Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία

Το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου, για τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και… όλα τα άλλα

Archive for the ‘Κομμουνιστικό κίνημα’ Category

Αλέξης Πάρνης (1924-10.3.2023)

Posted by sarant στο 13 Μαρτίου, 2023

Ο μεγάλος συγγραφέας Αλέξης Πάρνης έφυγε από τη ζωή στα 99 του χρόνια. Είχα την τύχη και την τιμή να τον γνωρίσω, οπότε θέλω να του αφιερώσω το σημερινό άρθρο σαν μνημόσυνο. Θα αναφέρω και κάποια πράγματα που είχε διηγηθεί ο ίδιος κατά καιρούς.

Πριν προχωρήσω, να ενημερώσω πως η κηδεία του γίνεται σήμερα στις 3μμ στο νεκροταφείο των Γλυκών Νερών -δυστυχώς εγώ δεν βρίσκομαι στην Ελλάδα ώστε να πάω.

Το πραγματικό του όνομα ήταν Σωτήρης Λεωνιδάκης, γεννήθηκε το 1924 στον Πειραιά, και από νέος έγραφε και συμμετείχε στην πνευματική κίνηση. Στο περιοδικο Αργώ το 1943 δημοσιεύει ποιήματα (βλ. παρακάτω) αλλά και δοκίμια.

Ο πατέρας του είχε ένα μικρό υφαντουργείο και στην κατοχή έκρυψαν την οικογένεια του Εβραίου συνεταίρου του, πράγμα που έγινε αιτία να συνδεθεί ο νεαρός Σωτήρης με το ΕΑΜ και με τον εφεδρικό ΕΛΑΣ. Συμμετείχε, ως καπετάν Αλέξης, διοικητής λόχου, στην τελευταία μάχη με τους Γερμανούς, στα περιβόλια του Ροσινιόλ τον Σεπτέμβρη του 1944.

Στα Δεκεμβριανά πληγώθηκε στο γόνατο από θραύσμα χειροβομβίδας έξω από το φαρμακείο του Μπακάκου στην Ομόνοια. Μεταφέρθηκε στο Ρουμπίκ της Αλβανίας, όπου το τραύμα του είχε χειροτερέψει και, για να μην πεθάνει από τη μόλυνση, οι γιατροί είχαν αποφασίσει να του κόψουν το πόδι. Όπως έλεγε ο ίδιος, μια νοσοκόμα έβαλε τις φωνές: «Θα αφήσετε ανάπηρο το παλικάρι; Καλύτερα να πεθάνει» και τους παρακάλεσε να περιμένουν έναν Ιταλό γιατρό, αιχμάλωτο, που θα ερχόταν σε μερικές μέρες -έτσι έγινε, κι η θεραπεία του Ιταλού απέτρεψε τον ακρωτηριασμό.

Περιοδικό Αργώ, 10-11/1943Μετά την Αλβανία πέρασε ένα διάστημα στο Μπούλκες της Βοϊβοντίνας, όπως κι άλλοι καταδιωκόμενοι ελασίτες. Εκεί άρχισε να γράφει για το θέατρο (ένα έργο τη βδομάδα, έχει πει σε μια συνέντευξη) για τις ανάγκες των Ελλήνων του Μπούλκες. Τελικά γύρισε στην Ελλάδα το 1948 και συμμετείχε στην τελική φάση του εμφυλίου πολέμου ως υπολοχαγός-πολεμικός ανταποκριτής και μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Προς τη Νίκη, που εξέδιδε ο ΔΣΕ. (Τότε αρχίζει να υπογράφει ως Αλέξης Πάρνης).

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Βιογραφίες, ΕΣΣΔ, Εις μνήμην, Κομμουνιστικό κίνημα, Λογοτεχνία | Με ετικέτα: , , , , , , , | 87 Σχόλια »

Τότε που οι κοπέλες φορούσανε φουστάνια – 22 (μυθιστόρημα του Δημήτρη Σαραντάκου)

Posted by sarant στο 8 Νοεμβρίου, 2022

Εδώ και κάμποσους μήνες άρχισα να δημοσιεύω, ύστερα και από τη δική σας ενθάρρυνση, ένα ανέκδοτο μυθιστόρημα του πατέρα μου.

Οι δημοσιεύσεις γίνονται κανονικά κάθε δεύτερη Τρίτη. Η σημερινή συνέχεια είναι η εικοστή δεύτερη, η προηγούμενη βρίσκεται εδώ.

Η δράση ξεκίνησε επί δικτατορίας και συνεχίζεται στη μεταπολίτευση και στη δεκαετία του 1980. Ο Δήμος, ο κεντρικός ήρωας, είναι φιλόλογος. Ύστερα από μια μπερδεμένη σχέση με τη ζωγράφο Βασιλική ή Έζμπα που δεν ευοδώθηκε, μένει μόνος αφού και άλλες σχέσεις του δεν οδήγησαν σε κάτι μονιμότερο. Σήμερα μπαίνουμε στο δωδέκατο κεφάλαιο, που έχει τίτλο Συνταξιούχος. Βρισκόμαστε στα 1989.

12

ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΣ

Συνταξιοδοτήθηκε όταν έγινε εξήντα χρονών, έχοντας συμπληρώσει τριάντα πέντε χρόνια υπηρεσίας. Πήρε πλήρη και αρκετά καλή σύνταξη. Εκείνο όμως που τον χαροποίησε ιδιαίτερα ήταν πως οι μαθητές του, όχι μόνο αυτοί που ακόμα φοιτούσαν στο Γυμνάσιο, αλλά και παλαιότερων τάξεων, που είχαν αποφοιτήσει από χρόνια, οργάνωσαν εκδήλωση για να τον τιμήσουν. Η μεγάλη έκπληξή του όμως ήταν σαν αντίκρισε ανάμεσα στους συγκεντρωμένους τον Αποστόλου, τον Γεωργόπουλο, τον Χατζηγεωργίου κι άλλους παλιούς μαθητές του από την Πιερία. Όπως φαίνεται οι της Παιανίας και οι του Λιτόχωρου είχαν έρθει σε επαφή και οι πρώτοι ειδοποίησαν τους δεύτερους.

Η χαρά του δευτέρωσε όταν, δυο μήνες μετά, οι τελευταίοι τον πληροφόρησαν με γράμμα τους, πως για τη συμπλήρωση 25 χρόνων από την αποφοίτησή τους οργάνωναν συγκέντρωση και συνεστίαση και τον καλούσαν ως τιμώμενο πρόσωπο, να παραστεί. Πήγε πράγματι με το αυτοκίνητό του, χωρίς να διστάσει που θα οδηγούσε μονάχος τόσα χιλιόμετρα. Έφτασε αργά, περασμένες δέκα και για πρώτη φορά αποφάσισε να μείνει σε ξενοδοχείο, μια που δε μπορούσε πια να πάει στης Ντίνας, ούτε ήθελε να φορτωθεί νυχτιάτικα στον Αντρέα και στην Αναστασία.

Όντας προληπτικός (παρότι άθεος), περίμενε να τριτώσει το καλό. Και αυτό δεν άργησε. Η ενοποίηση της Αριστεράς προχωρούσε με μεγάλα βήματα. Υπογράφηκε το κοινό πόρισμα από τον Φλωράκη και τον Κύρκο και μπήκαν τα θεμέλια για τη συγκρότηση ενιαίου πολιτικού φορέα ύστερα από είκοσι και πάνω χρόνια εχθρότητας και  αντιπαράθεσης. Μαζί με τον Αλέκο και την Κατερίνα και τους καινούργιους φίλους του της Νέας Σμύρνης, κανόνισαν να πάνε στην κοινή συγκέντρωση των κομμάτων της Αριστεράς στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Ακούγοντας τις ομιλίες του Φλωράκη και του Κύρκου και ένοιωσαν όλοι τους σα να ξαναγεννιόταν το παλιό εαμικό πνεύμα. Στη συγκέντρωση είχαν ανταμώσει ένα σωρό παλιοί φίλοι και συναγωνιστές, που χρόνια τώρα οι μεν στιγμάτιζαν τους δε “αναθεωρητές” ή “δογματικούς” κατά περίπτωση. Τώρα όλα αυτά δείχνανε πως τέλειωσαν. Οι αντιδράσεις του ακροατηρίου και τα συνθήματα που ακούστηκαν κατά τη διάρκεια των ομιλιών, το έδειξαν.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Δημήτρης Σαραντάκος, Κομμουνιστικό κίνημα, Μυθιστόρημα | Με ετικέτα: , , , , | 61 Σχόλια »

Ο τελευταίος Γραμματέας

Posted by sarant στο 2 Σεπτεμβρίου, 2022

Στην ταινία του Μπερτολούτσι, ο Τελευταίος αυτοκράτορας είναι o Που Γι, που ανέβηκε στον θρόνο της Κίνας πριν καλά καλά αρχίσει να βαδίζει. Η βασιλεία του ήταν βραχύβια, τουλάχιστον όμως όταν την έχασε έμεινε ζωντανός και τελείωσε ειρηνικά τις μέρες του, έστω και ως κηπουρός.

Ειρηνικά τελείωσε τις μέρες του κι ένας ακόμα τελευταίος αυτοκράτορας, ο Ρωμύλος Αυγουστύλος -κι αυτός είχε στεφθεί έφηβος, και δεν πρόλαβε να συμπληρώσει ούτε χρόνο στον θρόνο της Ρώμης. Και πάλι, ο Οδόακρος, ο Γερμανός «βάρβαρος» βασιλιάς που κυριεψε τη Ρώμη το 476 φάνηκε μεγαλόψυχος και άφησε τον νεαρό να ζήσει σε έναν πύργο στην Καμπανία. Πολλά για τη μετέπειτα ζωή του δεν ξέρουμε, αλλά φαίνεται πως έζησε τουλάχιστον ως το 511.

