά νόμους για απαγόρευση (ή σχεδόν απαγόρευση) των εκτρώσεων.

Και για να αποτρέψουν την «προφανή» λύση (το βάζω σε εισαγωγικά διότι κάθε άλλο παρά εφικτή είναι σε πολλές περιπτώσεις) δηλαδή της μετάβασης σε άλλη πολιτεία για έκτρωση, πολλές πολιτείες όπως το Τέξας δίνουν τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη να μηνύει όποια γυναίκα είναι ύποπτη ότι έκανε άμβλωση. Εικάζεται ότι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας ή που συλλέγουν δεδομένα θέσης, όπως η Google, θα μπορούσαν να καλούνται στο εξής από δικαστήρια να δίνουν τα δεδομένα για τις διαδρομές εκτός πολιτείας των ύποπτων γυναικών.

Η ειρωνεία της Ιστορίας βρίσκεται στο ότι η αμέσως προηγούμενη απόφαση του Σκότους πριν από την ανατροπή της προστασίας των εκτρώσεων ήταν να κριθεί αντισυνταγματικός ένας νόμος (του 1913!) που έθετε περιορισμούς στην οπλοφορία. Όχι αδικαιολόγητα κάποιοι παρατήρησαν ότι σύμφωνα με το Ανώτατο Δικαστήριο η ζωή αρχίζει τη στιγμή της σύλληψης και τελειώνει σε μια μαζική δολοφονία σε σχολείο.

Ίσως μάλιστα η ανατροπή της απόφασης Roe v Wade να αποτελεί το προανάκρουσμα και για άλλες ελευθεροκτόνες ανατροπές -ο συντηρητικότατος δικαστής Τόμας (που είχε κατηγορηθεί και για βιασμό) δήλωσε ότι ανοίγει ο δρόμος για να επανεξεταστούν οι αποφάσεις του δικαστηρίου που επέτρεψαν τον γάμο σε άτομα του ίδιου φύλου ή που απαγόρευσαν νόμους εναντίον του «σοδομισμού».

Αυτός ο θρίαμβος της συντηρητικής παράταξης ήταν αποτέλεσμα μιας διαδικασίας δεκαετιών. Αμέσως μετά την απόφαση του 1972 που αναγνώριζε το δικαίωμα στις εκτρώσεις, οι αντίπαλοι των εκτρώσεων (πολύ σχηματικά, οι συντηρητικοί, χριστιανοί και δεξιοί) επιδόθηκαν στην προσπάθεια ανατροπής της απόφασης και ταυτόχρονα παρεμπόδισης της εφαρμογής της. Σε επίπεδο πολιτειών αλλά και χαμηλότερων διοικητικών διαιρέσεων, έπαιρναν αποφάσεις που περιόριζαν ή τις εκτρώσεις καθαυτές ή τη λειτουργία των νοσοκομείων. Ταυτόχρονα οργάνωναν διαδηλώσεις έξω από νοσοκομεία που έκαναν εκτρώσεις, αλλά και βομβιστικές επιθέσεις ή και δολοφονίες γιατρών, συνδυάζοντας την σχολαστική νομιμότητα με την τρομοκρατία.

Παράλληλα, η στάση απέναντι στις εκτρώσεις αναγορεύτηκε σε πρωταρχικό κριτήριο για την επιλογή υποψήφιων τόσο για πολιτειακά όσο και για δικαστικά αξιώματα. Και με δουλειά μυρμηγκιού, το δίκτυο των δεξιών και χριστιανών συντηρητικών κατάφερε να τοποθετηθούν «αντι-ρόε» δικαστές και να εκλεγούν «αντι-ροε» πολιτικοί σε μια σειρά θέσεις -και, τελικά, στο Ανώτατο Δικαστήριο, όπου έπαιξε επίσης ρόλο και το τυχαίο, καθώς π.χ. έτυχε η προοδευτική δικάστρια Γκίνζμπεργκ να φύγει από τη ζωή σε μια χρονική στιγμή που η αντικατάστασή της θα γινόταν από τον Τραμπ.

Εδώ υπάρχουν μεγάλες ευθύνες του Δημοκρατικού Κόμματος, που είχε τη δυνατότητα όλα αυτά τα χρόνια να θεσπίσει ομοσπονδιακό νόμο ή με άλλους τρόπους να θωρακίσει την απόφαση Roe v Wade, αλλά απέφυγε να το κάνει μη θέλοντας να σπάσει αυγά, ενώ επίσης η φιλελεύθερη παράταξη γενικά μάλλον εφησύχασε, λησμονώντας ότι τίποτα δεν είναι κεκτημένο εσαεί.

Βέβαια, οι εκτρώσεις είναι αδύνατον να απαγορευτούν. Ουσιαστικά, η απαγόρευση των εκτρώσεων στις αντιδραστικές πολιτείες ισοδυναμεί με απαγόρευση των ασφαλών εκτρώσεων. Και πέρα από τις εκτρώσεις η πρόσφατη επαίσχυντη απόφαση του Σκότους δεν είναι παρά ένας ακόμα μηχανισμός για την καθυπόταξη των φτωχών και των μαύρων.

Θα κλείσω με μια πρόσφατη τοποθέτηση του φίλου Λεωνίδα Ηρακλειώτη, από το Σικάγο, που τα λέει καλύτερα πάνω σ’ αυτό το θέμα:

Στο βιβλίο του, The Color of Law, ο Richard Rothstein περιγράφει πώς οι ΗΠΑ ανέπτυξαν έναν συστημικό ρατσισμό με βάση την στεγαστική πολιτική για τους μαύρους. Δημιουργώντας έτσι γκέτο μέσα στις πόλεις και οδηγώντας την μαύρη αστική τάξη στην ένδεια. Αυτός ο συστημικός ρατσισμός στο στεγαστικό έληξε τυπικά, το 1962 με μια ΠΝΠ του JFK.

Ουσιαστικά υπάρχει ακόμη. Δεν είναι τόσο απροκάλυπτος όσο ήταν πριν 60 χρόνια και δεν περιορίζεται στο στεγαστικό. Σήμερα, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έδειξε πώς λειτουργεί αυτός ο ρατσισμός.

Η ευθύνη, είπε, για τις αμβλώσεις ανήκει στις πολιτείες και όχι στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Ας αποφασίσει η κάθε πολιτεία χωριστά την δική της πολιτική στο θέμα. Σε αρκετές πολιτείες του νότου έχουν δρομολογηθεί ήδη αυστηρότατες απαγορεύσεις ενάντια σε κάθε επιστημονική και ιατρική βάση, στηριγμένες μόνο σε θρησκευτικές δοξασίες.

Σ’ αυτές τις πολιτείες, οι γυναίκες που έχουν τα οικονομικά μέσα θα μπορούν να κάνουν άμβλωση απλώς ταξιδεύοντας σε μια πολιτεία όπου η άμβλωση είναι νόμιμη. Οι γυναίκες που δεν έχουν τα οικονομικά μέσα, στις πολιτείες αυτές, είναι κυρίως μαύρες. Που ήδη υποφέρουν σε υποβαθμισμένες γειτονιές (εξ αιτίας του συστημικού ρατσισμού που περιγράφει ο Rothstein) δίχως επαρκή προληπτική ιατρική.

Αυτές οι γυναίκες ή θα παρανομήσουν (διακινδυνεύοντας την ζωή τους αν πέσουν σε κομπογιαννίτη ή την ελευθερία τους αν πέσουν σε καταδότη) ή θα αναγκαστούν να κυοφορήσουν επιδεινώνοντας την οικονομική τους κατάσταση.

Γράφω για καταδότες, επειδή η απαγόρευση των αμβλώσεων σε κάποιες πολιτείες επαφίεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Στο Τέξας για παράδειγμα, ένας πολίτης νομιμοποιείται πια να καταθέσει μήνυση σε βάρος (ακόμη και άγνωστης σ’ αυτόν) γυναίκας αν την υποπτεύεται πως έκανε άμβλωση.

Καθιστώντας την επιβολή της απαγόρευσης ιδιωτική υπόθεση, το Τέξας (και άλλες πολιτείες που θα ακολουθήσουν το παράδειγμά του), φέρνουν στο προσκήνιο τον συστημικό ρατσισμό που είδαμε στο θέμα της στέγασης μαύρων οικογενειών.

