Δημόσια εκπαίδευση και τσαρλατάνοι

Συζητήθηκε πολύ, μέσα στο Σαββατοκύριακο, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η υπόθεση της «Ελληνικής Αγωγής». Το ιδιωτικό αυτό «εκπαιδευτήριο», που είναι συνδεδεμένο με τον υπουργό Άδωνη Γεωργιάδη και με την οικογένειά του, μας έχει απασχολήσει μερικές φορές στο ιστολόγιο, καθώς σε άρθρα και σχόλια έχουμε επικρίνει τις αντιεπιστημονικές και εθνικιστικές απόψεις και θεωρίες που διακινούνται στις παραδόσεις των μαθημάτων του αλλά και γενικά στη δημόσια παρουσία του, π.χ. στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ωστόσο, η πρόσφατη είδηση είναι άκρως ανησυχητική. Σύμφωνα με καταγγελία του εκπαιδευτικού Δ. Πολυχρονιάδη, που νομίζω πως δημοσιεύτηκε αρχικά στο tvxs, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής του υπουργείου Παιδείας, το οποίο είναι αρμόδιο για την έγκριση εφαρμογής προγραμμάτων στην εκπαίδευση, έχει εγκρίνει πολλά προγράμματα της «Ελληνικής Αγωγής» για χρήση τους στα δημόσια σχολεία της χώρας.

Αυτό άρχισε το προηγούμενο σχολικό έτος και συνεχίζεται και κατά το τρέχον, όπως δείχνει μια πολύ πρόσφατη απόφαση, που κυκλοφόρησε στο Τουίτερ και που τη βλέπετε στην εικόνα.

Η συγκεκριμένη απόφαση αφορά ένα μόνο από τα πολλά (κάπου 14) «εκπαιδευτικά προγράμματα» που φαίνεται να έχουν εγκριθεί.

Βλέπουμε ότι η συμμετοχή των μαθητών θα είναι προαιρετική και δωρεάν, ότι το πρόγραμμα υλοποιείται μετά από απόφαση του συλλόγου διδασκόντων και με σύμφωνη γνώμη της διεύθυνσης του σχολείου, και ότι προηγείται ενημέρωση των γονέων. Οι όροι αυτοί φαντάζομαι ότι είναι τυποποιημένοι για κάθε ιδιωτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εγκρίνεται.

Βέβαια, βλέπω μια αντίφαση: στην παράγραφο 3 γίνεται λόγος για (ενδεχόμενη) υλοποίηση του προγράμματος στον σχολικό χώρο, ενώ στην παράγραφο 5 ορίζεται ότι το πρόγραμμα υλοποιείται στους χώρους της Σχολής Ελληνική Αγωγή από εκπαιδευτές-παιδαγωγούς της Ε.Α. Εικάζω ότι η παρ. 3 είναι ο τυποποιημένος όρος που κακώς μεταφέρθηκε κόπι-πάστε και στη συγκεκριμένη απόφαση. Προσπερνάω επίσης την ασυνταξία της παραγράφου 5 («και να μην υπερβαίνει»).

Το πρόγραμμα είναι λοιπόν δωρεάν για τους μαθητές, αλλά προσφέρεται δωρεάν από την Ελληνική Αγωγή; Αυτό δεν ξεκαθαρίζεται στην απόφαση. Εάν όμως η Ελληνική Αγωγή πληρώνεται για τις υπηρεσίες που παρέχει, τότε δεν αποκλείω να υπάρχει σοβαρή παρανομία, διότι σύμφωνα με το άρθρο 70 παράγραφος 4 του ν. 4622/2019, οι υπουργοί «δεν επιτρέπεται να συνάπτουν οποιασδήποτε μορφής σύμβαση με το Δημόσιο ή άλλα νομικά πρόσωπα του Δημοσίου Τομέα, από την οποία γεννάται οποιοδήποτε όφελος υπέρ αυτών ή τρίτων. Η ως άνω απαγόρευση ισχύει και για συζύγους ή συμβιούντες κατά την έννοια του άρθρου 1 του ν. 4356/ 2015, καθώς και για τα προστατευόμενα τέκνα αυτών, για συμβάσεις που συνάπτονται με τον φορέα στον οποίο τα πρόσωπα του προηγούμενου εδαφίου ασκούν καθήκοντα, καθώς και με τους εποπτευόμενους από αυτόν φορείς του δημοσίου«.

Μεζεδάκια των 20 εκατομμυρίων

Γιατί ονομάζω έτσι το σαββατιάτικο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο; Ποια εκατομμύρια είναι αυτά; Δεν είναι της Βεγούμ, εκείνα ήταν 500, τα δικά μας είναι μόνο 20, προς το παρόν.

Είναι απλό, τα 20 εκατομμύρια είναι οι επισκέψεις στο ιστολόγιο, ένα ορόσημο όχι ασήμαντο, που όμως το άφησα να περάσει απαρατήρητο, διότι, όπως βλέπετε αριστερά από την οθονιά που πηρα χτες, το έχουμε ξεπεράσει πριν από αρκετές μέρες (όπως υπολογίζω γύρω στις 3 Μαρτίου), αλλά μόλις προχτές το πήρα είδηση.

Τι τα θέλετε, το πρώτο μας εκατομμύριο, τον Ιούλιο του 2010, το είχα γιορτάσει με ειδικό άρθρο, το ιδιο έγινε και στο δεύτερο εκατομμύριο, τον Ιούνιο του 2011, ενω το 2013 είχαμε Μεζεδάκια των 6 εκατομμυρίων, και νομίζω πως και τα 10 εκατομμύρια τα ανέφερα, αν και όχι σε ειδικό άρθρο, όμως τούτο το ορόσημο ξέφυγε από το επιτελείο του ιστολογίου. Ζητάμε συγγνώμη, ο υπεύθυνος πήρε δυσμενή μετάθεση για τα σύνορα της Νομανσλάνδης. Ελπίζω τα 50 εκατομμύρια επισκέψεις, που θα τα συμπληρώσουμε σε καμιά δεκαπενταριά χρόνια, να μη μας ξεφύγουν.

* Ας αφήσουμε όμως τις περιαυτομπλογκιες και ας προχωρήσουμε στα μεζεδάκια μας. Η επικαιρότητα βέβαια σήμερα κάθε άλλο παρά ιλαρή είναι, με το μακελειό που έγινε στη Νέα Ζηλανδία. Βέβαια, ο τόπος του εγκλήματος κείται μακράν, πιο μακράν δεν γίνεται, ενώ και τα θύματα είναι μουσουλμάνοι κι έτσι δεν θα ακουστούν πολλά Ζε σουί, διότι βλέπετε όταν ο δράστης είναι Άραβας τότε τα υποκριτικά μέσα ενημέρωσης τον προβάλλουν ως μουσουλμάνο τρομοκράτη ενώ όταν είναι ο Μπρέιβικ ή ο Τάραντ (έτσι λένε τον Αυστραλό που ματοκύλησε τη Νέα Ζηλανδία) τότε ειναι απλώς «ακραίος» ή «διαταραγμένος», ή το πολύ «ακροδεξιός», λες και οι τζιχαντιστές μακελάρηδες δεν είναι επίσης ακροδεξιοί.

