Μεταπανωλεθριακά μεζεδάκια

Και μετεκλογικά θα μπορούσαμε να  τα πούμε, αλλά αφού οι εκλογές αποτέλεσαν πανωλεθρία είπα να νεολογίσω, αφού δεν  ξεχνάμε και τον στόχο, να αποκτήσει επιτέλους η ελληνική γλώσσα 5 εκατομμύρια λέξεις έτσι ώστε να διαγραφεί το δημόσιο χρέος και να  τρώμε όλοι με χρυσά κουτάλια.

Και ξεκινάμε με κάτι μετεκλογικό και μεταπανελωθριακό, τις εξηγήσεις που έδωσαν οι δημοσκοπικές εταιρείες για την αποτυχία των  δημοσκοπήσεων να προβλέψουν την τεράστια διαφορά ανάμεσα σε ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ.

Όπως είπε σε τηλεοπτική εκπομπή ο κ. Δημήτρης Μαύρος, έβλεπαν ότι η διαφορά θα  έπαιρνε τέτοιες διαστάσεις, αλλά δεν τόλμησαν να το ανακοινώσουν διότι κανείς δεν θα τους πίστευε.

Επί  της ουσίας,  η ομολογία αυτή είναι λίγο προβληματική, διότι υπονομεύει στο διηνεκές την αξιοπιστία των  δημοσκοπικών αποτελεσμάτων  -τώρα πια, όλοι θα σκέφτονται «μήπως τα αποτελέσματα είναι πειραγμένα;». Και δεν καταλαβαίνω για ποιο λόγο μία δημοσκοπική εταιρεία, αν είχε σίγουρα αποτελέσματα για τέτοιο λαβράκι, δεν έβγαζε τα αποτελέσματα, για να  έχει μετά να παινεύεται, επί δεκαετίες, ότι ήταν  η μόνη που πρόβλεψε σωστά το αποτέλεσμα των εκλογών του Μαΐου 2023. Αλλά πλατειάζω, σήμερα δεν σχολιάζω επί της ουσίας.

Πάντως, στο σχετικό άρθρο της Μηχανής του χρόνου, ο δαίμονας του πληκτρολογίου (ποιο τυπογραφείο, πια) είχε κέφια και μετέτρεψε τους δημοσκόπους σε δημοκόπους.

Μονάχα στον τίτλο. Στο κυρίως άρθρο γράφει, κανονικά, «Γνώριζαν οι δημοσκόποι για τη διαφορά….».

Γιατί όμως οι δημοσκοποι να μην μπορούν θα θεωρηθούν και δημοκοποι ενίοτε;

* Σε σχέση με την υπηρεσιακή κυβέρνηση που θα ορκιστεί, διάβασα σε εκπαιδευτικό μάλιστα ιστότοπο ότι:

Σε θέση αναπληρωτή ή υφυπουργού Παιδείας, ανεξάρτητα, εάν η Ν. Κεραμέως θα ηγηθεί του υπουργείου Παιδείας ή άλλου υπουργείου, θα τοποθετηθεί η νεοεκλεγείσα σε θέση Βουλευτού Επικρατείας η πρώην Διευθύνων Σύμβουλος του ΕΟΠΠΕΠ Ιωάννα Λυτρίβη.

Πέρα από το… ανεξάρτητο  «ανεξάρτητα», προσέξτε την ακλισιά στη… διευθύνων σύμβουλο. Διευθύνουσα βεβαίως, όσο τους κάνουμε τη χάρη να τις τοποθετούμε σε διευθυντικές θέσεις.

* Επιγραφή σε επαγγελματικό βανάκι:

Περιποΐηση – Φροντίδα κήπων

Για ομορφιά θα μπήκαν τα διαλυτικά μαζί με τον τόνο (ή, όποιος έχει πολύ πιπέρι…)

* Σε άρθρο για τον θάνατο του Ari Boulogne, μη αναγνωρισμένου γιου του Αλέν Ντελόν, διαβάζω:

Ένα απλό «RIP» («Rest In Peace», «rest in peace» στα γαλλικά) σε μαύρο φόντο: ο Anthony Delon σχολίασε νηφάλια την είδηση. Ο ηθοποιός και συγγραφέας πρόσθεσε στη λεζάντα της δημοσίευσής του: «Αναπαύσου εν ειρήνη Άρη. Τραγική μοίρα. Θλίψη. Μια σκέψη απόψε για τα δύο του παιδιά. Ο Ari Boulogne αφήνει πράγματι πίσω τον γιο του Charles (24 ετών) και την Blanche (17 ετών), που γεννήθηκαν από τη σχέση του με μια γυναίκα με το όνομα  Véronique.

Αυτό το rest in peace στα γαλλικά ομολογώ πως δεν το καταλαβαίνω καθόλου. (Το ότι μένουν κάποια εισαγωγικά ξεκρέμαστα χωρίς να κλείνουν είναι πταίσμα, αν και εμποδίζει την  κατανόηση. Ότι ο Άρι έγινε Άρης δεν με πειράζει).

* Επειδή εκτός από τις εκλογές υπάρχει και το ποδόσφαιρο, ένας φίλος στέλνει ένα ωραίο από αθλητικό ιστότοπο:

Κι αν έτσι είναι τελικά και το πρωτάθλημα το «έκλεψε» η ΑΕΚ όπως σύσσωμο λέει από χθες το «ρεπορτάζ» του Παναθηναϊκού, όλη την χρονιά γιατί δεν το πολέμησαν, γιατί δεν το ανέδειξαν, γιατί δεν προσπάθησαν να το εμποδίσουν αλλά… πέταγαν αετό βγάζοντας πυρίμαχους λόγους αποκλειστικά και μόνο για μια ομάδα που διαρκώς ήταν 12 βαθμούς πίσω

Πυρίμαχους λόγους; Για πύρινους μάλλον πήγαινε αλλά ξεστράτισε και… κάηκε.

* Ένα εντελώς ανεπίκαιρο, που μου το υπέδειξε φίλος από το Φέισμπουκ αλλά έχει αρκετό γλωσσικό ενδιαφέρον.

Εντελώς ανεπίκαιρο, επειδή  πρόκειται για διαφήμιση της δεκαετίας του 50 μάλλον.

Τι είναι τα «ζυμωτήρια κογκριού»;

Θα μπορούσα  να το βάλω για κουίζ, αλλά ας το πάρει το ποτάμι.

Η διαφήμιση είναι σε κυπριακή εφημερίδα, άλλωστε και η εταιρεία Χατζηκυριάκος & Υιοί Λτδ. (Limited, για) κυπριακή είναι.

Και στα κυπριακά, κογκρί ή κουγκρί είναι ή έστω  ήταν το concrete, σκυρόδεμα, μπετό, αναμικτήρας σκυροδέματος το ζυμωτήριο του κογκριού.

* Το στέλνει φίλος με την επισήμανση  «Μια ακόμα όμορφα καμένη διάκριση»:

Πόσο γρήγορα μπορούν να πεθάνουν τα παιδιά που έχουν ξεχαστεί στο αυτοκίνητο

Ο φίλος, βέβαια,  θα έβαζε «πόσο γρήγορα μπορεί να πεθάνουν» διότι το «μπορούν» υποδηλώνει ότι το προσπαθούν, το επιδιώκουν.

Ή είναι αυστηρός ο φίλος μου;

* Κι άλλο ένα αθλητικό, ίσως κάπως μπαγιάτικο (τα έστειλε όλα μαζί ένας  καλός φίλος):

Όσον αφορά την Ένωση έδειξε για πρώτη φορά φέτος να είναι αρκετά αγχωμένη και της έλειπε και η έλλειψη της φρεσκάδας. Έτσι όπως εξελίχθηκε το ματς στη Φιλαδέλφεια και με βάση τη σημασία που είχε για την ΑΕΚ έστω και ο ένας βαθμός, ο Αθανασιάδης πήρε τον τίτλο του κορυφαίου για τις δύο καίριες επεμβάσεις του που κράτησαν το μηδέν στην άμυνα! 

Η έλλειψη της φρεσκάδας δεν  είναι καλό πράγμα αλλά το να σου λείπει η έλλειψη της φρεσκάδας θα έλεγα πως μάλλον επιθυμητό είναι!

Advertisement

Μοναχός σου χόρευε κι όσο θέλεις πήδα

Στις εκλογές της Κυριακής επιβραβεύθηκε η επιμονή της Νέας Δημοκρατίας στην αυτοδυναμία κι έτσι οδηγούμαστε σε δεύτερες εκλογές, στις 25 Ιουνίου, χωρίς ο πρωθυπουργός να αξιοποιήσει τη διερευνητική εντολή  -όπως είχε άλλωστε εξαγγείλει. Δεδομένου ότι στις νέες εκλογές θα ισχύσει ο νέος εκλογικός νόμος, με το μπόνους,  το πιθανότερο είναι, αν το κυβερνών κόμμα πιάσει παρόμοιες επιδόσεις,  να έχει άνετη αυτοδυναμία. Αυτό θα εξαρτηθεί βέβαια και από τα ποσοστά των  εκτός Βουλής κομμάτων -πάντως, κάποιοι έχουν ήδη βάλει στόχο όχι απλώς την αυτοδυναμία, αλλά τις 180 έδρες,  όπως το διατύπωσε πιο καθαρά ο Άδωνης Γεωργιάδης («να πάρουμε 180 έδρες μόνοι μας και να πάμε να αλλάξουμε το Σύνταγμα»).