Στο θέμα αυτό, τα συμβόλαια αγοράς σπιτιών απαγόρευαν στους λευκούς ιδιοκτήτες να πουλήσουν τα σπίτια τους σε μαύρους. Κι επειδή αυτά τα συμβόλαια ήταν μεταξύ ιδιωτών, το κράτος ισχυριζόταν πως δεν μπορούσε να κάνει τίποτα. Όπως όμως γράφει ο Rothstein, το ίδιο το κράτος αρνείτο να εγγυηθεί στεγαστικά και αναπτυξιακά δάνεια για κατοικίες μαύρων, δημιουργώντας μια αλυσιδωτή αντίδραση που έφτανε ως τα συμβόλαια αγοραπωλησίας.

Βιώνω σήμερα κάτι που δεν συμβαίνει συχνά στις ζωές μας: βλέπω την κοινωνία μου να κάνει ένα τεράστιο βήμα πίσω. Θα περάσουν δεκαετίες, θα πεθάνουν χιλιάδες γυναίκες στα χέρια κομπογιαννιτών, και θα δυστυχήσουν χιλιάδες οικογένειες, πριν διορθωθεί αυτό το τραγικό βήμα πίσω.

Αλλά θα διορθωθεί. Όσο πίσω κι αν προσπαθούν να μας κρατούν οι θρησκευτικές δοξασίες, η ιστορία της ανθρωπότητας δείχνει πως πάμε μπροστά. Πως άλλοτε γρήγορα κι άλλοτε πιο αργά, ξεφεύγουμε από την δογματική ψύχωση των θρησκειών.

Σε 50-100 χρόνια από τώρα, η ιστορία θα μας κρίνει βάναυσα για την απανθρωπιά που δείξαμε. Θα μας ρίξει το φτύσιμο που μας αξίζει και θα δρασκελίσει μπροστά.

Σκέψεις για μια φρικτή υπόθεση

Εδώ και πολύ καιρό αρνιόμουν υποσυνείδητα να διαβάσω το παραμικρό για την υπόθεση των ύποπτων θανάτων των τριών κοριτσιών στην Πάτρα. Δεν βλέπω και τηλεόραση, οπότε ήμουν μονωμένος από τις ατελείωτες συζητήσεις για το θέμα, που τον απόηχό τους αχνά τον αντιλαμβανόμουν από αναφορές στο Φέισμπουκ και στο Τουίτερ.

Ωστόσο, από τότε που απαγγέλθηκε κατηγορία στη μητέρα, που το περίεργο όνομά της, Ρούλα Πισπιρίγκου, το έβλεπα πότε πότε να αναφέρεται αλλά δεν είχα συνειδητοποιήσει για ποιαν πρόκειται, δεν μπόρεσα να συνεχίσω να αγνοώ την υπόθεση. Αν μη τι άλλο, αμέτρητοι φίλοι μου στο Φέισμπουκ έγραψαν αναρτήσεις στις οποίες στηλίτευαν τους ανθρώπους («τον όχλο») που μαζεύτηκαν οργισμένοι έξω από το σπίτι της φερόμενης ως δολοφόνου.

H μητέρα κατηγορείται, προς το παρόν, για τον φόνο της κόρης της Τζωρτζίνας, για τον τρίτο δηλαδή από τους ύποπτους θανάτους, αλλά εικάζεται ότι και οι πρώτοι δύο θάνατοι δεν ήταν φυσικοί. Σύμφωνα με τις γνωματεύσεις των ειδικών, ο θάνατος επήλθε από τη χορήγηση μεγάλης δόσης κεταμίνης, ενός φαρμάκου που χορηγείται ως αναισθητικό και που δεν είναι εύκολο να το προμηθευτεί κάποιος. Η μητέρα, από την πλευρά της, αρνείται τα πάντα.

Η υπόθεση αυτή μου δίνει έναυσμα για διάφορες σκέψεις, που σκόρπια θα τις εκθέσω στο σημερινό άρθρο. Όχι τόσο για το ίδιο το έγκλημα, αν έγκλημα υπάρχει αλλά για τα περιρρέοντα και τα παρεπόμενα.

Το να σκοτώσει μια μητέρα το παιδί της ή τα παιδιά της είναι βέβαια κάτι το αποτρόπαιο, αφού διαρρηγνύει μια σχέση που τη θεωρούμε ιερή, περισσότερο και από την αντίστοιχη σχέση του πατέρα. Να πούμε εδώ ότι οι γονείς αυτοί συχνά χαρακτηρίζονται παιδοκτόνοι, αλλά με τη χαλαρή και καθομιλούμενη έννοια του όρου. Ο όρος «παιδοκτονία» όμως έχει πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο, αφορά μονάχα τη μητέρα και ειδικότερα μονάχα τη μητέρα «που με πρόθεση σκότωσε το παιδί της κατά ή μετά τον τοκετό, αλλά ενώ εξακολουθούσε ακόμη η διατάραξη του οργανισμού της από αυτόν» (άρθρο 303). Για την ειδική αυτή περίπτωση προβλέπεται επιείκεια, εφόσον η παιδοκτόνος «τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη».

Γυναικοκτονία, μια «ενοχλητική» λέξη που καθιερώνεται

Πριν από λίγο καιρό, ο ιστότοπος ΕΤΕΡΟΝ, που αξίζει την προσοχή σας, μου ζήτησε να γράψω ένα άρθρο για τον όρο «γυναικοκτονία» και την αποδοχή του, που θα αποτελούσε μέρος ενός αφιερώματος στη γυναικοκτονία.

Το αφιέρωμα («μηνιαίος φάκελος») δημοσιεύτηκε πράγματι την περασμένη εβδομάδα, μαζί και το άρθρο μου. Σήμερα που είναι η Ημέρα της Γυναίκας το αναδημοσιεύω και στο ιστολόγιο.

Κάθε Δεκέμβριο, ανάμεσα στους πολλούς απολογισμούς που γίνονται καθώς τελειώνει η χρονιά, έχουμε και την ανακήρυξη της «Λέξης της χρονιάς». Σε άλλες χώρες και γλώσσες, αυτό γίνεται από μεγάλα λεξικά· ας πούμε, σύμφωνα με τους λεξικογράφους του Oxford Dictionary, η λέξη του 2021 ήταν vax, το εμβόλιο.

Στην Ελλάδα δεν βρέθηκε λεξικογραφικός φορέας να το αναλάβει, αλλά το ιστολόγιο «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία», που διαχειρίζομαι, πραγματοποιεί κάθε χρόνο ψηφοφορία για τη λέξη της χρονιάς· κι έτσι, Λέξη της χρονιάς για το 2021 ψηφίστηκε, με μεγάλη μάλιστα διαφορά και με ρεκόρ συμμετοχής στην ψηφοφορία, η λέξη «γυναικοκτονία».

Η ανάδειξη αυτή εξέπληξε πολλούς, αφού το 2021 κυριαρχήθηκε από την πανδημία και την εμβολιαστική προσπάθεια, που γέννησαν αρκετούς νεολογισμούς. Από την άλλη, ενώ ο όρος «γυναικοκτονία» έχει εμφανιστεί στη γλώσσα μας εδώ και μερικά χρόνια, είναι γεγονός ότι μέσα στο 2021 γνώρισε κατακόρυφη αύξηση της συχνότητας χρήσης του, δυστυχώς εξαιτίας ορισμένων προβεβλημένων γυναικοκτονιών, όπως στα Γλυκά Νερά.

iel, μια καινούργια προσωπική αντωνυμία

Μια καινούργια προσωπική αντωνυμία στη γαλλική γλώσσα, διευκρινίζω. Το θέμα συζητιέται αρκετά στη Γαλλία (δυο φορές τις τελευταίες μέρες άκουσα εκπομπές στο γαλλικό ραδιόφωνο αφιερωμένες σε αυτό το θέμα), αν και φυσικά δεν βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, που είναι μονίμως κατειλημμένη από τις ειδήσεις της πανδημίας και τις επικείμενες προεδρικές εκλογές (τον Απρίλιο θα γίνουν).

Το ιστολόγιό μας ενδιαφέρεται φυσικά για τη γλώσσα και αφού δεν έτυχε να δω σε ελληνικό μέσο να αναφέρεται καθόλου το θέμα, σκέφτηκα να γράψω το σημερινό άρθρο, εν είδει ανταπόκρισης, έστω κι αν στις μέρες μας η γαλλοφωνία έχει υποχωρήσει αισθητά.