Πρόσεξα πάντως σε κάποιους τίτλους μια περίεργη χρήση των εισαγωγικών: «Σφαγή» στη Νέα Ζηλανδία. Επιθέσεις σε τζαμιά με 49 νεκρούς.

Μήπως για να το πει σφαγή χωρίς εισαγωγικά έπρεπε οι νεκροί να είναι πάνω από 50; με ρωτάει φίλος.

Το αδιέξοδο τού να είσαι γυναίκα

Γιορτάζω σήμερα αλλά το ιστολόγιο δεν θα έχει γιορταστικό θέμα -η επικαιρότητα μάς αρπάζει πάλι από το μανίκι κι έτσι το γεγονός που θα σχολιάσουμε σήμερα μόνο ευχάριστο δεν είναι.

Δυο φονικά σημάδεψαν το τελευταίο δεκαήμερο: η δολοφονία του 63χρονου Αλβανού εργατη γης Πετρίτ Ζίφλε στη Λευκίμμη της Κέρκυρας με φερόμενο ως δράστη έναν ντόπιο,  χρυσαβγίτη όπως λέγεται, ο οποίος, όπως φαίνεται, οργίστηκε επειδή στο καφενείο το θύμα τόλμησε να διαφωνήσει μαζί του στα πολιτικά, και ο στυγερός βιασμός και φόνος της νεαρής φοιτήτριας Ελένης Τοπαλούδη στην άλλη άκρη του ελλαδικού χώρου, στη Ρόδο, που φαίνεται πως βρήκε τον θάνατο επειδή δεν συναινεσε στις ερωτικές προτάσεις δυο νεων -ως δράστες φέρονται ένας 21χρονος ντόπιος, μάλιστα γόνος μεγαλης οικογένειας του νησιού, όπως λέγεται, κι ένας 21χρονος Αλβανός ή Βορειοηπειρώτης.

Κατά σύμπτωση, σήμερα συμπληρώνονται δέκα χρόνια από τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Θα γίνουν συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις το απόγεμα, δέκα χρόνια μετά -και καλά κάνουμε και τιμάμε τη μνήμη του. Πριν από δέκα χρόνια, το φονικό είχε πυροδοτήσει εκτεταμένες πολυήμερες ταραχές. Πριν από πέντε χρόνια, το φονικό του Παύλου Φύσσα συντάραξε την κοινή γνώμη και κάθε χρόνο στην επέτειο του θανάτου του γίνονται συγκεντρώσεις και εκδηλώσεις μνήμης. Πριν από σαρανταπέντε μέρες, ο μαρτυρικός θανατος του Ζακ Κωστόπουλου επίσης συγκλόνισε το πανελλήνιο -και για τον Ζακ έγιναν και θα γίνουν πορείες. Και καλώς έγιναν και θα γίνουν.

Για τη δολοφονία του Πετρίτ Ζίφλε δεν κουνήθηκε φύλλο. Καμιά πορεία δεν έγινε, καμιά συγκέντρωση, λες και ο φόνος έγινε επειδή φονιάς και θύμα είχαν κτηματικές διαφορές ή επειδή «τσακώθηκαν για το ποδόσφαιρο» -για να θυμηθούμε μια κλασική δικαιολογία. Υπάρχουν και άλλοι λόγοι γι’ αυτή τη διακριτικότητα -ότι έγινε εκτός Λεκανοπεδίου, ας πούμε, αλλά ο βασικός λόγος είναι ένας: ότι το θύμα ήταν Αλβανός.

Για να κάνω και μιαν άλλη αντιδιαστολή, η κηδεία του Πετρίτ Ζίφλε έγινε αθόρυβα, χωρίς κραυγές για εκδίκηση από συμπατριώτες του και χωρίς να τηρήσει ενός λεπτού σιγή για τη μνήμη του η Βουλή, όπως θεώρησε καλό να κάνει με πρωτοβουλία του Νικήτα Κακλαμάνη για τον ακροδεξιό τρομοκράτη με το Καλάσνικοφ. (Ούτε για το όνομά του είμαστε βέβαιοι, τα μισά σάιτ τον γράφουν Ζίλφε και κάποια Ζίλφα).

Και για να κάνω μια δυσοίωνη πρόβλεψη, όταν σε καναδυό χρόνια γίνει η δίκη του φονιά, όπως το θεωρώ σχεδόν βέβαιο, καμιά συλλογικότητα δεν θα παραστεί πολιτική αγωγή και δεν θα επαγρυπνεί, όπως έγινε για τη δίκη του Κορκονέα ή του Ρουπακιά, μεταξύ άλλων με νομική συνδρομή από επιφανείς και προβεβλημένους δικηγόρους. Και ο φονιάς, πολύ φοβάμαι, θα πέσει στα μαλακά.

Κι εμείς εδώ άλλωστε, που σχολιάζουμε τα περισσότερα σημαδιακά, και σχολιάσαμε και τη θανάτωση του Ζακ Κωστόπουλου, ως τώρα δεν είχαμε γράψει για τον Πετρίτ Ζίφλε -και μόνο σήμερα, ενώ έπιανα να γράψω για τον φόνο της Ελένης Τοπαλούδη, της φοιτήτριας από το Διδυμότειχο που δολοφονήθηκε στη Ρόδο (και πάλι από τη μια γωνιά στην άλλη της Ελλάδας), σήμερα μόνο, ενώ είχα σκοπό να γράψω μόνο για την Ελένη Τοπαλούδη, ντράπηκα κι έγραψα αυτά τα λίγα για τον Πετρίτ Ζίλφα, εν είδει συγγνώμης.

Η Ελένη Τοπαλούδη δολοφονήθηκε επειδή δεν δέχτηκε τις ερωτικές κρούσεις των δύο νέων που φέρονται ως δράστες. Ζωντανή την πέταξαν από το γκρεμό στη θάλασσα. Eικάζεται πως θα ζούσε αν, αφού την χτύπησαν, την πήγαιναν στο νοσοκομείο.

Η πλαστή φωτογραφία του Έντι Ράμα και η κατάντια ορισμένων κάποτε σοβαρών μέσων ενημέρωσης

Δεν έχω αφιερώσει άρθρο του ιστολογίου στην υπόθεση της θανάτωσης του Κ. Κατσίφα, ούτε στην εθνικιστική υστερία που ακολούθησε, στην οποία πρωτοστάτησαν δυστυχώς και πολιτικοί του λεγόμενου δημοκρατικού τόξου. Το ιστολόγιο δεν παρακολουθεί με ειδησεογραφική ευλάβεια την επικαιρότητα και έχει συμβεί και άλλοτε να αφήνουμε ασχολίαστο το αρχικό γεγονός και να σχολιάζουμε τον απόηχό του.