Η δεύτερη Ρώμη είναι η Κωνσταντινούπολη, αλλά ο δικός της τελευταίος αυτοκράτορας, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, πέθανε μαζί με το βασίλειό του, στην Άλωση, αφού είχε προηγουμένως αρνηθεί να συνθηκολογήσει. Ο λαός αρνήθηκε να συμβιβαστεί με την ιδέα κι έπλασε τον θρύλο του Μαρμαρωμένου Βασιλιά, που θα ζωντανέψει και θα πάρει πίσω τον θρόνο του.

Τρίτη Ρώμη είναι η Μόσχα, που δεν είχε αυτοκράτορες αλλά τσάρους. Όταν όμως ανατράπηκαν οι τσάροι, ήρθαν οι μπολσεβίκοι. Κι ο τελευταίος γραμματέας του ΚΚΣΕ, ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, ήταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, που έφυγε προχτές από τη ζωή, πλήρης ημερών όπως λέει το κλισέ, αφού ήταν γεννημένος το 1931.

Να αφιερώσουμε το σημερινό σημείωμα στον τελευταίο Γραμματέα, τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, που έγινε αιτία να πλουτίσουν οι περισσότερες γλώσσες του κόσμου με δυο λέξεις, την περεστρόικα (μεταρρυθμίσεις, ας πούμε) και τη γκλάσνοστ (διαφάνεια), που προσπάθησε με την πολιτική της περεστρόικα να ξαναδώσει στο σοσιαλιστικό όραμα τη χαμένη του λάμψη αλλά τελικά δρομολόγησε μια διαδικασία που οδήγησε στην κατάρρευση πρώτα του σοσιαλιστικού στρατοπέδου και μετά της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης.

Ο ίδιος τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης το 1990 για τη συμβολή του στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αλλά το απόγειο της διεθνούς δημοτικότητάς του είχε έρθει μερικά χρόνια νωρίτερα, όταν ανέλαβε ΓΓ του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης (τον Μάρτιο του 1985) και εξάγγειλε την πολιτική της περεστρόικα.

Οι εξαγγελίες του Γκορμπατσόφ έγιναν δεκτές ευνοϊκά ή και με ενθουσιασμό στη Δύση, τόσο από τους αντίπαλους της ΕΣΣΔ όσο και από οσους την έβλεπαν με καλό μάτι, κυρίως αριστερούς και κομμουνιστές -προφανώς, δεν μπορεί και οι μεν και οι δε να είχαν δίκιο. Ο Γκορμπατσόφ, που έκανε πολλά ταξίδια απέκτησε πολύ γρήγορα το παρατσούκλι Γκόρμπι, και γύρω στο 1987-88 είχαμε το το φαινόμενο που ονομάστηκε Γκορμπιμάνια, όταν όλοι έπιναν νερό στο όνομα του σύντροφου με το σημάδι στο κούτελο.

Από τότε είναι και η γελοιογραφία του Γιάννη Ιωάννου (Φεβρ. 1987), που δείχνει Μητσοτάκη, Παπανδρέου και Φλωράκη στη Βουλή να τσακώνονται για το ποιος είναι περισσότερο φίλος με τον Γκορμπατσόφ.

Για να είμαι δικαιος, υπήρχαν μέσα στο ΚΚΕ αρκετοί που έβλεπαν με δυσπιστία τον Γκορμπατσόφ και τις εξαγγελίες του, είτε από την αρχή είτε σχετικά σύντομα, παρόλο που η επίσημη γραμμή του κόμματος και το δημόσιο πρόσωπό του, όπως το εξέφραζε τότε ο Ριζοσπάστης, ήταν υμνητικά προς τον ΓΓ του ΚΚΣΕ. Αργότερα, οι κατηγορίες έγιναν απερίφραστες για τον «σημαδεμένο προδότη».

Προδότης δεν ήταν βέβαια. Νομίζω πως καλοπροαίρετα προσπάθησε να ξεκουνήσει μια χώρα κι ένα σύστημα που είχαν πέσει σε στασιμότητα, μεταξύ αλλων εξαιτίας του ανταγωνισμού των εξοπλισμών, και απλώς δεν τα κατάφερε -ίσως το προσπάθησε αργά, ίσως ήταν λίγος, ίσως και η υπόθεση δεν έπαιρνε θεραπεία. Μπορούμε να κάνουμε πολλές ασκήσεις εναλλακτικής ιστορίας, «τι θα γινόταν αν».

Τι θα γινόταν, ας πούμε, αν το 1985 ο Γκρομίκο και οι άλλοι της παλαιάς φρουράς πρότειναν κάποιον άλλο για γραμματέα του κόμματος; Ή, τι θα γινόταν αν το πραξικόπημα του 1991 πετύχαινε; Θα άλλαζε κάτι τριάντα χρόνια μετά; Ή απλώς η κατάρρευση θα ερχόταν και πάλι, με μικρές αλλαγές μόνο στις λεπτομέρειες; Στα σχόλια μπορούμε να το συζητήσουμε αυτό.

Ακριβώς το πραξικόπημα του 1991 έφερε στην πρώτη γραμμή τον Γιέλτσιν, έφερε την απαγόρευση του ΚΚΣΕ, έφερε και την εξαφάνιση της Σοβιετικής Ένωσης, όταν οι πρόεδροι Ρωσίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας αποφάσισαν τη διάλυσή της και την αντικατάστασή της από την Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών. Ακολούθησε μια περίοδος πρωτοφανούς πλιάτσικου, που έριξε καμιά δεκαριά χρόνια το προσδόκιμο του μέσου Ρώσου (των αντρών κυρίως) και επέτρεψε σε δεκάδες κομπιναδόρους (συχνά πρώην στελέχη του κόμματος) να συσσωρεύσουν σε ριπή οφθαλμού αμύθητες περιουσίες.

Τώρα που έφυγε ο Γκορμπατσόφ, τα πρωτοσέλιδα του διεθνούς τύπου είναι υμνητικά. Οι πιο πολλοί αριστεροί δεν νομίζω ότι έχουν την ίδια γνώμη, είτε διάκεινται φιλικά προς το σοβιετικό σύστημα είτε κριτικά  -ο Τάσος Αναστασίου στην Αυγή έκανε μια γελοιογραφία με τη σημαία της Pizza Hut μεσίστια, θυμίζοντας ότι ο μακαρίτης είχε διαφημίσει τις πίτσες της, τότε που μάζευε χρήματα για φιλανθρωπικούς σκοπούς, για ένα ίδρυμα που είχε ιδρύσει. Δεν θεωρώ τόσο ισχυρή αυτή την κριτική, αλλά είναι βέβαιο ότι μετά το 1991 οι δημόσιες εμφανίσεις του «Γκόρμπι» μού έφερναν στο νου τους αιχμάλωτους βασιλιάδες «βάρβαρων» λαών, που τους έπιαναν οι Ρωμαίοι στρατηγοί και τους έφερναν σιδηροδέσμιους στη Ρώμη όπου τους περιέφεραν σε θριάμβους -εντάξει, τον Γκορμπατσόφ δεν τον είχαν δεμένο.

Στην πατρίδα του άλλωστε, ζούσε μάλλον μέσα σε αδιαφορία. Κάποια φορά, το 1996, είχε βάλει υποψηφιότητα για πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας και πήρε μόλις 0,51%, θλιβερό. Σε τούτο τον αιώνα ίδρυσε ή πρωτοστάτησε στην ίδρυση διάφορων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, που όμως ποτέ δεν απέκτησαν έρεισμα στον ρωσικό λαό. Με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήρθε ξανά το όνομά του στην επικαιρότητα, καθώς συζητήθηκε η υπόσχεση του Κολ προς τον Γκορμπατσόφ το 1990, ότι αν η ΕΣΣΔ συναινούσε στην επανένωση της Γερμανίας θα μπορούσε να είναι βέβαιη ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκτεινόταν προς ανατολάς. Ο ίδιος δεν έκανε κάποια δημόσια δήλωση για τον πόλεμο, ενώ το Ίδρυμα Γκορμπατσόφ, τις πρώτες πρώτες μέρες, απεύθυνε έκκληση για να σταματήσει η εισβολή και να μη χαθούν ανθρώπινες ζωές.

Πάντως, έχουν περάσει τριάντα ένα χρόνια από τότε που ο Γκορμπατσόφ είχε την ηγεσία της ΕΣΣΔ κι έτσι δεν μπορούμε να πούμε ότι ο μακαρίτης έχει κάποια άμεση σχέση και ευθύνη για τη σημερινή Ρωσία. Ευθύνη έχει για όσα έκανε ή δεν έκανε στο τιμόνι της ΕΣΣΔ -ήταν ηγέτης ενός κόμματος με εκατομμύρια μέλη κι ενός κράτους με ιστορία δεκαετιών, κι όταν απαγορεύτηκε το ένα και κατέρρευσε το άλλο κανείς από τα μέλη του και τους πολίτες του δεν έκαναν το παραμικρό για να τα σώσουν.

Οπότε, βέβαια δεν μπορεί κανείς να τον χαρακτηρίσει πετυχημένο. Αλλά νομίζω πως η ιστορία θα δει στο τέλος με συμπάθεια και όχι με χλεύη τον σύντροφο με το κόκκινο σημάδι στο κούτελο.

