Ψυλλολόι 222 (του Κώστα Παπαθανασίου)

Πριν από λίγο καιρό είχα δηλώσει, σε κάποιο σχόλιο, ότι  μ’ αρέσουν οι προπαροξύτονες ομοιοκαταληξίες. Ο φίλος  μας ο Κώστας Παπαθανασίου το πρόσεξε και μου έστειλε το αριστουργηματικό στιχούργημα που θα διαβάσετε σήμερα, το οποίο απαρτίζεται από, ούτε λίγο ούτε πολύ, 222 προπαροξύτονες ομοιοκαταληξίες, κάτι  που σίγουρα θα σπάει κάποιο (ή κάποια) ρεκόρ  στον τομέα.

Σκέφτηκα ότι σήμερα, του Αγίου Πνεύματος, αργία για κάποιους  αλλά όχι για όλους, ταιριάζει να διαβάσουμε κάτι πνευματώδες. Μετά το στιχούργημα ακολουθεί, εν είδει επιμέτρου, μια αναφορά στον μικρό Νικόλα των Γκοσινί και Σεμπέ (συμβατική μεταγραφή) που κι αυτή έχει αναφορές στο 22 και στο 222. 

Άρθρο για τα λεξιλογικά του ψύλλου δεν έχουμε -ευκαιρία να γράψω στο μέλλον.

ΨΥΛΛΟΛÓΙ-222
“For want of a nail […] a kingdom fell,/ and all for want of a nail.”— Unknown
“∆ευτέρα | 15 Αυγούστου | Κοίμησις της Θεοτόκου — | οι πεταλωτές | άφησαν τ’ άσπρα μου άλογα | απετάλωτα|
τ’ ασημένια πέταλα τα κρέμασα | στου σπιτιού τ’ ανώφλι.”— Γιάννης Ρίτσος,“Μικρό Αγιολόγιο μηνός Αυγούστου”

Α’
Το υψηλό αν ψυλλιάζεσαι/ τα ψιλά στοχάζεσαι
όπως: πρέπον μέταλλο/ και για ψύλλου πέταλο
με καρφιά για μύγα σου/ ίδια με ενός Πήγασου
μεθ’ ηνίων τέντωμα/ όσο για όλα τα έντομα
(που αν τσιμπάνε κ’ έντιμα/ έχουν σέλας κέντημα
με όμορφα καρυόφυλλα/ όπως η δροσόφιλα)
Ψάχνεις: Πώς θα εξέλισσα/ για.. πέλμα από μέλισσα,
γόβα σε στιλ Ρόκοκό/ για έναν γυρεόκοκκο
ή, σόλα για μπάμπουρα/ που μεθά στα τσάμπουρα
τραγουδώντας «θάμπωσα/ με φιλιά σου κάμποσα»;
Πώς για κρίνου –αθόρυβα–/ νέκταρ, θε να χόρευα
με σκαρπίνια δίπατα/ που δεν κόβουν τα ήπατα
μα ιστορούν πώς πέταξα/ με χαλιά ολομέταξα;
Και πώς θ’ αναδείκνυα/ σε μπαλέτα κύκνεια
για ερωδιών υπόδυση/ μιάν ‘άπαιχτη’ υπόδηση;
Ποιο τακούνι, τζάνερα/ σαν πατά, ολοφάνερα
θα γυρνάει νερόμυλο/ με δάκρυ κορόμηλο;
Ποία τζαγκία παμπάλαια/ με Εγγραφών Κεφάλαια
κάνουν ρήση-απόστημα/ παπουτσάκια νόστιμα;
Τί είδους πόδι, τσόκαρο/ σαν φοράει ολόχαρο,
αψηφάει καί δόκανο/ καί χάρου μονόκαννο;
Πόση, ψηλολέλεκο,/ για ένα αστραποπέλεκο,
θέλει φιάπας γείωση/ ώστε νάχει μείωση
ρεύματος και ατάραχο/ να κοιτά όποιον πάροχο;
Ποια λαμπρίτσα κόκκινη/ μαυροβούλα, υπό, κινεί
σε Άδη σκλαβοπάζαρο / Λευτεριά για Λάζαρο
με καρδιάς ανάταξη/ για μαυρίλας πάταξη;
Ποιου ζουδιού πατούμενο,/ γίνεται πετούμενο
να άγει και τ’ αφτέρωτα/ σε αετώματα Έρωτα–
ερωτήματα άπειρα/ απαντώντας διάπυρα;
Πώς, μερμήγκι, τζίτζικα/ άμα ακούσει, στρίντζικα
ίχνη αφήνει κόθορνου/ σε συκιά με πόθο ορνού;
Ποιο αλογάκι -μπόρεσε-/ Παναγιάς, σαν φόρεσε
μοσχοκάρφια, και ύπατο/ Γολγοθά ως περίπατο
και στεφάνι αγκάθινο/ σαν καπέλο ψάθινο;
Ποιας μελίγκρας μύηση/ σε μουσίτσας ποίηση
με Όνειρο ολοζώντανο/ και Έγνοιας μαγιοβότανο,
κάνει και περίττωμα,/ που πατεί, μελίτωμα,
παίζει βαλσαμόχορτο/ σαν ούτι διπλόχορδο,
βάζει αλατοπίπερο/ στης ζωής τον ύπερο;
Ποιο ζουζούνι μπράτιμο/ με ψιλόβροχο άτιμο
θα’ χε κανιά γλήγουρα/ σε πασούμια σίγουρα
να πει “γαίμα πρόκαμα/ και-με συννεφόκαμα”;
Ποιο για εφόδου πρόσταγμα/ πόδεμα, ως απόσταγμα
γλώσσας, βρίσκει γλύκασμα/ με όρχησης μετείκασμα;
Πώς ξορκίζεις σκάνδαλο/ από μονοσάνδαλο
άκαρι Οίκου απ’ Άριο,/ που τσιμπάει μακάριο..
(σαν, μιμούμενο Ίκαρο,/ γεροντοπαλίκαρο,
ή, πετροχελίδονο,/ ξόανο φιλήδονο)
..ή Ήφαιστου-Άρη ζώδιο/ με όμαιμο οιδιπόδειο
όπου τύφλα και οίδημα/ είν’ αδέλφια δίδυμα–
κι η Μητέρα-Θέαινα,/ Γαία, αιώνια γέεννα;
..Ίχνη αχόρταγου άποικου–/ βαθιά, Κόσμου κάλπικου,
μελετάς και ως ντρέπεσαι/ (διότι ακρίς Λόγου έπεσε
με παπούτσια σίδερο),/ λες με χλίψη-αντίδερο:

Advertisement

Λεξιλογώντας με τον Αστερίξ τον Γαλάτη

Όπως θα θυμούνται οι τακτικοί αναγνώστες, το ιστολόγιο έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό να παρουσιάζει τις 24 περιπέτειες που συνδημιούργησαν ο Ρενέ Γκοσινί και ο Αλμπέρ Ουντερζό, αφού πιστεύω, έστω και με μια δόση υπερβολής, ότι οι 24 αυτοι τόμοι του Αστερίξ είναι μια από τις σημαντικότερες προσφορές της Γαλλίας στον παγκόσμιο πολιτισμό μεταπολεμικά. Η αλήθεια είναι πως ο ρυθμός της παρουσίασης έχει αραιώσει πολύ.

Η περιπέτεια που θα παρουσιάσω σήμερα είναι η 21η από τις 24, δηλαδή έχουμε πια μπει στην τελική ευθεία.

Ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο του 2014, με μια παρουσίαση της περιπέτειας Αστερίξ στους Βρετανούς και μετά με μια γενική παρουσίαση των πρωταγωνιστών του κόμικς. Τον Δεκέμβριο είχαμε τη δεύτερη περιπέτεια, την Κατοικία των θεών, τον Φλεβάρη 2015 είδαμε τον Μάγο (ή Μάντη) ενώ στα τέλη Απριλίου παρουσίασα τον «Αστερίξ στη χώρα των Ελβετών». Τέλη Ιουνίου 2015 παρουσιάστηκε Ο αγώνας των αρχηγών, η πέμπτη περιπέτεια της σειράς. O κύκλος συνεχίστηκε στα μέσα Οκτωβρίου με τον Αστερίξ στην Κορσική και η τελευταία δημοσίευση για το 2015 ήταν την παραμονή των Χριστουγέννων με τον Αστερίξ Λεγεωνάριο. Το 2016 ξεκίνησε με την περιπέτεια Οβελίξ και σία τον Φλεβάρη, ενώ τον Απρίλιο ανέβασα το Δώρο του Καίσαρα. Ξαναπιάσαμε το νήμα τον Οκτώβριο με την Ασπίδα της Αρβέρνης. ενώ τον Δεκέμβριο ακολούθησε το Χρυσό δρεπάνι. Πρώτη περιπέτεια του 2017, τον Φλεβάρη, ήταν το Μεγάλο ταξίδι, που συμπλήρωσε την πρώτη δωδεκάδα. Στη δεύτερη δωδεκάδα μπήκαμε τον Απρίλιο, με την περιπέτεια «Ο Αστερίξ και η Κλεοπάτρα». Μετά αραίωσαν οι ρυθμοί. Τον Αύγουστο του 2017 παρουσιάστηκε η περιπέτεια «Ο Αστερίξ και οι Γότθοι» ενώ τον Δεκέμβριο είχαμε ένα εμβόλιμο άρθρο, αφού παρουσιάσαμε την καινούργια (χωρίς Γκοσινί αλλά και χωρίς Ουντερζό) περιπέτεια «Ο Αστερίξ στην Ιταλία» που είχε πρόσφατα κυκλοφορήσει στα γαλλικά. Το 2018 μία μόνο περιπέτεια παρουσιάσαμε, τον Απρίλιο, τον Αστερίξ στην Ισπανία . Μια ακόμα περιπέτεια παρουσιάσαμε τον Μάιο του 2019, τον Γύρο της Γαλατίας, ενώ τον Νοέμβριο είχαμε ένα εμβολιμο άρθρο, όπου παρουσιάσαμε μια ακόμα καινούργια περιπέτεια, της νέας περιόδου, Ο Αστερίξ και η αδρεναλίνη. Μία περιπέτεια ακόμα παρουσιάσαμε τον Μάρτιο του 2020, τον Αστερίξ Μονομάχο, ενώ πέρυσι, το 2021, την εποχή των Ολυμπιακών αγώνων του Τόκιο, τον Αστερίξ στους Ολυμπιακούς αγώνες. Πέρυσι επίσης είδαμε μια από τις νέες περιπέτειες του Αστερίξ, Ο Αστερίξ και ο γρύπας, ενώ το 2021 έκλεισε, στις αρχές Δεκεμβρίου, με τον Αστερίξ και τη χύτρα. Φέτος τον Φλεβάρη παρουσιάσαμε την περιπέτεια Ο Αστερίξ και οι Νορμανδοί.

Ετσι, απομένουν μόλις 3 αστεριξοπεριπέτειες που δεν έχουν ακόμα παρουσιαστεί: Η διχόνοια, Οι δάφνες του Καίσαρα και ο Αστερίξ και οι Βέλγοι. Τις έχω σκαναρισμένες και τις τρεις, άρα το βραδύ στάδιο της διαδικασίας είναι να βρω όρεξη και καιρό να γράψω το άρθρο.

Θυμίζω ότι οι περιπέτειες του Αστερίξ κυκλοφόρησαν σε αυτοτελείς τόμους στα ελληνικά πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τις εκδόσεις Ψαρόπουλου (σε μετάφραση αρχικά του Κώστα Ταχτσή και μετά του Αργύρη Χιόνη) ενώ αργότερα κυκλοφόρησαν σε νέα μετάφραση (της Ειρήνης Μαραντέι) από τις εκδόσεις Μαμούθ, που είναι και η έκδοση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο εμπόριο. (Κατά θλιβερή σύμπτωση, πριν από λίγες μέρες πέθανε ο Πάνος Κουτρουλάρης, εκδότης του Μαμούθ).

Λέω «σε αυτοτελείς τόμους» διότι περιπέτειες του Αστερίξ σε συνέχειες είχαν δημοσιευτεί στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στο περιοδικό «Αστερίξ».

Τη σημερινή περιπέτεια την ανέβασα εδώ απ’ όπου μπορείτε να τη διαβάσετε ονλάιν ή να την κατεβάσετε.

Ο Αστερίξ ο Γαλάτης είναι μια ξεχωριστή περιπέτεια, αφού είναι η πρώτη περιπέτεια του Αστερίξ που είδε το φως!

Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Pilote από τις 29 Οκτωβρίου 1959 (μου ρίχνει 4 μέρες ηλικία!) έως τον Ιούλιο του 1960 και μόλις το 1961 εκδόθηκε σε τόμο. Η (νέα τότε) περιπέτεια είχε μεγάλη επιτυχία αφού, πριν κυκλοφορήσει σε τόμο, διασκευάστηκε για το ραδιόφωνο.

Ο γαλλικός τίτλος είναι Astérix le Gaulois.

Μια και είναι η πρώτη πρώτη περιπέτεια της σειράς, ορισμένα πρόσωπα του γαλατικού χωριού με δευτεραγωνιστικό ρόλο δεν εμφανίζονται (όπως ο ιχθυοπώλης, ενώ ο σιδεράς εμφανίζεται μεν αλλά χωρίς το παρουσιαστικό και τις τυποποιημένες ιδιότητες που έχει στις μεταγενέστερες περιπέτειες). Ωστόσο, οι βασικοί πρωταγωνιστές (Αστερίξ, Οβελίξ, Πανοραμίξ, Μοναρχίξ, Κακοφωνίξ) είναι εδώ.

Λείπει επίσης, και μάλλον αυτή είναι η σημαντικότερη απουσία, ο σκύλος του Οβελίξ, ο Ιντεφίξ.

Να διηγηθώ την περιπέτεια με δυο λόγια.

Καθώς είναι η πρώτη περιπέτεια, γίνεται μια εισαγωγή όπου μαθαίνουμε για την Γαλατία που κατακτήθηκε απο τους Ρωμαίους -Όλη; Όχι όλη- και το ανυπόταχτο χωριό που είναι περιτριγυρισμένο από ρωμαϊκά οχυρά. Μαθαίνουμε επίσης ότι οι Γαλάτες οφείλουν τη δύναμή τους στο μαγικό φίλτρο (ζωμό για τους νεότερους) του δρυίδη Πανοραμίξ, ότι η συνταγή είναι μυστική και ότι ο Οβελίξ δεν επιτρέπεται να πιει επειδή μικρός είχε πέσει στη μαρμίτα κι έτσι η επίδρασή του είναι μόνιμη.

Μια βραδιά στο Αγιόξυλο

Κι άλλη φορά έχουμε δημοσιεύσει στο ιστολόγιο σκίτσα του Κουραφέλκυθρου, κατά κόσμον Αντώνη Βαβαγιάννη -αν θυμάστε, πέρσι τον Δεκέμβριο. Τα κόμικς που δημοσιεύει στη σειρά Κουραφέλκυθρα ξεχωρίζουν για το σουρεαλιστικό χιούμορ και τα έξυπνα λογοπαίγνια που δείχνουν οξύ γλωσσικό αισθητήριο. Μπορείτε να τα βρείτε στην ειδική σελίδα του Φέισμπουκ.

Εκείνο το προηγούμενο άρθρο, εμπνευσμένο από στριπάκι του Κουραφέλκυθρου, είχε θέμα τα ουσιαστικά που δεν έχουν ενικό (π.χ. συμπράγκαλα). Και το σημερινό στριπάκι που θα σχολιάσουμε έχει γλωσσικό ενδιαφέρον, αλλά εστιάζει σε ιδιωματικές εκφράσεις.

Και πάλι, πρωταγωνιστούν οι δυο άσπονδες φίλες (συγκάτοικες ίσως) του προηγούμενου σκίτσου, εδώ όμως τις βρίσκουμε να τσιμπάνε κάτι σε μεζεδοπωλείο που λέγεται Αγιόξυλο-, σε μια πλατεία στην Αθήνα -όχι της Georgia, διευκρινίζει σε παρένθεση ο τίτλος. Και βέβαια, τουλάχιστον στα μέρη μας, όταν αναφερόμαστε στην Αθήνα ποτέ δεν διευκρινίζουμε ότι εννοούμε την πρωτεύουσα της Ελλάδας αντί της πόλης της Τζόρτζιας, αλλά εδώ η διευκρίνιση δεν είναι άστοχη. Οι δυο πρωταγωνίστριες χρησιμοποιούν στη συνομιλία τους (που, νομοτελειακά θα’λεγε κανείς, εξελίσσεται σε καβγά) αμερικάνικες εκφράσεις. Να δούμε αν θα τις βρείτε όλες:

Με αφορμή το επεισόδιο με το γατάκι

Πριν από 40 περίπου χρόνια είχα δει μια ολοσέλιδη σειρά από γελοιογραφίες του μέγιστου Ράιζερ (Ρεζέρ τον λένε οι Γάλλοι), που από τότε ψάχνω μάταια να την ξαναβρώ. Ο τίτλος ήταν μακροσκελής, κάτι σαν: Απήγαγαν τον εγγονό του βασιλιά της σοκολάτας, ο βασιλιάς των μακαρονιών ανησυχεί. Στο πρώτο καρέ δυο ηλικιωμένες κυρίες διαβάζουν για την απαγωγή του παιδιού, ενώ ένας ακόμα πιο ηλικιωμένος κύριος παρακολουθεί. Οι κυρίες εξοργίζονται:

– Τους απαγωγεις παιδιών πρέπει να τους τουφεκίζουν, λέει η πρώτη.

– Όχι μόνο, να τους βασανίζουν με πυρωμένο σίδερο, πλειοδοτεί η δεύτερη.

Η πρώτη αντιπροτείνει κάποιο ακόμα χειρότερο βασανιστήριο, ξέρω γω να τους γδέρνουν ζωντανούς, ενώ η δεύτερη κάνει πάλι ρελάνς με κάτι πιο φρικτό.

