Ο πρύτανης και η πρυτάνισσα

Παρά τον τίτλο, δεν θα αφιερώσω το άρθρο στις καινούργιες προκλήσεις του πρύτανη του ΕΚΠΑ κ. Φορτσάκη, που έκλεισε το Πανεπιστήμιο Αθηνών για… να διασφαλίσει τη λειτουργία του, σε ένα ιδιότυπο λοκ-άουτ που ολοφάνερα έχει σκοπό να λειτουργήσει σαν θρυαλλίδα ενόψει των εορτασμών της επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.

Βέβαια, ο κ. Πρύτανης δεν είναι παρά το προϊόν του εκτρωματικού νόμου για τα πανεπιστήμια, αφού εκλέχτηκε από εκλογές-παρωδία από τις οποίες είχαν αποκλειστεί οι μη αρεστοί στα Συμβούλια Ιδρύματος υποψήφιοι (σκεφτείτε πώς θα ήταν το αντίστοιχο σε εθνικές εκλογές: να επιτρέπεται να παίρνουν μέρος μόνον όσα κόμματα εγκρίνονται από την τρόικα).

Πριν από 41 χρόνια στη Θεσσαλονίκη, ο πρύτανης του ΑΠΘ κ. Ευάγγ. Σδράκας είχε καλέσει τα τανκς της χούντας στο κτίριο της Πολυτεχνικής («εισήλθον και μερικά άρματα μάχης προς εκφοβισμόν») με αποτέλεσμα να κερδίσει το ντροπιαστικό προσωνύμιο του «πρύτανη των τανκς». Ο κ. Φορτσάκης, αν συνεχίσει έτσι, εμφανίζεται βασικός διεκδικητής για να του κατακυρωθεί ο αντίστοιχος ντροπιαστικός τίτλος του «πρύτανη των ΜΑΤ», παρόλο που έχουν προηγηθεί κι άλλοι που τον είχαν επίσης αποσπάσει πρόσκαιρα.

Αλλά εμείς εδώ λεξιλογούμε. Η λέξη πρύτανης είναι αρχαία. Ο σημερινός νεοελληνικός τύπος, πρύτανης, είναι μεταπλασμός του αρχαίου, πρύτανις, ο οποίος επίσης διατηρείται -και ήταν ο βασικός τύπος έως τη μεταπολίτευση. Η αρχαία λέξη, που εμφανίζεται ήδη στον Όμηρο ως κύριο όνομα, πρέπει να είναι δάνειο από κάποια ανατολική γλώσσα, μια υπόθεση που ενισχύεται από την ποικιλία τύπων (πρότανις, βρύτανις, πρώτανις) σε διάφορες αρχαίες διαλέκτους.

Οι πρώτες μέρες της περιφερειάρχισσας

O τίτλος είναι σκόπιμα παραπλανητικός. Δεν έχω σκοπό να κάνω απολογισμό των πρώτων ημερών της θητείας της Ρένας Δούρου ως επικεφαλής της Περιφέρειας Αττικής -άλλωστε, δεδομένου ότι ανέλαβε καθήκοντα την πρώτη του μηνός θα ήταν εξαιρετικά πρόωρο να γίνει απολογισμός μέσα σε είκοσι μέρες -συνήθως οι νέες κυβερνήσεις και οι νέοι αιρετοί κρίνονται πρώτη φορά στις εκατό μέρες, οι είκοσι μέρες είναι ελάχιστο διάστημα.

Βέβαια, οι αρθρογράφοι των φιλοκυβερνητικών μέσων είχαν αρχίσει να επιτίθενται στην κ. Δούρου πριν ακόμα αναλάβει τα καθήκοντά της, οπότε δεν είναι περίεργο που επιδόθηκαν σε ένα άτυπο πρωτάθλημα πρόωρης και υπερβολικής κριτικής αυτό το εικοσαήμερο (αν υπάρχει έπαθλο, που δεν το αποκλείω, πρέπει να το κερδίζει αυτό το άρθρο που στάζει σεξισμό (κατά τον κ. Ζούλα, οι γυναίκες πολιτικοί πρέπει να είναι σεμνές και ντροπαλές, όχι μέγαιρες). Τέλος πάντων, παίρνουμε μια γεύση για το τι θα δουν τα μάτια μας όσο πλησιάζει η προθεσμία της προεδρικής εκλογής.