Κάτι τέτοιο θα κάνουμε και με το σημερινό άρθρο.

Όπως συνήθως γίνεται σε ανάλογες περιπτώσεις, το είδαμε δα και με τη συμφωνία των Πρεσπών, οι πολιτικοί των δύο χωρών που θέλουν τη συνεννόηση και την καταλλαγή δέχονται δριμεία κριτική από τους αντίστοιχους εθνικιστές των χωρών τους. Κάτι τέτοιο έγινε και μετά την κηδεία του Κ. Κατσίφα στους Βουλιαράτες και τις προκλήσεις των χρυσαβγιτών που επέδραμαν στη γειτονική χώρα επιδιώκοντας να προκαλέσουν νέα ανάφλεξη, κάτι που ευτυχώς αποφεύχθηκε. Ένας Αλβανός επέκρινε στο Φέισμπουκ τον Έντι Ράμα για υποχωρητική στάση απέναντι στις προκλήσεις των Ελλήνων ακροδεξιών -και ο Αλβανός πρωθυπουργός έδωσε μιαν απάντηση που τη βρίσκω υποδειγματική.

Κάποιος Αλβανός λοιπόν, που ζει μάλλον στην Αγγλία αφού έχει, ο τυχερός, το ψευδώνυμο Lucky Boy London, ζήτησε τον λόγο από τον Ράμα: «Nα παρέμβετε σας παρακαλώ κύριε Ράμα γιατί ξεφτιλιστήκαμε ως έθνος σήμερα, έρχεται ο Έλληνας εδώ και μας βρίζει στο σπίτι μας, βάλε τους στην θέση τους, δείξε τις αξίες μας ως έθνος.».

Ο Έντι Ράμα έδωσε την απάντηση που βλέπετε αριστερά, που την παραθέτω σε μετάφραση του γνωστού συγγραφέα Γκαζμέντ Καπλάνι:

«H δική μας αξία σήμερα; Είναι ακριβώς αυτό που κάποιοι θεωρούν λανθασμένα ως αδυναμία. Το δικό μας κράτος δεν πολεμάει ούτε με νεκρόφιλους ούτε με προβοκάτορες σε κηδείες. Όποιος ήρθε για να προκαλέσει, μπήκε, ντρόπιασε τη δική του σημαία και βγήκε. Ο πατριωτισμός δεν σημαίνει να μισείς την χώρα και την γλώσσα του άλλου. Σημαίνει να αγαπάς την χώρα και την γλώσσα σου. Και εσύ μην χρησιμοποιείς τον όρο «ο Έλληνας», γιατί είναι τόσο απεχθές όσο και όταν οι άλλοι στην άλλη πλευρά χρησιμοποιούν περιφρονητικά τον όρο «ο Αλβανός». Η ελληνική μειονότητα, οι καλοσυνάτοι κάτοικοι στους Βουλιαράτες δεν είναι ο «Έλληνας», είναι σεβαστοί και αναντικατάστατοι πολίτες της Αλβανίας.

Και εσένα που ούτε το πραγματικό όνομά σου δεν γράφεις, μην σε νοιάζει γιατί δεν ξεφτιλίζεται η Αλβανία από κάποιους άξεστους, που ζουν σαν ύαινες και τρέφονται σαν κοράκια. Είναι κάτι μίζερες υπάρξεις που βεβηλώνουν τον νεκρό που υποτίθεται πως τιμούν και βεβηλώνουν την τιμή και το όνομα του δικού τους έθνους – ένα έθνος που έχει δώσει τόσα πολλά στην ανθρωπότητα. Ένα έθνος που δεν ήταν ποτέ και ποτέ δεν μπορεί να είναι εχθρός μας. Ένα έθνος που οι Αλβανοί βρήκαν καταφύγιο σε ώρα ανάγκης όπως και οι Έλληνες έχουν βρει σε μας καταφύγιο σε ώρα ανάγκης. Η χώρα αυτή (σ.σ. Ελλάδα), όπως και κάθε χώρα, έχει την δυστυχία να έχει τα δικά της γουρούνια και γαϊδούρια.»

Πριν προχωρήσουμε, και αφού επαναλάβω ότι θεωρώ υποδειγματική, μάθημα αξιοπρέπειας, την τοποθέτηση του Έντι Ράμα, να πω ότι στον εθνικιστικό ιστότοπο του Στ. Λυγερού δημοσιεύτηκε ένα άρθρο Βορειοηπειρώτη δημοσιογράφου, ο οποίος καταλογίζει «μεταφραστικές αλχημείες» στον Καπλάνι για «εξωραϊσμό» των δηλώσεων Ράμα. Μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο αυτό. Εγώ αλβανικά δυστυχώς δεν ξέρω, επειδή όμως εδώ και τριαντατρία χρόνια βγάζω το ψωμί μου από τη μετάφραση μπορώ να πω, βασισμένος στο κείμενο του ίδιου του κ. Κούτουλα, ότι τα δύο ή τρία «λάθη» που καταλογίζει ο κ. Κούτουλας στον Καπλάνι είναι από επουσιώδη έως ανύπαρκτα και σε καμιά περίπτωση δεν αλλοιώνουν το νόημα του κειμένου. Δεν μπορώ να κρίνω αν η αλβανική φράση qenie te mjera αποδίδεται «μίζερες υπάρξεις» όπως μετέφρασε ο Καπλάνι ή «βρωμερές υπάρξεις» / «μιάσματα» όπως το θέλει ο κ. Κούτουλας (το Google translate μεταφράζει miserable το miera, αλλά αυτό είναι απλώς μια ένδειξη υπέρ του Καπλάνι), πάντως σε κάθε περίπτωση δεν έχουμε διαστρέβλωση όπως προσπαθεί να μας πείσει ο κ. Κούτουλας, αλλά επιλογές ανάμεσα σε διαφορετικές αποχρώσεις.

Ένα γλωσσάρι που ενοχλεί

Παρουσιάστηκε πριν από μερικές μέρες στη Λευκωσία ένα «Γλωσσάρι για τη δημοσιογραφία», με τίτλο Words that matter / Λέξεις που έχουν σημασία / Önem taşıyan kelimeler, ένα γλωσσάρι που απευθύνεται σε ελληνοκυπρίους και τουρκοκυπρίους δημοσιογράφους που καλύπτουν τα ενδοκοινοτικά θέματα, και έχει σκοπό να προωθήσει ορολογία που να μην προσβάλλει την αντίθετη πλευρά.