Λοιπόν, ανακοινώθηκε πριν από μερικές μέρες ότι στην επιγραμμική (ονλάιν που θα έλεγε ο κ. Μπαμπινιώτης) έκδοση του διάσημου λεξικού Robert, προστέθηκε ένα νέο λήμμα, το iel, μια νέα προσωπική αντωνυμία. Έβαλα το λινκ, ας δούμε και το λήμμα:

Πρόκειται λοιπόν για προσωπική αντωνυμία, στο τρίτο ενικό (iel) και το τρίτο πληθυντικό (ielles) πρόσωπο, που χρησιμοποιείται για να δηλωθεί ένα πρόσωπο ανεξάρτητα από το γένος του [ή: από το φύλο του]. Το λεξικό προσδιορίζει ότι η χρήση είναι σπάνια.

Θυμίζω ότι στα γαλλικά έχουμε στο τρίτο πρόσωπο ενικού τον τύπο il (αυτός) για το αρσενικό γένος και τον τύπο elle (αυτή) για το θηλυκό, ils και elles αντίστοιχα στον πληθυντικό. Άρα, το iel εμφανίζεται σαν συγχώνευση των δύο τύπων.

Το αντίστοιχο λήμμα του γαλλικού Βικιλεξικού δίνει περισσότερες πληροφορίες. Σημειώνει ότι ο όρος χρησιμοποιείται ιδίως για να δηλωθεί ένα πρόσωπο που δεν εντάσσεται σε καθορισμένη ταυτότητα φύλου ή που το γένος του δεν είναι γνωστό. Το λεξικό δίνει και παραθέματα από λογοτεχνικά έργα, το παλαιότερο από τα οποία χρονολογείται από το 2014:

….les jours où iels n’avaient pas l’occasion de parler un peu, juste tous les deux, iel se sentait vide. — (Carina Rozenfeld, La Symphonie des abysses, Robert Laffont, 2014, livre 1)

Ο τύπος iel προφέρεται ιελ, αλλά μονοσύλλαβο, ακούστε τα ηχητικά αποσπάσματα στο λεξικό -αποδίδεται \jɛl\ στο φωνητικό αλφάβητο, που είναι ημίφωνο, κάτι σαν ελαφρύ γιελ.

Οι 160 πρώην και η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση

Δυο ξεχωριστά αλλά συναφή γεγονότα δίνουν την αφορμή για το σημερινό μας άρθρο και αντικατοπτρίζονται και στον τίτλο.

Το πρώτο ήταν το κείμενο προβληματισμού που συνυπέγραψαν και δημοσιοποίησαν 160 «εξέχουσες προσωπικότητες» στο οποίο εκφράζουν επιφυλάξεις σχετικά με τις επικείμενες νομοθετικές πρωτοβουλίες για τη διαμόρφωση Εθνικής Στρατηγικής Ισότητας για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.

Το δεύτερο είναι η συγκέντρωση που έχει αναγγελθεί από χριστιανικά σωματεία και το κίνημα «Μαμά, Μπαμπάς και Παιδιά», σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την εισαγωγή της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία και η κυκλοφορία «δηλώσεων απαλλαγής» των μαθητών από τις σχετικές θεματικές ομάδες.

Να ξεκινήσουμε από το πρώτο.

Στο κείμενο προβληματισμού, που αρχικά δημοσιεύτηκε στην εφημ Εστία, και που μπορείτε να το διαβάσετε ολόκληρο εδώ, οι 160 συνυπογράφοντες ξεκινούν εκφράζοντας ανησυχία για το οξύτατο δημογραφικό πρόβλημα της χώρας, που το συνδέουν με κάποιο τρόπο με έναν «αμφιλεγόμενο και καταχρηστικό δικαιωματισμό» στο όνομα του οποίου προωθούνται πρωτοβουλίες για την ισότητα των ομόφυλων ζευγαριών. Κατηγορούν την ΕΕ ότι προσπαθεί να επιβάλει στην ελληνική κοινωνία απαράδεκτες ρυθμίσεις που εκφράζουν μόνο μικρές μειοψηφίες και ανησυχούν ιδιαίτερα για την πρόθεση να μεταφερθεί το πνεύμα αυτό στην εκπαίδευση μέσω της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Ακολουθεί κινδυνολογία για την έκπτωση της παιδείας και της ελληνικής γλώσσας και ζητείται να δοθεί προτεραιότητα στο δημογραφικό πρόβλημα αποκρούοντας όμως την άποψη ότι το δημογραφικό μπορεί να αντιμετωπιστεί με «τη νομιμοποίηση και τη μόνιμη εγκατάσταση στη χώρα μας παρανόμων αλλοεθνών και αλλοθρήσκων μεταναστών».

Πρόκειται για ένα βαθύτατα συντηρητικό κείμενο, που δεν προτείνει ουσιαστικά τίποτε, αλλά χαρακτηρίζεται από ομοφοβία αφού συνδέει τους ΛΟΑΤΚΙ με την υπογεννητικότητα, με την έκπτωση των αξιών, την εγκληματικότητα και όλα τα δεινά της χώρας.

Έχει όμως ενδιαφέρον να δούμε ποιες είναι οι 160 εξέχουσες προσωπικότητες που υπογράφουν.

Καταρχάς, μάλλον είναι 156, αφού τέσσερις από τους 160 δήλωσαν ότι ουδέποτε κλήθηκαν να υπογράψουν το κείμενο αυτό. Πρώτος που διέψευσε ήταν ο συγγραφέας (και ακαδημαϊκός) Θανάσης Βαλτινός, ο οποίος πάντως κράτησε μια επιφύλαξη μιλώντας για ανώριμη κοινωνία: «Δεν έχω υπογράψει κανένα τέτοιο κείμενο απ’ όσο ξέρω, τουλάχιστον, ο ίδιος. Ο τρόπος που παρουσιάστηκε η υπογραφή μου με εκπλήσσει και με αιφνιδιάζει. Πίστευα ότι είμαι εκτός αυτής της υπόθεσης και δεν έχω λόγο να είμαι μέσα σε αυτή την ιστορία. Η υπογραφή μου δεν έχει θέση σε ένα κείμενο που θέλει να στήσει κάποιους στον τοίχο. Αναγνωρίζω τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων και τη διεκδίκηση της ισότητας των ομοφυλόφιλων. Η κοινωνία όμως είναι ακόμα «άγουρη», ανώριμη να δεχτεί πράγματα αντίθετα σε μια παράδοση ζωής εκατονταετιών αυτού του τόπου».

(Προσθήκη: Τελικά πέντε από τους 160 δήλωσαν οτι δεν υπέγραψαν και διαχώρισαν τη θέση τους: Θανάσης Βαλτινός, Σπήλιος Παπαθανασόπουλος, Δημήτριος Ηλιόπουλος, Παντελής Σαββίδης, Αντώνης Γραμματικός).

Από την «επίσκεψη» στα 160 ονόματα που φέρονται να υπογράφουν την επιστολή βλέπουμε ότι συμμετέχουν πολλοί αστέρες του συντηρητικού χώρου, με ορισμένες δυσάρεστες εκπλήξεις (σαν του Βαλτινού) από άτομα που δεν περιμέναμε να τα δούμε με τέτοια συντροφιά. Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι πάρα πολλοί από τους υπογράφοντες αναφέρουν, ως ιδιότητά τους, ότι είναι «πρώην» ή απόστρατοι ή κάτι ανάλογο.

Γυναικοκτονία, όρος που καθιερώνεται

Απολογήθηκε χτες ο Μπάμπης Αναγνωστόπουλος, ο καθ’ ομολογίαν δράστης της αποτρόπαιης γυναικοκτονίας στα Γλυκά Νερά, της πολύκροτης αυτής υπόθεσης που δίκαια έχει αιχμαλωτίσει την προσοχή της κοινής γνώμης.

Όπως φαίνεται, αφού στραγγάλισε την εικοσάχρονη γυναίκα του, σκότωσε τον σκύλο της οικογενειας, έφερε το μωρό τους και το απίθωσε πλάι στο πτώμα και μετά δέθηκε κι ο ίδιος ώστε να σκηνοθετήσει ληστεία μετά φόνου -και τότε κάλεσε την αστυνομία. Προηγουμένως, ώρες πριν από το φονικό, είχε αφαιρέσει τις κάρτες μνήμης από τις κάμερες του σπιτιού, κάτι που συντριπτικά αποδεικνύει προμελέτη.

Στους αστυνομικούς που έσπευσαν ανταποκρινόμενοι στην έκκλησή του, είπε ότι είχαν μπει στο σπίτι τους τρεις ληστές που μιλούσαν σπαστά ελληνικά και ότι αυτοί σκότωσαν την εικοσάχρονη Καρολάιν επειδή φώναζε για το παιδί της.