Τότε, ο κυριούλης ρωτάει όλο απορία: Σε ποιους θέλετε να τα κάνετε αυτά τα βασανιστήρια;

– Στους απαγωγείς παιδιών, ουρλιάζει η πρώτη. Αλλά ο κυριούλης είναι βαρήκοος.

– Στους εκτροφείς στρειδιών; Και τι σας έφταιξαν;

Οι δυο γηραιές κυρίες συνεχίζουν να φαντάζονται φρικτές τιμωρίες για τους κακούργους κι ο κυριούλης ρωτάει πάλι:

– Ποιους θέλετε να τιμωρήσετε;

– Τους απαγωγείς παιδιώωωωων! ξελαρυγγιάζεται η μία.

– Τους κατασκευαστές σπιτιών; Γιατί;

Οι κυρίες ξαναπιάνουν το γαϊτανάκι των πιθανών και απίθανων μαρτυρίων και όσο τα λένε, τόσο περισσότερο διεγείρονται, αλλά ο γέρος δεν παραιτείται:

– Σε ποιους θέλετε να τα κάνετε όλα αυτά;

Οπότε και οι δυο τους, εν χορώ:

– ΣΤΟΥΣ ΚΟΥΦΟΥΣ!

Λεξιλογώντας με τον Αστερίξ και τους Νορμανδούς

Κι άλλο αστεριξοάρθρο, τόσο κοντά στο προηγούμενο; θα ρωτήσετε. Υπάρχει όμως εξήγηση, όπως θα δείτε.

Όπως θα θυμούνται οι τακτικοί αναγνώστες, το ιστολόγιο έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό να παρουσιάζει τις 24 περιπέτειες που συνδημιούργησαν ο Ρενέ Γκοσινί και ο Αλμπέρ Ουντερζό, αφού πιστεύω, έστω και με μια δόση υπερβολής, ότι οι 24 αυτοι τόμοι του Αστερίξ είναι μια από τις σημαντικότερες προσφορές της Γαλλίας στον παγκόσμιο πολιτισμό μεταπολεμικά. Η αλήθεια είναι πως ο ρυθμός της παρουσίασης έχει αραιώσει πολύ.

Η περιπέτεια που θα παρουσιάσω σήμερα είναι η 20ή από τις 24, δηλαδή έχουμε πια μπει στην τελική ευθεία.

Ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο του 2014, με μια παρουσίαση της περιπέτειας Αστερίξ στους Βρετανούς και μετά με μια γενική παρουσίαση των πρωταγωνιστών του κόμικς. Τον Δεκέμβριο είχαμε τη δεύτερη περιπέτεια, την Κατοικία των θεών, τον Φλεβάρη 2015 είδαμε τον Μάγο (ή Μάντη) ενώ στα τέλη Απριλίου παρουσίασα τον «Αστερίξ στη χώρα των Ελβετών». Τέλη Ιουνίου 2015 παρουσιάστηκε Ο αγώνας των αρχηγών, η πέμπτη περιπέτεια της σειράς. O κύκλος συνεχίστηκε στα μέσα Οκτωβρίου με τον Αστερίξ στην Κορσική και η τελευταία δημοσίευση για το 2015 ήταν την παραμονή των Χριστουγέννων με τον Αστερίξ Λεγεωνάριο. Το 2016 ξεκίνησε με την περιπέτεια Οβελίξ και σία τον Φλεβάρη, ενώ τον Απρίλιο ανέβασα το Δώρο του Καίσαρα. Ξαναπιάσαμε το νήμα τον Οκτώβριο με την Ασπίδα της Αρβέρνης. ενώ τον Δεκέμβριο ακολούθησε το Χρυσό δρεπάνι. Πρώτη περιπέτεια του 2017, τον Φλεβάρη, ήταν το Μεγάλο ταξίδι, που συμπλήρωσε την πρώτη δωδεκάδα. Στη δεύτερη δωδεκάδα μπήκαμε τον Απρίλιο, με την περιπέτεια «Ο Αστερίξ και η Κλεοπάτρα». Μετά αραίωσαν οι ρυθμοί. Τον Αύγουστο του 2017 παρουσιάστηκε η περιπέτεια «Ο Αστερίξ και οι Γότθοι» ενώ τον Δεκέμβριο είχαμε ένα εμβόλιμο άρθρο, αφού παρουσιάσαμε την καινούργια (χωρίς Γκοσινί αλλά και χωρίς Ουντερζό) περιπέτεια «Ο Αστερίξ στην Ιταλία» που είχε πρόσφατα κυκλοφορήσει στα γαλλικά. Το 2018 μία μόνο περιπέτεια παρουσιάσαμε, τον Απρίλιο, τον Αστερίξ στην Ισπανία . Μια ακόμα περιπέτεια παρουσιάσαμε τον Μάιο του 2019, τον Γύρο της Γαλατίας, ενώ τον Νοέμβριο είχαμε ένα εμβολιμο άρθρο, όπου παρουσιάσαμε μια ακόμα καινούργια περιπέτεια, της νέας περιόδου, Ο Αστερίξ και η αδρεναλίνη. Μία περιπέτεια ακόμα παρουσιάσαμε τον Μάρτιο του 2020, τον Αστερίξ Μονομάχο, ενώ πέρυσι, το 2021, την εποχή των Ολυμπιακών αγώνων του Τόκιο, τον Αστερίξ στους Ολυμπιακούς αγώνες. Πέρυσι επίσης είδαμε μια από τις νέες περιπέτειες του Αστερίξ, Ο Αστερίξ και ο γρύπας, ενώ το 2021 έκλεισε, στις αρχές Δεκεμβρίου, με τον Αστερίξ και τη χύτρα.

Πρώτη φορά δημοσιεύω μια περιπέτεια πριν ακόμα περάσει δίμηνο από την προηγούμενη. Ο λόγος είναι ότι ο φίλος μας ο Christos μού έστειλε ένα γράμμα στο οποίο αναλύει αρκετά από τα λογοπαίγνια της περιπέτειας, με αναφορές και στην αγγλική και τη γερμανική μετάφραση. Έτσι, με έφερε στο φιλότιμο κι έγραψα το σημερινό άρθρο, που θα βγει μεγάλο όχι μόνο επειδή η περιπέτεια με τους Νορμανδούς έχει αρκετά πράγματα που αξίζει να επισημανθούν, αλλά και διότι για την περιπέτεια αυτή έχουμε κατ’ εξαίρεση και τρίτη ελληνική μετάφραση.

Χάρη στην ευγενική προσφορά αρκετών φίλων, έχω πλέον σκαναρισμένες σχεδόν όλες τις περιπέτειες του Αστερίξ στην έκδοση Ψαρόπουλου, επομένως το βραδύ στάδιο της διαδικασίας είναι πλέον το γράψιμο των άρθρων από μένα. Λείπει μόνο μία, οι Δάφνες του Καίσαρα. Όποιος την έχει και μπορεί να τη σκανάρει, ας τη στείλει.

Θυμίζω ότι οι περιπέτειες του Αστερίξ κυκλοφόρησαν σε αυτοτελείς τόμους στα ελληνικά πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τις εκδόσεις Ψαρόπουλου (σε μετάφραση αρχικά του Κώστα Ταχτσή και μετά του Αργύρη Χιόνη) ενώ αργότερα κυκλοφόρησαν σε νέα μετάφραση (της Ειρήνης Μαραντέι) από τις εκδόσεις Μαμούθ, που είναι και η έκδοση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο εμπόριο.

Λέω «σε αυτοτελείς τόμους» διότι περιπέτειες του Αστερίξ σε συνέχειες είχαν δημοσιευτεί στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στο περιοδικό «Αστερίξ». Σε κάποιο παλαιοβιβλιοπωλείο ανακάλυψα πριν από καιρό έναν τέτοιο τόμο, που περιείχε την περιπέτεια με τους Νορμανδούς, οπότε θα αναφέρω μερικά πράγματα και από εκείνη την παλιά μετάφραση (θα τη λέω μετάφραση Σπανού, από το όνομα του εκδότη).

Τη σημερινή περιπέτεια την ανέβασα εδώ απ’ όπου μπορείτε να τη διαβάσετε ονλάιν ή να την κατεβάσετε.

Ο Αστερίξ και οι Νορμανδοί είναι χρονολογικά η 9η περιπέτεια από τις 24 της σειράς. Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Pilote από τον Απρίλιο έως τον Οκτωβριο του 1966 και στη συνέχεια εκδόθηκε σε τόμο. Ο γαλλικός τίτλος είναι Astérix et les Normands.

Δεν είναι ταξιδιωτική περιπέτεια: δεν πηγαίνει ο Αστερίξ με τον Οβελίξ στη χώρα των Νορμανδών, οι Νορμανδοί έρχονται στο γαλατικό χωριό. Αλλά να πάρουμε τα πράματα με τη σειρά.