Posted in Γελοιογραφίες, Επικαιρότητα, Εις μνήμην, Κομμουνιστικό κίνημα | Με ετικέτα: , , , , , | 107 Σχόλια »

Το μέλλον που δεν ήρθε ποτέ

Posted by sarant στο 13 Μαρτίου, 2022

Το 1967 στην τότε ΕΣΣΔ γιορτάζονταν τα πενηντάχρονα της Οκτωβριανής επανάστασης. H επέτειος γιορτάστηκε με ιδιαίτερη λαμπρότητα, έγιναν παρελάσεις, εκφωνήθηκαν λόγοι, τα συνηθισμένα των επετείων. Έγινε όμως και κάτι ασυνήθιστο.

Σε ολόκληρη την επικράτεια της αχανούς χώρας, από το Τιράσπολ έως το Βλαδιβοστόκ, οι μαθητές των σχολείων και τα μέλη της κομμουνιστικής νεολαίας, της Κομσομόλ έγραψαν μηνύματα που τα έκλεισαν σε χρονοκάψουλες για ν’ ανοιχτούν το 2017 από τους νεους που θα γιόρταζαν τότε τα 100 χρόνια της Οκτωβριανής.

Σήμερα βέβαια ξέρουμε ότι η ΕΣΣΔ δεν έζησε να γιορτάσει την 100ή επέτειο της επανάστασης -ούτε καν την 75η, αφού έπαψε να υπάρχει στα τέλη του 1991, ένα χρόνο νωρίτερα δηλαδή. Ξέρουμε ακόμα ότι η διάλυση της ΕΣΣΔ οδήγησε σε μια σειρά συγκρούσεις με αποκορύφωμα αυτήν που μαίνεται τούτες τις μέρες, με την εισβολή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία.

Όμως οι χρονοκάψουλες ανοίχτηκαν το 2017 και διαβάστηκαν. Και σήμερα θα διαβάσουμε δύο από αυτά τα κείμενα, χάρη σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα, με τίτλο ίδιον με το σημερινό μας άρθρο, «Το μέλλον που δεν ήρθε ποτέ», από τις εκδόσεις Άπαρσις σε συνεργασία με τις εκδόσεις Αρχειοθραύστης, σε μετάφραση του Δημήτρη Μόσχου, ο οποίος έχει γράψει και μια πολύ ενδιαφέρουσα εισαγωγή. Ο Μόσχος επέλεξε να μεταφράσει 14 γράμματα από ισάριθμες χρονοκάψουλες, απ’ όλη την επικράτεια της ΕΣΣΔ.

Όπως λέει ο Μόσχος, ενώ τα πρώτα χρόνια της σοβιετικής κοινωνίας έχουν μελετηθεί εκτενώς, η μεταπολεμική και η ύστερη κουλτούρα της ΕΣΣΔ έχει απασχολήσει πολύ λιγότερο τους ερευνητές καθώς αντιμετωπίζεται γενικά ως η «εποχή της στασιμότητας». Όμως, συνεχίζει, η μαζική σοβιετική κουλτούρα του ’60 και του ’70 φανερώνει το πώς ένα μέρος τουλάχιστον των σοβιετικών πολιτών και των χαμηλόβαθμων αξιωματούχων αντιλαμβανόταν τη σχέση τους με την επανάσταση, με τις προϊούσες κουλτούρες της ρωσικής περιφέρειας, με την εποχή τους και με την τεχνολογία, με τη θρησκεία και, κυρίως, με το μέλλον τους.

Η καρδιά της σοβιετικής κοινωνίας, συνεχίζει, χτυπούσε σε τοπικό επίπεδο, ενώ αντιθέτως το Κόμμα, ιδίως στα ανώτερα κλιμάκια, δεν ήταν μόνο κράτος, μα και ιδιοκτήτης της συλλογικής οικονομίας και έτσι, ταυτόχρονα και κατά μία τραγική ειρωνεία της ιστορίας, η ΕΣΣΔ, το «εργατικό κράτος», ήταν διοικητικά ένα κράτος εργοδοτών.

Αντιγράφω τις δύο τελευταίες παραγράφους από την πολύ αξιόλογη εισαγωγή του Μόσχου:

Εκτός αυτού, η ΕΣΣΔ μάς έμαθε και κάτι άλλο. Όσο αντι­φατική κι αν ήταν, όσο κι αν εχθρευόταν το Κόμμα, η σοβιετική κοινωνία ήταν μια κοινωνία που πίστευε βαθιά στην υπόθεση της, ίσως περισσότερο από το κράτος που τη διεύθυνε. Η επίσημη παι­δεία, η ιδεολογία και φυσικά η καταστολή έπαιξαν το ρόλο τους. Όμως το βάθος και η ένταση της πίστης σε ένα καλύτερο μέλλον δεν μπορούν ποτέ να εισαχθούν μόνο από τα πάνω. Υπήρχε κάτι κοινωνικά, ένα πρωτόλειο υλικό της καθημερινής ζωής που μέχρι το ‘70 έκανε την υπόθεση του κομμουνισμού να μοιάζει ακόμα δυνατή και αποδεκτή.

Πέρα λοιπόν από τη νοσταλγία και την ιδιαίτερη απόλαυ­σή της, οι επιστολές που δημοσιεύονται εδώ απευθύνονται στις κομμουνίστριες και τους κομμουνιστές της τρίτης χιλιετίας. Εί­ναι γράμματα προς εμάς που μας δείχνουν συγχρόνως το πόσο κωμικό, αλλά και πόσο σημαντικό, είναι το όνειρο κάθε μεγάλης εποχής. Η ανεκπλήρωτη ευχή κουβαλάει μέσα της τόσο την κωμικότητα όσο και την προτροπή της εκπλήρωσης της. Είναι ακριβώς αυτή η δέσμη συναισθημάτων που μας πλημμυρίζει όταν σήμερα διαβάζουμε: «Εσείς είστε η γενιά της ευτυχίας».

Διάλεξα δύο γράμματα: το ένα, επειδή προέρχεται από μια πόλη της σημερινής Ουκρανίας, έστω κι αν δεν βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των συγκρούσεων, το τότε Νικολάεφ και σήμερα Μικολάιφ· το άλλο, που κλείνει την 14άδα των γραμμάτων, επειδή το βρήκα αντιπροσωπευτικό της αφελούς αλλά συγκινητικής αισιοδοξίας της σοβιετικής νεολαίας του 1967.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in ΕΣΣΔ, Κομμουνιστικό κίνημα, Μελλοντολογικά, Παρουσίαση βιβλίου | Με ετικέτα: , , , , , , , , | 172 Σχόλια »

Αναθεωρητής, μια νέα σημασία

Posted by sarant στο 4 Μαρτίου, 2022

Ένας όρος που ακούστηκε αρκετά κατά τον σχολιασμό του πολέμου που εξακολουθεί να μαίνεται στην Ουκρανία, καθώς σήμερα κλείνουμε μια βδομάδα απο τη ρωσική εισβολή, ειναι και ο όρος αναθεωρητής -ή, για να το εξετάσουμε πιο σφαιρικά, η οικογένεια όρων: αναθεωρητής – αναθεωρητισμός – αναθεωρητικός (ιδίως αναθεωρητική δύναμη).

Για παράδειγμα, σε άρθρο του Ευτύχη Βαρδουλάκη στη Lifo: Η Ελλάδα δεν είναι αναθεωρητική δύναμη. Η επίθεση του Πούτιν είναι η πιο ωμή αναθεωρητική πρωτοβουλία της σύγχρονης εποχής. Αν δεν καταδικαστεί απόλυτα και εμφατικά, αν δεν αποτύχει, τότε θα ανοίξει η όρεξη και σε άλλους αναθεωρητές και αυτό δεν είναι καλό για εμάς. (Στο ίδιο άρθρο εμφανίζεται, ίσως υποχρεωτικά, το κλισέ για τη σωστή μερια της ιστορίας, στο οποίο αφιερώσαμε το χτεσινό μας άρθρο).

Στη Βουλή, ο εκπρόσωπος του ΚΙΝ.ΑΛ. κ. Μιχάλης Κατρίνης υποστήριξε ότι «Ο κ. Πούτιν δεν αμφισβητεί απλά το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο σύστημα ασφαλείας, αλλά υλοποιεί μια αναθεωρητική πολιτική επαναχάραξης των συνόρων με τη χρήση στρατιωτικής βίας», αλλά παράλληλα τόνισε πως «αναθεωρητική δύναμη, όμως, δεν είναι μόνο η Ρωσία στην παρούσα φάση. Είναι και η Τουρκία. Και το έχει εκδηλώσει ξεκάθαρα … ο ίδιος ο κ. Ερντογάν είναι αυτός που το 2017, αναφερόμενος στη συνθήκη της Λωζάννης, είχε δηλώσει ότι “όταν αλλάζουν τα πάντα, δεν μπορούμε να βρισκόμαστε στο σημείο που βρεθήκαμε τότε”»

Μιλώντας πρόσφατα στο υπουργικό Συμβούλιο, ο πρωθυπουργός είπε: “Ας μην ξεχνάμε ότι ο αναθεωρητισμός συνεχίζει να πληγώνει την Κύπρο, αλλά καραδοκεί και στη γειτονιά μας”. Ο ίδιος, στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, που έγινε με τηλεδιάσκεψη, τόνισε: ο αναθεωρητισμός είναι η βασική απειλή για την παγκόσμια ειρήνη και δεν πρέπει να γίνεται ανεκτός, απ’ όπου κι αν προέρχεται. Αλλά και στην πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή ο Αλέξης Τσίπρας υποστήριξε ότι χρειάζονται, στον διάλογο με την Τουρκία, «ξεκάθαρες κόκκινες γραμμές για απαράδεκτες διεκδικήσεις όπως η αποστρατικοποίηση [σικ, αλλά το άρθρο για την απλολογία είναι άλλο] των νησιών και ο αναθεωρητισμός για τη Συνθήκη της Λωζάνης»

Με βάση τα παραπάνω παραθέματα και άλλα που βρίσκονται εύκολα σε κείμενα της τελευταίας περιόδου, βλέπουμε ότι ως «αναθεωρητισμός» νοείται εδώ η προσπάθεια για αλλαγή συνόρων με χρήση στρατιωτικής βίας, γενικότερα η αμφισβήτηση διεθνών συνθηκών και συμφωνιών και η ανατροπή της ισορροπίας στις διεθνείς σχέσεις. Αναθεωρητής είναι ο πολιτικός ηγέτης που επιδίδεται σε αναθεωρητισμό, αντίστοιχα δε αναθεωρητική δύναμη χαρακτηρίζεται η αντίστοιχη χώρα.