Άλλωστε, το μόνο ουσιαστικό ζήτημα ως τώρα, που κι αυτό τώρα μόλις αρχίζει, είναι η αντιπαράθεση με την κυβέρνηση για το ζήτημα της αξιολόγησης των υπαλλήλων. Μπορούμε να το συζητήσουμε αν θέλετε, αλλά κατά τη γνώμη μου είναι σαφές ότι η περιφερειάρχισσα (όπως και αρκετοί δήμαρχοι που πρόσκεινται στον ΣΥΡΙΖΑ) δεν επιδιώκει να καλύψει απατεώνες που χρησιμοποίησαν πλαστά πτυχία για να διοριστούν, αλλά αρνείται μια κατ’ όνομα αξιολόγηση που εξ ορισμού και με βάση τις προδιαγραφές της είναι αποφασισμένο ότι θα βαθμολογήσει με κακό βαθμό και θα στείλει στη διαθεσιμότητα το 15% των αξιολογουμένων, μακάρι να είναι όλοι τους Καραθεοδωρήδες (που ως γνωστόν κατά τον εθνικό μας μύθο ήταν δάσκαλος του Αϊνστάιν). Ασφαλώς υπάρχουν απατεώνες και πλαστογράφοι, αλλά είναι πολύ λιγότεροι από το 15%, τουλάχιστον αν κρίνουμε από άλλες ανάλογες υποθέσεις (συντάξεις-μαϊμούδες, επίορκοι κτλ.) που ξεκίνησαν με τυμπανοκρουσίες και τελείωσαν με ένα κιχ. Αν θέλει η κυβέρνηση να διώξει τους πλαστογράφους, ας απεμπλέξει τη διαδικασία ελέγχου από την αξιολόγηση -έτσι θα απαλλαγεί και μια ώρα αρχύτερα απ’ αυτούς, αν βέβαια θέλει να τους κυνηγήσει και δεν είναι στη συντριπτική πλειοψηφία τους υποστηρικτές της, όπως ήταν υποστηρικτές της και οι δήμαρχοι που τους προσέλαβαν.

Την αξιολόγηση με εκ των προτέρων καθορισμένα ποσοστά απόρριψης την έχουν εγκαταλείψει ακόμα και ιδιωτικές εταιρείες που την είχαν καθιερώσει -πάντως είναι ενδιαφέρον θεωρητικό θέμα και αν θέλετε το συζητάμε στα σχόλια. Ωστόσο, εγώ δεν θέλω να υπερασπιστώ τη Ρένα Δούρου, ούτε καν να σχολιάσω τις πρώτες της μέρες στον περιφερειαρχικό θώκο. Τον τίτλο τον διάλεξα επίτηδες έτσι που να έχει το αξίωμα της κ. Δούρου σε γενική πτώση, διότι εδώ δεν θα πολιτικολογήσω αλλά θα λεξιλογήσω.

Την ιδέα για το άρθρο την πήρα από το σχόλιο ενός φίλου στο facebook και από ένα γλωσσικό σχόλιο του Νίκου Λίγγρη στη Λεξιλογία, με αφορμή πρόσφατο σχόλιο της Ρένας Δούρου στο Φέισμπουκ, ακριβώς για το θέμα της αξιολόγησης.