Στο γαλατικό χωριό καταφθάνει ο ταχυδρόμος και φέρνει γράμμα στον αρχηγό, τον Μοναρχίξ. Του γράφει ο αδελφός του από τη Λουτέσια, ο οποίος ανησυχεί για τον γιο του -ο νεαρός έχει γίνει μαλθακός από την τρυφή της πρωτεύουσας, οπότε ο πατέρας του θέλει να τον στείλει στο ανυπόταχτο χωριό για να τον κάνει άντρα. «Μην ανησυχείς αρχηγέ», λέει ο Αστερίξ, «θα σου τον κάνουμε να κυνηγάει αγριογούρουνα με τις γροθιές». «Γιατί, υπάρχει κι άλλος τρόπος;» ρωτάει όλο απορία ο Οβελίξ.

Λεξιλογώντας με τον Αστερίξ και τη χύτρα

Καθώς πλησιάζουν οι γιορτές, καιρός είναι να βάλουμε μιαν ακόμα από τις περιπέτειες του Αστερίξ.

Όπως θα θυμούνται οι τακτικοί αναγνώστες, το ιστολόγιο έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό να παρουσιάζει τις 24 περιπέτειες που συνδημιούργησαν ο Ρενέ Γκοσινί και ο Αλμπέρ Ουντερζό, αφού πιστεύω, έστω και με μια δόση υπερβολής, ότι οι 24 αυτοι τόμοι του Αστερίξ είναι μια από τις σημαντικότερες προσφορές της Γαλλίας στον παγκόσμιο πολιτισμό μεταπολεμικά. Η αλήθεια είναι πως ο ρυθμός της παρουσίασης έχει αραιώσει πολύ.

Η περιπέτεια που θα παρουσιάσω σήμερα είναι η 19η από τις 24, δηλαδή έχουμε πια μπει στην τελική ευθεία.

Ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο του 2014, με μια παρουσίαση της περιπέτειας Αστερίξ στους Βρετανούς και μετά με μια γενική παρουσίαση των πρωταγωνιστών του κόμικς. Τον Δεκέμβριο είχαμε τη δεύτερη περιπέτεια, την Κατοικία των θεών, τον Φλεβάρη 2015 είδαμε τον Μάγο (ή Μάντη) ενώ στα τέλη Απριλίου παρουσίασα τον «Αστερίξ στη χώρα των Ελβετών». Τέλη Ιουνίου 2015 παρουσιάστηκε Ο αγώνας των αρχηγών, η πέμπτη περιπέτεια της σειράς. O κύκλος συνεχίστηκε στα μέσα Οκτωβρίου με τον Αστερίξ στην Κορσική και η τελευταία δημοσίευση για το 2015 ήταν την παραμονή των Χριστουγέννων με τον Αστερίξ Λεγεωνάριο. Το 2016 ξεκίνησε με την περιπέτεια Οβελίξ και σία τον Φλεβάρη, ενώ τον Απρίλιο ανέβασα το Δώρο του Καίσαρα. Ξαναπιάσαμε το νήμα τον Οκτώβριο με την Ασπίδα της Αρβέρνης. ενώ τον Δεκέμβριο ακολούθησε το Χρυσό δρεπάνι. Πρώτη περιπέτεια του 2017, τον Φλεβάρη, ήταν το Μεγάλο ταξίδι, που συμπλήρωσε την πρώτη δωδεκάδα. Στη δεύτερη δωδεκάδα μπήκαμε τον Απρίλιο, με την περιπέτεια «Ο Αστερίξ και η Κλεοπάτρα». Μετά αραίωσαν οι ρυθμοί. Τον Αύγουστο του 2017 παρουσιάστηκε η περιπέτεια «Ο Αστερίξ και οι Γότθοι» ενώ τον Δεκέμβριο είχαμε ένα εμβόλιμο άρθρο, αφού παρουσιάσαμε την καινούργια (χωρίς Γκοσινί αλλά και χωρίς Ουντερζό) περιπέτεια «Ο Αστερίξ στην Ιταλία» που είχε πρόσφατα κυκλοφορήσει στα γαλλικά. Το 2018 μία μόνο περιπέτεια παρουσιάσαμε, τον Απρίλιο, τον Αστερίξ στην Ισπανία . Μια ακόμα περιπέτεια παρουσιάσαμε τον Μάιο του 2019, τον Γύρο της Γαλατίας, ενώ τον Νοέμβριο είχαμε ένα εμβολιμο άρθρο, όπου παρουσιάσαμε μια ακόμα καινούργια περιπέτεια, της νέας περιόδου, Ο Αστερίξ και η αδρεναλίνη. Μία περιπέτεια ακόμα παρουσιάσαμε τον Μάρτιο του 2020, τον Αστερίξ Μονομάχο, ενώ φέτος, την εποχή των Ολυμπιακών αγώνων του Τόκιο, τον Αστερίξ στους Ολυμπιακούς αγώνες. Φέτος επίσης είδαμε μια από τις νέες περιπέτειες του Αστερίξ, Ο Αστερίξ και ο γρύπας.

 

Στο μεταξύ, χάρη στην ευγενική προσφορά αρκετών φίλων, έχω πλέον σκαναρισμένες σχεδόν όλες τις περιπέτειες του Αστερίξ στην έκδοση Ψαρόπουλου, επομένως το βραδύ στάδιο της διαδικασίας είναι πλέον το γράψιμο των άρθρων από μένα (αυτό δεν με συνέφερε να το πω). Λείπει μόνο μία, οι Δάφνες του Καίσαρα. Όποιος την έχει και μπορεί να τη σκανάρει, ας τη στείλει.

Θυμίζω ότι οι περιπέτειες του Αστερίξ κυκλοφόρησαν σε αυτοτελείς τόμους στα ελληνικά πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τις εκδόσεις Ψαρόπουλου (σε μετάφραση αρχικά του Κώστα Ταχτσή και μετά του Αργύρη Χιόνη) ενώ αργότερα κυκλοφόρησαν σε νέα μετάφραση (της Ειρήνης Μαραντέι) από τις εκδόσεις Μαμούθ, που είναι και η έκδοση που (νομίζω πως) βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο εμπόριο. Λέω «σε αυτοτελείς τόμους» διότι περιπέτειες του Αστερίξ σε συνέχειες είχαν δημοσιευτεί στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στο περιοδικό «Αστερίξ».

Tη σημερινή περιπέτεια μου την έστειλε σκαναρισμένη ο φίλος μας ο Χρήστος Τσατσαρώνης. Το σκανάρισμα, παρολο που έγινε σε μαγαζί, δεν είναι πολύ καλό, αλλά αυτό έχουμε και με αυτό θα πορευτούμε.

Τη σημερινή περιπέτεια την ανέβασα εδώ απ’ όπου μπορείτε να τη διαβάσετε ονλάιν ή να την κατεβάσετε.

Ο Αστερίξ και η χύτρα είναι χρονολογικά η 13η περιπέτεια από τις 24 της σειράς. Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Pilote από τον Οκτώβριο του 1968 έως τον Απρίλιο του 1969 και στη συνέχεια εκδόθηκε σε βιβλίο. Ο γαλλικός τίτλος είναι Astérix et le chaudron.

Πράγματι, μια χύτρα παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιπέτεια. Αλλά να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

Μια ειδυλλιακή ανοιξιάτικη μέρα, το γαλατικό χωριό ταράζεται από την επίσημη επίσκεψη ενός άλλου Γαλάτη αρχηγού, του Moralélastix, όνομα και πράμα. Όπως μας πληροφορεί ο Μοναρχίξ, που τον ξέρει, είναι φιλοχρήματος και συνεργάζεται με τους Ρωμαίους. Η Μαραντέι τον αποδίδει κατά λέξη Ηθικελαστίξ, ο Χιόνης πιο εύστοχα Μαυραγορίξ.

Ο Μαυραγορίξ, ας τον πούμε έτσι, έχει έρθει με την ακολουθία του και με μια χύτρα γεμάτη σεστέρσια. Λέει ότι μόλις έμαθε ότι ο Καίσαρας ετοιμάζεται να βάλει καινούργιους φόρους, έχυσε την κρεμμυδόσουπα που έβραζε στη χύτρα του, έβαλε μέσα όλα τα σεστέρσια του χωριού του, και τα έφερε στο ανυπόταχτο χωριό όπου δεν πληρώνουν φόρους. Θα επιστρέψει να τα πάρει όταν περάσει ο φοροεισπράκτορας. Ο Μοναρχίξ δεν μπορεί να αποφύγει την αγγαρεία. Ορίζει τον Αστερίξ φρουρό της χύτρας. Κι έτσι, στο τσιμπούσι που παρατίθεται προς τιμή του Μαυραγορίξ ο Αστερίξ δεν συμμετέχει, αφού φρουρεί τη χύτρα. Σε μια στιγμή, ο Μαυραγορίξ φέρνει φαγητό στον Αστερίξ, κι ύστερα αναχωρεί με την ακολουθία του.

Το πρωί, ο Αστερίξ ανακαλύπτει ότι η χύτρα είναι άδεια -τα σεστέρσια έχουν κάνει φτερά. Οι νόμοι του χωριού είναι αμείλικτοι: ο Αστερίξ δεν εκπλήρωσε την αποστολή που του είχε ανατεθεί, οπότε πρέπει να εξοριστεί -έως ότου καταφέρει να γεμίσει τη χύτρα με σεστέρσια.