Η σημασία αυτη απουσιάζει από τα λεξικά, όπου καταγράφονται άλλες σημασίες αυτής της οικογένειας λέξεων. Πράγματι, όσοι έχουμε περάσει από την κομμουνιστική αριστερά μετά τη μεταπολίτευση, θυμόμαστε ότι «αναθεωρητές» αποκαλούσε το ΚΚΕ τα στελέχη και τους οπαδούς του ΚΚΕ εσωτερικού, κατηγορώντας τους ότι έχουν αναθεωρήσει τις βασικές αρχές του μαρξισμού-λενινισμού. Με αυτή τη σημασία, ο αναθεωρητισμός είναι λεξικογραφημένος κανονικά, πλάι στο συνώνυμό του, ρεβιζιονισμός.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Διεθνής πολιτική, Επικαιρότητα, Ευρωπαϊκή Ένωση, Κομμουνιστικό κίνημα, Μεταφραστικά | Με ετικέτα: , , , , , | 119 Σχόλια »

Χρονιάρες μέρες (διήγημα του Νίκου και της Αργυρώς Κοκοβλή)

Posted by sarant στο 6 Ιανουαρίου, 2022

Ο φίλος μας ο Antonislaw πληκτρολόγησε και μού έστειλε το διήγημα που θα διαβάσουμε σήμερα, ένα διήγημα πρωτοχρονιάτικο, που εξαιτίας της συρροής ειδικών άρθρων (μηνολόγιο, πρωτοχρονιάτικο άρθρο κτλ) δεν ήταν εφικτό να δημοσιευτεί την Κυριακή που μας πέρασε. Αφού σήμερα είναι αργία, η τελευταία του χριστουγεννιάτικου δωδεκάμερου, δεν ειναι αταίριαστο να το βάλουμε σήμερα το διήγημα -προτιμότερο παρά να το κρατήσω για του χρόνου και να το ξεχάσω.

Θυμίζω ότι ο Αντώνης είχε και πριν από καιρό στειλει ενα άλλο διήγημα των ίδιων συγγραφέων, από το οποίο μεταφέρω εδώ, δυστυχώς επικαιροποιημένη, τη σύντομη παρουσίασή τους.

Ο Νίκος και η Αργυρώ Κοκοβλή ήταν από τα πιο εμβληματικά πρόσωπα της αντίστασης στην Κρήτη στη γερμανική Κατοχή. Στη συνέχεια πήραν μέρος στον εμφύλιο και έμειναν στην παρανομία καθοδηγώντας τις παράνομες οργανώσεις του ΚΚΕ και ζωντας κυρίως σε σπηλιές μέχρι το 1962, όταν με χίλιες αντιξοότητες κατόρθωσαν να διαφύγουν με την αποδεκατισμένη ομάδα τους μέσω Ιταλίας στην ΕΣΣΔ και στην Τασκένδη. (Δύο από τα οχτώ μέλη της ομάδας αρνήθηκαν να αφήσουν την Κρήτη. Ήταν οι θρυλικοί Μπλαζάκης και Τζομπανάκης, που τελικά κατέβηκαν από τα βουνά το 1975).

Η σοσιαλιστική οικοδόμηση, οπως την ειδαν από πρώτο χέρι στην Τασκένδη, δεν ήταν αυτό που προσδοκούσαν. Στη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968 τάχθηκαν με το ΚΚΕ Εσωτερικού οπότε πέρασαν από αρκετές δυσκολιες και τελικά επαναπατρίστηκαν το 1976. Συνέχισαν στον χώρο της ανανεωτικής αριστεράς, στο ΚΚΕ εσωτ., στην ΑΚΟΑ και στον ΣΥΡΙΖΑ. Ο Νίκος Κοκοβλής (1920-2012) πέθανε το 2012, στα 92 του χρόνια (εδώ μια βιογραφία του). Η Αργυρώ Πολυχρονάκη-Κοκοβλή (1927-2019) έφυγε από τη ζωή στην ίδια ηλικία, τον Μάρτιο του 2019. Εδώ η είδηση του θανάτου της σε χανιώτικον ιστότοπο, μαζί με το προηγούμενο διήγημα που είχαμε δημοσιεύσει στο ιστολόγιο, αν και χωρις αναφορά πηγής. Από εκεί παίρνω και τη φωτογραφία των συγγραφέων).

Για όλα αυτά μπορειτε να δείτε το εξαιρετικό ντοκυμαντέρ του Σταύρου Ψυλλάκη, που βασίστηκε στο βιβλίο τους «Άλλος δρόμος δεν υπήρχε», εκδόσεις Πολύτυπο, που σας το συνιστώ κι αυτο να το διαβάσετε, αν το βρείτε (αλλού φέρεται εξαντλημένο, αλλού ότι κυκλοφορεί). Οι ίδιοι έγραψαν και το «ΕΣΣΔ, προσδοκίες και πραγματικότητα προσφύγων», εκδόσεις Κουλτούρα.

Ο φίλος μας ο Αντώνης βρήκε σε διαδικτυακό παλαιοβλιοπωλείο ένα βιβλίο με διηγήματα του ζεύγους Κοκοβλή, που όμως το υπογράφουν με ψευδώνυμο, Νίκος και Αργυρώ Μαδαρίτη, με τίτλο «Βάσανα και Καημοί» που εκδόθηκε το 1965 από τις Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις (τον εκδοτικό οίκο του ΚΚΕ στην προσφυγιά). Το βιβλίο αυτό δεν (πρεπει να) έχει επανεκδοθεί. Από το βιβλίο αυτό προέρχεται και το σημερινό διήγημα, το οποίο είναι βέβαια γραμμένο με στερεότυπα, αλλά με διαφορετικό ίσως τρόπο δεν είναι εκτός τόπου και χρόνου ούτε σήμερα.

(Το κείμενο μονοτονίστηκε και έγινε κάποιος ορθογραφικός εκσυγχρονισμός)

Νίκου και Αργυρώς Μαδαρίτη (Νίκος και Αργυρώ Κοκοβλή)

Από το βιβλίο «Βάσανα και καημοί (Διηγήματα)»

1965 Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις, (Βουκουρέστι)

Τυπώθηκε το Δεκέμβρη του 1965 σε 2000 αντίτυπα/Τυπογ. Φύλλα 10 1/2/Σχήμα Βιβλίου 16/54 X 84

«Χρονιάρες μέρες»

Ήτανε πολύ πρωί. Έδεσε χαμηλά τη μαύρη παλιά μαντήλα της κι ετοιμάστηκε να βγει. Κείνη τη στιγμή το μικρό της κοριτσάκι πετάχτηκε απ’ το ξυλοκρέβατο πού’ταν στη γωνιά της μοναδικής, κρύας παλιοκάμαρας και την έπιασε απ’ το φουστάνι. Ύστερα σηκώθηκε και το δεύτερο και το τρίτο της παιδί. Όλα κορίτσια. Τα κοίταξε κι η καρδιά της ράγισε. Αχ πόσο θά΄θελε νά’ φευγε χωρίς να τη δουν!… Τα ρουφηγμένα μαγουλάκια τους ήταν σαν κέρινα και τα ματάκια τους απέραντα μεγάλα σε σχέση με τ΄ ασθενικά προσωπάκια τους. Είχανε κάτι ποδαράκια σαν ολόιδια καλαμάκια και τα κορμάκια τους λες και κρέας καθόλου πάνω τους δεν είχανε. Όσο κι αν ήθελες να σκεφτείς υπερβολικά δεν τά’ κανες πάνω από δυο ως πέντε χρονών. Κι όμως το πιο μεγάλο ξεπερνούσε τα οχτώ.

Ρουφούσαν ακατάπαυστα τις παχιές μυξίτσες τους και κοιτάζοντας σαν ένοχα τη μάνα τους μουρμούριζαν παραπονιάρικα τις «απαιτήσεις» τους. Είναι αλήθεια, ποτέ τους δεν ζητούσαν τίποτα. Καταλάβαιναν τις δυσκολίες. Μα τώρα, μέρες πού’ρχονταν η στέρηση γινόταν πιο χτυπητή. Και μέσα τους ξυπνούσε δυνατή η λαχτάρα για κάτι.

Το μεσαίο έσκυβε μια το κεφάλι και κοίταζε τα ξυπόλητα ποδαράκια του και μια το σήκωνε δειλά δειλά κατά τη μάνα του. Τέλος αποτόλμησε:

– Τα παπουτσάκια μαμά!…

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Διηγήματα, Κρήτη, Κομμουνιστικό κίνημα, Χριστούγεννα | Με ετικέτα: , , , , | 132 Σχόλια »

Κκκκ],κκκ,kκ

Posted by sarant στο 16 Απριλίου, 2021

Μην ανησυχείτε, δεν λιποθύμησα με το δάχτυλο κολλημένο στο πλήκτρο «κ», ούτε έπαθα κάτι ανάλογο με εκείνο που είχε πάθει ο Τραμπ, ό,τι κι αν ήταν, όταν έγραψε το διάσημο covfefe. Απλώς, βγάζω το άχτι μου.