Η πολίτισσα (που δεν είναι από την Πόλη) ή η πολίτιδα;

Καλεσμένος πριν από μερικές μέρες στην εκπομπή της Π. Τσαπανίδου, ο υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων κ. Β. Καπερνάρος, απευθυνόμενος στην οικοδέσποινα, της είπε: «Πείτε μου σας παρακαλώ. Είστε μια λογική Ελληνίδα πολίτις, πολίτιδα, η πολίτις-της πολίτιδος, πείτε μου σας παρακαλώ…». Το στιγμιότυπο μπορείτε να το ακούσετε κι εσείς σε αυτό εδώ το βιντεάκι (στο 7.43 περίπου) και να δείτε την κ. Τσαπανίδου να χαμογελάει όταν γίνεται η επεξήγηση «η πολίτις-της πολίτιδος». Φαίνεται πως ο κ. Καπερνάρος τον συγκεκριμένο τύπο τον προωθεί, διότι όπως σημείωσε φίλος του ιστολογίου σε πρόσφατο σχόλιό του: Ο κ. Καπερνάρος σε τηλεοπτική εκπομπή μας είπε πως «ο πολίτης και η πολίτιδα των Αθηνών έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν .. κλπ». Και επειδή δεν ξέρουμε όλοι τόσο καλά ελληνικά όσο ο ίδιος και δεν θα καταλαβαίναμε τι είναι αυτό το πολίτιδα, έκανε τον κόπο να μας εξήγησε ότι είναι το θηλυκό του πολίτης δηλαδή η πολίτις της πολίτιδος!

Προσέξτε ότι, στον προφορικό λόγο του πρώτου στιγμιοτύπου, όταν ο κ. Καπερνάρος λέει «είστε μια λογική ελληνίδα politis» ο ακροατής δεν μπορεί να καταλάβει, φυσικά, αν λέει «είστε μια ελληνίδα πολίτης» ή «είστε μια ελληνίδα πολίτις», και γι’ αυτό αμέσως αναγκάζεται να το διευκρινίσει και μάλιστα με δύο τρόπους: αφενός «η πολίτιδα» και αμέσως μετά «η πολίτις, της πολίτιδος». Επομένως, στο φλέγον ερώτημα «ποιο είναι το θηλυκό του ο πολίτης«, ο υποψήφιος δήμαρχος δίνει δύο απαντήσεις, τον τύπο «η πολίτις, της πολίτιδος» και τον δημοτικότερο «η πολίτιδα».

Το θέμα το είχαμε ξανασυζητήσει πριν από πέντε σχεδόν χρόνια, κατά σύμπτωση και πάλι σε χρονιά ευρωεκλογών και σε εκλογικά συμφραζόμενα. Στο παλιό εκείνο σημείωμα είχαμε δει ένα άρθρο της Μαριάννας Τζιαντζή στην Καθημερινή, το οποίο ξεκινούσε ως εξής:

«Θα ψηφίσετε στις ευρωεκλογές;» Στην ερώτηση καλείται να απαντήσει μία από τις κοπέλες που συμμετέχουν στα καλλιστεία Playmate (Star) κι εκείνη απαντάει: «Σαν Ελληνίδα πολίτρια, θα ψηφίσω!»

Τι να σου κάνουν οι κοπελίτσες που τα δίνουν όλα για μια θέση στον ήλιο του μόντελινγκ και της σόου μπιζ; Μια ολόκληρη βιομηχανία τούς παίρνει τα μυαλά και οι γονείς από κοντά. Όμως, η αλήθεια είναι ότι πολλά αρσενικά ουσιαστικά δεν μπορούν να αποκτήσουν εύκολα «θηλυκή» κατάληξη. Λέμε Πολίτισσα για την κάτοικο της Κωνσταντινούπολης, όμως η «πολίτισσα» με μικρό «π» δεν έχει περάσει στα λεξικά. Έτσι, η υποψήφια Playmate αυτοχαρακτηρίστηκε «πολίτρια» κατά το συντάκτης / συντάκτρια ή μάλλον κατά το τηλεθεατής / τηλεθεάτρια.