Για μια ακόμα φορά ο κ. αντιπρόεδρος λέει ανακρίβειες ή υπεραπλουστεύει. Δεν αρκούν 180 έδρες για να αναθεωρηθεί το Σύνταγμα, δεν αρκεί μία Βουλή και τίποτα δεν μπορεί να γίνει αμέσως. Για να γίνει συνταγματική αναθεώρηση,  πρέπει να έχει παρέλθει  πενταετία από την προηγούμενη -αυτή συμπληρώνεται το 2024. Ακόμη, δεν γίνεται σε μία αλλά σε δύο συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους. Η πρώτη Βουλή αποφασίζει ότι η επόμενη θα είναι αναθεωρητική και ψηφίζει ποιες διατάξεις του Συντάγματος είναι αναθεωρητέες. Αν αυτές ψηφιστούν από 180 βουλευτές, τότε αρκεί απλή πλειοψηφία  στην επόμενη Βουλή για να εγκριθεί η αναθεώρηση. Αν ψηφιστούν από απλή πλειοψηφία, τότε χρειάζεται η ειδική πλειοψηφία των 180 στην επόμενη Βουλή. Ακολουθούν εκλογές και η δεύτερη Βουλή, με απλή ή με ειδική πλειοψηφία, αναθεωρεί το Σύνταγμα. Αυτά τα λέει το άρθρο 110 του Συντάγματος. Άρα, το να έχει ένα κόμμα 180 ψήφους σε μία Βουλή δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε ικανή συνθήκη για την αναθεώρηση.

Όπως έγραψα, όμως, το εκλογικό σώμα επιβράβευσε προχτές την μονοκομματική λογική της ΝΔ και αποδοκίμασε ηχηρά το ενδεχόμενο κυβερνήσεων συνεργασίας. Εδώ έρχεται και η παροιμία του τίτλου, που την είδα καναδυό φορές να μνημονεύεται σε προεκλογικά άρθρα.

Οι παροιμίες υποτίθεται ότι αποτελούν το απόσταγμα της λαϊκής σοφίας. Δεν ξέρω αν μπορούμε να το δεχτούμε αυτό έτσι άκριτα. Πέρα από τον βαθύ συντηρητισμό που τις χαρακτηρίζει, σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν διαμετρικά αντίθετες παροιμίες  -με τρανό παράδειγμα το ζευγάρι «Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα» και «Μήτε ο Μάρτης καλοκαίρι, μήτε ο Αύγουστος χειμώνας»- κάτι που δείχνει πως δεν μπορούμε να τις πάρουμε για απόλυτον οδηγό. Ας πούμε ότι εκφράζουν μία πτυχή της αλήθειας, συχνά με τρόπο τερπνό.

Η παροιμία του τίτλου, Μοναχός σου χόρευε κι όσο θέλεις πήδα, μπορεί να έχει την αφετηρία της σε ομαδικούς χορούς, σε κάποιο πανηγύρι ας πούμε, όπου όποιος χορεύει μαζί με τους άλλους δεν μπορεί βέβαια να κάνει όσα σάλτα και τσαλίμια τραβάει η όρεξή του αλλά πρέπει να  συμμορφώνεται στον ρυθμό και στις ανάγκες του συνόλου.

Αν θέλεις να χορεύεις με τον δικό σου τρόπο, λέει η παροιμία, χόρεψε μονάχος σου. Αν θέλεις να εφαρμόσεις το δικό σου πρόγραμμα ανόθευτο και χωρίς εκπτώσεις, επιδίωξε την αυτοδυναμία. Συχνά, η παροιμία αυτή συνοδεύεται από μιαν άλλη, δίδυμή της: Όπου λαλούν πολλοί κοκόροι, αργεί να ξημερώσει -που σημαίνει πως  όπου υπάρχουν πολλοί που έχουν λόγο, αργεί να παρθεί απόφαση και να γίνει κάποιο έργο.

Σε μια παλιά συζήτηση  στη Λεξιλογία, ο Δρ. Ζίμπενμαλ είχε μεταφέρει την τοποθέτηση κάποιου, ο οποίος «για να αναδείξει την απροθυμία των Ελλήνων να συνεργαστούν (πολιτικά, επιχειρηματικά κ.λπ.) χρησιμοποίησε το επιχείρημα: Σε ποια άλλη γλώσσα υπάρχει παροιμία ανάλογη με το «Μοναχός σου χόρευε και όσο θέλεις πήδα»;»

Είναι άραγε χαρακτηριστικό της φυλής μας η απροθυμία για συνεργασία και για ομαδικότητα; Παρακινδυνευμένο να το πει κανείς. Άλλωστε, στη συζήτηση εισφέρανε κάποιοι αντίστοιχες φράσεις από άλλες γλώσσες, όπως το αγγλικό If you want a thing done well, do it yourself ή του Κίπλινγκ το He travels the fastest who travels alone, που και οι δυο παινεύουν την αποτελεσματικότητα του να αποφασίζεις και να εκτελείς μονάχος.

Δύο κείμενα και μερικά περίεργα για προχτές

Θα συνεχίσω με κάτι για τις εκλογές της Κυριακής. Όσα είχα να πω εγώ, τα είπα στο χτεσινό άρθρο, κι είπατε κι εσείς στα σχόλιά σας τη γνώμη σας. Σήμερα θα παραθέσω δύο κείμενα φίλων, του Στρατή Μπουρνάζου και του Παντελή Μπουκάλα, για το αποτέλεσμα των εκλογών.  Και τα δύο δημοσιεύτηκαν στη Lifo από τον Θοδωρή Αντωνόπουλο.

Στο διάλειμμα ανάμεσα στις δύο πράξεις, θα σχολιάσω μερικά στατιστικά αξιοπερίεργα των προχτεσινών εκλογών.

Και πρώτα, το κείμενο του Στρατή Μπουρνάζου:

Ο χάρτης βάφτηκε γαλάζιος ή τίποτα δεν έχουμε καταλάβει

«Να λοιπόν που οι δημοσκοπήσεις διαψεύστηκαν. Που για άλλη μια φορά δεν έπιασαν τα υπόγεια ρεύματα. Όχι όμως επειδή, χειραγωγούμενες –όπως πολλοί υποψιάζονταν ή έλεγαν ανοιχτά–, φούσκωναν τη ΝΔ, αλλά επειδή δεν κατάφεραν να συλλάβουν το εύρος της σαρωτικής της νίκης.

Και αν αυτό ισχύει μία φορά για τους δημοσκόπους, ισχύει δύο και τρεις και δεκατρείς για όλους και όλες εμάς, που στεκόμαστε απέναντι στην κυβέρνηση. Αλήθεια υπήρχε κανένας μας που την είχε έστω και υποψιαστεί;

Η νίκη της ΝΔ και του Κυριάκου Μητσοτάκη (του προσώπου και του συστήματος Μητσοτάκη) είναι σαρωτική. To λένε οι αριθμοί. Τελεία. Νίκη πρωτοφανής ποσοτικά αλλά και ποιοτικά, αν σκεφτούμε ότι έρχεται έπειτα από μια τετραετία διακυβέρνησης με τόσο πολλά να βαραίνουν τη ΝΔ.

Υπάρχουν πολλά επιμέρους στοιχεία στο αποτέλεσμα (η σημαντική άνοδος κυρίως του ΠΑΣΟΚ αλλά και του ΚΚΕ, η αποτυχία του ΜέΡΑ, η όχι ευκαταφρόνητη παρουσία μιας πανσπερμίας ακροδεξιών μορφωμάτων), αλλά όλα αυτά ωχριούν μπροστά στον θρίαμβο της ΝΔ και την κατακρήμνιση του ΣΥΡΙΖΑ: αυτό είναι  το κρίσιμο γεγονός, που αναδιατάσσει εκ βάθρων το τοπίο και δημιουργεί συνθήκες δεξιάς ηγεμονίας. Γι’ αυτό πιστεύω ότι ευλόγως βέβαια ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ χαίρονται, αλλά η υπερβολική χαρά, που εξατμίζει το καταλυτικό γεγονός της γαλάζιας επέλασης, αλλοιώνει τη συνολική εικόνα και καταντάει κοντόθωρη.

Δεν έχω, αυτή τη στιγμή, καμιά συνεκτική ερμηνεία. Πρέπει όμως επειγόντως, επί ποινή πολιτικής παραλυσίας, να καταλάβουμε. Και, αν θέλουμε να καταλάβουμε πραγματικά, πρέπει να αναζητήσουμε τα δομικά χαρακτηριστικά, τα πολιτικά και κοινωνικά θεμέλια όπου βασίστηκε η νίκη της ΝΔ.

Η νίκη είναι τέτοια που καθιστά σχεδόν γελοίο να αναζητάμε τους λόγους πρωτίστως στη «λίστα Πέτσα» ή στον αποδιοπομπαίο Κατρούγκαλο είτε να αναλωνόμαστε σε άγονες καταγγελίες εναντίον όσων απείχαν, όσων δεν ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ, εναντίον του ΚΚΕ για τον σεχταρισμό του κ.ο.κ. Και πρέπει να ερμηνεύσουμε την κατάσταση, επειδή θέλουμε να την αλλάξουμε – όπως και τον κόσμο.

Οι εκλογές είναι η γιορτή της δημοκρατίας. Ο ελληνικός λαός μίλησε χθες, και μίλησε δυνατά. Και όμως, σήμερα ξημερώνει μια μαύρη μέρα για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Η ξεκάθαρη χθεσινή ψήφος είναι ψήφος εμπιστοσύνης και στις υποκλοπές, στη συγκάλυψή τους, στα pushbacks, στη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος, στο κράτος των ημετέρων, στην απαξίωση των δημόσιων υποδομών, τη χειραγώγηση της ενημέρωσης.