Αλλά ας εξηγηθώ. Εδώ και πολύ καιρό, το πληκτρολόγιό μου είχε αρχίσει να πνέει τα λοίσθια. Πρώτα άρχισε να φαλτσάρει το πλήκτρο που βάζει τον τόνο -γι’ αυτό και πολλές λέξεις τις άφηνα άτονες, με αποτέλεσμα να εκνευρίζεται η μητέρα μου, που προσέχει όσα γράφω κάθε μέρα. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές ο τόνος έμπαινε. Ύστερα με αποχαιρέτησε και η δεξιά αγκύλη, ] -αλλά μικρό το κακό, αφού σπανιότατα χρησιμοποιείται. Μετά όμως τα πράγματα σοβάρεψαν διότι άρχισε να μην εμφανίζεται το γράμμα «κ» αλλά και το κόμμα «,».

Αν ήταν επιτραπέζιος υπολογιστής, θα αγόραζα καινούργιο πληκτρολόγιο -αλλά στο λάπτοπ δεν είναι τόσο απλό, πρέπει να παραγγείλεις και να το τοποθετήσει ο τεχνίτης. Παράγγειλα, αλλά χρειάστηκε να φύγω, και μετά αρρώστησα, οπότε έμεινα κανα μήνα με το ετοιμοθάνατο πληκτρολόγιο -και το κάππα ή το κόμμα το έβαζα με το πληκτρολόγιο οθόνης, πράγμα που έκανε την πληκτρολόγηση πολύ πιο επίπονη. Όταν έγραφα κείμενα στο Word, το κ το είχα στο κλίπμπορντ και το κόμμα το έβγαζα με μάκρο. Αλλά και πάλι, μπελάς ήταν.

Το κακό είναι ότι το κάππα είναι γράμμα αρκετά συχνό οπότε δεν μπορείς να το αποφύγεις. Μάλιστα, εμφανίζεται και στη συχνότερη ελληνική λέξη, που είναι βεβαίως το «και». Το χειρότερο, υπάρχει και στο όνομά μου, και μάλιστα τόσο στο όνομα όσο και στο επώνυμο! Στο λατινικό αλφάβητο θα ήταν ευκολότερο, αφού το k είναι σπάνιο και μπορεί στην ανάγκη να αντικατασταθεί από το c.

Ασυναίσθητα άρχισα να αλλάζω το κείμενο που θα έγραφα ώστε ν’ αποφύγω το δύστροπο κάππα και το μπελαλίδικο κόμμα. Έβαζα περισσότερες τελείες. Διάλεγα συνώνυμα χωρίς κάππα. Αλλά δεν μου άρεσε.

Η όλη κατάσταση θύμιζε τα λιπογράμματα, για τα οποία έχουμε γράψει παλιάαα στο ιστολόγιο (αργότερα στο βιβλίο μου «Η γλώσσα έχει κέφια»). Μια μέρα σκέφτηκα πώς θα ήταν η Πρέβεζα του Καρυωτάκη χωρίς κάππα κι έφτιαξα ένα τετράστιχο:

Θάνατος τ’ αγριοπούλια που χτυπιούνται
στους μαύρους τοίχους πάνω από τις στράτες.
Θάνατος οι συμβίες π’ αγαπιούνται
ωσάν να ξεφλουδίζανε πατάτες.

Αλλά το άφησα διότι υπάρχουν ολόκληροι στίχοι χωρίς κάππα που μένανε αμετάβλητοι -ενώ ας πούμε αν θες να φτιάξεις λιπογραμματική Πρέβεζα με άλφα είναι σαφώς πιο δύσκολο. Επίσης, γύρισα και έβαλα το καινούργιο πληκτρολόγιο, οπότε η περιπέτεια με το κάππα έκλεισε αισίως.

Για να τιμήσω όμως το γράμμα που με ταλαιπώρησε χωρίς να φταίει, θα του αφιερώσω το σημερινό άρθρο. (Οπότε εξηγείται και ο τίτλος, στον οποίο έχω βάλει και το Κ αλλά και τα ] και , που επίσης είχαν πρόβλημα στο παλιό πληκτρολόγιο).

Στο ιστολόγιο έχουμε βάλει άρθρα για μερικά γράμματα του αλφαβήτου -για όλα τα φωνήεντα καθώς και για το Π. Οπότε, συνεχίζω με το κάππα.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Αλφάβητο, Κομμουνιστικό κίνημα, Λεξικογραφικά | Με ετικέτα: , , , , , , | 155 Σχόλια »

Ο βενετσιάνικος καθρέφτης (διήγημα του Δημ. Σαραντάκου) – 3

Posted by sarant στο 23 Ιουνίου, 2020

Εδώ και λίγο καιρό άρχισα να δημοσιεύω στο ιστολόγιο, όπως πάντα κάθε δεύτερη Τρίτη και σε συνέχειες, τη νουβέλα «Ο βενετσιάνικος καθρέφτης» από το ομότιτλο βιβλίο του πατέρα μου, του Δημήτρη Σαραντάκου, που το είχε έτοιμο όταν αδόκητα έφυγε από τη ζωή πριν από οχτώ χρόνια και που το εκδώσαμε λίγο πριν κλείσει χρόνος από τον θάνατό του.

Η προηγούμενη, δεύτερη συνέχεια είναι εδώ.

Όπως αναφέρει ο πατέρας μου στον πρόλογο του βιβλίου, η δράση εκτυλίσσεται το 1995. Tα μέλη ενός συλλόγου αντιστασιακών μαθαίνουν ότι η Ματίνα, δραστήριο μέλος του συλλόγου, έχει πάθει κάτι σοβαρό. Ο αφηγητής αναλαμβάνει να την επισκεφτεί στην Αρκαδία όπου νοσηλεύεται.

Έχουμε περάσει στο δεύτερο κεφάλαιο, όπου η δράση δεν προχωρεί, αλλά ο αφηγητής θυμάται συζητήσεις, στις οποίες είχε πάρει μέρος και η Ματίνα, για τον υπαρκτό σοσιαλισμό, που τότε ήταν νωπή η κατάρρευση/ανατροπή του.

Το κεφάλαιο αυτό είναι μεγάλο κι έτσι το διαίρεσα σε δύο τμήματα, σήμερα βάζουμε το δεύτερο.

Μιαν άλλη φορά συζητούσαμε για την επανεμφάνιση του θρησκευτικού αισθήματος στις χώρες του τέως υπαρκτού σοσιαλισμού. Η Ματίνα ήταν πραγματικά εξοργισμένη αναφέροντας τις περιπτώσεις όχι μόνο συγκεκριμένων ηγετών, σαν τον Μαλένκοφ, που τελικά έγινε… ψάλτης ή σαν εκείνον τον μεθύστακα, τον Γέλτσιν, που πρότεινε την αγιοποίηση … των τελευταίων Ρωμανώφ, ή σαν τον Πούτιν που δεν αφήνει δοξολογία και λειτουργία, που να μην παραστεί ή σαν τον Αλίεφ του Αζερμπαϊτζάν που μας βγήκε ισλαμιστής, αλλά για πλήθος μεσαία στελέχη ή απλά μέλη του ΚΚΣΕ που μεταλλάχτηκαν σε πιστούς χριστιανούς

«Μα δεν καταλαβαίνεις» της είχε πει ο Μιχάλης γελώντας, «αυτοί τον μαρξισμό τον είχανε κάνει θρησκεία, οπότε είναι πολύ εύκολο από τη μια θρησκεία να περάσεις σε μιαν άλλη. Κάτι ανάλογο, προς την αντίθετη όμως κατεύθυνση, είχε γίνει και στη δεκαετία του ’20, όταν πολλοί βαθιά θρησκευόμενοι γίνανε ένθερμοι κομμουνιστές. Μια τέτοια περίπτωση μου φαίνεται πως αναφέρει ο Θεοτοκάς στην Αργώ».

«Λοιπόν, τώρα που το λες» πετάχτηκα εγώ, «θυμήθηκα πως όταν είχαμε πάει, το ’85 για τουρισμό στη Μόσχα και φυσικά περάσαμε μπροστά από τη σορό του Λένιν στο μαυσωλείο, ένιωσα πως οι περισσότεροι από αυτούς που στέκανε στην ουρά για να μπούνε στο μαυσωλείο, διακατέχονταν από αυτό το θρησκευτικό πνεύμα. Αυτοί δεν τιμούσανε τον ηγέτη μιας επανάστασης αλλά προσκυνούσαν ένα άγιο λείψανο. Αφού, οι φρουροί στην είσοδο δεν επιτρέψανε να μπει ένας τουρίστας, γιατί ήταν ατημέλητος και φορούσε σορτς, όπως κάνανε παλιά οι παπάδες μας, αν ήθελε να προσκυνήσει μια πιστή φορώντας παντελόνια ή σορτς».

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Δημήτρης Σαραντάκος, Διηγήματα, Κομμουνιστικό κίνημα | Με ετικέτα: , , | 119 Σχόλια »

Ο βενετσιάνικος καθρέφτης (διήγημα του Δημ. Σαραντάκου) – 2

Posted by sarant στο 9 Ιουνίου, 2020

Από την προπερασμένη Τρίτη άρχισα να δημοσιεύω στο ιστολόγιο, όπως πάντα κάθε δεύτερη Τρίτη και σε συνέχειες, τη νουβέλα «Ο βενετσιάνικος καθρέφτης» από το ομότιτλο βιβλίο του πατέρα μου, του Δημήτρη Σαραντάκου, που το είχε έτοιμο όταν αδόκητα έφυγε από τη ζωή πριν από οχτώ χρόνια και που το εκδώσαμε λίγο πριν κλείσει χρόνος από τον θάνατό του.