Ασόβαρα μεζεδάκια

Θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι τις περισσότερες φορές οι πιατέλες με τα μεζεδάκια που σερβίρω ταχτικά κάθε Σάββατο μπορούν να χαρακτηριστούν ασόβαρες, εφόσον το Σάββατο συζητάμε συνήθως μαργαριτάρια που έχω (ή που έχετε) ψαρέψει από τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα όλη την προηγούμενη εβδομάδα, επομένως ποιος ο λόγος να χαρακτηριστούν ασόβαρα ειδικώς τα μεζεδάκια τούτης της εβδομάδας. Δεκτή η παρατήρηση, αλλά απάντηση υπάρχει: τούτη την εβδομάδα, τα μεζεδάκια ξεκινάνε με αυτή καθαυτή τη λέξη «ασόβαρος».

Υπάρχει όμως τέτοια λέξη; Σύμφωνα με άρθρο του Πέτρου Μακρή που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην Ελευθεροτυπία, αποτελεί «ξεκαρδιστικό βαρβαρισμό». Λέει συγκεκριμένα ο αρθρογράφος: Έχω ψάξει όλα τα λεξικά της ελληνικής γλώσσας, για να βρω τη λέξη «ασόβαρος». Και οδηγήθηκα στο συμπέρασμα ότι ο ξεκαρδιστικός αυτός βαρβαρισμός χρησιμοποιήθηκε, κατά κόρον, από τον Κώστα Σημίτη, για να επαναληφθεί προσφάτως, και μάλιστα τετράκις, σε μια μόνον ομιλία του, από τον φίλτατο Δημήτρη Παπαδημούλη!

Ο αρθρογράφος δεν τεκμηριώνει τον χαρακτηρισμό του, μάλλον επειδή τον θεωρεί αυτονόητον. Γιατί όμως να είναι «βαρβαρισμός» η λέξη «ασόβαρος»; Είναι σχηματισμένη εντελώς σύμφωνα με τους κανόνες της ελληνικής γλώσσας, με το α- στερητικό και το επίθετο σοβαρός, ασόβαρος είναι ο αντίθετος του σοβαρού, όπως, ας πούμε, ασαφής είναι ο αντίθετος του σαφούς, άπιστος ο αντίθετος του πιστού ή ανίκανος (με το ευφωνικό ν) ο αντίθετος του ικανού. Βαρβαρισμός δεν υπάρχει. Θα παραδεχτώ όμως ότι η λέξη «ασόβαρος» είναι σπάνια, και δεν την έχουν τα περισσότερα λεξικά, οπότε μπορεί να ξενίζει. Και όταν κάποιος έχει φτάσει σε ώριμη ηλικία και θεωρεί ότι είναι επαρκής χειριστής της ελληνικής γλώσσας (πιθανόν να είναι και επαγγελματίας γραφιάς) και ξαφνικά συναντήσει μια καινούργια λέξη, που δεν είναι τεχνολογικός νεολογισμός που περιγράφει κάτι το καινούργιο, συχνά παραξενεύεται, δεν συμφιλιώνεται με τον απροσκάλεστο μουσαφίρη και τον κακοχαρακτηρίζει -ανθρώπινο είναι, άλλοι έχουν γράψει τα ίδια και χειρότερα για τη λέξη «διακύβευμα», που είναι πολύ χρήσιμη.