Προσοχή, δεν εννοώ ότι ο Μητσοτάκης ψηφίστηκε γι’ αυτά. Οι λόγοι είναι πολύ διαφορετικοί – ως εντελώς πρώτη προσέγγιση, νομίζω ότι θα έπρεπε να αναζητηθούν κάπου μεταξύ κανονικότητας, εκσυγχρονισμού, συντηρητισμού, ασφάλειας και ανασφάλειας, προσδοκιών οικονομικής και πολιτικής σταθερότητας, πελατειακών σχέσεων, πανευρωπαϊκής κάμψης της Αριστεράς.

Για να είμαι σαφής, η ΝΔ δεν νίκησε εξαιτίας των υποκλοπών, αλλά παρά τις υποκλοπές· και η υπερψήφισή της, παρά τις υποκλοπές και όλα όσα ανέφερα παραπάνω, αποτελεί επιβράβευση και εγγύηση για τη συνέχισή τους.

Το σοκ, για τον αριστερό κόσμο, είναι μεγάλο και μπορεί να τροφοδοτήσει πολλές στάσεις. Από τη ματαίωση, την εξουθένωση και την οργή μέχρι τις ελεεινολογίες για τον λαό και τη μοίρα μας, τις κατάρες για το «στραβό το ριζικό μας». Όπως όμως έλεγε χθες ένας καλός φίλος, ο Δημήτρης Χριστόπουλος, η Αριστερά είναι μαθημένη από ήττες. Και όπως έγραψε μια άλλη φίλη, η Ζωή Κασάπη, «ούτε μετανάστευση ούτε μετεωρίτες ούτε τίποτα. Σοβαρή αυτοκριτική, ανανέωση, αυτοοργάνωση και δουλειά, δουλειά, δουλειά καθημερινή, σε όλα τα πεδία».

Θα κλείσω με έναν τρίτο φίλο – γιατί αυτή τη στιγμή αποζητώ τους φίλους. To τέλος της ελληνικής μεταπολίτευσης έχει εξαγγελθεί πολλές φορές μέχρι σήμερα. Ωστόσο, ο «ιστορικός του μέλλοντος» (αυτό το ιδεατό πλάσμα που μας χρησιμεύει για να πούμε διάφορα που θέλουμε) θα μπορούσε να αποφανθεί ότι η αυλαία έπεσε εντυπωσιακά το βράδυ της 21ης Μαΐου, όπως έγραφε χθες ο Νίκος Κατσιαούνης. Χθες, Κωνσταντίνου και Ελένης, όταν, παρά την απλή αναλογική, η ΝΔ άγγιξε την αυτοδυναμία και ο χάρτης, όλος, βάφτηκε γαλάζιος.

Πανωλεθρία

Η πανωλεθρία είναι λέξη σύνθετη, από το παν + όλεθρος. Ο όλεθρος  γράφεται με όμικρον, αλλά εξαιτίας του νόμου της  «έκτασης εν συνθέσει» (ή νόμου του Βακερνάγκελ,  από  τον υπουργό που… από τον φιλόλογο που τον  διατύπωσε) το ο τρέπεται σε ω, όπως και στον όροφο που γίνεται στη σύνθεση ημιώροφος, το έλεος που γίνεται ανηλεής, ή το ακούω που γίνεται βαρήκοος.

Αλλά σήμερα, την  επαύριο των εκλογών, δεν  λεξιλογούμε. Πανωλεθρία ήταν  η  χτεσινή ετυμηγορία από τις κάλπες και δυστυχώς ήταν πανωλεθρία για το κόμμα που υποστήριζα, τον ΣΥΡΙΖΑ. Η πανωλεθρία του ενός είναι  χαρά του άλλου ή των άλλων, και οι χτεσινές εκλογές ήταν  θρίαμβος της  Νέας Δημοκρατίας και του κ. Μητσοτάκη προσωπικά. Σκέφτηκα να βάλω τίτλο «πανωλεθρίαμβος» αλλά αυτό το εύρημα του Κωνστ. Τζούμα λέγεται  συνήθως για μια πανωλεθρία που την  παρουσιάζουμε για θρίαμβο, ενώ εδώ έχουμε πανωλεθρία που είναι πανωλεθρία και θρίαμβο που είναι θρίαμβος.

Στον ιστότοπο του υπουργείου,  στις 2 το  πρωί, τα σχεδόν πλήρη αποτελέσματα (που φέτος βγήκαν  με μεγάλη ταχύτητα, κάτι καλοδεχούμενο) είναι τα εξής:

Όταν στις 7 το βράδυ βγήκαν τα πρώτα έξιτ πολ, που ήδη έδιναν μεγάλη διαφορά, 38-27, το σοκ ήταν μεγάλο, αλλά δεν ήταν το τελευταίο, ούτε το μεγαλύτερο. Πρόκειται για αποτελέσματα που κανείς δεν φανταζόταν, παρόλο που τις τελευταίες μέρες πλήθαιναν οι προβλέψεις ότι η διαφορά ανάμεσα στα δυο πρώτα κόμματα θα  είναι μεγάλη -όπου όμως το μεγάλη οριζόταν ως πάνω από 5 ή 6 μονάδες, όχι 20+!

Και οι δημοσκοπήσεις άλλωστε έδιναν διαφορά γύρω στις 6 μονάδες. Ελπίζαμε πολλοί ότι θα έπεφταν έξω. Έπεσαν θεαματικά έξω -αλλά όχι έτσι που το περιμέναμε.

Παρόλο που το κοινό του ιστολογίου ίσως να μην  είναι αντιπροσωπευτικό, στο προεκλογικό στοίχημα που διοργανώσαμε μόνο ένας από τους 776 συμμετέχοντες (ακριβέστερα: μόνο μία από τις 776 προβλέψεις) προσέγγισε ικανοποιητικά τα αποτελέσματα: ο φίλος με το παρανόμι manolas πρόβλεψε σκορ 41-18 και 5 κόμματα στη Βουλή. Μπράβο του και κερδίζει δίκαια τη σπαμακόπιτα. Αν θέλει, ας σχολιάσει να  μας πει περισσότερα για το σκεπτικό του.

Ψηφίζουμε λοιπόν

Οι πιο πρωινοί θα έχουν ήδη ψηφίσει, άλλοι -όπως εγώ- θα το αφήνουν για αργότερα, αλλά το ιστολόγιο χρωστάει να ανεβάσει κάτι το εκλογικό, έστω και για να χρησιμέψει για την υποδοχή του σχολιασμού σας, τόσο για τη μέρα των εκλογών όσο και για τα αποτελέσματα, όταν θα αρχίσουν να βγαίνουν, πρώτα ως εκτιμήσεις από τις σφυγμομετρήσεις εξόδου και μετά ως πραγματικά αποτελέσματα.

Πριν αρχίσω να γράφω το άρθρο, χτες, είχα στο νου μου να βάλω ένα απόσπασμα από  τους Χαλασοχώρηδες του Παπαδιαμάντη, εκεί όπου περιγράφεται (και, κατά κάποιο τρόπο δικαιολογείται) η αγοραπωλησία των ψήφων.  Όμως ύστερα θυμήθηκα ότι το απόσπασμα αυτό το είχα ήδη δημοσιεύσει στις προηγούμενες εκλογές, του Ιουλίου 2019, και δεν μου άρεσε η επανάληψη.

Μετά, σκέφτηκα, επειδή οι εκλογές γίνονται Μάιο, να βάλω μια γελοιογραφία του Φ. Δημητριάδη από τις εκλογές του 1958, που και αυτές είχαν γίνει μήνα Μάιο, ύστερα όμως συνειδητοποίησα πως κι αυτή τη γελοιογραφία την έχω ανεβάσει,  στο άρθρο των  εκλογών του Μαΐου 2012, ενώ στις επόμενες εκλογές, του Ιουνίου 2012, είχα δημοσιεύσει μια παρεμφερή γελοιογραφία, από τις  εκλογές του 1956.

Οπότε μεταφέρθηκα στα χρόνια της  μεταπολίτευσης κι έτσι θα δημοσιεύσω σήμερα τις γελοιογραφίες από την  πρώτη  σελίδα του Βήματος στις 20 Νοεμβρίου  1977. Ταιριάζει γιατί  πρόσφατα είχαμε αναφερθεί έμμεσα σε εκείνες τις εκλογές, όταν βάλαμε το σχετικό τραγούδι του Σαββόπουλου από τον δίσκο Ρεζέρβα.

Στις εκλογές εκείνες η  Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή είχε  έρθει πρώτη με άνεση (41,8%) αν  και πολύ μακριά από το συντριπτικό 54% των πρώτων μεταπολιτευτικών εκλογών -άλλωστε, είχε κατέβει  στις εκλογές  η δεξιότερη Εθνική Παράταξη των  φιλοβασιλικών αποσπώντας ένα όχι ευκαταφρόνητο 6,8%.

Η πρώτη  γελοιογραφία, του Βαγγέλη Παυλίδη, του καλού γελοιογράφου από τη Ρόδο, που είχε ως σήμα κατατεθέν την κουκουβάγια (εδώ εξηγεί πώς γεννήθηκε η κουκουβάγια) εκφράζει τη γενική γραμμή της  εφημερίδας, που εκφραζόταν και από τον πρωτοσέλιδο τίτλο της («Τις δημοκρατικές δυνάμεις θα ενισχύσουν οι εκλογές»), αφού παρουσιάζει τον λαό να περιφρουρεί την κάλπη ζητώντας δικαιοσύνη προκαλώντας φόβο σε έναν υπουργό της ΝΔ με ημίψηλο.