Η προηγούμενη, πρώτη συνέχεια είναι εδώ.

Όπως αναφέρει ο πατέρας μου στον πρόλογο του βιβλίου, η δράση εκτυλίσσεται το 1995. Tα μέλη ενός συλλόγου αντιστασιακών μαθαίνουν ότι η Ματίνα, δραστήριο μέλος του συλλόγου, έχει πάθει κάτι σοβαρό. Ο αφηγητής αναλαμβάνει να την επισκεφτεί στην Αρκαδία όπου νοσηλεύεται.

Σήμερα περνάμε στο δεύτερο κεφάλαιο, όπου η δράση δεν προχωρεί, αλλά ο αφηγητής θυμάται συζητήσεις, στις οποίες είχε πάρει μέρος και η Ματίνα, για τον υπαρκτό σοσιαλισμό, που τότε ήταν νωπή η κατάρρευση/ανατροπή του.

Το κεφάλαιο αυτό είναι μεγάλο κι έτσι το διαίρεσα σε δύο τμήματα.

 

2

Αυτά γίνανε Τετάρτη και επειδή την επομένη είχαμε το «παρά-ΚΑΠΗ», όπως λέει χωρατεύοντας ο Μιχάλης τις τακτικές εβδομαδιαίες συνάξεις μας στην «Αίγλη» του Ζαππείου, αποφάσισα να φύγω την Παρασκευή. Είχα σκεφτεί να πάω με το αμάξι μου, παρά τις έντονες αντιρρήσεις της Κικής, που φρονεί πως είμαι πολύ μεγάλος πια, για να οδηγώ πολλές ώρες και σε άγνωστες διαδρομές. Έδωσα μια ψευτομάχη και φυσικά, τελικά υποχώρησα, για τρεις λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι το απόφθεγμα του Μιχάλη, που το έχω ενστερνιστεί: «Ο έξυπνος σύζυγος κάνει πάντα, και με απολύτως ελεύθερη βούληση, αυτό που θέλει η γυναίκα του». Ο δεύτερος είναι πως όντως με κουράζει η πολύωρη οδήγηση. Και ο τρίτος και κυριότερος, η σκέψη πως δεν ήξερα αν η Αναστασία οδηγούσε και θα μπορούσε να φέρει πίσω το αμάξι της Ματίνας, μια και η τελευταία δε θα πρέπει να ήταν σε θέση να οδηγήσει.

Στη συζήτηση που είχαμε στην «Αίγλη» οι οχτώ φίλοι, θυμηθήκαμε πολλά σχετικά με τη Ματίνα. Η εικασία του Γιάννη, πως πρόκειται για κάτι το ψυχολογικό, απορρίφθηκε γιατί όλοι συμφωνήσαμε πως είναι μια χαρά βολεμένη. Έχει δικό της σπίτι στη Νέα Σμύρνη, ένα εξοχικό από κοινού με την αδερφή της στο Δήλεσι και παίρνει καλή σύνταξη. Δεν της λείπει τίποτα κι ας μην έκανε δική της οικογένεια.

Εκείνη την ώρα συμφώνησα κι εγώ πως δεν πρέπει να είναι ψυχολογική η αιτία, αλλά όταν το ξανασκέφτηκα άρχισα να έχω αμφιβολίες. Και σε μένα είχε διηγηθεί αρκετά από τη ζωή της η Ματίνα, καθώς είμαι από τους πιο παλιούς και στενούς φίλους της. Παρά τη ζωηράδα, τη ζωντάνια, την ενεργητικότητά και γενικώς την ιλαρή διάθεσή της, είχα διαγνώσει πως πίσω από την όψη αυτή κρυβόταν μια βαθιά μελαγχολία και απογοήτευση, που πάντα μου έκανε εντύπωση. Και αυτό το είχα παρατηρήσει πολύ πριν το ’89. Πολλές φορές μου έλεγε:

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Δημήτρης Σαραντάκος, Διηγήματα, Εμφύλιος, Κομμουνιστικό κίνημα | Με ετικέτα: , | 58 Σχόλια »

Ερυθροί και κόκκινοι

Posted by sarant στο 29 Ιανουαρίου, 2020

Την αφορμή για το σημερινό σημείωμα την παίρνω από την πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού στο Άουσβιτς, που το επισκέφτηκε με την ευκαιρία των 75 χρόνων από την απελευθέρωση του ναζιστικού αυτού στρατοπέδου. Είπε λοιπόν, ανάμεσα σ’ άλλα, ο Κ. Μητσοτάκης: 75 χρόνια μετά την απελευθέρωση από τον Ερυθρό Στρατό, αυτού του χώρου, θα πρέπει όλοι μας να δώσουμε αυτή την ιερή δέσμευση να μην ξεχάσουμε ποτέ αυτό το οποίο συνέβη εδώ.

Δεν θα διαφωνούσε κανείς στο περιεχόμενο της δήλωσης, αλλά παραξένεψε η αναφορά σε «Ερυθρό Στρατό», αντί του καθιερωμένου «Κόκκινος Στρατός». Τόσο πολύ παραξένεψε, που μπέρδεψε και τον εργαζόμενο της ΕΡΤ που έφτιαχνε τα σουπεράκια και τον οδήγησε στην κωμική γκάφα να γράψει για… Ερυθρό Σταυρό που απελευθέρωσε το Άουσβιτς.

(Στο Διαδίκτυο, όπου έγινε ένα μικρό πάρτι, κυκλοφόρησαν και μιμίδια με τη γνωστή φωτογραφία του φαντάρου να υψώνει στο Ράιχσταγκ όχι τη σημαία με το σφυροδρέπανο αλλά τη σημαία του Ερυθρού Σταυρού!)

Θα μου πείτε, είναι λάθος να πούμε για «Ερυθρό Στρατό»; Όχι, τυπικά λάθος δεν είναι, απλώς είναι ασυνήθιστο, παρόλο που ερυθρός και κόκκινος είναι το ίδιο πράγμα, με διαφορά ύφους και επιπέδου λογιότητας. Λέμε Ερυθρός Σταυρός και όχι Κόκκινος Σταυρός. Στην περίπτωση του Κόκκινου Στρατού βέβαια δεν υπάρχει επίσημη ελληνική ονομασία, αφού πρόκειται για μεταφρασμένο όρο, αλλά και πάλι το Κόκκινος Στρατός είναι το συχνότερο, όπως και για τη σέρβικη ομάδα έχει επικρατήσει να τη λέμε Ερυθρός Αστέρας και όχι Κόκκινος Αστέρας ή λέγαμε για Ερυθρές Ταξιαρχίες και όχι για Κόκκινες. Για να πάμε και σε απλά δίλεκτα και όχι ονομασίες, λέμε π.χ. κόκκινες γραμμές και όχι ερυθρές γραμμές, κόκκινα δάνεια και όχι ερυθρά δάνεια.

Νομίζω πως ο κ. Μητσοτάκης κατέφυγε στη λογιότερη μορφή για ευπρεπισμό και εξουδετέρωση της οξύτητας που κουβαλάει η λέξη «κόκκινος» -ένα είδος ευφημισμού· ξέρουμε άλλωστε πως η καθαρεύουσα προσφέρεται για ευφημισμό. Αλλά, είπαμε, δεν είναι λάθος.

Όχι μόνο δεν είναι λάθος, αλλά και ο όρος «Ερυθρός Στρατός» σποραδικά χρησιμοποιείται στην εποχή μας και καταγράφεται, ως δεύτερος όρος, στο Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας.

Κάποιοι βρήκαν ότι στο ταξιδιωτικό έργο του Καζαντζάκη «Ρουσία» γίνεται αναφορά σε Ερυθρό Στρατό, αλλά στη δεκαετία του 1920 ήταν πολύ συχνότερη αυτή η ονομασία -βλέπουμε εδώ το απόσπασμα του Ριζοσπάστη:

Βλέπετε, στη δεκαετία του 1920, ο Ριζοσπάστης γραφόταν σε απλή καθαρεύουσα [το ξέρω ότι χρωστάω άρθρο για το θέμα αυτό], οπότε έγραφε για «ερυθρό στρατό» όπως έγραφε και «ηδυνήθην να λάβω πληροφορίας». Δεν είναι κριτήριο αυτό για το σήμερα.

Αλλά, όπως είπα, και σήμερα χρησιμοποιείται σποραδικά η ονομασία «Ερυθρός Στρατός» και μάλιστα όχι μόνο από συντηρητικούς αλλά και από (ιδιόρρυθμους έστω) κομμουνιστές, ή τουλάχιστον έχει χρησιμοποιηθεί από τη Λιάνα Κανέλλη, η οποία σε αγόρευσή της στη Βουλή είπε για «Ερυθρό Στρατό και Ερυθρά Πλατεία» -ενώ την πασίγνωστη πλατεία της Μόσχας οι περισσότεροι τη λέμε Κόκκινη Πλατεία. Αλλά και ο ίδιος ο Ριζοσπάστης έχει, μετρημένες στα δάχτυλα πάντως, αναφορές σε «Ερυθρό Στρατό«.

Κι έτσι, ενώ δεν είναι λάθος η αναφορά σε «Ερυθρό Στρατό», δεν παύει να ξενίζει -τόσο ώστε να σχολιαστεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να μου δώσει αφορμή να γράψω σχεδόν 500 λέξεις.