Ο Οβελίξ φυσικά τον ακολουθεί (μαζί κι ο Ιντεφίξ) και οι δυο Γαλάτες παίρνουν τον δρόμο σε μια πρωτόγνωρη προσπάθεια: πρώτη φορά στη ζωή τους θα προσπαθήσουν να βγάλουν λεφτά!

Μια βραδιά στο Άνω Λιόσι

Σε περυσινό άρθρο είχαμε κάνει λόγο για τα Κουραφέλκυθρα, που θα τα ξέρετε έτσι κι αλλιώς αν συχνάζετε στο Φέισμπουκ. Αν πάλι δεν τα ξέρετε, νομίζω ότι χάνετε.

Βέβαια, τα Κουραφέλκυθρα «δεν είναι καν λέξη» όπως λέει ο δημιουργός τους, ο κομίστας Αντώνης Βαβαγιάννης ή Κουραφέλκυθρος. Τα κόμικς που δημοσιεύει στη σειρά Κουραφέλκυθρα ξεχωρίζουν για το σουρεαλιστικό χιούμορ και τα έξυπνα λογοπαίγνια που δείχνουν οξύ γλωσσικό αισθητήριο. Μπορείτε να τα βρείτε στην ειδική σελίδα του Φέισμπουκ.

Πέρυσι είχαμε σχολιάσει εδώ στο ιστολόγιο ένα βιντεάκι του Κουραφέλκυθρου, γύρω από τη λέξη «μεθυσμενάκι». Τότε είχα γράψει: «Πριν από λίγο καιρό, μου είχε αρέσει πολύ ένα στριπ των Κουραφέλκυθρων που είχε γλωσσικό ενδιαφέρον. Σκεφτόμουν να το παρουσιάσω εδώ αλλά το αμέλησα». Κατά σύμπτωση, ο Βαβαγιάννης αναδημοσίευσε πρόσφατα στη σελίδα του εκείνο το παλιό στριπ, οπότε το θυμήθηκα και το παρουσιάζω εδώ.

Στο στριπάκι αυτό, ο Κουραφέλκυθρος παρουσιάζει δυο συγκάτοικες (σικ, ρε) που μαλώνουν και παίζει με τις λέξεις που έχουν μόνο πληθυντικό, όπως Χριστούγεννα, ανάμεσά τους και πολλά τοπωνύμια, όπως τα Άνω Λιόσια του τίτλου του άρθρου μας. Οι δυο κοπέλες χρησιμοποιούν τέτοιες λέξεις στον ενικό, πράγμα που προφανώς έχει κωμικό αποτέλεσμα -εγώ τουλάχιστον γελάω πολύ όποτε το διαβάζω (Στην ίδια σειρά υπάρχει κι άλλο ένα στριπάκι με τις ίδιες συγκάτοικες να χρησιμοποιούν λέξεις από ζευγάρια, όπως τσάτρα-πάτρα, αλλά αυτό θα το δούμε άλλη φορά).

Ιδού το στριπάκι και στη συνέχεια θα κάνω την ψυχή του πάρτι, δηλαδή θα πω μερικά βαρετά πράγματα για αυτές τις λέξεις που δεν έχουν ενικό.

Ο Αστερίξ και ο γρύπας

Το ιστολόγιο αγαπάει τον Αστερίξ και έχει καθιερώσει μια σειρά άρθρων στα οποία παρουσιάζει τις κλασικές περιπέτειες του Γκοσινί και του Ουντερζό -το τελευταίο άρθρο της σειράς αυτής, δέκατο όγδοο συνολικά, το δημοσίευσα τον Ιούλιο και ήταν η περιπέτεια του Αστερίξ στους Ολυμπιακούς αγώνες.

Στην αρχή, τα αστεριξολογικά μας άρθρα δημοσιεύονταν κάθε δυο μήνες, αλλά μετά ο ρυθμός αραίωσε απελπιστικά. Φέτος έχουμε δημοσιεύσει ένα μόνο άρθρο της σειράς αυτής, αυτό του Ιουλίου -όμως για σήμερα έχουμε κάτι αλλο.

Βλέπετε, μπορεί ο Ρενέ Γκοσινί να πέθανε πρόωρα, πάνω στον ιμάντα του τεστ κοπώσεως λένε, σε πλήρη δημιουργική ακμή το 1977, αλλά ο Αλμπέρ Ουντερζό συνέχισε να εκδίδει άλμπουμ με περιπέτειες του Αστερίξ, αν και σε πιο αραιό ρυθμό. Πολλοί φανατικοί αναγνώστες των άλμπουμ της πρώτης περιόδου θεωρούν ότι τα άλμπουμ αυτής της δεύτερης περιόδου υστερούν σαφώς και αρνούνται να τα συμπεριλάβουν στον κανόνα των 24. Κι εγώ μαζί -δεν έχω σκοπό να παρουσιάσω άλμπουμ της δεύτερης περιόδου, που δεν ξέρω καν κι αν τα έχω διαβάσει όλα.

Όμως τα χρόνια πέρασαν, ο Ουντερζό σταμάτησε να σκιτσάρει. Οπότε, θα έλεγε κανείς, έκλεισε οριστικά η σειρά των περιπετειών του Αστερίξ, έτσι δεν είναι;

Δεν είναι έτσι. Διότι ο Ουντερζό ή μάλλον ο εκδοτικός οίκος που διαχειρίζεται τα πνευματικά δικαιώματα στους ήρωες έδωσε την άδεια στον κειμενογράφο Jean-Yves Ferri και στον σκιτσογράφο Didier Conrad να συνεχίσουν τις περιπέτειες στο ίδιο γενικό πνεύμα. Το τελικό προϊόν, κάθε φορά, είχε την έγκριση του Ουντερζό. Πέρυσι τον Μάρτιο ο Αλμπέρ πήγε να συναντήσει τον Ρενέ εκεί ψηλά, αλλά η σειρά συνεχίζεται πάντοτε από το ίδιο δίδυμο.

Αυτό είναι μεν ασυνήθιστο αλλά όχι πρωτοφανές, και άλλοι πετυχημένοι μυθοπλαστικοί ήρωες έχουν συνεχίσει την πορεία τους και μετά τον θάνατο των δημιουργών τους. Αν θέλετε, το συζητάμε στα σχόλια.

Η πρώτη περιπέτεια αυτής της τρίτης περιόδου έστειλε τον Αστερίξ και τον Οβελίξ στη χώρα των Πίκτων (Σκοτσέζων), η δεύτερη είχε θέμα έναν χαμένο πάπυρο του Καίσαρα και η τρίτη, που την παρουσιάσαμε και εδώ πριν από 4 χρόνια, στέλνει τους δυο ήρωες σε κούρσα αρμάτων που διασχίζει την Ιταλία. Η τέταρτη περιπέτεια κυκλοφόρησε πρόπερσι, και επίσης την παρουσιάσαμε στο ιστολόγιο -ήταν με την κόρη του Βερσενζετόριξ, την Αδρεναλίνη.

Πριν απο λίγες μέρες, κυκλοφόρησε στη Γαλλία ο πέμπτος τόμος της νέας περιόδου με τον τίτλο Astérix et le griffon, Ο Αστερίξ και ο γρύπας δηλαδή. Δεν θα μπορούσα να μην τον αγοράσω αμέσως -και να σας τον παρουσιάσω, βέβαια, αφού μάλιστα το ιστολόγιο έχει ασχοληθεί πολλές φορές με τον γρύπα κυρίως σε μεταφραστικά μαργαριτάρια.

Όπως βλέπετε και από το εξώφυλλο, η περιπέτεια εκτυλίσσεται σε χιονισμένο τοπίο.

Πράγματι, είναι μια ταξιδιωτική περιπέτεια, στην οποία οι δυο Γαλάτες καλούνται να ματαιώσουν τα σχέδια των Ρωμαίων στη χώρα των Σαρματών. Βέβαια οι ιστορικοί Σαρμάτες ή Σαυρομάτες νομίζω πως είχαν κατέβει και πιο νότια, αλλά αν κρίνω από το τοπίο οι Σαρμάτες του Αστερίξ βρίσκονται σαφώς στη Σιβηρία.

Η περιπέτεια όμως διαφέρει από τις προηγούμενες ταξιδιωτικές που έχουμε γνωρίσει σε ένα σημείο: ενώ στις άλλες ταξιδιωτικές περιπέτειες ξεκινάμε σχεδόν πάντοτε (αν κάνω λάθος, διορθώστε με οι αστεριξολόγοι) από το γαλατικό χωριό, και αργά ή γρήγορα εμφανίζεται η ανάγκη που καλεί τον Αστερίξ και τον Οβελίξ να φύγουν για κάποια μακρινή ή έστω κοντινή χώρα, εδώ βρίσκουμε τον Αστερίξ, τον Οβελίξ και τον Πανοραμίξ χαμένους μέσα στο χιόνι, και μάλιστα όχι στην πρώτη σελίδα της περιπέτειας, αλλά στην τρίτη.

Διότι η περιπέτεια ξεκινάει με τους Ρωμαίους. Μαθαίνουμε λοιπόν ότι το Barbaricum, οι χώρες πέρα από τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, και ιδίως στα ανατολικά, κατοικούνταν από λαούς με δυσκολοπρόφερτα ονόματα ενώ, σύμφωνα με τις διηγήσεις, εκεί ζούσαν επίσης φοβερά ή θαυμάσια εξωτικά ζώα.