Ποια ορολογία, θα ρωτήσετε. Πρόκειται, για να δώσω μερικά παραδείγματα αντλημένα από την ελληνοκυπριακή ορολογία, για όρους όπως Τούρκος εισβολέας (αντιπροτείνονται οι όροι Τουρκία / τουρκικός στρατός / τουρκική κυβέρνηση), εγκάθετος ηγέτης (αντιπροτείνεται ο όρος Τουρκοκύπριος ηγέτης), ψευδοκυβέρνηση (προτείνεται ο όρος τουρκοκυπριακή διοίκηση).

Οι εναλλακτικές αντιπροτάσεις έχουν προκύψει από συνεργασία ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων. Ωστόσο, δεν έχει επιτευχθεί συναίνεση για όλους τους «προσβλητικούς» όρους. Για παράδειγμα, για όρους όπως εισβολή, κατοχή και ψευδοκράτος δεν έχει βρεθεί κάποιος όρος που να τον δέχονται και τα δύο μέρη.

Η πρωτοβουλία της σύνταξης του γλωσσαριού ανήκει, αν κατάλαβα καλά, στο Γραφείο Ελευθερίας του Τύπου του ΟΑΣΕ. Παράλληλα πραγματοποιούνται και άλλες πρωτοβουλίες, όπως η απόσπαση δημοσιογράφων που θα δουλέψουν για μία εβδομάδα σε εφημερίδες της άλλης πλευράς (ελληνοκύπριοι σε τουρκοκυπριακές και τουρκοκύπριοι σε ελληνοκυπριακές).

Οι προτάσεις του γλωσσαρίου φυσικά είναι προαιρετικές, έχουν τον χαρακτήρα προτάσεων που εθελοντικά καλούνται να υιοθετήσουν οι δημοσιογράφοι ώστε να διευκολυνθεί η συνεννόηση.

Στην Κύπρο έχει προκληθεί σάλος από το γλωσσάρι, περισσότεροι από 170 δημοσιογράφοι υπέγραψαν κείμενο στο οποίο διαμαρτύρονται «για οποιεσδήποτε ενέργειες, πρωτοβουλίες, ακόμη και σκέψεις έχουν αναπτυχθεί τον τελευταίο καιρό γύρω από τον περιορισμό της ελευθερίας έκφρασης και κατ’ επέκταση της αυτονομίας της σκέψης» και θεωρούν ότι οι υποδείξεις για αποφυγή ορισμένων όρων υπηρετούν μια λογική που «μετατρέπει τους δημοσιογράφους σε άβουλα όργανα μετάδοσης πληροφοριών».

Εξίσου αρνητικές ήταν οι αντιδράσεις αρκετών φίλων και γνωστών σε συζητήσεις που έγιναν στο Φέισμπουκ.

Ολόκληρο το γλωσσάρι, που πιάνει περίπου 90 σελίδες, μπορείτε να το διαβάσετε εδώ. Πιο κάτω θα παραθέσω ορισμένα δείγματα, όπως τα βρήκα σε κυπριακή εφημερίδα.

Η Αφγανιστανούπολη και πάλι

Το σημερινό άρθρο το επαναλαμβάνω όχι μόνο επειδή, καθώς βρίσκομαι ακόμα σε διακοπές, δεν προλαβαίνω να συντάξω καινούργια κείμενα, αλλά και διότι, δυστυχώς, δεν έχει χάσει την επικαιρότητά του. Το αρχικό άρθρο το είχα δημοσιεύσει πριν από 5 χρόνια και μία μέρα, σε ανύποπτο χρόνο δηλαδή, ενώ σήμερα το πρόβλημα των μεταναστών στην Ευρώπη και των προσφύγων από τον εμφύλιο της Συρίας στα νησιά μας έχει οξυνθεί πολύ περισσότερο απ’ όσο πριν από πέντε χρόνια.

Κάποιοι κάπηλοι πολιτικάντηδες, σαν τον κ. Λοβέρδο αλλά και τον τάχαμ αξιοπρεπέστερο κ. Κ. Μητσοτάκη, υποστήριξαν ότι αυτή η όξυνση του μεταναστευτικού/προσφυγικού οφείλεται στη χαλαρή πολιτική που ακολούθησε η αριστερή κυβέρνηση, εφόσον «δεν έχει συμβεί κάποιο γεωπολιτικό γεγονός στην ευρύτερη περιοχή, γεγονός που να δικαιολογεί αυτήν την αύξηση των ροών που παρατηρούμε τους τελευταίους μήνες«, ένα επιχείρημα που γελοιοποιείται από τα πράγματα αν δούμε την τεράστια αύξηση της μεταναστευτικής ροής και στην Ιταλία ή σε άλλες χώρες. Αλλά η δεξιά μας ήταν ανέκαθεν αντιπροσφυγική, ακόμα και τότε (ή ίσως: ιδίως τότε) που οι πρόσφυγες ήταν Έλληνες, το 1922 -όπως θα δούμε στο σημερινό μας άρθρο που το παραθέτω αυτούσιο όπως είχε αρχικά δημοσιευτεί.

Φυλλομετρούσα (ηλεκτρονικώς) τις προάλλες μερικά φύλλα της εφημ. Βραδυνή, από το 1923, κάτι άλλο ψάχνοντας, κι έπεσε το μάτι μου στα χρονογραφήματα και τα «παραπολιτικά» σχόλια και μου έκανε εντύπωση το μίσος των χρονογράφων και σχολιογράφων για τους πρόσφυγες που είχαν κατακλύσει την Αθήνα μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Και δεν μπόρεσα να μην κάνω παραλληλισμούς με τη σημερινή αντιμεταναστευτική ρητορική των ακροδεξιών από το Διαδίκτυο.

Να πούμε εδώ για την ιστορία ότι μετά το αποτυχημένο φιλομοναρχικό πραξικόπημα Γαργαλίδη-Λεοναρδόπουλου-Μεταξά τον Οκτώβριο του 1923, παύθηκαν όλες οι αντιβενιζελικές εφημερίδες, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί πρόβλημα ανεργίας των δημοσιογράφων. Οι άνεργοι δημοσιογράφοι σχημάτισαν συνεταιρισμό, ο οποίος εξέδωσε τη Βραδυνή, η οποία εκείνο τον πρώτο καιρό έβγαινε με υπότιτλο «Εφημερίδα των συντακτών». Πιο σωστά των αντιβενιζελικών συντακτών, αφού στον συνεταιρισμό μόνο αυτοί γίνονταν μέλη. Βέβαια, αργότερα η εφημερίδα απέκτησε κανονικόν ιδιοκτήτη και σιγά-σιγά η στελέχωσή της έπαψε να είναι μονολιθική, όσο κι αν η πολιτική της γραμμή παρέμεινε πάντοτε στη δεξιά ή την κεντροδεξιά πτέρυγα. Όμως, τον πρώτο καιρό, που  η εφημερίδα ήταν το μοναδικό έντυπο της δεξιάς παράταξης, η Βραδυνή είχε δημοσιογραφική σύνθεση αμιγώς αντιβενιζελική -και γραμμή αμιγώς αντιπροσφυγική.