Προεκλογικά μεζεδάκια και πάλι

Προεκλογικά, επειδή αύριο ψηφίζουμε, «και πάλι» επειδή κι άλλες φορές έχω βάλει αυτόν τον τίτλο, άλλες παραμονές εκλογών. Κι αν δεν βγει κυβέρνηση από τούτες τις εκλογές και  έχουμε σύντομα και νέες εκλογές, πράγμα που απεύχομαι, ίσως το επόμενο εκείνο άρθρο να έχει τίτλο «…και πάλι και πάλι» -αν μείνουμε εκεί και δεν κάνουμε και τρίτες ή τέταρτες εκλογές.

Προεκλογικά λοιπόν τα μεζεδάκια, και πράγματι η πιατέλα μας έχει κάμποσα παρμένα από τον προεκλογικό αγώνα, αλλά το κυρίως πιάτο, για  να το πω έτσι, αφορά άλλον θεσμό, που δεν περνάει τώρα από τη  λαϊκή βάσανο παρά το φθινόπωρο: εννοώ τον δήμαρχο Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, η κακοδιατυπωμένη ατάκα του οποίου για την  Πολιτεία του Πλάτωνα («που την έχουμε επιχωματώσει»), που την είχα «επί του πιεστηρίου» συμπεριλάβει στο άρθρο του προηγούμενου Σαββάτου, έδωσε λαβή για ένα καλοδεχούμενο ξέσπασμα ανώνυμου χιούμορ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Κι έτσι, όλοι άρχισαν να βάζουν τον Μπακογιάννη  να ερμηνεύει κατά λέξη τίτλους λογοτεχνικών, θεατρικών και κινηματογραφικών έργων, όπως στο εδώ μιμίδιο.

Ανθολογώ:

Ο Μπακογιάννης έχει ακούσει το δίσκο της Φαιστού, σε βινύλιο

-Δυνατός και στα μαθηματικά ο Μπακογιάννης αφού ξέρει πόσο κάνει Επτά επί Θήβαις!

-Υποψήφιος ξανά για Δήμαρχος ο Μπακογιάννης, όχι όμως στο Δήμο Αθηναίων, αλλά  στις Ακυβέρνητες Πολιτείες!

-Ο Μπακογιάννης γνωρίζει σε ποια τράπεζα έχει καταθέσει ο Μαρξ το Κεφάλαιο.

-Ο Μπακογιάννης έχει πάει στην κηδεία μετά το Θάνατο του εμποράκου.

-Ο Μπακογιάννης ήταν ένορκος στη Δίκη του Κάφκα

-Ο Μπακογιάννης ξέρει ποιος  είναι ο ανιψιός της Θείας Κοινωνίας

Και άλλα, λιγότερο πετυχημένα, ή με διαφορετική στόχευση, πχ «Ο Μπακογιάννης  έχει χαϊδέψει  τη Γάτα του Σρέντινγκερ», που ίσως ταίριαζε περισσότερο στον Τσακ Νόρις.

* Αλλά  ίσως το εντυπωσιακότερο ήταν η ανάρτηση των εκδόσεων  Κάκτος στο Φέισμπουκ, εξαιρετικό τρολαρίσματος σε συνδυασμό με μάρκετινγκ:

Μην ψάχνετε την Πολιτεία του Πλάτωνα σε ανασκαφές. Την έχουμε εμείς εδώ, στις Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, καθαρή και καθόλου επιχωματωμένη

(Ναι, το ξέρω,  η μετάφραση του Σκουτερόπουλου θεωρείται πιο έγκυρη).

* Νομίζω την  περασμένη Τρίτη, είδα στον τοίχο φίλου στο Φέισμπουκ την εξής επισήμανση μαργαριταριού, που τη μεταφέρω εδώ:

Ο διευθυντής ειδήσεων της ΕΡΤ, ο Γιάννης Τρουπής, πριν λίγο πέταξε ένα μεγαλοπρεπέστατο «μεσούσης του καλοκαιριού». Και σ’ ανώτερα κύριε Τρουπή, οι ουρανοί είναι δικοί σας.

Για το «μεσούσης» (και μπιρμπίλης και μεμέτ αγάς) έχουμε βεβαίως ξαναγράψει.

* Κατάχρηση εισαγωγικών σε άρθρο για την οικονομία και τις εκλογές:

Σφοδρή διαμάχη έχει ξεσπάσει για το κατά πόσον οι συντελεστές ΦΠΑ, που ισχύουν για βασικά προϊόντα και οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης ενισχύουν την ακρίβεια μετην Αντιπολίτευση και χθες να “σηκώνει” το θέμα, και την κυβέρνηση για άλλη μια φορά να υποστηρίζει ότι ο ΦΠΑ και οι έμμεσοι φόροι “γεννούν” έσοδα που κατανέμονται στη συνέχεια στοχευμένα.

Πάντως είναι γεγονός ότι στη χώρα οι έμμεσοι φόροι, οι πλέον άδικοι μια και επιβάλλονται οριζόντια, είναι από τους υψηλότερους στην ΕΕ, ενώ αντιπροσωπεύουν το 60% των φορολογικών εσόδων, κάτι που δεν “συνάδει” με τα όσα ισχύουν στην ΕΕ, όπου οι άμεσοι φόροι είναι εκείνοι που “υπερέχουν”. Μάλιστα το όλο θέμα έχει επανειλημμένα έχει βρεθεί στο “μικροσκόπιο” κριτικής ξένων οργανισμών, όπως ο ΟΟΣΑ, που ζητούν αποκατάσταση “φορολογικής” δικαιοσύνης.

Ας δεχτούμε, χάρη της συζήτησης, ότι τα εισαγωγικά της πρώτης παραγράφου, το «σηκώνει» το θέμα και  το «γεννούν» έσοδα δικαιολογούνται, αν και βέβαια δεν νομίζω ότι κάποιος που διαβάζει σηκώνει το θέμα (χωρίς εισαγωγικά)  σκέφτεται κάποιον  που πιάνει ένα θέμα και το σηκώνει ψηλά.

Πώς  όμως να δικαιολογηθούν  τα εισαγωγικά της δεύτερης παραγράφου; Ή σκέφτεται ο  συντάκτης πως το «συνάδω» μπορεί να  ερμηνευτεί κυριολεκτικά (συν+άδω, τραγουδώ μαζί με άλλον) στα νέα ελληνικά; Και τι νόημα έχουν τα εισαγωγικά στους φόρους που υπερέχουν; Ή στη φορολογική δικαιοσύνη;

* Συζητήθηκε αρκετά ένα πρόσφατο τουίτ του Αλέξη  Τσίπρα που μπαίνει στα χωράφια του ιστολογίου μας.

Υπάρχει μια λέξη που δε μεταφράζεται σε άλλη γλώσσα: Φιλότιμο

λέει ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ και πολύ με στενοχωρεί διότι χρησιμοποιώντας αυτό το ανόητο κλισέ ακυρώνει μια πολύ σωστή τοποθέτηση, το δεύτερο σκέλος του μηνύματός του: («Θα πληρώσει πολύ ακριβά…»)

Ανόητο και κλισέ, που το έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιήσει διάφοροι, χωρίς όμως αυτό να το κάνει λιγότερο ανόητο. Και, επιπλέον, άκυρο, όπως έχουμε γράψει σε ειδικό άρθρο του ιστολογίου μας, όπου παραθέτουμε διάφορες αντίστοιχες λέξεις σε άλλες γλώσσες.

Στο τουίτ του Τσίπρα πολλοί επισήμαναν  δικαίως ότι είναι άστοχο αυτό το κλισέ -«σε λίγο θα μας πεις και για τη μία ψήφο της ελληνικής  γλώσσας», είπε καποιος. Κάποια χρήστρια έδωσε ένα παράδειγμα που δεν το είχα υπόψη μου: Η νορβηγικη λέξη ærekjær (άρεχιαρ) είναι συνθέτη των λέξεων ære = τιμή, και kjær = αγαπητός. Μαντέψτε τι σημαίνει.

Μπροστά στην κάλπη

Τετριμμένος  βέβαια  ο τίτλος, αλλά σε τρεις μέρες έχουμε  εκλογές. Γράψαμε κάποια εκλογολεξιλογικά άρθρα, βάλαμε και το προεκλογικό μας στοίχημα, στο οποίο, αυτή τη στιγμή που γράφω, έχουμε 230 συμμετοχές, αλλά καθαυτό προεκλογικό άρθρο, εννοώ χωρίς λεξιλογικά, δεν έχουμε βάλει.

Διαβάζω στο Φέισμπουκ αυτές τις μέρες κάποιες δηλώσεις φίλων για το τι θα ψηφίσουν. Τέτοια δήλωση εγώ δεν έκανα, να πω ότι θα ψηφίσω ΣΥΡΙΖΑ, γιατί ήταν αυτονόητο -Ετούρκεψε  ο σουλτάνος; λέει μια παλιά μανιάτικη παροιμία: για νέο μας το λες;

Εγώ, εντάξει. Ψηφίζω αριστερά από τα γεννοφάσκια μου (αν και τότε δεν ψήφιζαν οι 17χρονοι, ούτε καν οι 18χρονοι), παρόλο που δεν ψήφιζα πάντοτε ΣΥΡΙΖΑ ή τέλος πάντων την ανανεωτική πτέρυγα της  Αριστεράς. Αριστερά θα ψηφίσω και τώρα και έχω διαλέξει, από τα τρία αριστερά κοινοβουλευτικά κόμματα, τον ΣΥΡΙΖΑ.

Ψηφίζω ΣΥΡΙΖΑ με στόχο να αναδειχτεί από τις κάλπες την Κυριακή η δυνατότητα μιας κυβέρνησης συνεργασίας, που θεωρώ πως είναι και εφικτό ενδεχόμενο και αναγκαία προϋπόθεση  για να απαλλαγεί η χώρα από τη σημερινή κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και να αποφευχθεί η διεξαγωγή νεων  εκλογών που θα γίνουν κατακαλόκαιρο, με μειωμένη συμμετοχή  των εργαζόμενων  νέων  και με το καλπονοθευτικό σύστημα του μπόνους στο πρώτο κόμμα.