Λεξιλογώντας με τον Αστερίξ στους Ολυμπιακούς αγώνες

Σήμερα είναι η εθνική εορτή της Γαλλίας. Επίσης, την παραπάνω Παρασκευή αρχίζουν οι Ολυμπιακοί αγώνες, έστω και ετεροχρονισμένοι ένα χρόνο μετά, έστω και κορονιασμένοι χωρίς θεατές. Αυτά τα δύο στοιχεία κάνουν επίκαιρο το σημερινό μας άρθρο.

Όπως θα θυμούνται οι τακτικοί αναγνώστες, το ιστολόγιο έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό να παρουσιάζει τις 24 περιπέτειες που συνδημιούργησαν ο Ρενέ Γκοσινί και ο Αλμπέρ Ουντερζό, αφού πιστεύω, έστω και με μια δόση υπερβολής, ότι οι 24 αυτοι τόμοι του Αστερίξ είναι μια από τις σημαντικότερες προσφορές της Γαλλίας στον παγκόσμιο πολιτισμό μεταπολεμικά. Η αλήθεια είναι πως ο ρυθμός της παρουσίασης έχει αραιώσει πολύ, αλλά η σημερινή συγκυρία με έκανε να φιλοτιμηθώ.

Η περιπέτεια που θα παρουσιάσω σήμερα είναι η 18η από τις 24, δηλαδή βρισκόμαστε αισίως στα 3/4 του δρόμου.

Ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο του 2014, με μια παρουσίαση της περιπέτειας Αστερίξ στους Βρετανούς και μετά με μια γενική παρουσίαση των πρωταγωνιστών του κόμικς. Τον Δεκέμβριο είχαμε τη δεύτερη περιπέτεια, την Κατοικία των θεών, τον Φλεβάρη 2015 είδαμε τον Μάγο (ή Μάντη) ενώ στα τέλη Απριλίου παρουσίασα τον «Αστερίξ στη χώρα των Ελβετών». Τέλη Ιουνίου 2015 παρουσιάστηκε Ο αγώνας των αρχηγών, η πέμπτη περιπέτεια της σειράς. O κύκλος συνεχίστηκε στα μέσα Οκτωβρίου με τον Αστερίξ στην Κορσική και η τελευταία δημοσίευση για το 2015 ήταν την παραμονή των Χριστουγέννων με τον Αστερίξ Λεγεωνάριο. Το 2016 ξεκίνησε με την περιπέτεια Οβελίξ και σία τον Φλεβάρη, ενώ τον Απρίλιο ανέβασα το Δώρο του Καίσαρα. Ξαναπιάσαμε το νήμα τον Οκτώβριο με την Ασπίδα της Αρβέρνης. ενώ τον Δεκέμβριο ακολούθησε το Χρυσό δρεπάνι. Πρώτη περιπέτεια του 2017, τον Φλεβάρη, ήταν το Μεγάλο ταξίδι, που συμπλήρωσε την πρώτη δωδεκάδα. Στη δεύτερη δωδεκάδα μπήκαμε τον Απρίλιο, με την περιπέτεια «Ο Αστερίξ και η Κλεοπάτρα». Μετά αραίωσαν οι ρυθμοί. Τον Αύγουστο του 2017 παρουσιάστηκε η περιπέτεια «Ο Αστερίξ και οι Γότθοι» ενώ τον Δεκέμβριο είχαμε ένα εμβόλιμο άρθρο, αφού παρουσιάσαμε την καινούργια (χωρίς Γκοσινί αλλά και χωρίς Ουντερζό) περιπέτεια «Ο Αστερίξ στην Ιταλία» που είχε πρόσφατα κυκλοφορήσει στα γαλλικά. Το 2018 μία μόνο περιπέτεια παρουσιάσαμε, τον Απρίλιο, τον Αστερίξ στην Ισπανία . Μια ακόμα περιπέτεια παρουσιάσαμε τον Μάιο του 2019, τον Γύρο της Γαλατίας, ενώ τον Νοέμβριο είχαμε ένα εμβολιμο άρθρο, όπου παρουσιάσαμε μια ακόμα καινούργια περιπέτεια, της νέας περιόδου, Ο Αστερίξ και η αδρεναλίνη. Μία περιπέτεια ακόμα παρουσιάσαμε τον Μάρτιο του 2020, τον Αστερίξ Μονομάχο, ενώ έχω επίσης σκαναρισμένη, χάρη στον φίλο μας τον Χρήστο Τσατσαρώνη, την περιπέτεια Ο Αστερίξ και η χύτρα. Για τις άλλες, ελπίζω πως κάποιος θα φιλοτιμηθεί να σκανάρει τεύχη του Ψαρόπουλου που μας λείπουν (ο κατάλογος στο τέλος του άρθρου).

Θυμίζω ότι οι περιπέτειες του Αστερίξ κυκλοφόρησαν σε αυτοτελείς τόμους στα ελληνικά πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τις εκδόσεις Ψαρόπουλου (σε μετάφραση αρχικά του Κώστα Ταχτσή και μετά του Αργύρη Χιόνη) ενώ αργότερα κυκλοφόρησαν σε νέα μετάφραση (της Ειρήνης Μαραντέι) από τις εκδόσεις Μαμούθ, που είναι και η έκδοση που (νομίζω πως) βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο εμπόριο. Λέω «σε αυτοτελείς τόμους» διότι περιπέτειες του Αστερίξ σε συνέχειες είχαν δημοσιευτεί στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στο περιοδικό «Αστερίξ».

Τη σημερινή περιπέτεια την ανέβασα εδώ απ’ όπου μπορείτε να τη διαβάσετε ονλάιν ή να την κατεβάσετε.

Ο Αστερίξ στους Ολυμπιακούς αγώνες χρονολογικά είναι η 12η περιπέτεια από τις 24 της σειράς. Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Pilote από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούλιο του 1968 και αμέσως μετά εκδόθηκε σε βιβλίο -θυμηθείτε ότι το 1968 ήταν ολυμπιακή χρονιά, είχαμε τους αγώνες του Μεξικού. Ο γαλλικός τίτλος είναι Astérix aux jeux olympiques. Στην έκδοση του Ψαρόπουλου, όπως βλέπετε, ο τίτλος είναι κάπως διαφορετικός: Ο Αστερίξ Ολυμπιονίκης.

Η σημερινή περιπέτεια έχει βεβαίως ελληνικό ενδιαφέρον αφού εκτυλίσσεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της στην Ελλάδα, πράγμα που δίνει την ευκαιρία στους Γκοσινί και Ουντερζό για πολλά «τουριστικά» αστεία και λογοπαίγνια. Επίσης, είναι από τις λίγες περιπέτειες του Αστερίξ που έχουν κυκλοφορήσει και στα αρχαία ελληνικά (αλλά και στα κρητικά). Σκέφτηκα προς στιγμή να συμπεριλάβω στην παρουσίαση και αυτές τις γλωσσικές ποικιλίες, αλλά τελικά ήταν δύσκολο να τιθασεύσω το υλικό -ίσως στους επόμενους αγώνες το επιχειρήσω μόνο για αυτές.

Ο Αστερίξ μονομάχος (εις μνήμην Αλμπέρ Ουντερζό)

Ο Αλμπέρ Ουντερζό, ο σκιτσογράφος του Αστερίξ, πέθανε προχτές, λίγο πριν κλείσει τα 93 του χρόνια. Την ίδια μέρα η Γαλλία θρηνούσε δυο ακόμα πολύ σημαντικούς ανθρώπους, που πέθαναν επίσης σε μεγάλη ηλικία, από την πανδημία του κορονοϊού, τον μουσικό Μανού Ντιμπάγκο και τον μαρξιστή φιλόσοφο Λυσιέν Σεβ -αλλά ο θάνατος του Ουντερζό, που προσωπικά με άγγιξε περισσότερο, δεν συνδέεται με τον ιό, οπως ενημέρωσαν οι δικοί του άνθρωποι.

Το ιστολόγιο έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό να παρουσιάζει τις 24 περιπέτειες που συνδημιούργησαν ο Ρενέ Γκοσινί και ο Αλμπέρ Ουντερζό, αφού πιστεύω, έστω και με μια δόση υπερβολής, ότι οι 24 αυτοι τόμοι του Αστερίξ είναι μια από τις σημαντικότερες προσφορές της Γαλλίας στον παγκόσμιο πολιτισμό μεταπολεμικά. Η αλήθεια είναι πως ο ρυθμός της παρουσίασης έχει αραιώσει πολύ, αλλά ένιωσα ότι χρωστάω στον μεγάλο Αλμπέρ μια παρουσίαση για αποχαιρετισμό, οπότε στρώθηκα να τη γράψω.