Τα εξηκοστά ένατα μεζεδάκια

Δεν έβρισκα τίτλο για τα σημερινά μεζεδάκια μου, οπότε κατέφυγα στην απλή λύση του αύξοντα αριθμού, που τον βγάζει αυτόματα το σύστημα -αλλά μετράω μόνο τα άρθρα στα οποία έχω δώσει όνομα αρχείου meze, και όχι όλα όσα προηγήθηκαν. Θυμάμαι το Ποντίκι της παλιάς εποχής, πριν από καμιά τριανταριά χρόνια, που κάποια φορά του έκαναν μήνυση και καθιέρωσε να βάζει υπέρτιτλο στο πρωτοσέλιδό του τη λέξη «κυνηγημένο», και μετά, όταν ξεμπέρδεψαν με τη μήνυση, άρχισαν να βάζουν άλλο επίθετο κάθε βδομάδα -ε, κάπως έτσι κάνω κι εγώ με τα μεζεδάκια.

Βέβαια, θα μπορούσα επίσης να μιλήσω για «μεζεδάκια διαίτης», αφού δεν έχω μαζέψει και τόσα πολλά αυτή τη βδομάδα, κάτι η επίσκεψη στα Γιάννενα και κάτι διάφορα τρεχάματα που είχα. Και δεν είναι όλα αστεία όσα μου έκαναν εντύπωση και θα ήθελα γι’ αυτά να γράψω. Λογουχάρη, προχτές ο βουλευτής Κασιδιάρης δήλωσε έμμεσα, σε συνεδρίαση της Βουλής, ότι είναι αρνητής του Ολοκαυτώματος (ακριβέστερα: είπε ότι στην εξεταστική επιτροπή της οποίας είναι μέλος υπάρχουν αρνητές του Ολοκαυτώματος). Αυτό είναι σοβαρό ατόπημα και, με τον κατάλληλο χειρισμό, θα μπορούσε να οδηγήσει στην πολιτική εξαφάνιση του χρυσαβγίτη σταρ. Περιέργως όμως δεν αντιλήφθηκα κανένα από τα μεγάλα κανάλια να ζητήσει από τον εγκληματία βουλευτή να διευκρινίσει, χωρίς περιστροφές, αν εννοούσε τον εαυτό του. Κάντε, αν θέλετε, τη σύγκριση με την ιεροεξεταστική ανάκριση στην οποία υπέβαλαν ο Οικονομέας και οι άλλοι την κ. Μαρία Ρεπούση (δείτε εδώ, στο 12.20 ή στο 15.00) για να ομολογήσει αν πιστεύει ότι συνέβη ο χορός του Ζαλόγγου. Τέλος πάντων, ίσως και να του ζήτησαν να διευκρινίσει και να αρνήθηκε ή να μην το πήρα εγώ είδηση (και διορθώστε με) -έτσι κι αλλιώς, η ευκαιρία να απαλλαγεί η πολιτική ζωή από τον κ. Κασιδιάρη δεν έχει χαθεί.

Αλλά αυτά είναι θέματα σοβαρά, όχι κατάλληλα για το σαββατιάτικο πρόγραμμα ποικιλιών. Πάμε σε κάτι πιο ανάλαφρο, ας πούμε σε μια ενδιαφέρουσα μετακίνηση χώρας, που τη διέπραξε χτες το Βήμα. Σε άρθρο για την τιμή των τσιγάρων, που η γαλλική κυβέρνηση θέλει να την αυξήσει, γίνεται πανευρωπαϊκή σύγκριση και διαβάζουμε ότι: Αν εξαιρέσει κανείς την αγορά της Λευκορωσίας, όπου το πακέτο της συγκεκριμένης μάρκας τσιγάρων κοστίζει μόλις 0,92 ευρώ, η φθηνότερη δυτικοευρωπαϊκή αγορά είναι εκείνη της Ανδόρας (πρόκειται βέβαια για φορολογικό παράδεισο που βρίσκεται στη δυτική Ιταλική Ριβιέρα), στην οποία μπορεί να αγοράσει κανείς ένα πακέτο Marlboro με μόλις 3,19 ευρώ. Βέβαια, η πληροφορία μέσα στην παρένθεση είναι λάθος, η Ανδόρα δεν βρίσκεται στη δυτική Ιταλική Ριβιέρα, ούτε καν στην ανατολική, στα Πυρηναία βρίσκεται! Το μαργαριτάρι το ψάρεψε χτες ένας φίλος και αρχικά είχα απορήσει πώς να έγινε το λάθος, διότι δεν ήξερα ότι υπάρχει και άλλη Ανδόρα (Andora), όχι βέβαια κράτος αλλά μάλλον τουριστικό θέρετρο, που βρίσκεται πράγματι στην ιταλική Ριβιέρα.

Κάποιοι θα έλεγαν ότι το λάθος αυτό οφείλεται στην απλογράφηση των ξένων λέξεων, διότι αν γράφαμε Ανδόρρα, όπως τον παλιό καιρό, δεν θα μπερδευόταν ο συντάκτης του Βήματος. Αλλά νομίζω ότι όποιος δεν ξέρει πού βρίσκεται ένα, έστω και μικροσκοπικό, ευρωπαϊκό κράτος και το μπερδεύει με μια μικρή πόλη, μπορεί να κάνει κάθε είδους λάθος ανεπηρέαστος από διπλά σύμφωνα. Και πρόκειται, βέβαια, για λάθος γκουγκλογενές, αφού τον παλιό καιρό άνοιγες εγκυκλοπαίδεια, έβρισκες μία μόνο Ανδόρα (η άλλη, αν υπήρχε, θα ήταν στο λήμμα Αντόρα) και έκανες τη δουλειά σου, ενώ σήμερα γκουγκλίζεις Andora και μεταφέρεις κοτζάμ κράτος (έστω και μικρό, είπαμε) από τα Πυρηναία στη Ριβιέρα.

Το Ζάλογγο και οι μύθοι

Γράφω με καθυστέρηση για το θέμα, επειδή τις προηγούμενες μέρες ταξίδευα και δεν είχα ησυχία να γράψω -βέβαια βρισκόμουν στην Ήπειρο, άρα πιο κοντά στο Ζάλογγο, που απασχόλησε τόσο πολύ την επικαιρότητα αυτές τις μέρες, όταν η βουλευτίνα της ΔΗΜΑΡ και ιστορικός Μαρία Ρεπούση κατηγορήθηκε από δημοσιογράφους, συντηρητικούς πολιτικούς και δημάρχους της περιοχής ότι χαρακτήρισε «εθνικό μύθο» τον χορό του Ζαλόγγου. Άλλωστε, και στην ομιλία που έδωσα στα Γιάννενα, παρόλο που η συζήτηση περιστράφηκε κυρίως γύρω από θέματα γλώσσας, κάποια στιγμή από τους γλωσσικούς μύθους περάσαμε στους εθνικούς μύθους, δεν είναι δα και μεγάλη η απόσταση, κι έτσι έγινε κι εκεί αναφορά στο βιβλίο Ιστορίας της 6ης Δημοτικού και στα όσα είπε ή δεν είπε για τον χορό του Ζαλόγγου η κυρία Ρεπούση.