Πάντως, ο αρθρογράφος δεν έψαξε καλά. Ο ασόβαρος περιλαμβάνεται σε λεξικά της ελληνικής. Αφενός στο ΛΝΕΓ (Μπαμπινιώτη) όπου δεν έχει μεν δικό του λήμμα, αλλά καταχωρείται στο κάτω μέρος της σελ. 294, μαζί με άλλες ανάλογες λέξεις (π.χ. άσμιχτος, ασοβά(ν)τιστος, ασόδιαστος, ασόλιαστος, ασορόπιαστος) που, για οικονομία, δίνονται μονολεκτικά. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η λέξη λημματογραφείται με κανονικό λήμμα στο θαυμάσιο λεξικό του Γεωργακά, που ο πρώτος τόμος του, ο μόνος που έχει εκδοθεί, το γράμμα Α, υπάρχει και ονλάιν, και παρατίθεται και απόσπασμα του Ρένου Αποστολίδη: ε ρε ντροπές, που παθαίνουν ασόβαροι ηγέτες, όταν ασόβαροι σαν κι αυτούς τους παίρνουνε στα σοβαρά. Μια και καταγράφεται η λέξη στο λεξικό του Γεωργακά, που το υλικό του συλλέχτηκε στη δεκαετία του 1960, νομίζω πως ούτε νεολογισμό μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε (αν και χαλαρά έτσι την χαρακτηρίζει ο Νίκος Λίγγρης στη Λεξιλογία). Επίσης, όπως μας πληροφορεί ο φίλος Σάκης Σεραφείμ, πάλι στη Λεξιλογία, τον ασόβαρο τον έχει και το «Αντίστροφο λεξικό» της Άννας Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, το οποίο, πρέπει να πω, έχει πλουσιότατο λημματολόγιο -αλλά βέβαια με απλή παράθεση των λημμάτων, χωρίς ερμηνεία ή τίποτε άλλο.

Βουλεύτριες, χορεύτριες και βουλευτίνες

Αναδημοσιεύω σήμερα ένα πολύ ενδιαφέρον και καλογραμμένο άρθρο της Αγγέλικας Ψαρρά, που δημοσιεύτηκε στα Ενθέματα της κυριακάτικης Αυγής (24.2.2013) και αφορά ένα θέμα στο οποίο έχουμε επανειλημμένα αναφερθεί στο ιστολόγιο, δηλαδή τα επαγγελματικά θηλυκά γενικώς και ειδικότερα τον θηλυκό τύπο του βουλευτή: η βουλεύτρια, η βουλευτίνα ή μήπως η βουλευτής; Έχω αφιερώσει ειδικό άρθρο στο ερώτημα αυτό, όπου υποστηρίζω τον τύπο «η βουλευτίνα», ενώ η κ. Ψαρρά προτιμά τον τύπο «η βουλεύτρια», με επιχειρήματα όχι αβάσιμα. Νομίζω ότι οι δυο τύποι μπορούν να συνυπάρξουν, ο πρώτος (βουλεύτρια) στον επίσημο λόγο και ο δεύτερος (βουλευτίνα) σε πιο χαλαρά συμφραζόμενα. Θα πρότεινα μάλιστα στον Σύριζα, που έχει και μεγάλο ποσοστό από βουλεύτριες ή βουλευτίνες στις γραμμές του, να καταθέσει πρόταση τροποποίησης του κανονισμού της Βουλής που θα αντικαθιστά τον τύπο «βουλευτές» από τον «βουλευτές και βουλεύτριες».

Ωστόσο, και πέρα από την πρωτοβουλία που ασφαλώς πρέπει να παρθεί σε θεσμικό επίπεδο, δηλαδή να γίνει τροποποίηση των κειμένων αναφοράς ώστε να χρησιμοποιούνται οι έμφυλοι τύποι, απαραίτητο είναι και οι ίδιες οι γυναίκες να οικειοποιηθούν τους έμφυλους τύπους, δηλαδή να τους χρησιμοποιούν για τον εαυτό τους και όχι να θεωρούν ότι, έστω, το «γυναίκα διαιτητής» έχει μεγαλύτερο κύρος απ’ ό,τι το «διαιτήτρια».

Παραθέτω παρακάτω το άρθρο της κ. Ψαρρά και σε ένα -δυο σημεία παρεμβάλλω μερικά δικά μου, μέσα σε παρένθεση, με πλάγια στοιχεία και με την ένδειξη Ν.Σ/

«Κύριοι βουλευταί! Πιστεύω ότι ερμηνεύω τα αισθήματα πάντων υμών, εκφράζων την βαθείαν χαράν του Σώματος, διότι υποδεχόμεθα […] την πρώτην βουλευτίδα των Ελλήνων». Ήταν Φεβρουάριος του 1953 και ο πρόεδρος της Βουλής Ι. Μακρόπουλος προσφωνούσε την Ελένη Σκούρα του Ελληνικού Συναγερμού, η οποία είχε αναδειχθεί νικήτρια στις επαναληπτικές εκλογές της Θεσσαλονίκης αφήνοντας στη δεύτερη θέση τον Ι. Πασαλίδη της ΕΔΑ και τη Β. Ζάννα της ΕΠΕΚ στην τρίτη. Από την πλευρά της, η πρώτη μητέρα του έθνους υποσχόταν, καταχειροκροτούμενη, να δικαιώσει τις προσδοκίες των Ελληνίδων και του Στρατάρχη Παπάγου.