Το σενάριο του πιλότου έπασχε σε πολλά. Το κινητό του τηλέφωνο έδειξε ότι μετακινιόταν την ώρα που θα έπρεπε να είναι δεμένος. Το βιομετρικό ρολόι της δολοφονημένης έδειξε ότι ο στραγγαλισμός έγινε ενώ κοιμόταν και σε άλλη ώρα από την υποτιθέμενη. Η ιατροδικάστρια πρόσεξε αμέσως ότι τα σημάδια από τα σχοινιά στα χέρια και τα πόδια του δεν αντιστοιχούσαν σε πολύωρο σφιχτό δέσιμο, παρόλο που οι αστυνομικοί που μπήκαν στον χώρο έλυσαν τον πιλότο χωρίς να τον φωτογραφίσουν δεμένο.

Φαίνεται λοιπόν περίεργο πώς τέτοιες οφθαλμοφανείς αντιφάσεις δεν έγιναν νωρίτερα αντιληπτές και δεν έστρεψαν νωρίτερα τον προβολέα στον 32χρονο πιλότο. Διότι βέβαια επί σαράντα μέρες μετά το συμβάν διαβάζαμε αισιόδοξες διαρροές, ότι επίκειται η σύλληψη των τριών δολοφόνων, ότι η αστυνομία έχει «κατά 80%» ταυτοποιήσει τον ένα, ακόμα και το πρωί του μνημοσύνου της Καρολάιν ότι «στο στόχαστρο των αρχών βρίσκονται τρία άτομα αλβανικής καταγωγής».

Πέρα από το ξενοφοβικό μίσος που καλλιεργούσαν αυτές οι διαρροές, ένας άτυχος Γεωργιανός όχι απλώς συνελήφθη ως ύποπτος αλλά και, σύμφωνα με τη μαρτυρία του, βασανίστηκε για να ομολογήσει (ναι, τέτοια πράγματα δεν γίνονται σε ευρωπαϊκή χώρα): «Τέσσερις μέρες με είχαν δεμένο σε μια καρέκλα. Με χτυπούσαν άσχημα, ζαλιζόμουν κ όταν κουραζόταν ο ένας, συνέχιζε ο άλλος. Δεν με ρωτούσαν τίποτα, μόνο μου έλεγαν να ομολογήσω ότι σκότωσα την κοπέλα. Δεν ήξερα για ποια κοπέλα μιλούσαν. Μου έλεγαν, εσύ τη σκότωσες». (Αν είναι ακριβής η καταγγελία, αναρωτιέμαι τι θα γινόταν αν ο άτυχος Γεωργιανός δεν άντεχε και ομολογούσε…)

Βέβαια, θα μπορούσε ο Μπάμπης να θεωρείται εξαρχής ύποπτος και όλες αυτές οι διαρροές να είναι σκόπιμες για να τον αποκοιμίσουν. Ωστόσο, ο συνήθως πληροφορημένος δημοσιογράφος Βασ. Λαμπρόπουλος μεταφέρει άλλη εικόνα, αφού: «αρμόδιοι παράγοντες δήλωναν «ότι με τον Μπάμπη δεν υπάρχει κανένα θέμα, πιστεύουμε την κατάθεση του, δεν υπάρχει σκηνοθεσία και ψάχνουμε να βρούμε τους κακοποιούς». Υποστηρίζοντας ακόμη ότι «υπάρχει πολυετής εμπειρία σε στελέχη της ΕΛ.ΑΣ που θα εντόπιζαν αμέσως αν ο πιλότος έλεγε ψέματα. Κι αφού αυτοί έρχονταν σε επαφή μαζί του για πολλές ώρες».» Ίσως κάποιες υπηρεσίες να είχαν πιστέψει το παραμύθι του πιλότου και κάποιες άλλες όχι, πάντως αυτά κι αυτά έχουν δημιουργήσει σε πολλούς την εντύπωση ότι ο νεαρός πιλότος είχε (ή έχει) γερές πλάτες, που προσπάθησαν να τον προστατέψουν.

Το βέβαιο είναι ότι, μόλις ομολόγησε ο Αναγνωστόπουλος, και μαθεύτηκε ότι την Καρολάιν δεν την σκότωσαν ληστές που μιλούσαν σπαστά ελληνικά αλλά ο σύζυγός της, ο Έλληνας εύπορος επιτυχημένος σύζυγός της, ως διά μαγείας σταμάτησαν οι αναφορές στον «εικοσάχρονο άγγελο» που τόσο βάναυσα δολοφονήθηκε πλάι στη μικρή του κόρη.

Αντίθετα, πολλοί άρχισαν να ρίχνουν μερίδιο ευθύνης στο θύμα. Είτε με τη μπρουτάλ ιταμότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης («η δύστροπη αγγλοφιλιππινέζα που δεν ήξερε να κρατήσει το σπίτι της») είτε με την εκλεπτυσμένη παντοδυναμία των μεγάλων τηλεοπτικών σταθμών, που έδωσαν στη δημοσιότητα επιλεγμένα αποσπάσματα από το ημερολόγιο της Καρολάιν, κατά παράβαση κάθε δεοντολογίας, αποσπάσματα που την παρουσίαζαν νευρική και βίαιη, με τίτλους όπως «τον απειλούσε με διαζύγιο». Και το αποκορύφωμα ήταν η δικαιολογία που επιστράτευσε η Ιωάννα Μάνδρου, ότι ο πιλότος ναι μεν σκότωσε την Καρολάιν, αλλά η συγκρότησή του δεν του επέτρεψε να την τεμαχίσει!

Αλλά εμείς είμαστε γλωσσικό ιστολόγιο και λεξιλογούμε. Οπότε, ανάμεσα στα πάρα πολλά ενδιαφέροντα αυτής της πολύκροτης υπόθεσης, είναι και ένα γλωσσικό θέμα: η χρήση του όρου «γυναικοκτονία» για το συγκεκριμένο έγκλημα και η οργισμένη αντίθεση αρκετών στη χρήση αυτού του όρου.

Το συνηθισμένο επιχείρημα, που ακούστηκε και πάλι, ήταν: Γιατί γυναικοκτονία και όχι ανθρωποκτονία; Δεν είναι άνθρωποι οι γυναικες;

Βέβαια αυτό μάλλον σόφισμα είναι παρά επιχείρημα, θυμίζει δε το αντίστοιχο των τραμπικών στην Αμερική, που αντιπαραθέτανε στο Black Lives Matter το αντισύνθημα All Lives Matter.

Καλά απάντησε σε αυτό ο συγγραφέας Αύγουστος Κορτώ:

Να πεθάνει ο Κουφοντίνας;

Εδώ και εβδομάδες, ο Δημήτρης Κουφοντίνας, ο εκτελεστής της 17 Νοέμβρη, βρίσκεται σε απεργία πείνας, διεκδικώντας να ακυρωθεί η μεταγωγή του στις φυλακές Δομοκού και να μεταφερθεί στο υπόγειο, ειδικά διαμορφωμένο, κελί του Κορυδαλλού όπου πέρασε τα 16 πρώτα χρόνια της κράτησής του.

Ο Κουφοντίνας από το 2018 εξέτιε την ποινή του στις αγροτικές φυλακές Κασσαβέτειας. Στα τέλη του 2020, ο υπουργός Μιχ. Χρυσοχοΐδης εισήγαγε διάταξη βάσει της οποίας απαγορεύεται η μεταγωγή σε αγροτικές φυλακές όσων έχουν καταδικαστεί για τρομοκρατία. Η διάταξη ήταν φωτογραφική, μια και αφορούσε μονάχα τον Κουφοντίνα. Ετσι, ο Κουφοντίνας έπρεπε να μεταφερθεί στον Κορυδαλλό, αντ’ αυτού όμως μεταφέρθηκε στον Δομοκό.

Ειχε προηγηθεί η απόρριψη των αιτημάτων του κρατουμένου για χορήγηση άδειας, παρόλο που η διαγωγή του στις προηγούμενες άδειες που του είχαν χορηγηθεί ήταν απολύτως νομότυπη. Αυτό εξηγει και την απόφασή του να κηρύξει απεργία πείνας από τις 8 Ιανουαρίου. Σήμερα, περισσότερες από 40 μέρες μετά, βρίσκεται στη ΜΕΘ του νοσοκομείου της Λαμίας και κάθε ώρα που περνάει ο κίνδυνος για τη ζωή του γίνεται ολοένα και μεγαλύτερος -ίσως μη αναστρέψιμος.