Αλλά δεν θα τελειώσω εδώ. Αφού κάναμε την αρχή, ας κοκκινολογήσουμε ή ας ερυθρολογήσουμε. Παίρνω υλικό από ένα παλιότερο άρθρο, και προσθέτω κι άλλα.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Επικαιρότητα, ΕΣΣΔ, Ιστορίες λέξεων, Κομμουνιστικό κίνημα, Χρώματα | Με ετικέτα: , , , , | 288 Σχόλια »

Στη γιορτή της Ουμανιτέ

Posted by sarant στο 20 Σεπτεμβρίου, 2019

Το περασμένο Σάββατο σας είχα ενημερώσει, διότι το ιστολόγιο δεν κρατάει (πολλά) μυστικά, ότι ταξίδεψα στα περίχωρα του Παρισιού. Είχα πάει στη γιορτή της Ουμανιτέ, της ιστορικής εφημερίδας του Κομμουνιστικού Κόμματος Γαλλίας. Ιστορική, διότι μετράει 115 χρόνια ζωής: την ίδρυσε το 1904 ο Ζαν Ζορές, ο σοσιαλιστής ηγέτης που έπεσε δολοφονημένος από έναν εθνικιστή το 1914· από το 1920 έγινε όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος, και εξακολουθεί ως σήμερα να βρίσκεται πολύ κοντά του.

Η γιορτή της Ουμανιτέ τα τελευταία χρόνια γίνεται σε ένα πάρκο κοντά στην Κουρνέβ, έναν από τους σχετικά λίγους πλέον δήμους της περιφέρειας του Παρισιού, της κάποτε «κόκκινης ζώνης», που εξακολουθούν να έχουν κομμουνιστή δήμαρχο. Το κάποτε κραταιό Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας έχει τα τελευταία 35 χρόνια μπει σε περίοδο αργής αλλ’ αδυσώπητης παρακμής -στις πρόσφατες ευρωεκλογές έμεινε στο 2,5% αν και στις εθνικές εκλογές, εξαιτίας του ιδιόμορφου γαλλικού εκλογικού συστήματος με μονοεδρικές περιφέρειες και εκλογή σε δύο γύρους, διατηρεί ακόμα κοινοβουλευτική ομάδα, έστω και με δυσκολία. Ωστόσο, όπως τα παλιά αρχοντικά που έχουν ρημάξει αλλά ακόμα στέκουν όρθια, έχει κάτι κρατήσει από τα παλιά μεγαλεία.

Ουμανιτέ, humanité, θα πει «ανθρωπότητα», αλλά θα πει και «ανθρωπιά». Οι Γάλλοι αγαπούν να συγκόπτουν τις μεγάλες λέξεις, οπότε χαϊδευτικά τη λένε «Ουμά», Huma. Τη γιορτή της Ουμανιτέ τη λένε Fête de l’Huma. Η γιορτή της Ουμανιτέ αποτέλεσε το πρότυπο για το φεστιβάλ της ΚΝΕ μετά τη δικτατορία, και, εμμέσως, για όλες τις γιορτές νεολαίας των άλλων κομμάτων, που αντέγραψαν το φεστιβάλ της ΚΝΕ. Η ψυχή πίσω από το πρώτο φεστιβάλ της ΚΝΕ ήταν η Ιωάννα Καρυστιάνη (και άλλοι πολλοί που κακώς δεν τους αναφέρω). Πήγαινα ανελλιπώς σε όλα τα φεστιβάλ της ΚΝΕ μέχρι που έφυγα από την Ελλάδα, συνήθως μάλιστα συμμετείχα και στο στήσιμο ή το ξεστήσιμο. Τώρα πηγαίνω σπάνια, δεν είμαι στην Ελλάδα στα τέλη Σεπτεμβρίου -μια αναπλήρωση είναι κι η γιορτή της Ουμά.

Η γιορτή δεν είναι μόνο πολιτικό γεγονός, είναι και καλλιτεχνικό -εμφανίζονται γνωστά ονόματα. Πρόπερσι, που είχα επίσης πάει, ήταν ο Ίγκι Ποπ και πολλοί άλλοι. Τους φετινούς δεν τους ήξερα, διότι από ξένη μουσική έχω μείνει στους Τζένεσις -πάντως στην κεντρική σκηνή, από νωρίς που πέρασα, γινόταν το αδιαχώρητο. Φυσικά υπάρχει εισιτήριο και όχι ευκαταφρόνητο: 49 ευρώ για το τριήμερο που κρατάει η γιορτή, που δεν είναι πολλά αν πας και τις τρεις μέρες αλλά και μία μέρα να πας πάλι 49 δίνεις. Βέβαια, οι οργανώσεις του κόμματος δίνουν σε προπώληση εισιτήρια κάπου στα 28 ευρώ αλλά εγώ το αποφάσισα τελευταία στιγμή να πάω.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Γαλλία, Κομμουνιστικό κίνημα, Προσωπικά, Παρίσι, Ταξιδιωτικά | Με ετικέτα: , , , , , , , , , , , | 108 Σχόλια »

Η καταπαχτή (από τα απομνημονεύματα του Τάκη Μπενά)

Posted by sarant στο 23 Ιουνίου, 2019

Πλήρης ημερών και αγώνων έφυγε τις προάλλες από τη ζωή ο σ. Τάκης Μπενάς. Γεννημένος στον Πειραιά το 1925 συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση μέσα από την ΕΠΟΝ και το ΕΑΜ, καταδικάστηκε σε θάνατο στον εμφύλιο, έμεινε 12 χρόνια στις φυλακές ως το 1960, οπότε δραστηριοποιήθηκε στη νεολαία ΕΔΑ και το 1964 ανέλαβε γραμματέας της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη. Καταδικάστηκε και πάλι, αυτή τη φορά σε ισόβια από τη χούντα, και έμεινε στα Γιούρα ως τον Ιούλιο του 1974. Στη διάσπαση του 1968 τάχθηκε με το ΚΚΕ εσωτ. και στη συνέχεια με το ΚΚΕ εσ-Α.Α. Πρωταγωνίστησε στην ίδρυση της εφημερίδας Εποχή και ήταν ιδρυτικό μέλος του ΣΥΡΙΖΑ.

Δεν είχα την τύχη να γνωρίσω καλά τον Τάκη Μπενά, παρόλο που είμαστε… συναπόφοιτοι, αφού βγάλαμε κι οι δύο την Ιωνιδειο στον Πειραιά. Ήμουν άλλωστε με το ΚΚΕ τότε. Μια φορά που χρειαζόμουν κάτι λεξιλογικό για την εποχή της απελευθέρωσης του είχα τηλεφωνήσει και με βοήθησε.

Ο φίλος Βασίλης Παπαστεργίου ανέβασε στο Φέισμπουκ ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Τάκη Μπενά «Της Κατοχής», που κυκλοφόρησε το 1990 από το Θεμέλιο, που δείχνει από τι πέρασε εκείνη η γενιά. Μια και δεν υπάρχει στο Διαδικτυο, το ψηφιοποιώ και το παρουσιάζω σήμερα, εις μνήμην.

Θυμίζω επίσης ότι στις 2μμ έως τις 4μμ στον σταθμό Στο Κοκκινο 105.5 θα ακουστούν αποσπάσματα από μεγάλη συνέντευξη που είχε δώσει το 2012 ο Τάκης Μπενάς στον Αλέξη Βάκη και τον Αντώνη Φράγκο.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Αναμνήσεις, Εθνική αντίσταση, Εις μνήμην, Κατοχή, Κομμουνιστικό κίνημα, Πειραϊκά | Με ετικέτα: , , , , , , , | 82 Σχόλια »

Ποιήματα για τον Στάλιν

Posted by sarant στο 10 Μαρτίου, 2019

Την Τρίτη που μας πέρασε συμπληρώθηκαν 66 χρόνια από τον θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν, του ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης που σύνδεσε το όνομά του με την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, με τη συντριβή του φασισμού και του ναζισμού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και με εγκλήματα, εκκαθαρίσεις της παλιάς φρουράς των μπολσεβίκων και παραβιάσεις της σοσιαλιστικής νομιμότητας και με το φαινόμενο που ονομάστηκε προσωπολατρία και που δύσκολα συμβιβάζεται με το απελευθερωτικό όραμα του κομμουνισμού.

Ο Στάλιν πέθανε πριν απο 66 χρονια, αλλά το όνομά του ακούγεται ολοένα και περισσότερο στις μέρες μας, πολύ περισσότερο απ’ όσο ακουγόταν π.χ. στη δεκαετία του 1980. Αφενός ακούγεται πολύ επειδή το ΚΚΕ έχει ας πούμε αποκαταστήσει το όνομά του, έχει επανεκδώσει τα έργα του και τον τιμά μέσα από τα έντυπά του, σε αντίθεση με το ΚΚΕ της περιόδου Φλωράκη, κατά την οποια ο Ριζοσπάστης σπανιότατα εκανε λόγο για τον Στάλιν.

Κυρίως όμως ο Στάλιν και ο σταλινισμός ακούγεται σαν σκιάχτρο, από τους αντίπαλους της αριστεράς, που τον χρησιμοποιούν για να συκοφαντήσουν συλλήβδην την αριστερά για ανελεύθερη, αυταρχική και αιμοβόρα. Βέβαια, όταν όλοι οι καταπιεστές και οι απατεώνες της εποχής μας χρησιμοποιούν τον Στάλιν με τον τρόπο αυτό, κάθε τίμιος άνθρωπος αισθάνεται τον πειρασμό να συμπεράνει πως δεν θα ήταν και τόσο κακός ο σύντροφος με το μουστάκι.