Αυτομάτως, οι εξαιρετικά μακρόσυρτες όσο και επίπονες –για κάποιες, τουλάχιστον– διαδικασίες που οδήγησαν τις Ελληνίδες στις κάλπες και στα βουλευτικά έδρανα θα συρρικνώνονταν σε ένα άνευρο και ευθύγραμμο χρονικό, προσεκτικά αποκαθαρμένο από την ανυπακοή γένους θηλυκού που συνόδευσε κατά καιρούς τη διεκδίκηση της ψήφου. Αρχαϊκοί συμβολισμοί φρόντιζαν την τελευταία στιγμή να διασκεδάσουν τις όποιες ανδρικές ανησυχίες: οι γυναίκες γίνονταν δεκτές στο περίκλειστο ανδρικό άβατο στις 2 Φεβρουαρίου του 1953, ανήμερα της Υπαπαντής κατά την οποία οι «εθνικόφρονες» γυναικείες οργανώσεις γιόρταζαν την Ημέρα της Μητέρας. Πατρικό αντίδωρο κερδισμένο χάρη στη μητρική συνεισφορά τους στις πρόσφατες περιπέτειες του έθνους, η εκχώρηση της ψήφου μαρτυρούσε ότι τα δίκαια αιτήματά τους εισακούστηκαν, οι συνετοί αγώνες τους δικαιώθηκαν. Μοναδική προϋπόθεση της ισοπολιτείας η προσαρμογή τους σε κάποιες «θηλυκές» εκδοχές της ιδιότητας του πολίτη, η παραδοχή πως η «γυναικεία φύση» τους συνιστούσε την πρώτη ύλη από την οποία θα προέκυπτε η έννοια της πολίτισσας.

Από την Άννα Κομνηνή στην ορκωτό ελεγκτή λογιστή

Συνεχίζοντας τις επαναλήψεις της θερινής περιόδου, ανεβάζω σήμερα ένα άρθρο από τον παλιό μου ιστότοπο, που περιλαμβάνεται και στο (εξαντλημένο πια) βιβλίο μου «Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (2007) -και μάλιστα ανεβάζω τη μορφή που μπήκε στο βιβλίο. Για να είμαι ακριβέστερος, το άρθρο έχει ξανανέβει στο ιστολόγιο, αλλά ως σχόλιο (!) σε ένα περσινό άρθρο για το ίδιο θέμα, το θέμα των επαγγελματικών θηλυκών, κι έτσι δεν το έχει δει πολύς κόσμος. Τελευταία, σε κάποιο μεζεδάκι και με αφορμή σχόλιο ενός νέου φίλου, έγινε λόγος για το παλιό αυτό άρθρο, οπότε το ξανανεβάζω:

Παλιότερα, όταν οι γυναίκες δεν είχαν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, υπήρχαν μόνο άντρες βουλευτές και υπουργοί, μόνο (ή σχεδόν αποκλειστικά) άντρες γιατροί, δικαστές και δικηγόροι. Μοιραία, τα επαγγελματικά ουσιαστικά όπως ο βουλευτής, ο υπουργός, ο ιατρός, ο δικηγόρος δεν είχαν θηλυκό. Τα άλλα, είχαν. Θέλω να πω, υπήρχαν όχι μόνο χορεύτριες, τραγουδίστριες και ποιήτριες, αλλά και εργάτριες, καθαρίστριες και λογίστριες. Υπήρχαν στη ζωή, υπήρχαν και στη γλώσσα.