Παρόλο που η σημερινή κυβέρνηση έχει αποτύχει σε πολλά πεδία, πιστεύω πως ένα ξεχωρίζει και επιβάλλει να αποδοκιμαστεί από τις κάλπες έστω και μόνο για  λόγους δημοκρατικής τάξης. Εννοώ βέβαια το σκάνδαλο των υποκλοπών, όπου το επιτελικό κράτος που έστησε αμέσως μετά την εκλογή του ο Κυριάκος Μητσοτάκης έστησε φάμπρικα παρακολουθήσεων πολιτικών του αντιπάλων, δημοσιογράφων, της  στρατιωτικής του ηγεσίας, ακόμη και  της κυβέρνησής του. Το γεγονός ότι ο Μητσοτάκης υπήγαγε την ΕΥΠ απευθείας στον εαυτό του σημαίνει ότι φέρει στο ακέραιο την ευθύνη, που δεν μπορεί  να  την αποποιηθεί φορτώνοντάς την  στον βολικό ανιψιό. Kαι πρέπει να τιμωρηθεί γι’ αυτό.

Η Ρεζέρβα με τον Δύτη

Ταξίδευα χτες, οπότε σκέφτηκα να βάλω μιαν εκλεκτή αναδημοσίευση από άλλο ιστολόγιο. Ήδη, πριν από δύο μήνες είχα αναδημοσιεύσει εδώ το πρώτο άρθρο της θαυμάσιας Σαββοπουλιάδας, που έχει ξεκινήσει ο φίλος μας ο Δύτης των Νιπτήρων στο δικό του ιστολόγιο. 

Μια  και την Κυριακή έχουμε εκλογές, διάλεξα να αναδημοσιεύσω σήμερα την 7η συνέχεια της δυτικής Σαββοπουλιάδας, όπου παρουσιάζεται η Ρεζέρβα, ένας δίσκος που περιέχει τραγούδι αφιερωμένο σε Εκλογές (τις εκλογές του 1977, βέβαια) αλλά και κάμποσα άλλα τραγούδια με πολιτικές αναφορές. 

Όπως όλα τα άρθρα της Σαββοπουλιάδας,  έτσι και τούτο εδώ ο Δύτης (και εδώ είναι η πρωτοτυπία) το έγραψε πρώτα στο Τουίτερ. Θα έλεγε κανείς πως το μέσο αυτό, με τον εγγενή περιορισμό που έχει στην έκταση των αναρτήσεων (μόλις 280 χαρακτήρες για κάθε τουίτ) είναι το πλέον ακατάλληλο για εκτενή άρθρα. Όμως ο Δύτης παρουσίαζε τραγούδι προς τραγούδι τη Ρεζέρβα, αφιερώνοντας σε κάθε τραγούδι 4-5 ή και περισσότερα διαδοχικά τουίτ. Στο τέλος, αναδημοσίευσε το σύνολο στο ιστολόγιό του. 

Tη δημοσίευση, όπως είπα, την είχα προγραμματίσει εδώ και μέρες. Ξαφνικά, ο Σαββόπουλος έγινε κάπως επίκαιρος επειδή σε μια συνέντευξή του ανέφερε ότι θα ψηφίσει Νέα Δημοκρατία. Δεν ξέρω γιατί αυτό προκαλεί έκπληξη, τη στιγμή που ήδη πριν από 35 χρόνια είχε γράψει τραγούδι στο οποίο ευθαρσώς δήλωνε το ίδιο («Το Μητσοτάκ»). 

Δεν θα γράψω όμως  άλλα, επειδή το άρθρο είναι  πολύ μεγάλο, αφού κι ο δίσκος είναι διπλός. O λόγος στον Δύτη. 

Σαββοπουλιάδα Ζ’ – Η Ρεζέρβα

1979 και έχουν περάσει οχτώ χρόνια από τον τελευταίο κανονικό (όχι συλλογή, όχι παραγγελία) δίσκο! Παρότι όπως δείχνουν οι δύο δίδυμοι δίσκοι που προηγήθηκαν τα δυο προηγούμενα χρόνια, το Χάπι Ντέι και οι Αχαρνής, ο Σαββόπουλος δεν είχε μείνει άεργος και μάλιστα είχε προχωρήσει σε πολύ διαφορετικό στιλ, παραμένει το γεγονός ότι όσο και να μην είχε χρόνο έγραφε μεν τραγούδια, όχι όμως τόσα που να βγάλει δίσκο, ή που δεν ήθελε για κάποιο λόγο να τα βγάλει σε δίσκο. Το Πρωινό είναι μισογραμμένο το ’75, ο Πολιτευτής το ’74, η Κύπρος και τα Παιδιά που είναι στο Κόμμα το ’75 (!), η μελωδία από το Κανονάκι είναι από τους Αχαρνής και οι Εκλογές μαντινάδα είναι του ’77 (το ’77 αναφέρεται -στον δίσκο από τις συναυλίες στο Zoom- ότι γράφτηκε και η Πρωτομαγιά, έχει πει σε μια εκπομπή ότι δεν χωρούσε στο δίσκο). Για να μη γκρινιάζουμε, βέβαια, ο δίσκος είναι διπλός. Α – είναι η πρώτη φορά που μπαίνουν κανονικότατα δεύτερες φωνές και μάλιστα γυναικείες (δεν μετράω τους Αχαρνής που είναι παράσταση, ας πούμε).

Είναι φανερό ότι σα να ένιωθε ότι, μετά τον ροκ οργασμό της περιόδου ’68-’72 κάτι δεν πήγαινε καλά, κάπου είχε χάσει την ορμή του, κάπου, δηλαδή, το Φορτηγό είχε μείνει από λάστιχο και χρειαζόταν, βέβαια, μια ρεζέρβα. Ο Σαββόπουλος είναι τριανταπέντε χρονών, too old to rock and roll, too young to die: το ροκ δεν τον καλύπτει πια, μπάζει, ψάχνει όπως είχε πει άλλο σπίτι. Υπάρχει ακόμα βέβαια το ροκ στοιχείο, σε κομμάτια όπως ο Πειρατής, ωστόσο κυριαρχεί ένα άλλο, νέο στιλ, εντελώς προσωπικό και ιδιόρρυθμο, δύσκολο να περιγραφεί: πνευστά (όπως και στους παλιότερους δίσκους, αλλά εδώ με πιο στοχαστική ας πούμε χρήση), παραδοσιακά όργανα, εναρμόνιση και ενορχήστρωση πάντα με έμφαση σε διαφωνίες και ιδιότυπα ακόρντα, μελωδικές γραμμές που μοιάζουν να έχουν γραφτεί με πολύ κόπο και που δύσκολα θα τραγουδηθούν από μια παρέα π.χ. Ήδη με την πρώτη εκδοχή του Πρωινού, του ’75, είχε φανεί αυτή η στροφή προς κάτι πιο προσωπικό και πιο λυρικό. Η Ρεζέρβα είναι αυτή η χρυσή ισορροπία, όπου δεν θέλει να μιλήσει στο όνομα κανενός, θέλει να μιλήσει σχεδόν πρώτη φορά (μετά το Περιβόλι, ίσως) για τον εαυτό του, όχι μόνο όμως, και για τον τόπο του και τους ανθρώπους του με λιγότερο θυμό και περισσότερη αγάπη (ισορροπία, η μαγική λέξη). Τα παιδιά με τα μαλλιά και με τα μαύρα ρούχα είναι παρόντα όσο ποτέ, και φέρνουν τα μηνύματα από κόσμους χαοτικούς και διαλυμένους, σε έναν άνθρωπο που αρχίζει να νιώθει κατασταλαγμένος και κάπως σίγουρος – όχι πολύ: περισσότερο από τότε που δεν είχε ήχο και υλικό, λιγότερο από τότε που (στο κοντινό μέλλον) θα αποφάσιζε να ταυτιστεί με κάτι. Ένας δίσκος με επαγγελματίες μουσικούς και ωράριο εργασίας, αλλά όμως και με ψυχή, και με πάθος. Ισορροπία – νομίζω αυτή είναι η λέξη κλειδί για τη Ρεζέρβα.

Πρωινό

Ξαναδουλεμένο το κομμάτι που κλείνει τα Δέκα χρόνια κομμάτια: σκηνές από ένα γάμο, που διατηρεί την ορμή του παρά τις δυσκολίες, την πλήξη, την καθημερινή τριβή χάρη σε μια θέληση για ξαναρχίνισμα («θα ξαναβρούμε τους φίλους μας…»). Η ανδρική και η γυναικεία φωνή διαλέγονται, ενώ μια ηλεκτρική κιθάρα σα να σολάρει από πίσω δημιουργώντας ένα χάος φωνών μέσα από το οποίο ανυψώνεται η γαλήνια μελωδία του ρεφρέν. Προσωπικά προτιμώ την πρώτη εκδοχή, ωστόσο, σα να είναι κάπως μπαρόκ αυτή η πολυφωνία μου φαίνεται.