Ο Κουφοντίνας έχει κριθεί αμετάκλητα ένοχος για 11 δολοφονίες. Αυτό δεν είναι θέμα της συζήτησης. Έχει καταδικαστεί και εκτίει την ποινή του. Το μόνο θέμα συζήτησης είναι οι συνθήκες υπό τις οποίες εκτίει την ποινή του. Και βεβαια, ως κρατούμενος έχει δικαιώματα -και η προστασία των δικαιωμάτων του αφορά όλους μας, παρόλο που με κανέναν τρόπο δεν συμφωνούμε με τις απόψεις του Κουφοντίνα ούτε βέβαια επιδοκιμάζουμε τα εγκλήματά του.

Ακόμα, είναι ένας άνθρωπος που οδηγείται στον θάνατο απέναντι σε μια εκδικητική κρατική μηχανή.

Για τους λόγους αυτούς, υπέγραψα ένα κείμενο που υπογράφουν περίπου 500 άνθρωποι του πολιτισμού (δεν είναι σε αλφαβητική σειρά τα ονόματα). Γι’ αυτό και γράφω το σημερινό άρθρο, όπως είχα γράψει ανάλογο άρθρο για την απεργία πείνας του Βασίλη Δημάκη, όταν ήταν άλλη η κυβέρνηση.

Θα πείτε: γιατί να μας νοιάζουν τα δικαιώματα ενός εγκληματία; Μα, τοτε δεν θα έπρεπε να ενδιαφερόμαστε καθόλου για τους κρατούμενους. Και οπωσδήποτε, η προάσπιση των δικαιωμάτων στις οριακές καταστάσεις φαίνεται.

Με ρώτησε κάποιος στο Τουίτερ αν θα υπέγραφα «για τον Κορκονέα και τον Ρουπακιά». Αλλά ο Κορκονέας, αν δεν κάνω λάθος, έχει ήδη αποφυλακιστεί, ενώ ο Ρουπακιάς είμαι βέβαιος ότι θα έχει εξαιρετικά επιεική μεταχείριση στις φυλακές και δεν θα χρειαστεί όχι απεργία πείνας να κάνει αλλά ούτε τηλεφώνημα στους προστάτες του. Αν όμως πέφτω έξω και αν ο Ρουπακιάς φτάσει να αντιμετωπίζει ίδια εκδικητική μανία, τότε δεν αποκλείεται να εκφράσω συμπαράσταση.

Κάποιοι άλλοι αναρωτήθηκαν «τι γνώμη θα είχε η οικογένεια Αξαρλιάν» για την ενδεχομενη ικανοποίηση του αιτήματος του Κουφοντίνα. Αφενός, απ’ όσο ξέρω, οι οικογένειες των θυμάτων δεν έχουν λόγο στην σωφρονιστική μεταχείριση των δραστών. Δεν είδα να ζητείται η γνώμη της οικογένειας Φύσσα για το πού θα εκτίσει την ποινή του ο Ρουπακιάς και οι άλλοι της συμμορίας. Αλλά αφετέρου παρατηρώ ότι αυτή η διάκριση του Θάνου Αξαρλιάν από τα άλλα θύματα της 17Ν είναι σαν να υπονοεί ότι αυτός ηταν αθώο θύμα. Οι άλλοι δεν ήταν;

Στα αποκαΐδια…

Το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στη Μόρια κάηκε ολοσχερώς προχτές τη νύχτα. Λέγεται, αλλά δεν έχει σημασία, ότι η φωτιά ξεκίνησε γύρω στα μεσάνυχτα, όταν ξέσπασαν επεισόδια επειδή πρόσφυγες που είχαν βρεθεί θετικοί στον κορονοϊό αρνήθηκαν να μπουν σε απομόνωση.

Λέγεται, αλλά δεν έχει σημασία. Και δεν έχει σημασία επειδή η προχτεσινή συμφορά ήταν προδιαγεγραμμένη. Όταν σε έναν χώρο που έχει χωρητικότητα 3.500 ατόμων στοιβάζονται 13.000 μέσα σε συνθήκες πανδημίας, τότε η σπίθα που θα ανάψει τη φωτιά είναι θέμα χρόνου.

Η πανδημία δεν ήρθε χτες. Εδώ και μήνες πολλοί το φώναζαν, ότι επίκειται ανθρωπιστική καταστροφή. Ότι δεν μπορείς να τηρήσεις αποστάσεις όταν οι άνθρωποι είναι στοιβαγμένοι σαν σωροί σκουπιδιών. Ότι δεν μπορείς να έχεις ατομική υγιεινή όταν αντιστοιχεί μία βρύση σε 1300 άτομα.

Mεγάλες είναι οι ευθύνες της κυβέρνησης, που από τότε που ανέλαβε τα ηνία της χώρας ειδικά στο μεταναστευτικό κάνει συνεχώς σπασμωδικές κινήσεις καθώς θέλει να καθησυχάσει το καθόλου ευκαταφρόνητο ξενοφοβικό κομμάτι της εκλογικής της βάσης. Αμέσως μετά τις εκλογές κατάργησε το υπουργείο Μετανάστευσης, σε ένα συμβολικό κλείσιμο ματιού στην αδωνομπογδανική της πτέρυγα, για να αναγκαστεί μερικούς μήνες μετά να το επανιδρύσει. Σχετικά νωρίς προανάγγειλε -και πολύ σωστά- ότι θα συνεχίσει την αποσυμφόρηση των νησιών -μάλιστα ο κ. Χρυσοχοΐδης, το διάστημα που ηταν αυτός αρμόδιος για τη μετανάστευση είχε δώσει και χρονοδιάγραμμα- για να υποχωρήσει κακήν κακώς με τους πρώτους κρωγμούς μιας δράκας ακροδεξιών που διαδήλωναν έξω από τους χώρους που είχαν προδιαγραφεί για την υποδοχή όσων θα έρχονταν απο τα νησιά.

Βέβαια, παρέλαβε μιαν ήδη δύσκολη κατάσταση -τον Ιούλιο του 2019 η Μόρια είχε ήδη ξεπεράσει τα όρια της χωρητικότητάς της, καθώς στέγαζε 5.500 άτομα. Και βέβαια μεσολάβησαν δυο αστάθμητοι παράγοντες που δυσκόλεψαν πολύ τα πράγματα, αφενός η απόφαση του Ερντογάν να εκβιάσει την ΕΕ ανοίγοντας τη στρόφιγγα του προσφυγικού, και αφετέρου η πανδημία. Οπότε, πρέπει να αναγνωρίσουμε σαφή ελαφρυντικά, αλλά πρέπει να καταδικάσουμε και την ιδεοληψία της κυβέρνησης, που την επανέλαβε ο πρωθυπουργός χτες, ότι (με εξαίρεση 400 ασυνόδευτους ανήλικους) δεν θα μεταφερθεί κανείς στην ενδοχώρα. Αλλά η υπόσχεση του πρωθυπουργού για ταχείες διαδικασίες ασύλου και ταχείες απελάσεις ήταν χιμαιρικές -πώς ν’ αντεπεξέλθει ο υποστελεχωμένος μηχανισμός του ελληνικού κράτους όταν χώρες πολύ πιο ρονταρισμένες από τη δική μας, όπως Γερμανία και Σουηδία, γνωρίζουν τεράστιες καθυστερήσεις στη διεκπεραίωση των διαδικασιών;

BLM και No Politica

Αθλητικό το σημερινό θέμα -ή μήπως όχι;

Tις μέρες αυτές γίνονται τα πλέι οφ του ΝΒΑ, του αμερικανικού επαγγελματικού πρωταθλήματος μπάσκετ, που είναι ένα από τα πιο περιζήτητα αθλητικά θεάματα παγκοσμίως. Εξαιτίας της πανδημίας, το πρωτάθλημα είχε διακοπεί και τελικά βρέθηκε η λύση να παιχτούν όλοι οι αγώνες μέσα σε μια «γυάλα» (ή «φούσκα», bubble) στη Φλόριντα, χωρίς θεατές.

Tα πλέι οφ ξεκίνησαν κανονικά, αλλά προχτές συνέβη κάτι πρωτοφανές: λίγο πριν από τον αγώνα Μιλγουόκο Μπακς – Ορλάντο Μάτζικ για το 5ο παιχνίδι της πρώτης φάσης των πλέι οφ, και ενώ οι Μπακς προηγούνταν με 3-1, οι παίκτες των Μπακς, ανάμεσά τους και οι δικοί μας Γιάννης και Θανάσης Αντετοκούνμπο, αποφάσισαν να μην κατέβουν στο γήπεδο.