Σήμερα, εδώ και πολλές δεκαετίες μάλιστα, υπάρχουν γυναίκες στη Βουλή και στα υπουργικά έδρανα· πάμπολλες είναι οι γυναίκες που ασκούν τη δικηγορία ή την ιατρική (σε ορισμένες ειδικότητες αποτελούν την πλειοψηφία). Όμως δεν υπάρχουν στη γλώσσα· το θηλυκό γένος αυτών των αξιωμάτων και επαγγελμάτων είναι ανύπαρκτο. Όπως στις μεγάλες εταιρείες της Αμερικής και της Ευρώπης υπάρχει η αόρατη και άγραφη «γυάλινη οροφή» που εμποδίζει τις γυναίκες να ανέβουν πάνω από κάποιο ορισμένο επίπεδο της ιεραρχίας, έτσι και στη δική μας γλωσσική πραγματικότητα υπάρχει μια αόρατη οροφή που παραδέχεται γυναίκες εργάτριες και καθαρίστριες, άντε ποιήτριες και πιανίστριες, ακόμα και λογίστριες και καθηγήτριες, αλλά όχι παραπάνω: όχι δικάστριες, βουλεύτριες, προς Θεού! Ο ποιητής κι ο εργάτης έχουν θηλυκό, ο βουλευτής κι ο δικαστής, όχι. Αποτέλεσμα είναι να χρησιμοποιούμε επισήμως ερμαφρόδιτες λύσεις: η γιατρός, η βουλευτής, η δικαστής. Λύσεις ερμαφρόδιτες και φαιδρές· επειδή όμως επαναλαμβάνονται κατά κόρον, τείνουν να παγιωθούν σαν σωστές και μάλιστα να επηρεάσουν και άλλους λεκτικούς τύπους. Βέβαια, η λαϊκή χρήση έχει δώσει λύσεις: οι τύποι δικαστίνα, βουλευτίνα και δημαρχίνα χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο, έστω κι αν τους χλευάζουν οι γκλαμουράτοι, ενώ η παλιότερη χρήση της κατάληξης -ίνα για τη σύζυγο του δικαστή, του βουλευτή ή του δημάρχου (ας με λένε δημαρχίνα κι ας ψοφάω από την πείνα, που λέει η παροιμία) τείνει να εκλείψει, μαζί της κι η σύγχυση.

Η καλτσοδέτα και η βουλευτίνα

Θα διαβάσατε ίσως ότι η βουλευτίνα του ΠΑΣΟΚ Εύα Καϊλή ζήτησε να συγκληθεί το πειθαρχικό συμβούλιο του κόμματός της και να παραπεμφθούν σ’ αυτό συνάδελφοί της βουλευτές που εκφράστηκαν υποτιμητικά για το πρόσωπό της, ιδίως δε ο βουλευτής Ξάνθης κ. Σωκρ. Ξυνίδης για τον οποίο λέγεται πως την αποκάλεσε «καλτσοδέτα» ή πως σχολίασε «σιγά την καλτσοδέτα» όταν η βουλευτίνα εξέφρασε τη διαφωνία της για το δημοψήφισμα.

Σχολιάζοντας στο ηλεΒήμα το συμβάν, η Λώρη Κέζα χαρακτήρισε «λεκτικό χούφτωμα» τις επιθέσεις κατά της κ. Καϊλή, και επικρότησε την κίνησή της να μην προσπεράσει την εναντίον της λεκτική επίθεση. Συμφωνώ γενικά με το άρθρο της και δεν έχω τίποτε να προσθέσω, πέρα ίσως από το ότι ο κ. Ξυνίδης στο προσωπικό του ιστολόγιο απάντησε (και) στο άρθρο της κ. Κέζα και κατάφερε να πει πολλά χωρίς να αρθρώσει λέξη για την καλτσοδ… ταμπακέρα. Αν είναι έτσι το νέο ήθος που φέρνουν οι νεότεροι σε ηλικία βουλευτές μας, ζήτω που καήκαμε.