Για την Κύπρο

«Και γιατί δεν μας το λες», τραγουδούσαν λέει παλιά οι ζητιάνοι. Ξεκινά με μια από τις παράξενες μελωδίες που αφθονούν στο δίσκο, συνεχίζει με ροκ κορμό, παραδοσιακό ούτι στη γέφυρα· αυτό είναι το στιλ της Ρεζέρβας (όπως στο «Για το σοσιαλισμό» ή τη «Μικρή Ελλάδα») που προοιωνίζεται και τη συνέχεια. Δεν συνειδητοποιούμε εύκολα ότι μόλις πέντε χρόνια έχουν περάσει από τον Αττίλα (το τραγούδι είχε κυκλοφορήσει σε σαρανταπεντάρι το ’75 στο μεταξύ), και ότι αυτή η γενιά (ή η αμέσως προηγούμενη) κατέβαινε στους δρόμους και έτρωγε ξύλο για την Κύπρο (σε ένα αντιιμπεριαλιστικό πλαίσιο παρά την «Ένωση» – «δεν είναι μούρλα εθνική που επιστρέφει»). Έχει ενδιαφέρον ο παραλληλισμός με τη ζητιανιά, ο Σαββόπουλος ξέρει ότι ασχολείται με κάτι που μάλλον δεν ενδιαφέρει κανέναν στο κοινό του και έχει αυτή την περηφάνεια του ζητιάνου για την οποία, όπως και να το κάνουμε, μόνο εκείνος μπορεί να μιλήσει.

Μεγάλο προεκλογικό στοίχημα, σπεύσατε πάλι!

Tην Κυριακή δεν είναι μόνο Κωνσταντίνου και Ελένης, είναι και η ημερομηνία των  βουλευτικών εκλογών. Ψηφίζουμε λοιπόν και τις προηγούμενες μέρες είχαμε στο ιστολόγιο κάμποσα εκλογολεξιλογικά άρθρα.

Όπως είχαμε κάνει και το 2015, σκέφτηκα να διοργανώσουμε και φέτος ένα προεκλογικό στοίχημα. Θα σας ζητήσω λοιπόν να μαντέψετε τα ποσοστά των δύο πρώτων κομμάτων, καθώς και τον αριθμό των κομμάτων που θα μπουν στη Βουλή.

Τρεις ερωτήσεις λοιπόν θα έχει το Στοίχημα, στις δύο πρώτες προσπαθείτε να μαντέψετε το ποσοστό της ΝΔ και το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ, στην  άλλη πόσα κόμματα θα περάσουν το 3% και θα μπουν στη  Βουλή -το 2019 είχαμε 6, τον  Σεπτέμβριο του 2015 είχαμε  8 που είναι και το ρεκόρ για τα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση.

Θα ρωτήσετε, και δικαίως, για ποιο λόγο δεν ζητάω στο στοίχημα τα ποσοστά και των άλλων κομμάτων, όπως έκανα το 2015 (όπου σας είχα καλέσει να μαντέψετε τα ποσοστά 10 κομμάτων). Η αλλαγή γίνεται για τεχνικούς λόγους, γιατί ο  υπολογισμός του νικητή δυσκολεύει αρκετά όταν έχουμε πολύ διαφορετικά μεγέθη (άλλο είναι να αστοχήσεις 2 ποσοστιαίες μονάδες σε ένα κόμμα που παίρνει 30% και άλλο 2 μονάδες σε ένα κόμμα του 4%).

Τις προβλέψεις σας πρέπει να τις καταχωρίσετε στην ειδική σελίδα που έχει φτιάξει η εφορευτική του ιστολογίου (τον λένε και Στάζιμπο). Mπορείτε επίσης να ψηφίσετε από το ΣΤΟΙΧΗΜΑ  2023 στο οριζόντιο μενού του ιστολογίου. Ωστόσο, σας ενθαρρύνω να αναφέρετε και στα σχόλιά σας τις προβλέψεις σας, για ανταλλαγή απόψεων με τους άλλους σχολιαστές.

Απόψε έχει ντιμπέιτ

Χτες είχαμε εκλογολεξιλογικό άρθρο, για τα κόμματα, συνεχίζουμε εκλογολεξιλογικά και σήμερα, αφού σήμερα το βράδυ γίνεται το ντιμπέιτ. Μην ανησυχείτε όμως, αύριο και μεθαύριο θα κάνουμε διάλειμμα, δηλαδή θα έχουμε θέματα άσχετα με τις εκλογές.

Το ντιμπέιτ θα γίνει ανάμεσα στους  έξι αρχηγούς των κοινοβουλευτικών κομμάτων, ενώ τις ερωτήσεις θα υποβάλλει ομάδα έξι δημοσιογράφων. Κι αν οι τηλεοπτικοί σταθμοί επέλεξαν ισορροπημένη σύνθεση, αφού συμμετέχουν τρεις γυναίκες και τρεις άνδρες (εντάξει, με συντονιστή άντρα, άρα 4-3), όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα έχουν αυτή τη στιγμή άντρα αρχηγό. Ζήτησε η Ζωή Κωνσταντοπούλου να συμμετάσχει  στο ντιμπέιτ και η ίδια, ως η μόνη γυναίκα επικεφαλής κόμματος, μάλιστα του μεγαλύτερου εξωκοινοβουλευτικού κόμματος (με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών του 2019 και εξαιρουμένης της Χρυσής Αυγής), αλλά δεν έγινε δεκτό το αίτημά της.

Κατά καιρούς, όποτε γίνεται λόγος για ντιμπέιτ είναι πιθανό να βρεθεί κάποιος που θα γκρινιάξει γιατί δεν το λέμε «τηλεμαχία». Αυτός ο εξελληνιστικός νεολογισμός έχει πράγματι προταθεί εδώ και καιρό, ας πούμε στο λεξικό του Μπαμπινιώτη, και ένα διάστημα τον προωθούσαν επίμονα κάποιοι, αλλά δεν εδραιώθηκε. Πάντως  κάποιοι τον αναφέρουν, όπως ας πούμε σε πρόσφατο άρθρο η Καθημερινή: Εκλογές – Ντιμπέιτ: Από το Πάντειο στην τηλεμαχία των 6. (Η αναφορά στο Πάντειο γίνεται επειδή  στην Πάντειο είχε γίνει το 1989 το πρώτο τηλεοπτικό ντιμπέιτ πολιτικών αρχηγών -στο λινκ θα βρείτε στιγμιότυπα από αυτό και από άλλα παλιότερα ντιμπέιτ).

Κι έτσι, το ντιμπέιτ έμεινε ως ασυμμόρφωτο δάνειο. Παρατηρώ πάντως (με ικανοποίηση) ότι οι περισσότεροι το γράφουν ελληνικά, ντιμπέιτ, και όχι με το λατινικό. Αυτό το βρίσκω θετικό. Να πούμε εδώ ότι στο Τουίτερ έχει εμφανιστεί και χρησιμοποιείται αρκετά και ο παράλληλος τύπος «το ντιμπέη» (γράφεται με ήτα).

Με το ντιμπέιτ συμβαίνει και κάτι άλλο. Κάθε φορά που πλησιάζει ντιμπέιτ προεκλογικό, νομοτελειακά βρίσκεται κάποιος φωστήρας που υποστηρίζει ότι η αγγλική λέξη debate, από την οποία δανειστήκαμε κι εμείς τον όρο, προέρχεται τάχαμ από την ελληνική λέξη «δίβατον» και ανάγεται στη δημοκρατική παράδοση της αρχαίας Αθήνας.

Φέτος δεν είχα δει τέτοιο φρούτο, κι έλεγα ότι έπιασαν τόπο τόσα και τόσα άρθρα που έχω γράψει, από το 2007 κιόλας, ότι λέξη «δίβατον» δεν  υπάρχει, αλλά χτες είδα σε σοβαρό άρθρο να αναφέρεται: Debate αγγλιστί, από την ελληνική λέξη «δίβατον»…., ενώ σε λιγότερο σοβαρή στήλη επαρχιακού ιστοτόπου δημοσιεύτηκε όλο το παραμύθι περί δίβατου:

Πόσα κόμματα υπάρχουν;

Το ερώτημα του τίτλου επιδέχεται πολλές απαντήσεις. Τι εννοούμε; Πόσα κόμματα υπάρχουν γενικά; Αμέτρητα. Πόσα κόμματα κατεβαίνουν στις εκλογές; Ήταν πενήντα, αλλά κόπηκαν για τυπικούς ή για ουσιαστικούς λόγους πεντέξι, του Κασιδιάρη και μερικά που απειλούσαν να κόψουν ψήφους από τη Νέα Δημοκρατία, κι έτσι έχουν απομείνει πάνω από σαράντα.

Αλλά όταν λέμε κόμμα δεν εννοούμε μόνο «τον πολιτικό οργανισμό που εκφράζει, προασπίζει και προωθεί τα συμφέροντα και τις απόψεις ορισμένου κοινωνικού συνόλου, τάξης ή ομάδας και έχει ως στόχο την κατάκτηση της εξουσίας» (ορισμός από το ΛΚΝ). Μπορεί επίσης να εννοούμε «σημείο στίξης (,) με το οποίο δηλώνουμε λογικό χωρισμό και μικρό σταμάτημα της φωνής στο εσωτερικό της περιόδου ή σε μεγάλες φράσεις».

Παρόλο που η οικογένειά μου ήταν  πολιτικοποιημένη, νομίζω ότι τα πρώτα κόμματα που έμαθα ήταν ακριβώς  τα σημεία στίξης -μάλιστα, στη δευτέρα δημοτικού (τόσο νωρίς που μου φαίνεται  περίεργο, αλλά επειδή θυμάμαι την κυρία Δανάη που μας έβαλε την άσκηση είμαι βέβαιος) η δασκάλα μάς είχε βάλει να μάθουμε απέξω τους κανόνες για το πότε μπαίνει κόμμα, και θυμάμαι πως ήταν μια σελίδα πυκνογραμμένη, με εξαιρέσεις και κόντρα εξαιρέσεις, οπότε πήγα στη γιαγιά μου και την έβαλα να με ακούει μέχρι που έμαθα να απαγγέλλω απέξω τη σελίδα  με τους κανόνες, αλλά βέβαια τους κανόνες δεν τους έμαθα. Ύστερα ήρθε η δικτατορία και απαγόρεψε τα κόμματα, οπότε δεν ασχοληθήκαμε πλέον με το θέμα.