Επειδή, ευτυχώς από μια άποψη, δεν είχα ιστολόγιο την εποχή που εξελισσόταν η θλιβερή ιστορία του βιβλίου Ιστορίας, κι επειδή το θέμα επανέρχεται κατά καιρούς, ίσως δεν είναι περιττό να επαναλάβω εδώ όσα είπα στα Γιάννενα για το βιβλίο Ιστορίας «της κυρίας Ρεπούση». (Να θυμίσω ότι έχω κρίνει αρνητικά, αλλά ελπίζω με επιχειρήματα, ένα άλλο βιβλίο της, σχετικά με τα Μαρασλειακά). Κατά τη γνώμη μου, λοιπόν, το βιβλίο «της κ. Ρεπούση» είχε αρκετά καλά και μερικά αρνητικά, από τα οποία το σημαντικότερο ήταν ότι αφιέρωνε δυσανάλογα μικρή έκταση στο ιδρυτικό γεγονός του νεοελληνικού κράτους, την επανάσταση του 1821. Αν περνούσε από το χέρι μου, θα αφιέρωνα ακόμα και μια ολόκληρη σχολική χρονιά (μεγαλύτερης τάξης) στο 1821, αλλά βέβαια θα τα λέγαμε όλα: και τις λαμπρές στιγμές και τις σκοτεινές σελίδες, και τις θυσίες και τις εμφύλιες σφαγές, και την καταστροφή της Χίος αλλά και το άγος της Τριπολιτσάς. Επίσης, δέχομαι με προσοχή τη γνώμη κάποιων μάχιμων δασκάλων, ότι ενδεχομένως ήταν δυσκολοδίδακτο στην 6η δημοτικού το συγκεκριμένο βιβλίο, αλλά βέβαια επειδή αυτές διατυπώθηκαν εκ των υστέρων δεν αποκλείω να είναι επηρεασμένες από τον θόρυβο που ακολούθησε. Τα περί «συνωστισμού» (η ακριβής έκφραση του βιβλίου είναι «συνωστίζονται», μια άστοχη διατύπωση που έδωσε λαβή σε πολλή δημαγωγία καθώς αποκόπηκε από τα συμφραζόμενά της) δεν τα θεωρώ σοβαρό λάθος. Θα μπορούσε ή ίσως θα έπρεπε να γίνεται λόγος για νεκρούς, αλλά σε ένα βιβλίο του δημοτικού αυτά τα πράγματα δεν διατυπώνονται τόσο απερίφραστα. Όμως, το βιβλίο αφιέρωνε πολλές σελίδες στη Μικρασιατική Καταστροφή, οπότε δεν μπορεί να κατηγορηθεί πως υποβάθμισε το ξερίζωμα του ελληνισμού από τη Μικρασία.

Ψεγάδια σαν κι αυτά έχουν κι άλλα σχολικά βιβλία, πολλά μάλιστα έχουν πολύ χειρότερα. Ωστόσο, σε μια συντεταγμένη πολιτεία τα διδακτικά βιβλία εγκρίνονται από τις επιτροπές που ορίζει ο νόμος, και όχι με δημοψήφισμα. Το βιβλίο «της κ. Ρεπούση» δέχτηκε ολομέτωπη την επίθεση της εθνικιστικής δεξιάς (και μερικών αριστερών, που ελπίζω να το έχουν μετανιώσει πικρά) και τελικά αποσύρθηκε, πράγμα το οποίο θεωρώ ότι αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες ιδεολογικές νίκες της ακροδεξιάς τις τελευταίες δεκαετίες. Το διδακτικό είναι ότι οι πρωτεργάτες της εθνικιστικής επίθεσης, οι καρατζαφέρηδες και οι καραμπελιάδες, δεν έδρεψαν τους καρπούς της νίκης τους. Διώχνοντας το βιβλίο «της Ρεπούση» έφεραν στο προσκήνιο τη Χρυσή Αβγή. Λογικό είναι ο δικαιωμένος εθνικιστής να προτιμήσει το γνήσιο τζην. Αλλά κοντεύω να βγω εκτός θέματος, αφού υποτίθεται ότι το άρθρο θα ασχοληθεί με τον θόρυβο που ξέσπασε ύστερα από όσα είπε η κ. Μαρία Ρεπούση για τον χορό του Ζαλόγγου.

Ή, ύστερα απ’ όσα δεν είπε. Διότι, αν έχω καταλάβει καλά (διορθώστε με αν πέφτω έξω, δεν το έχω ακούσει με τ’ αυτιά μου), η κ. Ρεπούση δεν είπε τίποτα ρητά για τον χορό του Ζαλόγγου. Έδινε συνέντευξη σε δημοσιογράφο του ραδιοφώνου του Άλφα, με θέμα το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο, και στα καλά καθούμενα ο δημοσιογράφος τη ρώτησε για τον χορό του Ζαλόγγου. Εκείνη δεν απάντησε ευθέως, αλλά παρέπεμψε σε βιβλιογραφία, και συνέχισε λέγοντας ότι: Μέσα στην ιστορία και την διαδρομή κάθε λαός που χειρίζεται την ιστορία του και για συγκεκριμένους λόγους δημιουργεί διάφορους εθνικούς μύθους, οι οποίοι χρειάζονται για εθνικοπατριωτικούς λόγους. Προσεχτική διατύπωση, αφού δεν αναφέρεται ρητά ούτε στον ελληνικό λαό ούτε στο συγκεκριμένο γεγονός (ή «γεγονός») -αλλά άδικος κόπος, αφού την άλλη στιγμή βούιξε το Διαδίκτυο ότι «Η Μ. Ρεπούση χαρακτήρισε εθνικό μύθο τον χορό του Ζαλόγγου«.

Αυτοί μας παίρνουν τις δουλειές, αυτές μας παίρνουν τους άντρες!