Σήμερα όμως είναι Κυριακή, μέρα λογοτεχνίας. Οπότε, σκέφτομαι πως δεν θα ήταν κακή ιδέα να δούμε μερικά ποιήματα που γράφτηκαν για τον Στάλιν.

Το έναυσμα μού το έδωσε ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, που έγραψε προχτές επιφυλλίδα, ακριβώς, με τίτλο «Πέθανε ή δεν πέθανε ο Στάλιν;» στην οποία αναφέρεται περιπαιχτικά στα ποιήματα που έγραψαν μεγάλοι ποιητές, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Πάμπλο Νερούδα και ο Ραφαέλ Αλμπέρτι, για τον θάνατο του Στάλιν. Οπότε, σκέφτηκα να δώσω στον κύριο Τάκη την ευκαιρία να ειρωνευτεί και άλλα ονόματα της ελληνικής λογοτεχνίας.

Το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου για τον θάνατο του Στάλιν είναι πασίγνωστο χωρίς κανείς να το έχει διαβάσει, κυκλοφορεί σε διάφορα σημεία του Διαδικτύου, αν και απ’ όσο ξέρω ο ποιητής δεν το συμπεριέλαβε σε κάποιο βιβλίο του. Υπάρχει, για παράδειγμα, εδώ, αλλά δεν ξέρω αν είναι ολόκληρο.

Λιγότερο γνωστό είναι το ποίημα που έγραψε με την ίδια ευκαιρία ο Τάσος Λειβαδίτης. Είναι λιγότερο γνωστό επειδή ο Λειβαδίτης μετά τη μεταπολίτευση δεν ήταν χρήσιμος στόχος. Ο Ρίτσος ήταν στόχος, που είχε ταχθεί με το ΚΚΕ, που, αντίστροφα απ’ό,τι τώρα, ήταν το πιο ενοχλητικό κόμμα της Αριστεράς.

Το ποίημα δημοσιεύτηκε στην Αυγή την Κυριακή 8 Μαρτίου 1953. Δεν το βρήκα ολόκληρο κάπόυ, οπότε το παραθέτω σε μορφή εικόνας:

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Επετειακά, ΕΣΣΔ, Εις μνήμην, Κομμουνιστικό κίνημα, Ποίηση | Με ετικέτα: , , , , , , , | 150 Σχόλια »

100 χρόνια ΚΚΕ

Posted by sarant στο 19 Νοεμβρίου, 2018

Η 17η Νοεμβρίου είναι βέβαια η επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου το 1973 και πολύ σωστά γιορτάζεται, κι ας λέει ό,τι θέλει ο σύνδεσμος ιδιοκτητών ιδιωτικών σχολείων, ωστόσo προχτές είχαμε και μιαν άλλη επέτειο, όχι υποδεέστερη σε σημασία από αυτήν που γιορτάσαμε.

Εννοώ τα 100 χρόνια του ΚΚΕ, που γιορτάστηκαν επίσης, ή μάλλον γιορτάζονται εδώ και πολλούς μήνες με σειρά λαμπρών εκδηλώσεων από το ΚΚΕ, που δίκαια καμαρώνει για την επέτειο -που το καθιστά, και με μεγάλη διαφορά, το μακροβιότερο ελληνικό κόμμα, αφού μπροστά του τα άλλα ελληνικά κόμματα είναι σχεδόν μειράκια, έχοντας γεννηθεί όλα μετά τη μεταπολίτευση -το 1974 το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ, ενώ για τον ΣΥΡΙΖΑ, που ιδρύθηκε το 2004 ως συνασπισμός και το 2013 ως ενιαίο κόμμα, θα μπορούσαμε να δεχτούμε ότι ανάγεται στο 1991 με τη συγκρότηση σε κόμμα του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, αλλά θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε ότι αποτελεί μετεξέλιξη αποκλειστικά του ΚΚΕ εσ. (οπότε θα τον χρονολογούσαμε στο 1968).

Όμως πλατειάζω. Το ΚΚΕ είναι το μακροβιότερο ελληνικό κόμμα και γιόρτασε προχτές τα 100 του χρόνια, και καθώς είναι ένα κόμμα που έχει αφήσει τη σφραγίδα του στην ελληνική πολιτική ζωή αλλά και στην προσωπική ζωή εκατομμυρίων Ελλήνων, μαζι και τη δική μου, θέλησα να του αφιερώσω το σημερινό άρθρο.

Αν θέλουμε να είμαστε σχολαστικοί με τις λεπτομέρειες, στις 17.11.1918 δεν ιδρύθηκε το ΚΚΕ αλλά το ΣΕΚΕ, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (όχι «Ελλάδας»). Ακριβέστερα, από 17 έως 23 Νοεμβρίου 1918 έγινε στον Πειραιά, σε ένα κτίριο όπου μέχρι πρόσφατα στεγάζονταν τα γραφεία της ΠΕΜΕΝ, το Α’ Ελληνικόν Σοσιαλιστικόν Συνέδριον στο οποίο αντιπροσωπεύτηκαν περίπου 1000 οργανωμένοι σοσιαλιστές από τις σοσιαλιστικές οργανώσεις Αθήνας, Πειραιά, Βόλου, Κέρκυρας, Καβάλας, τη Φεντερασιόν της Θεσσαλονίκης, από τα σοσιαλιστικά κέντρα Αθήνας, Λάρισας και Βόλου και από μορφωτικούς ομίλους Αθήνας, Πειραιά και Βόλου καθώς και από τις εφημερίδες Εργατικός Αγών, Σοσιαλισμός και Αβάντι. Το συνέδριο αποφάσισε την ίδρυση του ΣΕΚΕ, έστειλε ψήφισμα συμπαράστασης στη Σοβιετική Ρωσία και κατάγγειλε τη σχεδιαζόμενη επέμβαση της Αντάντ ενάντιά της. Αναλυτικά για την ίδρυση του ΚΚΕ μπορείτε να δείτε σε ένα παλιό άρθρο του Γιώργου Πετρόπουλου στον Ριζοσπάστη.

Το ΣΕΚΕ ήταν κόμμα σοσιαλιστικό-εργατικό, όχι κομμουνιστικό -άλλωστε τα κομμουνιστικά κόμματα τότε άρχιζαν να γεννιούνται. Κάποιοι από τους συνέδρους του 1918 ήταν βενιζελικοί. Τυπικά μάλιστα το ΣΕΚΕ γράφτηκε ως μέλος στη Β’ Διεθνή (τη Σοσιαλιστική) αλλά τον Μάιο του 1919 αποχώρησε και ζήτησε να γραφτεί στην Κομμουνιστική Διεθνή. Η απόφαση αυτή πάρθηκε ύστερα από σφοδρές εσωτερικές συγκρούσεις, και ειχε καθοριστική επίδραση στον χαρακτηρα του κόμματος, το οποίο από το 1921 και μετά προσθέτει στον τίτλο του, σε παρένθεση, τη λέξη «Κομμουνιστικό», με τη σύντμηση ΣΕΚΕ (Κ). Τελικά, το ΣΕΚΕ μετονομάστηκε επίσημα σε ΚΚΕ εξι χρόνια αργότερα, σε συνέδριο που έγινε τον Νοέμβριο του 1924.

Το ΣΕΚΕ πήρε πρώτη φορά μέρος σε εκλογές την 1.11.1920, στις εκλογές στις οποίες ηττήθηκε ο Βενιζέλος και που θεωρείται (κακώς, κατά τη γνώμη μου) ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Υπάρχει εδώ ένας μύθος, ότι το ΣΕΚΕ συνεργάστηκε με τη βασιλόφρονα παράταξη, αλλά κατά τη γνωμη μου δεν στηρίζεται σε ισχυρά στοιχεία. Περισσότερα, στο άρθρο μας εδώ. Το ΣΕΚΕ τότε δεν εξέλεξε βουλευτή (το σύστημα ηταν πλειοψηφικό, με σφαιρίδιο πλην Θράκης). Ωστόσο, το 1918 το ΣΕΚΕ «γεννήθηκε» έχοντας δύο βουλευτές, τους σοσιαλιστές Αλβέρτο Κουριέλ και Αριστοτέλη Σίδερη που είχαν εκλεγεί στις εκλογές του 1915 με τη Φεντερασιόν και που από το 1917 συμμετείχαν στη «νεκραναστημένη» Βουλή μετά την εκδίωξη του Κωνσταντίνου από τον θρόνο.

Συνδέουμε το ΚΚΕ με την εφημερίδα Ριζοσπάστης, που είναι το όργανό του εδώ και πολλές δεκαετίες, όμως ο Ριζοσπάστης είναι παλαιότερος του κόμματος και δεν συνδέθηκε μαζί του από την πρώτη στιγμή. Με τη μορφή που τον εννοούμε σήμερα, ο Ριζοσπάστης άρχισε να κυκλοφορεί στην Αθήνα στις 23 Ιουλίου 1917 ως πρωινή ημερήσια εφημερίδα που αυτοπροσδιοριζόταν ως «Εφημερίς δημοκρατικών αρχών». (Είχε προηγηθεί η έκδοση του Ριζοσπάστη στη Θεσσαλονίκη από τον Πετσόπουλο το 1916, ενώ με τον ίδιο τίτλο είχε κυκλοφορήσει δημοκρατική εφημερίδα του Φιλάρετου το 1908, οι λεπτομέρειες εδώ). Ο Πετσόπουλος και ο Ριζοσπάστης αντιμετώπισαν ευνοϊκά την ίδρυση του νέου κόμματος.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Επετειακά, Κομμουνιστικό κίνημα, Πρόσφατη ιστορία | Με ετικέτα: , , , , , , | 279 Σχόλια »