Η λέξη «κόμμα» λοιπόν στα νέα ελληνικά έχει αυτές τις δύο βασικές σημασίες. Για την άρση της αμφισημίας, θα μπορούσαμε στην πρώτη περίπτωση να προσδιορίσουμε «πολιτικό κόμμα», αλλά στην πράξη τα συμφραζόμενα  ξεδιαλύνουν σχεδόν πάντα  το νόημα. Βέβαια, τον καιρό που ξέσπασε η κρίση  υπήρχε το λογοπαίγνιο, διπλό μάλιστα, ότι ένα λάθος κόμμα μπορεί να σου χαλάσει τη σύνταξη.

H λέξη κόμμα είναι αρχαία, και όπως συνήθως συμβαίνει άλλαξε κάμποσες σημασίες.

Το κόμμα ετυμολογείται βέβαια από το ρήμα κόπτω, και αρχικά σήμαινε την ανάγλυφη σφραγίδα πάνω στο νόμισμα και πιο γενικά την κοπή νομίσματος (χαλκίοις … κοπείσι τω κακίστω κόμματι, χάλκινα νομίσματα με ελεεινή κοπή, στους Βατράχους του Αριστοφάνη). Στη συνέχεια, η λέξη δήλωσε το κομμένο τμήμα και στην ελληνιστική εποχή το βραχύ μέλος πρότασης, ενώ στη συνέχεια η λέξη χρησιμοποιήθηκε και για το σημείο στίξης που χρησίμευε για να χωρίσει το βραχύ μέλος της πρότασης.

Κάλπες και κάλπηδες

Καθώς πλησιάζουμε στις εκλογές, σκέφτηκα να βάλω μερικά εκλογολεξιλογικά άρθρα κι  έτσι την περασμένη εβδομάδα είχαμε ένα άρθρο για τη λέξη «ψήφος». Την ψήφο (ή τον ψήφο; ) ή τέλος πάντων το ψηφοδέλτιο το ρίχνουμε στην κάλπη, οπότε σήμερα, όπως κάποιοι ήδη ζητήσατε στα σχόλια του προηγούμενου άρθρου, θα δούμε  τη λέξη «κάλπη». Κάποια  από αυτά που θα πούμε  σήμερα έχουν ήδη δημοσιευτεί σε προηγούμενα άρθρα, που δεν είναι περίεργο τη στιγμή που τόσες και τόσες εκλογικές διαδικασίες έχει δει το ιστολόγιο στα 14+ χρόνια που λειτουργεί.

Η κάλπη είναι τύπος της ελληνιστικής περιόδου, ενώ ο τύπος κάλπις είναι λέξη ομηρική. Σήμερα η κάλπη είναι ένα μεγάλο κιβώτιο, σε σχήμα κύβου, ξύλινο ή από διαφανές πλαστικό, με μια σχισμή στην επάνω πλευρά του για να ρίχνουμε τον φάκελο με το ψηφοδέλτιο. Στην αρχαιότητα, όμως, η κάλπις είχε διάφορες σημασίες που όλες τους αναφέρονται σε κάποιου είδους δοχείο, στάμνα, υδρία, αγγείο.

Στον Όμηρο η κάλπις είναι κανάτι για νερό. Στην  Οδύσσεια, στη ραψωδία ζ, η Αθηνά παρουσιάζεται στον Οδυσσέα παρθενικῇ εἰκυῖα νεήνιδι κάλπιν ἐχούσῃ -κι έμοιαζε κόρης τρυφερής, τη στάμνα τζη κρατούσε, το αποδίδει ο Ψυχουντάκης.

Αλλού είναι αγγείο που το χρησιμοποιούσαν σαν τεφροδόχο, αλλά επίσης και μια λήκυθος όπου έβαζαν κλήρους ή που χρησίμευε ως ψηφοδόχος. Στον διάλογο «Ερμότιμος» του Λουκιανού γίνεται λόγος για τον τρόπο που κληρώνονται οι αντίπαλοι στους αγώνες της  πάλης:

Κάλπις ἀργυρᾶ πρόκειται ἱερὰ τοῦ θεοῦ. ἐς  ταύτην ἐμβάλλονται κλῆροι μικροί, ὅσον δὴ κυαμιαῖοι τὸ μέγεθος, ἐπιγεγραμμένοι.

Στις πρώτες εκλογικές διαδικασίες του νεοελληνικού κράτους, που γίνονταν με σφαιρίδια, οι κάλπες ήταν ορθογώνια μεταλλικά κουτιά. Υπήρχε μία κάλπη για τον κάθε υποψήφιο, δηλαδή σε μια εκλογική περιφέρεια που εξέλεγε 10 βουλευτές μπορεί να υπήρχαν  σε κάθε εκλογικό τμήμα 30 ή 40 κάλπες.

Εσωτερικά, η κάλπη ήταν χωρισμένη στα δύο. Στο δεξιό μέρος, που είχε χρώμα λευκό, ήταν το Ναι· στο αριστερό, που είχε χρώμα μαύρο, το Όχι. Μπροστά η κάλπη είχε έναν σωλήνα, που μέσα έβαζε ο ψηφοφόρος το χέρι του και έριχνε το σφαιρίδιο, δεξιά αν ήθελε να υπερψηφίσει τον υποψήφιο και αριστερά αν ήθελε να τον καταψηφίσει, χωρίς να φανερώνεται η προτίμησή του. Τα σφαιρίδια ήταν μικρά, σαν κορόμηλα, για να μπορούν να κρύβονται εντελώς μέσα στη γροθιά του ψηφοφόρου. Σε ένα φύλλο του Ρωμηού περί το 1885, ο Φασουλής συμβουλεύει τον Περικλέτο:

Ζήτησε το σφαιρίδιον, βάλε στην κάλπη χέρι
και τι ποιεί η δεξιά η άλλη να  μην ξέρει.

Όπως γράφει ο Παπαδιαμάντης στους Χαλασοχώρηδες (όπου υπήρχαν πέντε υποψήφιοι για να  εκλεγεί ο ένας): Αι πέντε κάλπαι συνδεδεμέναι όπως ήσαν διά του χονδρού σύρματος, αλλόκοτοι, ατερπείς, πένθιμοι κατά το ήμισυ, λευκαί και μαύραι, ωμοίαζον με πέντε καταδίκους του κατέργου, το ήμισυ της κεφαλής ξυραφισμένους, δέσμιους με την αυτήν άλυσιν, κύπτοντας επιπόνως, εκτελούντας την ημερησίαν αγγαρείαν εις τον ναύσταθμον.

Όταν τελείωνε η ψηφοφορία, άνοιγαν τις κάλπες και μετρούσαν τα Ναι και τα Όχι για κάθε υποψήφιο και εκλέγονταν αυτοί με το μεγαλύτερο θετικό ισοζύγιο. Μια λεπτομέρεια είναι ότι σε περίπτωση που το άθροισμα των Ναι και των Όχι ήταν μεγαλύτερο από τον αριθμό των ψηφισάντων, τα πλεονάζοντα σφαιρίδια αφαιρούνταν από το Ναι.

Πενηντακομματικά μεζεδάκια

Μπήκαμε στην τελική ευθεία για τις εκλογές της 21ης Μαΐου, οπότε διάλεξα έναν εκλογικό τίτλο για το σημερινό πολυσυλλεκτικό μας άρθρο. Το ονόμασα έτσι, επειδή 50 κόμματα κατέθεσαν στον Άρειο Πάγο δηλώσεις συμμετοχής στις επικείμενες εκλογές (Για την ακρίβεια, 38 κόμματα, 10 συνασπισμοί κομμάτων και 2 ανεξάρτητοι υποψήφιοι). Από εκεί και ο τίτλος του  άρθρου  μας. (Συζητάνε αν η επόμενη βουλή θα είναι πεντακομματική, εξακομματική ή επτακομματική -πενηντακομματική, ευτυχώς, δεν πρόκειται να είναι).

Βέβαια,  ήδη έχουν κοπεί δύο κόμματα για τυπικούς λόγους, το κόμμα των  Εμφιετζόγλου-Μπογδάνου και μετά της Αφροδίτης Λατινοπούλου, οπότε έμειναν 48 κόμματα, αλλά δεν βόλευε για τον τίτλο, χώρια που δεν αποκλείεται και άλλα κόμματα να αποκλειστούν  από τις εκλογές όταν γίνει η εξέταση ηγεσίας και υποψηφίων. Έχει  ενδιαφέρον το θέμα, αλλά σήμερα δεν σχολιάζουμε επί της ουσίας -ή  τουλάχιστον εγώ δεν σχολιάζω, τα δικά σας  σχόλια είναι καλοδεχούμενα. Παρατηρώ πάντως ότι τόσο  ο Μπογδάνος όσο και η Λατινοπούλου με έχουν μπλοκάρει στο Φέισμπουκ, οπότε βγάλτε τα συμπεράσματά σας.

Αλλά ακόμα κι αν αποκλειστεί και το κόμμα του  Κασιδιάρη, και πάλι μένουν πάνω από 40 κόμματα που θα  κατέβουν στις εκλογές, κάτι που πρέπει  να είναι ρεκόρ. Τον Μάιο του 2012 είχαμε 34 κόμματα.

Και ξεκινάω με έναν τίτλο σχετικό με ένα διαστημικό εγχείρημα.