 

Σκαλίζοντας (ηλεκτρονικά πάντοτε) παλιές εφημερίδες, βρίσκω το εξής απόσπασμα, από μια φιλοβασιλική εφημερίδα της δεκαετίας του 1920:

Το Σκοπευτήριο της Καλλιθέας (φωτογρ. παρμένη από την ιστοσελίδα του Δήμου Καλλιθέας)

Καλλιθέα

Η Καλλιθέα έχει κατακτηθεί από τους πρόσφυγας. Δεν υπάρχει μία γωνία του ωραίου προαστίου το οποίον [sic] να μη έχει θίξει ο προσφυγισμός. Εις την μικροσκοπικήν πόλιν η οποία εκτίσθη εις τον περίβολον του Σκοπευτηρίου έχουν συσσωρευθεί εκατοντάδες οικογενειών αι οποίαι αυξάνονται και πληθύνονται ως η άμμος της θαλάσσης. Και γράφουν αι προσφυγικαί αυταί οικογένειαι εις άλλας άλλαχού της Ελλάδος εγκατεστημένας.

«Δεν ημπορείτε να φαντασθείτε πόσο περνάμε καλά εδώ εις την Καλλιθέα. Ελάτε και σεις, σας περιμένομε. Κάποια γωνίτσα θα ευρεθεί και για σας».

Και νέοι πρόσφυγες καταφθάνουν καθημερινώς εις Καλλιθέαν. Οι άνδρες κατέκτησαν το εμπόριον του προαστίου και αι γυναίκες περιορίζονται να κατακτήσουν τας καρδίας των ανδρών.

Το υπουργείον της Περιθάλψεως δεν έχει γνώσιν των γινομένων. Ενώ εις την μικράν πόλιν του Σκοπευτηρίου καλλιεργείται με τόσην επιμέλειαν το άνθος του έρωτος, πέριξ της πόλεως καλλιεργείται η πανώλης.

Και οι Καλλιθεάται περιμένουν την εξ ύψους σωτηρίαν.

Υπογράφει ο Ρεπόρτερ. Εκ πρώτης όψεως, δεν είναι τίποτα το πολύ αξιοπερίεργο, οι δεξιές εφημερίδες ήταν σφόδρα αντιπροσφυγικές, έχουν γράψει πολύ χειρότερα (και μερικά τα έχουμε παρουσιάσει εδώ, τότε με την Αφγανιστανούπολη).

Η δήθεν ανακοίνωση των μουσουλμάνων και τα ψέματα (;) του Άδωνη

Στο Διαδίκτυο, ούτε πλάκα δεν μπορεί να κάνεις, γιατί υπάρχει φόβος να σε πάρουν στα σοβαρά· έχω πικρή πείρα στο θέμα αυτό, πάνω από μια φορά, όταν κείμενά μου που τα νόμιζα εντελώς ολοφάνερα ειρωνικά κάποιοι τα πήραν, καλόπιστα, τοις μετρητοίς. Για παράδειγμα, ένα άρθρο στο οποίο έλεγα ότι η… πτωχή αγγλική γλώσσα μόλις και μετά βίας έχει 1 εκατομμύριο λέξεις, ενώ η ελληνική πολλά εκατομμύρια, ειρωνευόμενος τον ακαδημαϊκό κ. Κουνάδη και τους εξωφρενισμούς του, το είδα αναδημοσιευμένο στα σοβαρά σε ένα σχολικό φόρουμ.

Πιο πρόσφατα, ένα πρωταπριλιάτικο αστείο σε κάποιον ιστότοπο, ότι τουρκική εταιρεία σκέφτεται να αγοράσει τον Πανθρακικό (ομάδα της Κομοτηνής), κυκλοφόρησε στο Διαδίκτυο και το είδε ο πάντα άγρυπνος φρουρός κ. Ανατολάκης, βουλευτής του Λάος (αυτό δεν είναι πρωταπριλιάτικο αστείο), και… έκανε ερώτηση στη Βουλή. Δείτε εδώ την καλογραμμένη ανακοίνωση-διάψευση του Πανθρακικού.

Ότι οι βουλευτές του Λάος δεν αφήνουν σαχλαμάρα να περάσει μπροστά τους χωρίς να την «αξιοποιήσουν», το ξέραμε και πριν από τον Ανατολάκη. Νέο δείγμα γραφής, αν και πιο ανησυχητικό, έδωσε αυτές τις μέρες ο κ. Άδωνης Γεωργιάδης. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

Οι ακροδεξιές συκοφαντίες για τον προπάππο του πρωθυπουργού

Ο Ζίγκμουντ Μινέικο το 1861 φοιτητής στην Πετρούπολη

Δεν θα διαφωνήσω αν μου πείτε ότι το όποιο κεφάλαιο συμπάθειας είχε ο Γιώργος Παπανδρέου, ο πρωθυπουργός μας,  έχει εξαντληθεί, από την άλλη όμως μερικές φορές ο «Γιωργάκης» δέχεται τέτοιες επιθέσεις που μάλλον το ανανεώνουν, τουλάχιστον στα μάτια τα δικά μου. Άλλωστε, η ελληνομετρία, ο αντισημιτισμός και η λαθροχειρία είναι πράγματα που αντιπαθώ, κι έτσι όταν είδα, τις προάλλες, για πολλοστή φορά, να σπιλώνεται η μνήμη ενός ανθρώπου που πολύ αγάπησε την Ελλάδα και πολύ την ωφέλησε, απλώς και μόνο επειδή έτυχε να είναι προπάππος του σημερινού πρωθυπουργού, αποφάσισα να γράψω το σημερινό σημείωμα.

Ο προπάππος του πρωθυπουργού, που γι’ αυτόν θα σας μιλήσω, είναι ο Πολωνός, πιο σωστά Πολωνοέλληνας, Σιγισμούνδος Μινέικο, πατέρας της Σοφίας Μινέικο, της συζύγου του Γεωργίου Παπανδρέου και μητέρας του Ανδρέα Παπανδρέου.

Σύμφωνα με τους ακροδεξιούς, πρέπει ντε και καλά ο Γιώργος Παπανδρέου να βγει όχι απλώς «με ξενικό αίμα» αλλά και εβραίος, αφού αυτοί είναι οι προαιώνιοι εχθροί της φυλής· έτσι, η ακροδεξιά μυθολογία βγάζει πολωνοεβραίο τον πατέρα της Σοφίας Μινέικο (επίσης βγάζει αρχιραβίνο τον πατέρα της Μαργαρίτας Παπανδρέου, αλλά ας μην επεκταθούμε και εκεί). Επειδή όμως η εβραϊκή καταγωγή  δεν φτάνει (έχουμε και τους γεροντοέρωτες των αδωνοκαρατζαφεραίων με το Ισραήλ), οι ακροδεξιοί κατασκευάζουν κι έναν δεύτερο μύθο, ότι ο δήθεν εβραίος Ζίγκμουντ Μινέικο πολέμησε στα Γιάννενα στο πλευρό του τουρκικού στρατού όταν ο ελληνικός στρατός «προήλαυνε για να τα απελευθερώσει».

Ζητώ συγνώμη για το δύσοσμο λινκ που παραθέτω από το stokos.gr, αλλά περιέχει συμπυκνωμένη την ακροδεξιά μυθολογία.