Μόλις το δήλωσαν αυτό, οι παίχτες και άλλων δύο ομάδων αποφάσισαν επίσης να απόσχουν από τους αγώνες. Μπροστά στο κύμα του μποϊκοτάζ, όπως αποκλήθηκε, οι υπεύθυνοι του ΝΒΑ ανέβαλαν τους αγώνες του 5ου γύρου της ανατολικής περιφέρειας, όπως και του 6ου γύρου της δυτικής περιφέρειας, καθώς και έναν αγώνα της δεύτερης φάσης.

Η πρωτοφανής αυτή κίνηση έγινε σε ένδειξη αγανάκτησης για τον βαρύτατο τραυματισμό του Jacob Blake, ενός μαυρου 29 ετών, από αστυνομικούς, στην πόλη Κενόσα του Ουισκόνσιν. Ο Μπλέικ πυροβολήθηκε 7 φορές στην πλάτη καθώς έμπαινε στο αυτοκίνητό του -στο πίσω κάθισμα βρίσκονταν τα τρία μικρά παιδιά του. Αν ζήσει,θα μείνει παράλυτος.

Δεν ήταν ληστής που χτυπήθηκε ενώ εγκληματούσε. Γινόταν κάποιος καβγάς στη γειτονιά και σταμάτησε να δει τι γίνεται. Κάποιος περίοικος φώναξε την αστυνομία -και όταν οι Αμερικανοί αστυνομικοί βρεθούν απέναντι σε άοπλο μαύρο τον πυροβολούν με το πρώτο στραβοπάτημά του, ενώ αν βρεθούν απέναντι σε ένοπλους λευκούς τούς κερνάνε νεράκια από το περιπολικό.

Οι παίχτες των Μιλγουόκι Μπακς βρίσκονταν πολύ μακριά από τον Μπλέικ -στην άλλη άκρη των ΗΠΑ. Εκείνοι πλούσιοι και διάσημοι, εκείνος φτωχός και άσημος, ένα σκουπίδι λιγότερο όπως είπαν και έγραψαν στα κοινωνικά μέσα οι καθ’ ημάς τραμπικοί.

Επιπλέον, η κίνησή τους, που ουσιαστικά δεν είναι μποϊκοτάζ όπως γράφτηκε αλλά είναι ξεκάθαρη απεργία, δεν αφορά κάποια μισθολογική διαμάχη ή κάποιο άλλο κλαδικό αίτημα, όπως έχει συμβεί μερικές φορές στο παρελθόν. Είναι κάτι πολύ σπάνιο, σχεδόν αδιανόητο στις μέρες μας: πολιτική απεργία. Και φυσικά είναι αντικανονική, παράνομη θα λέγαμε, αφού στα συμβόλαια των παικτών με τη λίγκα δεν προβλέπεται τέτοια δυνατότητα.

Όμως, οι περισσότεροι παίχτες είναι μαύροι. Και όσο κι αν υπάρχει, όπως είπαμε, χάσμα ανάμεσα στους εκατομμυριούχους σταρ του ΝΒΑ και στον φτωχοδιάβολο του γκέτο της Κενόσα, οι παίχτες των Μπακς ξέρουν από ποια μεριά βρίσκονται -και το έχουν νιώσει στο πετσί τους.

Και όχι μόνο μεταφορικά. Κυριολεκτικά. Πρόπερσι, ο γκαρντ των Μπακς, ο Στέρλιν Μπράουν, πήγε να ψωνίσει από ένα μινιμάρκετ (πώς να το πούμε ρε παιδιά το convenience store;) τα ξημερώματα. Παρκάρισε απρόσεχτα σε δυο θέσεις αναπήρων -ήταν νύχτα, κι όλες οι θέσεις άδειες. Γυρίζοντας βρήκε έναν αστυνομικό να τον περιμένει, του ζήτησε άδεια οδήγησης και τον έσπρωξε. «Μη με σπρώχνεις» του είπε ο Μπράουν, κουβέντα στην κουβέντα εμφανίστηκαν άλλα δυο περιπολικά, τον έριξαν κάτω, τον χτύπησαν με το τέιζερ, τον χτύπησαν και με τα γκλομπ.

Κάπως κατάφερε να τους πει ποιος είναι κι έτσι τον άφησαν, και επειδή ήταν διάσημος δεν τον κυνήγησαν δικαστικά. Αν ήταν κάποιος μαυράκος της σειράς, ανώνυμος, μπορεί και να είχε αφήσει εκεί την τελευταία του πνοή -ή να του είχαν φορτώσει τον μισό ποινικό κώδικα μετά το ηλεκτροσόκ και το ξυλοφόρτωμα. Οπότε, ναι, υπάρχει διαφορά στη μεταχείριση των λιγοστών πλούσιων και διάσημων μαύρων αλλά κι αυτοί μπορεί να νιώσουν στο πετσί τους το γκλομπ και το τέιζερ του νόμου, είτε είναι  πανύψηλοι αθλητές είτε μεσόκοποι καθηγητές του Χάρβαρντ που μπαίνουν στο σπίτι τους.

Κι ο πλούσιος μαύρος, άλλωστε, αν έχει έφηβα παιδιά, καρδιοχτυπάει κάθε φορά που βγαίνουν από το κατώφλι του σπιτιού τους και δεν ξέρει αν θα τα ξαναδεί. Kι αν πάμε από τους λίγους πλούσιους στους πολλούς μεσαίους και φτωχούς, η αλήθεια είναι, όπως είχα γράψει παλιότερα, ότι σήμερα σε πολλές περιοχές των ΗΠΑ για τον μέσο Μαύρο (και σε μεγάλο βαθμό για τον μέσο Λατίνο) η παραμικρή επαφή με την αστυνομία μπορεί να εξελιχτεί σε δυσάρεστη, ταπεινωτική και κάποτε θανάσιμη εμπειρία.

Να θυμίσω ότι το «αδίκημα» που στοίχισε τη ζωή στον Τζορτζ Φλόιντ δεν ήταν τίποτε άλλο από το ότι πήγε να αγοράσει τσιγάρα και πλήρωσε με ένα εικοσαδόλαρο που φάνηκε πλαστό στον υπάλληλο του καταστήματος! Ή, μια χαρακτηριστική περίπτωση πριν από πέντε χρόνια, όταν η 28χρονη Σάντρα Μπλαντ, ενώ πήγαινε πρώτη μέρα στην καινούργια της δουλειά, άλλαξε λωρίδα χωρίς να ανάψει φλας, τη σταμάτησε η τροχαία, την έκλεισαν φυλακή με την κατηγορία ότι αντιστάθηκε στη σύλληψη ή κάτι ανάλογο και τη Δευτέρα το πρωί βρέθηκε αυτοκτονημένη στο κελί της.

Για περιστατικά που σε οποιαδήποτε χώρα (της Ευρώπης, τουλάχιστο) θα διευθετούνταν με πρόστιμο -ή δεν θα επιλαμβανόταν καθόλου η αστυνομία- στις Ηνωμένες Πολιτείες ο μαύρος διατρέχει θανάσιμο κίνδυνο.

Αλλά να γυρίσουμε στην απεργία των παικτών. Ήταν μια κίνηση τεράστιας πολιτικής σημασίας, που μάλιστα βρήκε μιμητές (και μιμήτριες), αφού αναβλήθηκαν επίσης αγώνες του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου (του κανονικού ποδοσφαίρου, του σόκερ, του MLS) και του μπέιζμπολ, αλλά και του γυναικείου ΝΒΑ. Όμως και η τενίστρια Ναόμι Οζάκα, μαύρη Γιαπωνέζα, αποσύρθηκε από τον ημιτελικό που ήταν να παίξει στο τουρνουά του Σινσινάτι, λέγοντας ότι πέρα και πάνω από αθλήτρια είναι μαύρη, και σαν μαύρη δεν αντέχει πια τη συνεχιζόμενη γενοκτονία -αυτή τη λέξη χρησιμοποίησε, continued genocide- Μαύρων στα χέρια της αστυνομίας. Η Οζάκα, σε αντίθεση με τους άλλους, ενέργησε μόνη της και μάλιστα σε ένα άθλημα όπου οι Μαύροι είναι μειοψηφία. Και επειδή η απεργία ήταν πολιτική, οι παίχτες των Μπακς κάλεσαν τον αμερικανικό λαό να ψηφίσει στις 3 Νοεμβρίου.