Χωρίς επιτυχία φαίνεται πως στέφθηκε η προσσελήνωση…

Λέμε βέβαια «στέθηκε με επιτυχία», λέμε  και «στέφθηκε από επιτυχία». Ίσως μπορούμε να πούμε «στέφθηκε με/από αποτυχία» αν και τις  περισσότερες φορές το λέμε ειρωνικά, γι’ αυτό και συχνά θα το δείτε γραμμένο με αποσιωπητικά.

Αλλά «στέφθηκε χωρίς επιτυχία» δεν θα το έλεγα. Αυτό που σκέφτομαι είναι  ότι πηγαίνει ο τελετάρχης να στέψει το τιμώμενο πρόσωπο και του πέφτει το στέμμα από τα χέρια.

Υπάρχει και το απλό «απέτυχε», που άλλωστε χρησιμοποιείται πιο κάτω.

* Έγραψα πιο πάνω για τα σαρανταβάλε κόμματα που θα πάρουν μέρος στις εκλογές, οπότε τώρα έχουμε ένα μεζεδάκι σχετικό  με  ένα  από αυτά, ένα νεοπαγές κόμμα.

Πρόκειται για το κόμμα ΕΥ του επιχειρηματία Παύλου Ευμορφίδη. Σε ένα άρθρο λοιπόν διαβάζω:

Ο Mr Coco Mat κατέρχεται στις εκλογές της 21ης Μαϊου λοιπόν, με το δικό του νεο-ιδρυθέν φορέα, προσπαθώντας έτσι να εκμεταλλευτεί και την δημοσιότητα που έχει πάρει μετά το τηλοπτικό show του ΑΝΤ1 «Dragons Den».

Ο φίλος που το στέλνει ενοχλείται φυσικά από την ακλισιά στο «νεοϊδρυθέν», που αφού είναι αρσενικό θα έπρεπε να είναι «νεοϊδρυθέντα». Δεν αποκλείεται πάντως εδώ να είχε αρχικά γράψει «το δικό του νεοϊδρυθέν κόμμα», ύστερα να το άλλαξε σε φορέα και να  ξέχασε να αλλάξει το γένος.

* Όμως, ο φίλος είχε και μια δεύτερη  παρατήρηση: γιατί άραγε «τηλοπτικός» ενώ τηλεόραση; Μήπως επειδή «τηλοψία»;

Θα χρειαζόταν ξεχωριστό άρθρο για να εξετάσουμε πότε γίνεται έκθλιψη των φωνηέντων στη σύνθεση λέξεων. Χοντρικά, ενώ παλιότερα η έκθλιψη ήταν ο κανόνας, στους νεότερους όρους προτιμάμε να κρατάμε ακέραια τα δυο συνθετικά. Έτσι είχαμε τη λόγια τηλοψία (και όχι τηλεοψία) αλλά τα τηλεόραση, τηλεομοιοτυπία κτλ. Το «τηλοπτικός» πιθανότατα  είναι απλό τυπογραφικό λάθος,  από παραδρομή.

* Κι ένα πολύ ωραίο λογοπαίγνιο για το κόμμα ΕΥ, που το είδα στο Τουίτερ.

Το κόμμα ΕΥ δεν εμφανίζεται ακόμα στις δημοσκοπήσεις. Ουκ εν τω poll το ΕΥ.

* Γέλασα με αυτόν τον τίτλο σε κουτσομπολίστικο άρθρο.

Επιβεβαιώνονται οι φήμες χωρισμού Μέγκαν και Μαρκλ

Θα πάθει σχιζοφρένεια η Μέγκαν Μάρκλ; Ή θα αλλάξει όνομα;

Μου θύμισε το παλιό αστείο «Ανθίμου και Γαζή γωνία».

* Και πάλι κάτι σχετικό  με τις εκλογές.

Παρατηρώ με χαρά μου  ότι όλο και περισσότερες υποψήφιες αυτοπροσδιορίζονται ως (υποψήφιες) βουλεύτριες ή ως βουλεύτριες αν είναι απερχόμενες.

Ωστόσο, αυτή τη χαρά δεν τη συμμερίζονται όλες και όλοι. Διάβασα ένα άρθρο της κ. Μαρίκας Λυσιάνθη, που με εντυπωσίασε επειδή το βρίσκω εκνευριστικά στερημένο από επιχειρήματα. Θα το παραθέσω ολόκληρο (δεν είναι μεγάλο) για  να μην το αδικήσω επιλέγοντας αποσπάσματα:

Η ζωή είναι γυναίκα. Για να μην ξεχνιόμαστε, δηλαδή. Γένους θηλυκού είναι, όπως γενναιόδωρα επιβεβαιώνει η γλωσσική παράδοσή μας, κάθε έννοια που μπορεί να συνδεθεί με φωτεινά χρώματα και συναισθηματική ζέστη.

Η αγάπη, η ελπίδα, η προσδοκία, η ειρήνη, η γαλήνη, η ευτυχία, η ομορφιά… Η διαδρομή, όπως συνήθιζε να μας θυμίζει ο Καβάφης. Το ταξίδι προς την Ιθάκη, ως υπέρτερο της ίδιας της Ιθάκης. Η διαδρομή που μας επιτρέπει να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Και να ζήσουμε την πρόοδο. Γένους θηλυκού και αυτή. Να γίνουμε η αλλαγή που θέλουμε να δούμε. Και αυτή γένους θηλυκού…

Η ψήφος, ο ψήφος και τα ψηφαλάκια

Έτσι που το έγραψα στον τίτλο, θυμίζει οικογένεια, με πατέρα, μητέρα και παιδιά. Εκλογές όμως έρχονται, οπότε σκέφτηκα να γράψω μερικά άρθρα για τα λεξιλογικά των εκλογών.

Τόσα χρόνια που λειτουργεί το ιστολόγιο, από το 2009, έχουμε δει πολλές εκλογικές διαδικασίες: έξι εθνικές εκλογές, τρεις ευρωπαϊκές, το δημοψήφισμα του 2015, για να μην αναφερθώ και στις δημοτικές και περιφερειακές. Κι όμως, τόσα χρόνια δεν  έχουμε αφιερώσει ειδικό άρθρο για τη λέξη «ψήφος», αν και την πρώτη φορά που είχαμε εκλογές με το ιστολόγιο, τον  Ιούνιο του 2009, είχαμε δημοσιεύσει ένα άρθρο για πολλές εκλογικές λέξεις.

Η ψήφος λοιπόν. Ή μήπως ο ψήφος;

Η λέξη ψήφος κανονικά είναι θηλυκή, όμως όλο και περισσότερο ακούγεται και στο αρσενικό, ο ψήφος, τύπος που πέρασε και στα λεξικά για ν’ ανατριχιάζουν οι γλωσσαμύντορες. Υπάρχει μια τάση, τα δευτερόκλιτα θηλυκά να αποκτούν και αρσενικό τύπο,  όπως ο άμμος πλάι στην άμμο -κάποια αρχαία έχουν παγιωθεί (αν και δεν μου έρχεται κάποιο παράδειγμα τώρα).

Η ψήφος είναι λέξη αρχαία και ανήκει σε μια λεξιλογική οικογένεια που ανάγεται στο ρήμα *ψήω, «τρίβω, λειαίνω».

Η λέξη αρχικά σήμαινε, στα αρχαία, το βότσαλο, τη μικρή στρογγυλή πέτρα, ας πούμε της θάλασσας -όπως λέει ο Πίνδαρος «οὐκ ἂν εἰδείην λέγειν ποντιᾶν ψάφων ἀριθμόν».

Κι επειδή με τέτοιες πέτρες μπορούσε κανείς να κάνει υπολογισμούς, το ρήμα ψηφίζω αρχικά σήμαινε «μετράω (χρησιμοποιώντας βότσαλα), λογαριάζω, αριθμώ πράγματα». Να προσέξουμε ότι και στα λατινικά τα βότσαλα συνδέθηκαν με τους υπολογισμούς (calx, calculus).

Όμως, τα βοτσαλάκια αυτά τα χρησιμοποιούσαν επίσης στις ψηφοφορίες στα δικαστήρια, κι έτσι πήρε η ψήφος τη σημερινή της σημασία. Αργότερα χρησιμοποιούσαν μικρούς χάλκινους δίσκους: οι καταδικαστικές ψήφοι ήταν τρύπιοι δίσκοι, οι αθωωτικές συμπαγείς (οπότε κάθε δικαστής μπορούσε να διαλέξει χωρίς να ανοίξει τη γροθιά του). Τις ψήφους τις έριχναν σε υδρίες. Και αν ερχόταν ισοψηφία, ο κατηγορούμενος αθωωνόταν -η λεγόμενη «ψήφος Αθηνάς».

Την ίδια περίοδο πήρε τη σημερινή σημασία το ρήμα «ψηφίζω», αν και στα αρχαία χρησιμοποιούσαν συνήθως τη μέση φωνή, ψηφίζομαι, για τη σημασία «ψηφοφορώ, αποφασίζω με ψήφο», ας πούμε ο Ηρόδοτος «Ἀθηναῖοι μὲν δὴ ἀναπεισθέντες ἐψηφίσαντο εἴκοσι νέας ἀποστεῖλαι βοηθοὺς Ἴωσι».

Υποκοριστικά της ψήφου, με την αρχική σημασία του βότσαλου, ήταν η ψηφίδα, απ’ όπου και τα ψηφιδωτά, αλλά και το ψηφίο, στην αρχή χαλικάκι, που πήρε τον Μεσαίωνα τη σημασία του αριθμού και που κυριαρχεί στην ψηφιακή εποχή μας. Οπότε, να το ξέρετε, η ψήφος είναι ψηφιακή.