Να πούμε δυο λόγια για τον εκλιπόντα. Ο Αλμπέρ Ουντερζό, γιος Ιταλών μεταναστών, γεννήθηκε το 1927 και γνώρισε τον Γκοσινί το 1951. Δημιούργησαν μαζί τον Ινδιάνο Ούμπα-Πα και άλλους δυο ήρωες που νομίζω πως δεν έχουν παρουσιαστεί στα ελληνικά, τους Jehan Pistolet και Luc Junior, και από το 1959, όταν άρχισαν να δουλεύουν για το περιοδικό Πιλότ, τον Αστερίξ. Στο ίδιο περιοδικό ο Ουντερζό σχεδίασε επίσης, σε συνεργασία με άλλον σεναριογράφο, την περιπέτεια Τανγκύ και Λαβερντύρ, με ηρωες πιλότους της Πολεμικής Αεροπορίας.

Όταν το 1977 πέθανε πολύ νέος ο Ρενέ Γκοσινί ο Ουντερζό συνέχισε να φτιάχνει άλμπουμ του Αστερίξ, οπου ανέλαβε επίσης και το σενάριο, αν και κατά τη γνώμη των περισσότερων τα άλμπουμ αυτά δεν φτάνουν στο ύψος των 24 πρώτων που οφείλονται στο δίδυμο. Το 2011 σταμάτησε να σκιτσάρει και παραχώρησε τα δικαιώματα στην Hachette, επιτρέποντας να κυκλοφορήσουν νέες περιπέτειες του Αστερίξ με άλλο δημιουργικό δίδυμο -και ήδη έχουν κυκλοφορήσει 4 τέτοια άλμπουμ της νέας περιόδου- ενώ την ίδια περίοδο είχε έρθει σε σύγκρουση με την κόρη του, που τελικά διευθετήθηκε.

Η περιπέτεια που θα παρουσιάσω σήμερα είναι η 17η από τις 24.

Ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο του 2014, με μια παρουσίαση της περιπέτειας Αστερίξ στους Βρετανούς και μετά με μια γενική παρουσίαση των πρωταγωνιστών του κόμικς. Τον Δεκέμβριο είχαμε τη δεύτερη περιπέτεια, την Κατοικία των θεών, τον Φλεβάρη 2015 είδαμε τον Μάγο (ή Μάντη) ενώ στα τέλη Απριλίου παρουσίασα τον «Αστερίξ στη χώρα των Ελβετών». Τέλη Ιουνίου 2015 παρουσιάστηκε Ο αγώνας των αρχηγών, η πέμπτη περιπέτεια της σειράς, αλλά στα τέλη Αυγούστου δεν είχαμε περιπέτεια για τεχνικούς λόγους. O κύκλος συνεχίστηκε στα μέσα Οκτωβρίου με τον Αστερίξ στην Κορσική και η τελευταία δημοσίευση για το 2015 ήταν την παραμονή των Χριστουγέννων με τον Αστερίξ Λεγεωνάριο. Το 2016 ξεκίνησε με την περιπέτεια Οβελίξ και σία τον Φλεβάρη, ενώ τον Απρίλιο ανέβασα το Δώρο του Καίσαρα. Τον Ιούνιο είχε πέσει πολλή δουλειά, τον Αύγουστο είχαμε το… θερινό ραστόνι (και θα ήταν ευκαιρία να βάλουμε τον Αστερίξ Ολυμπιονίκη, κρίμα), οπότε ξαναπιάσαμε το νήμα τον Οκτώβριο με την Ασπίδα της Αρβέρνης. ενώ τον Δεκέμβριο ακολούθησε το Χρυσό δρεπάνι. Πρώτη περιπέτεια του 2017, τον Φλεβάρη, ήταν το Μεγάλο ταξίδι, που συμπλήρωσε την πρώτη δωδεκάδα. Στη δεύτερη δωδεκάδα μπήκαμε τον Απρίλιο, με την περιπέτεια «Ο Αστερίξ και η Κλεοπάτρα». Μετά αραίωσαν οι ρυθμοί. Τον Αύγουστο του 2017 παρουσιάστηκε η περιπέτεια «Ο Αστερίξ και οι Γότθοι» ενώ τον Δεκέμβριο είχαμε ένα εμβόλιμο άρθρο, αφού παρουσιάσαμε την καινούργια (χωρίς Γκοσινί αλλά και χωρίς Ουντερζό) περιπέτεια «Ο Αστερίξ στην Ιταλία» που είχε πρόσφατα κυκλοφορήσει στα γαλλικά (ο ελληνικός τίτλος είναι δικός μου, αφού τότε δεν είχε κυκλοφορήσει στα ελληνικά το τεύχος). Το 2018 μία μόνο περιπέτεια παρουσιάσαμε, τον Απρίλιο, τον Αστερίξ στην Ισπανία . Μια ακόμα περιπέτεια παρουσιάσαμε τον Μάιο του 2019, τον Γύρο της Γαλατίας, ενώ τον Νοέμβριο είχαμε ένα εμβολιμο άρθρο, όπου παρουσιάσαμε μια ακόμα καινούργια περιπέτεια, της νέας περιόδου, Ο Αστερίξ και η αδρεναλίνη. Τη σημερινή περιπέτεια την έστειλε σκαναρισμένη ο φίλος Δημήτρης Ρ. ενώ έχω επίσης σκαναρισμένη, χάρη στον φίλο μας τον Χρήστο Τσατσαρώνη, την περιπέτεια Ο Αστερίξ και η χύτρα. Για τις άλλες, ελπίζω πως κάποιος θα φιλοτιμηθεί να σκανάρει τεύχη του Ψαρόπουλου που μας λείπουν (ο κατάλογος στο τέλος του άρθρου).

Θυμίζω ότι οι περιπέτειες του Αστερίξ κυκλοφόρησαν σε αυτοτελείς τόμους στα ελληνικά πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τις εκδόσεις Ψαρόπουλου (σε μετάφραση αρχικά του Κώστα Ταχτσή και μετά του Αργύρη Χιόνη) ενώ αργότερα κυκλοφόρησαν σε νέα μετάφραση (της Ειρήνης Μαραντέι) από τις εκδόσεις Μαμούθ, που είναι και η έκδοση που (νομίζω πως) βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο εμπόριο. Λέω «σε αυτοτελείς τόμους» διότι περιπέτειες του Αστερίξ σε συνέχειες είχαν δημοσιευτεί στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στο περιοδικό «Αστερίξ».

Τη σημερινή περιπέτεια την ανέβασα εδώ απ’ όπου μπορείτε να τη διαβάσετε ονλάιν ή να την κατεβάσετε.

Ο Αστερίξ Μονομάχος είναι μια από τις πρώτες περιπέτειες της σειράς, συγκεκριμένα η 4η περιπέτεια από τις 24. Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Pilote από τον Μάρτιο του 1962 έως τις αρχές του 1963 αλλά σε βιβλίο δεν εκδόθηκε παρά το 1964. Ο γαλλικός τίτλος είναι Astérix gladiateur.

Σύνοψη: Ο έπαρχος της Γαλατίας επισκέπτεται το στρατόπεδο του Πετιμπόνουμ και ζητάει από τον εκατόνταρχο να πιάσει έναν ανυπότακτο Γαλάτη που θέλει να τον πάρει μαζί του στη Ρώμη και να τον δώσει δώρο στον Ιούλιο Καίσαρα. Ο εκατόνταρχος προτείνει τον βάρδο, σαν πιο ακίνδυνο. Πράγματι, τον πιάνουν, βουλώνοντας με μαϊντανό τα αυτιά τους για να μην ακούν το τραγούδι του.

Οι Γαλάτες μαθαίνουν την απαγωγή του βάρδου και κάνουν επίθεση στο Πετιμπόνουμ, ξυλοφορτώνοντας τους Ρωμαίους, αλλά μαθαίνουν ότι ο έπαρχος με τον βάρδο έχουν ήδη φύγει με γαλέρα.  Αστερίξ και Οβελίξ αναλαμβάνουν να πάνε στη Ρώμη. Βρίσκουν μια φοινικική γαλέρα, ξεπερνάνε τον σκόπελο των πειρατών και φτάνουν στη Ρώμη, όπου μαθαίνουν από έναν Γαλάτη ταβερνιάρη ότι ο Καίσαρας αποφάσισε να ρίξει τον Κακοφονίξ στα λιοντάρια.

Καθώς επισκέπτονται τα λουτρά, ο Κάιους Κόμπους, ονομαστός γυμναστής μονομάχων, εντυπωσιάζεται από τη σωματοδομή και τις δυνάμεις τους και θελει να τους πάρει με το ζόρι για μονομάχους -και ξαμολάει σε όλη τη Ρώμη τους μπράβους του για να τους συλλάβουν. Ωστόσο, οι δυο φίλοι προσέρχονται με τη θέλησή τους για να καταταγούν, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να πλησιάσουν και να απελευθερώσουν τον βάρδο. Αρνούνται όμως να γυμναστούν και μάλιστα πείθουν και όλους τους άλλους μονομάχους να παίζουν αινίγματα αντί να σφάζονται.