Όπως φαίνεται, η απεργία δεν θα συνεχιστεί -οι αγώνες που αναβλήθηκαν θα γίνουν σε ημερομηνία που θα οριστεί, ενώ και ο ημιτελικός της Οζάκα θα γίνει. Έχει αξία αν είναι χωρίς κόστος; Έχει, λέω. Άλλωστε, είναι χωρίς κόστος επειδή ήταν μια κίνηση μαζική κι επειδή στις ΗΠΑ η αγανάκτηση έχει ξεπεράσει τα όρια. Μάλιστα, στις διαδηλώσεις δεν συμμετέχουν μόνο μαύροι -και, μια πολύ ανησυχητική «λεπτομέρεια» είναι ότι εμφανίστηκαν και τάγματα ακροδεξιών λευκών, που πάνοπλοι αντιμετώπισαν τους διαδηλωτές (και τους κέρασαν νεράκια οι μπάτσοι, όπως είπαμε). Kι ένας 17χρονος, που έμενε σε άλλη (κοντινή, έστω) πολη και μάλιστα σε αλλη πολιτεία, στο Ιλινόι, σκότωσε δυο (λευκούς) διαδηλωτές.

Στην Ελλάδα οι καταστάσεις βέβαια είναι πολύ διαφορετικές. Και ενώ σε κάποιες περιπτώσεις έχουν γίνει κινητοποιήσεις πολιτικού χαρακτήρα στον χώρο του αθλητισμού με τη μορφή της συλλογής υπογραφών (πχ για συμπαράσταση στην Ηριάννα), όσον αφορά την κεντρική σκηνή τα τελευταία χρόνια κυριαρχεί το ύπουλο δόγμα No Politica στον αθλητισμό, που εκπορεύεται από τη διοίκηση του δημοφιλέστερου συλλόγου της χώρας. Βασικός του εκφραστής είναι η Θύρα 7 του Ολυμπιακού και ο εκπρόσωπος τύπου του συλλόγου, ο Καραπαπάς.

Το No Politica είναι διατυπωμένο παραδόξως σε ξένη γλώσσα, αλλά χρησιμοποιείται εντελώς παραπειστικα, αφού με την προηγούμενη κυβέρνηση η Θύρα 7 κάθε τόσο ανέβαζε αντικυβερνητικά πανό, συχνά υβριστικά, όπως και εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ αποδεχονταν και ακροδεξιά συμβολα.

Η δικαιολογία για το No Politica βρίσκεται σε σχετική οδηγία της Oυέφα, η οποία έχει επανειλημμένα τιμωρήσει τα πανό πολιτικού περιεχομένου, δείχνοντας ίσως μια προτίμηση σε αριστερά πανό, όπως της Πράσινης Ταξιαρχίας της Σέλτικ (πέρυσι, αλλά και το 2013). Θυμάμαι επίσης την τιμωρία ενός Αιγύπτιου παίκτη που φορούσε μέσα από τη μπλούζα του μια μπλούζα για την Παλαιστίνη.

Δεν ξέρω πότε πρωτακούστηκε στα καθ’ ημάς το No Politica, που είναι πάντως σχετικά πρόσφατο. Ίσως με τα σχόλιά σας θα φωτιστεί το ζήτημα αυτό. Οσο για το BLM του τίτλου, θα ήταν φαβορί για λέξη της χρονιας κάποιαν άλλη χρονιά, που δεν θα είχε το στίγμα της κορόνας πάνω της.

Να κλείσω σατιρικά, με ένα εύστοχο σχόλιο του δημοσιογράφου Γιάννη Ανδρουλιδάκη από τη σελίδα του στο Φέισμπουκ:

Η κίνηση των καλαθοσφαιριστών των Μιλγουόκι Μπακς να μην κατέβουν να αγωνιστούν ενάντια στους Ορλάντο Ματζικ για τα πλέι οφ του ΝΒΑ, διαμαρτυρόμενοι για την αυξανόμενη αστυνομική βία εναντίον των μαύρων στις ΗΠΑ, μου θυμίζει μια ανάλογη πρωτοβουλία που είχαν πάρει Έλληνες αθλητές και σύλλογοι τότε που ωξθη ως νως ξω ωξς ωε εμείς κοιτάχτε οπωσδήποτε ναι εντάξει υγγψ ηδς τρία πουλάκια κάθονταν στη ράχη στο λημέρι ιξι I thought that I heard you laughin’ εεωεω σίγουρα το ματς είναι δύσκολο ιςδξξδι εμείς βασικά NO POLITICA αφιερώνουμε την νίκη στον πρόεδρό μας ντούι ντούι ain’t not sunshine when she’s gone ότι εμείς είπαμε να γίνει ο αγώνας και ο κατίδης ένα παιδί είναι που έκανε ένα λάθος tell me that your sweet love hasn’t die ευχαριστούμε τον πύρινό μας κόσμο που σήκωσε νεκροκεφαλές των SS να γίνει όπως ορίσει η ΕΠΑΕ. Αυτό ακριβώς, τίποτα άλλο.

Μια απάντηση στη Σώτη Τριανταφύλλου για την Αμερική (από τον Λεωνίδα Ηρακλειώτη)

Τις προάλλες είχαμε συζητήσει, με τη βοήθεια και ενός άρθρου του Sraosha, την αποκαθήλωση αγαλμάτων και την προσωρινή απόσυρση της ταινίας Όσα παίρνει ο άνεμος, ενώ σε επόμενο άρθρο λεξιλογήσαμε για τον όρο «αράπης«, μεταφέροντας τη συζήτηση στα καθ’ ημάς.

Με το σημερινό άρθρο η συζήτηση επιστρέφει στην αμερικανική ήπειρο, αφού θα συζητήσουμε το φυλετικό ζήτημα, τη θέση των Μαύρων στις σημερινές Ηνωμένες Πολιτείες, ένα ζήτημα τεράστιο βέβαια που δεν εξαντλείται με ένα άρθρο.

Παίρνω σαν βάση συζήτησης ένα άρθρο της Σώτης Τριανταφύλλου στην Άθενς Βόις ή μάλλον τον σχολιασμό που έκανε στο Φέισμπουκ ο φίλος Λεωνίδας Ηρακλειώτης. Και οι δυο ξέρουν καλά την Αμερική (εννοώ τις ΗΠΑ). Η Σώτη Τρ. έχει ζήσει πολλά χρόνια και έχει γράψει βιβλία, ο Λεωνίδας Ηρακλειώτης ζει δεκαετίες εκεί, στο Σικαγο τον περισσότερο καιρό.

Δεν συμφωνώ καθόλου, εδώ και καιρό, με τις θέσεις της παλιάς φίλης Σώτης Τριανταφύλλου ούτε και με αυτό το άρθρο, το οποίο επιπλέον βρίσκω ότι προσπερνάει πολύ εύκολα το ζήτημα του ρατσισμού ως δομικού στοιχείου της αμερικανικής κοινωνίας, για να εστιαστεί στον εύκολο στόχο της πολιτικής ορθότητας και των υπαρκτών ή όχι υπερβολών της.

Ο λόγος που διάλεξα τον σχολιασμό του Λεωνίδα είναι ότι θίγει ένα ζήτημα που ισως δεν το συνειδητοποιούμε όλοι. Ότι σήμερα σε πολλές περιοχές των ΗΠΑ για τον μέσο Μαύρο (και σε μεγάλο βαθμό για τον μέσο Λατίνο, ας το δεχτούμε αυτό το δάνειο) η παραμικρή επαφή με την αστυνομία μπορεί να εξελιχτεί σε δυσάρεστη, ταπεινωτική και συχνά θανάσιμη εμπειρία.

Να θυμίσω ότι το «αδίκημα» που στοίχισε τη ζωή στον Τζορτζ Φλόιντ δεν ήταν τίποτε άλλο από το ότι εκείνη τη μέρα, στις 25 Μαΐου, πήγε να αγοράσει τσιγάρα και πλήρωσε με ένα εικοσαδόλαρο που φάνηκε πλαστό στον υπάλληλο του καταστήματος!

Και φυσικά, ανάλογες περιπτώσεις έχουν συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν, πάντοτε με θύματα μαύρους. Θυμάμαι μια χαρακτηριστική περίπτωση πριν από πέντε χρόνια, όταν η 28χρονη Σάντρα Μπλαντ, ενώ πήγαινε πρώτη μέρα στην καινούργια της δουλειά, άλλαξε λωρίδα χωρίς να ανάψει φλας, τη σταμάτησε η τροχαία, την έκλεισαν φυλακή με την κατηγορία ότι αντιστάθηκε στη σύλληψη ή κάτι ανάλογο και τη Δευτέρα το πρωί βρέθηκε αυτοκτονημένη στο κελί της.