Ωστόσο, στο άρθρο της Λώρης Κέζα υπάρχει κάτι που τράβηξε την προσοχή μου και μού έδωσε την ευκαιρία να ανακινήσω ένα από τα αγαπημένα μου θέματα, τα γλωσσικά μουστάκια εννοώ, αναδημοσιεύοντας ένα παλιότερο άρθρο μου, γραμμένο λίγο πριν ανοίξω το ιστολόγιο. Βέβαια, οι παλιοί θα έχετε ίσως βαρεθεί να διαβάζετε τα ίδια και τα ίδια: ζητώ συγνώμη.

Ο ρώσος βουλευτής με τη μίνι φούστα

Το σημερινό θέμα το δανείζομαι, στο μεγαλύτερο μέρος του, από το φόρουμ της Λεξιλογίας,  όπου το έθεσε η φίλη Palavra -αφορά, βλέπετε, ένα θέμα που με απασχολεί, τα πολύπαθα επαγγελματικά θηλυκά και τα μουστάκια που  πολλοί στον δημοσιογραφικό χώρο θέλουν να βάλουν, με το ζόρι, στους έμφυλους τύπους, ίσως επειδή θεωρούν ότι οι «ερμαφρόδιτοι» τύποι, όπως «η δικαστής» και «η βουλευτής» είναι οι μόνοι που προσδίδουν κύρος, ενώ αν πούμε «η βουλευτίνα» (ή «η βουλεύτρια») θα ρεζιλευτεί ο θεσμός.

Ποδαρικό στην ακλισιά

 

Καθώς άκουγα με μισό αυτί την Κυριακή το βράδυ την εκπομπή του Μέγα με τον ελληνοπρεπή τίτλο Just the two of us ή κάπως έτσι, αυτήν που παρουσιάζει ο Καπουτζίδης εννοώ, ψάρεψα ένα πολύ γουστόζικο περιστατικό ακλισιάς, το πρώτο μέσα στο 2011. Θα σας το παρουσιάσω και στη συνέχεια ίσως επεκταθώ και σε ένα άλλο θέμα.

Λοιπόν, η εκπομπή αυτή, όπως θα ξέρετε καλύτερα από μένα, είναι διαγωνισμός τραγουδιού για ντουέτα, άντρα και γυναίκα, και ανάμεσα στα τέσσερα ντουέτα που διαγωνίζονταν προχτές ήταν και ένα στο οποίο η κοπέλα λεγόταν Αμαρυλλίς. Και βέβαια, «την Αμαρυλλίς» την ανεβάζανε και «της Αμαρυλλίς» την κατεβάζανε, ενώ τον παρτενέρ της, που λεγόταν Δημήτρης, τον έκλιναν κανονικότατα. Ως εδώ τίποτε το πολύ περίεργο.

Χαστούκι στην ελέγκτρια!

Την είδηση τη διάβασα από χτες αλλά δεν την είχα προσέξει καλά και γι’ αυτό δίσταζα να τη βάλω θέμα στο ιστολόγιο, μια και δεν το έχω βάλει αμέτι μουχαμέτι να σχολιάζω όλη την επικαιρότητα. Είδα όμως κάτι που με ενδιαφέρει ειδικά, οπότε θα την (με) υποστείτε.

Εννοώ την είδηση που δημοσιεύτηκε αρχικά θαρρώ στην ηλέκδοση του Πρώτου Θέματος, ότι στο χωριό Ζάρκο (ή Ζάρκος) των Τρικάλων κάποιοι ελεγκτές καπνίσματος (αγνοούσα ότι είχε συγκροτηθεί τέτοιο σώμα) θέλησαν να ζητήσουν ταυτότητες από τους θαμώνες του καφενείου που κάπνιζαν, για να επιβάλουν πρόστιμο, κι ένας από τους θαμώνες, άντρας με παντελόνια, όχι αστεία, χαστούκισε μια ελέγκτρια.