Το έθνος, το γένος και δυο φίλοι στο Αγιονόρος

Ένας φίλος που παρακολουθεί το ιστολόγιο και στέλνει πότε-πότε ηλεμηνύματα, μου ζήτησε τη γνώμη μου για ένα θέμα και μάλιστα θέμα αγκαθερό, επειδή όμως εγώ αποφεύγω να μιλάω για πράγματα που δεν τα έχω μελετήσει καλά θα παραπέμψω το ζήτημα σε σας. Αλλά αφήνω τον φίλο να θέσει το ζήτημα, με τα δικά του λόγια.

Η ιστορία της αναζήτησης ξεκινάει ως εξής.

Δύο άθεοι φίλοι γυρνώντας από το Άγιο Όρος, πιάνουν κουβέντα στο καραβάκι και μετά στο αυτοκίνητο για το έθνος.

Ο ένας έχει σπουδάσει ιστορία και ο άλλος μαθηματικά, υπολογιστές.

Ο πρώτος πληροφορεί τον δεύτερο ότι το έθνος είναι σύγχρονο σχετικά κατασκεύασμα και του προτείνει βιβλιογραφία. Ο δεύτερος βλέποντας να γκρεμίζει ο πρώτος την αντίληψη του περι συνέχειας του ελληνικού έθνους μεταξύ άλλων αντιδράει λυσσαλέα (άλλο θέμα η συνέχεια αλλά μπήκε και αυτό στη κουβέντα αναγκαστικά) αλλά δεν έχει σοβαρά επιχειρήματα για να στηρίξει τις απόψεις του.

Ο Αγκόπ στην Αφγανιστανούπολη

Φυλλομετρούσα (ηλεκτρονικώς) τις προάλλες μερικά φύλλα της εφημ. Βραδυνή, από το 1923, κάτι άλλο ψάχνοντας, κι έπεσε το μάτι μου στα χρονογραφήματα και τα «παραπολιτικά» σχόλια και μου έκανε εντύπωση το μίσος των χρονογράφων και σχολιογράφων για τους πρόσφυγες που είχαν κατακλύσει την Αθήνα μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Και δεν μπόρεσα να μην κάνω παραλληλισμούς με τη σημερινή αντιμεταναστευτική ρητορική των ακροδεξιών από το Διαδίκτυο.

Να πούμε εδώ για την ιστορία ότι μετά το αποτυχημένο φιλομοναρχικό πραξικόπημα Γαργαλίδη-Λεοναρδόπουλου-Μεταξά τον Οκτώβριο του 1923, παύθηκαν όλες οι αντιβενιζελικές εφημερίδες, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί πρόβλημα ανεργίας των δημοσιογράφων. Οι άνεργοι δημοσιογράφοι σχημάτισαν συνεταιρισμό, ο οποίος εξέδωσε τη Βραδυνή, η οποία εκείνο τον πρώτο καιρό έβγαινε με υπότιτλο «Εφημερίδα των συντακτών». Πιο σωστά των αντιβενιζελικών συντακτών, αφού στον συνεταιρισμό μόνο αυτοί γίνονταν μέλη. Βέβαια, αργότερα η εφημερίδα απέκτησε κανονικόν ιδιοκτήτη και σιγά-σιγά η στελέχωσή της έπαψε να είναι μονολιθική, όσο κι αν η πολιτική της γραμμή παρέμεινε πάντοτε στη δεξιά ή την κεντροδεξιά πτέρυγα. Όμως, τον πρώτο καιρό, που  η εφημερίδα ήταν το μοναδικό έντυπο της δεξιάς παράταξης, η Βραδυνή είχε δημοσιογραφική σύνθεση αμιγώς αντιβενιζελική -και γραμμή αμιγώς αντιπροσφυγική.

Για τη δασκάλα του Μεγαδέρειου

Όταν ήμουν φαντάρος, το Μέγα Δέρειο (που το προφέραμε σαν μια λέξη, Μεγαδέρειο) το θεωρούσαμε τη χειρότερη μετάθεση που μπορούσε να μας τύχει. Βασανίζω το μυαλό μου, αλλά δεν μπορώ να θυμηθώ γιατί το φοβόμασταν τόσο, περισσότερο από τις καθαυτό παραμεθόριες μονάδες –ίσως επειδή βρίσκεται σε σχετικά ερημική περιοχή, δεν ξέρω, αλλά δεν αποκλείεται η συγκεκριμένη μονάδα να είχε κακή φήμη παροδικά, λόγω αυστηρού διοικητή. Τελικά, στάθηκα (πολύ) τυχερός και μετατέθηκα σε μεγάλη πόλη, την Κομοτηνή, σε μια μάλλον χαλαρή μονάδα, αλλά δεν έχω σκοπό να μιλήσω για τις στρατιωτικές μου αναμνήσεις, οπότε σταματάω εδώ.

Το Μεγαδέρειο είναι μειονοτικό χωριό, πιθανώς πομακοχώρι. Βρίσκεται στο νομό Έβρου, αλλά πιο κοντά στα βουλγάρικα σύνορα. Ο Παυσανίας έχει ένα Δέρειο αλλά στην Πελοπόννησο’ δεν ξέρω γιατί (μετ)ονομάστηκε έτσι το χωριό -στα βουλγάρικα πάντως λέγεται Γκολιάμ Ντερβέντ, στα τούρκικα Μπουγιούκ Ντερβέντ).

Παρόλο που εμείς ως φαντάροι θέλαμε να το αποφύγουμε, η δασκάλα Χαρά Νικοπούλου αν δεν επιδίωξε να μετατεθεί εκεί, πάντως δέχτηκε ευχαρίστως τη μετάθεσή της, παρόλο που δεν ήταν ο τόπος καταγωγής της. Φαίνεται πως η κ. Νικοπούλου εκτέλεσε με ζήλο και μεράκι τα καθήκοντά της, και μάλιστα πρόσφατα τιμήθηκε από το Υπουργείο για τη μαθητική εφημερίδα του σχολείου. Και όχι μόνο επέλεξε να εγκατασταθεί στο Μεγαδέρειο, αλλά και (κάπως ασυνήθιστο αυτό) μετέφερε εκεί και τα εκλογικά της δικαιώματα. Όλα αυτά δημιουργούν μια πολύ θετική εικόνα για τη νεαρή δασκάλα, που δεν επιστράτευσε τις οικογενειακές της γνωριμίες (ο πατέρας της είναι πρώην πρόεδρος του Αρείου Πάγου, κάποιους ανθρώπους θα γνωρίζει) για να αποφύγει τη δύσκολη μετάθεση και που φαίνεται πως δεν αρκέστηκε να διεκπεραιώνει στο μίνιμουμ τα καθήκοντά της μετρώντας τις μέρες μέχρι την επόμενη ευνοϊκότερη τοποθετηση. Σύντομα όμως τα σύννεφα άρχισαν να μαζεύονται.