Ζήτησα από τον Λεωνίδα να αναπτύξει εκτενέστερα το σχόλιό του, εξηγώντας και την πρακτική του redlining, στην οποία αναφέρεται και που τη θεωρεί καθοριστική για τη διαιώνιση του χάσματος αλλά για κακή τύχη είναι πολύ απασχολημένος ειδικά αυτόν τον καιρό, οπότε στο τέλος παραθέτω εγώ μερικά πράγματα για το redlining.

To σχόλιο του Λεωνίδα Ηρακλειώτη στο Φέισμπουκ:

Διαβάζω το άρθρο της Σώτης Τριανταφύλλου στην Athens Voice και δεν πιστεύω τα μάτια μου.

Γράφει:

«Οι άλλοι, «οι κακοί», θα αντιδράσουν βιαίως και θα στήσουν στην αυλή τους σημαίες του Νότου· τα λάβαρα της Απόσχισης.»

Καλά, όσο ήταν στη Νέα Υόρκη κάνοντας διδακτορικό στην ιστορία των Αμερικανικών πόλεων, δεν βγήκε παραέξω; Να δει πως τα λάβαρα της απόσχισης βρίσκονται στις αυλές των άλλων; Πως πάντα ήταν εκει; Και όχι μόνο στο νότο. Σε 2-3 πόλεις του New Jersey να πήγαινε, θα τα έβλεπε.

Να δικαιωθεί ξανά ο Βασίλης Δημάκης!

Το σημερινό άρθρο ελπίζω να χάσει πολύ γρήγορα, μέσα σε λίγες ώρες, τον καίριο χαρακτήρα του και να γίνει άνευ αντικειμένου, ελπίζω δηλαδή η Κεντρική Επιτροπή Μεταγωγών, που συνεδριάζει την ώρα που εσείς θα το διαβάζετε, να δικαιώσει το αίτημα του κρατούμενου Βασίλη Δημάκη, έτσι ώστε ο βασανισμένος αυτός άνθρωπος να τερματίσει την απεργία πείνας που τον  έχει φέρει σε οριακό σημείο.

Ίσως έπρεπε το άρθρο να το δημοσιεύσω χτες το πρωί, αλλά τότε δεν θα είχα την εξαιρετική τοποθέτηση του δικηγόρου Θανάση Καμπαγιάννη, που δημοσιεύτηκε χτες, ούτε πολλά άλλα στοιχεία.

Δεν είναι η πρώτη φορα που ο Δημάκης κάνει απεργία πείνας διεκδικώντας το δικαίωμά του να σπουδάσει. Πριν από δύο χρόνια, με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ τότε, είχε πάλι κατεβεί σε πολυήμερη απεργία επειδή το Συμβούλιο Φυλακής του αρνιόταν το δικαίωμα να παρακολουθεί μαθήματα με βραχιολακι, και είχε τελικά δικαιωθεί.

Τότε είχα γράψει, ανάμεσα στ’ άλλα, ότι:

Ο Δημάκης είναι «κοινός» ποινικός κρατούμενος, που έζησε όλη σχεδόν την ενήλικη ζωή του φυλακισμένος, που σε σχετικά μεγάλη ηλικία αποφάσισε να αλλάξει ζωή, να βγει από τον φαύλο κύκλο -τελείωσε το εσπερινό λύκειο στις φυλακές και πέρασε στις πανελλήνιες εξετάσεις δεύτερος από όλη την Ελλάδα, με δυσθεώρητους βαθμούς. Με επιτυχία πέρασε επίσης αρκετά μαθήματα του πρώτου εξαμήνου, κάτι που δείχνει ότι η στροφή του είναι απόλυτα ειλικρινής και ότι δεν γράφτηκε στη σχολή απλώς για να παίρνει άδειες.

Με άλλα λόγια, πρόκειται για ένα, συγχωρήστε μου το κλισέ, σαξές στόρι του σωφρονιστικού συστήματος: καθε υπουργείο Δικαιοσύνης θα ήθελε να μπορεί να δείχνει με καμάρι περιπτώσεις σαν του Δημάκη, και αυτό ακριβώς έκανε αλλωστε ο σημερινός υπουργός μέχρι πρότινος, όταν βράβευσε τον Δημάκη για τις επιδοσεις του στις εξετάσεις, αυτό έκανε και το υπουργείο μέχρι πρότινος όταν ενέκρινε μεταγωγή από την Πάτρα στον Κορυδαλλό ώστε να βρίσκεται ο κρατούμενος κοντά στη σχολή του.

Σκέψεις για την αφίσα στο Μετρό

Ποιαν αφίσα; θα ρωτήσετε.

Tην αφίσα που εικόνα του βλέπετε εδώ αριστερά, που τοιχοκολλήθηκε προχτές στο Μετρό του Συντάγματος. Μην την αναζητήσετε σήμερα, δεν θα τη βρείτε (υποθέτω). Με το που την είδαν οι πρώτοι ταξιδιώτες της ημέρας, έγινε μεγάλη φασαρία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (το Φέισμπουκ και το Τουίτερ, δηλαδή· εμείς των ιστολογίων δεν είμαστε τόσο γρήγοροι στις αντιδράσεις μας, άσε που έχουμε μείνει πεντέξι) με αποτέλεσμα λίγες ώρες αργότερα ο υπουργός Μεταφορών Κ. Καραμανλής να δώσει εντολή απομάκρυνσης της αφίσας.

Το γεγονός αυτό προκάλεσε μια δεύτερη συζήτηση, αν δηλαδή καλώς κατέβηκε η αφίσα ή αν αυτό συνιστά παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης.

Θα γράψω κάποιες σκέψεις και για τα δυο θέματα.

Πρώτον, η αφίσα καθαυτή. Δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Θα θυμίσω ότι τις τελευταίες-τελευταίες μέρες του 2019 η αθλητική εφημερίδα Sportime είχε κυκλοφορήσει με εξώφυλλο πολύ παρόμοιο με της χτεσινής αφίσας και πάλι με μηνύματα κατά των εκτρώσεων –είχαμε γράψει τότε. Η ίδια οργάνωση ήταν πίσω και από την προηγούμενη πρωτοβουλία -κι αν σας φαίνεται «αμερικανιά» η αφίσα, δίκιο έχετε, είναι μετάφραση από παρόμοιες αφίσες που διακινεί η αμερικανική εναλλακτική δεξιά.

Όσο κι αν είναι χονδροειδείς, τέτοιες πρωτοβουλίες κάθε άλλο παρά ανώδυνες είναι διότι δημιουργούν κλίμα, ανακινούν ζητήματα που τα θεωρούμε κλεισμένα, μάχονται για την αναίρεση κατακτήσεων.

Μια απάντηση θα μπορούσε να είναι: Η έκτρωση είναι ανθρώπινο δικαίωμα αναγνωρισμένο από τον ΟΗΕ και είναι νόμιμη στην Ελλάδα από το 19876, τέλος της συζήτησης.

Ωστόσο, η απάντηση αυτή δεν αρκεί. Όσο κι αν δεν θέλουμε να συζητάμε πράγματα που τα θεωρούμε κλεισμένα -δεν θα συζητήσουμε για την επαναφορά της θανατικής ποινής, ούτε για το αν είναι θεμιτή η δουλεία- τα επιμέρους επιχειρήματα πρέπει να απαντιούνται, γιατί μένουν και αφήνουν εντυπώσεις -είδατε, ας πούμε, πόσο κακό έκανε ο εντελώς αστήριχτος ισχυρισμός περί 300.000 εκτρώσεων ετησίως, που αναπαράγεται ασύστολα (και, με την ευκαιρία, να σας συστήσω ένα εξαιρετικό άρθρο του Εμμ. Σχιζα, απάντηση στην… Μπουμπούκο Χαράμ για τον αριθμό των εκτρώσεων).

Καλοδεχούμενο είναι λοιπόν το άρθρο των Ελληνικών Χόαξες, το οποίο βάζει τα πράγματα στη θέση τους ελέγχοντας έναν προς έναν τους ισχυρισμούς της αφίσας. Να συγχαρώ τους υπεύθυνους και για την άμεση αντίδρασή τους -κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολο, ιδίως με βάση την αρχή της πέτρας στο πηγάδι (ή, τον νόμο του Μπραντολίνι που λέει ότι η ποσότητα ενέργειας που χρειάζεται για να ανασκευαστεί μια μπαρούφα είναι μια τάξη μεγέθους μεγαλύτερη απ’ όσο χρειάζεται για να παραχθεί η μπαρούφα).