Έρχεται η μέρα των αγώνων. Ο Κακοφονίξ ρίχνεται στα λιοντάρια αλλά αρχίζει το τραγούδι οπότε τα θηρία φεύγουν τρέχοντας. Και αντί για αγώνες μονομάχων, ο Αστερίξ προκαλεί τον Καίσαρα να στείλει μια κοόρτη επίλεκτους για αντιπαλους των δυο Γαλατών -και βέβαια, τους κάνουν με τα κρεμμυδάκια. Το πλήθος επευφημεί και μπροστά στη λαϊκή ευχαρίστηση ο Καίσαρας κάνει τα πικρά γλυκά και αφήνει ελεύθερους τους Γαλάτες και μάλιστα τούς δίνει και τον γυμναστή των μονομάχων, στον οποίο οι Γαλάτες δίνουν ένα μάθημα. Η περιπέτεια φυσικά τελειώνει με τσιμπούσι.

Καθώς είναι μια από τις πρώτες περιπέτειες, στον Αστερίξ Μονομάχο εισάγονται αρκετά πρόσωπα αλλά και ευρήματα που θα τα ξαναδουμε και στη συνέχεια σε άλλες περιπέτειες.

Kαταρχάς, έχουμε τους Φοίνικες εμπορους που θα τους ξαναδούμε σε μια περιπέτεια της μεταγκοσινικής περιόδου, την Οδύσσεια του Αστερίξ.

Στη γαλέρα οι κωπηλάτες δεν είναι σκλάβοι αλλά… συνεταίροι που δεν διάβασαν καλά το συμβόλαιο του συνεταιρισμού πριν το υπογράψουν, όπως ενημερώνει χαμογελαστός τον Αστερίξ ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου. (Η Μαραντέι μεταφράζει κατά λέξη «Γενικός Διευθυντής Πρόεδρος» το γαλλικό Président – Directeur General, που αντιστοιχεί στο αγγλ. CEO).

Ο Αρκάς και η ελληνική εναλλακτική δεξιά (του Γιάννη Μπαμπούλια, με επιπλέον υλικό)

Ακόμα καλοκαίρι είναι, μην ακούτε που σας λένε «καλό χειμώνα» όσοι επιστρέφουν. Το καλοκαίρι λοιπόν βάζουμε περισσότερες επαναλήψεις και αναδημοσιεύσεις απ’ό,τι συνήθως, αλλά τη σημερινή αναδημοσίευση δεν την διάλεξα επειδή βαριόμουν να γράψω άρθρο αλλ’ επειδή αναπτύσσει, πολύ εύστοχα πιστεύω, κάτι που κι εγώ είχα σκεφτεί.

Στον γελοιογράφο/κομίστα Αρκά δεν έχουμε αφιερώσει άρθρο στο ιστολόγιο, αν και στο Φέισμπουκ τον έχω σχολιάσει κάμποσες φορές. Αγαπούσα πολύ τα σκίτσα του στη δεκαετία του 80, με ενθουσίαζαν λιγότερο στις δυο επόμενες δεκαετίες όταν (από το Σπουργίτι και μετά) είδα το χιούμορ του να στερεύει και το στριπάκι του πολλές φορές να εξαντλείται στην εικονογράφηση ήδη γνωστών ανεκδότων ή καλαμπουριών. Όμως υπήρχαν σωτήριες αναλαμπές όπως και καλοδιαλεγμένα θέματα. Άλλωστε, μεγάλωσε κι εκείνος (και όχι μόνο εκείνος, φευ).

Ο Αρκάς απέφευγε πάντοτε την τρέχουσα πολιτική, τις κομματικές αντιπαραθέσεις, τις αναφορές στην επικαιρότητα. Μία μόνο φορά θυμάμαι σκίτσο δικό του επικαιρικό -το 1988-9, με τις αλλεπάλληλες διώξεις για το σκάνδαλο Κοσκωτά όταν μία φορά στην Πρώτη έφτιαξε πρωτοσέλιδο με τον Ισοβίτη και με το ποντίκι να λεει (στον Τόμπρα, ίσως) «Γιά περάστε!» Όμως ήταν πρωτοσέλιδο σκίτσο, όχι κόμικς -κι έμεινε άλλωστε μοναδικό στα χρονικά.

Ως το 2015 ή το 2016, όταν ο Αρκάς στράφηκε ολομέτωπος ενάντια στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, μια κίνηση που σόκαρε αρκετούς από το παλαιό κοινό του αλλά βέβαια τον βοήθησε να αποκτήσει πολυπληθές νέο κοινό ιδίως από τότε που άρχισε να δημοσιεύει στο ρυπαρό Πρώτο Θέμα. Ο Αρκάς έκανε αμέτρητα ευθέως πολιτικά (και αντιΣύριζα) σκίτσα, και πρέπει να έχει την αμφίβολη τιμή να είναι ο μοναδικός στα χρονικά γελοιογράφος που τα σκίτσα του χρησιμοποιήθηκαν ευθέως από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Κι άλλοι γελοιογράφοι έχουν ασκήσει δριμύτατη κριτική σε κυβερνήσεις, αλλά αυτοί ήταν εξαρχής διακηρυγμένοι πολιτικοί γελοιογράφοι, τη δουλειά τους έκαναν. Ο Αρκάς εξήγησε κάποια στιγμή οτι απεχθάνεται ν’ασχολείται με την τρέχουσα πολιτική αλλά ήταν τόση η ανηθικότητα, η ανικανότητα κτλ. της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ που αισθάνθηκε την ανάγκη να βγει από το καβούκι του. Δεν το βρίσκω πειστικό, διότι από το 1985 ως το 2015 δεν σκιτσάριζε στο Λουξεμβούργο.

Αλλά το θέμα μου δεν είναι η αντιΣύριζα στροφή του Αρκά. Έγιναν οι εκλογές, έφυγε η κυβερνηση. Άλλοι γελοιογράφοι έκαναν το αυτονόητο, να αρχίσουν τώρα να ρίχνουν βέλη κατά πρώτο λόγο στη νέα κυβέρνηση. Ο Πετρουλάκης αυτό έκανε, με αποτέλεσμα οι φανατικοί δεξιοί που διαβάζουν Καθημερινή να ζητούν την κεφαλήν του επί πίνακι. Πιο συνετός, ο Χαντζόπουλος κάνει υπαινικτικότερη κριτική. Ο Αρκάς σε πρώτη φάση επέστρεψε στα μη πολιτικά σκίτσα: μήνες και μέρες, σκάκι, χοντροί, ζευγάρια, ο Χάρος. Κάποια από τα σκίτσα για χοντρές γυναίκες ενόχλησαν πολύ αρκετούς (ναι, υπήρξε η Χοντρή του Θησαυρού αλλά έχουν περάσει και 60 χρόνια από τότε) αλλά ούτε αυτό είναι το θέμα μου.

Το θέμα μου είναι το τελευταίο άλμπουμ του Αρκά, που το δημοσιεύει καθημερινα εδώ και δέκα μέρες περίπου, και η δριμύτατη επίθεσή του στις υποτιθέμενες υπερβολές της «πολιτικής ορθότητας», στην πραγματικότητα επίθεση σε στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Θα ρωτήσετε: δεν υπάρχουν υπερβολές και ακρότητες του κινήματος της πολιτικής ορθότητας ή των παρακλαδιών του όπως το MeToo;

Θα απαντήσω ότι είναι αντιστροφή της πραγματικότητας να γίνεται λόγος για τέτοιες υπερβάσεις σε μια χώρα όπου η γυναίκα που πέφτει θύμα βιασμού θεωρείται καταρχήν ένοχη προκλησης, όπου δημοσιογράφος χλεύασε χυδαία γνωστόν γκέι συγγραφέα αλλ’ εξακολουθεί να έχει εκπομπές, όπου ο διαχωρισμός κράτους-εκκλησίας είναι ανέφικτο όραμα, όπου κυκλοφορεί το Μακελειό. Δεν γράφει στο Λουξεμβούργο ο Αρκάς, ξαναλέω, ούτε στη Νέα Υόρκη.

Mου φαίνεται μάλιστα ότι με το τελευταίο του ιδίως άλμπουμ έχει υποκύψει στη σαγήνη ενός όψιμου κωλοπαιδισμού. Όπως το παιδί των πέντε χρονών που προκαλεί τους μεγάλους λέγοντας «σκατά, χέζω» και άλλα τέτοια «κακά λόγια», θέλοντας να δει μέχρι ποιο σημείο μπορεί να φτάσει χωρίς να αντιδράσουν, ο Αρκάς σκαρφίζεται ολοένα και πιο γκροτέσκες μορφές αντιστροφής της πραγματικότητας.

Έχει άλλωστε ενδιαφέρον ο τρόπος που αντιδρούν οι θαυμαστές του Αρκά σε κάθε νέο σκίτσο του. Κυριαρχούν οι γηπεδικές επευφημίες όπως «Δώσε πόνο» ή «Γλέντα τους Αρκά» ή οι ακόμα πιο απερίφραστες κραυγές ενάντια σε «δικαιωματάκηδες» που «θέλουν να θεωρηθεί ομαλό το κάθε τι ανώμαλο». Θα έλεγε κανείς, κοινό του Σεφερλή. Δείγμα γραφής:

Και δεν είναι ο μόνος που προωθεί αυτή την ατζέντα. Εναντίον της υποτιθέμενης κυριαρχίας της κορεκτίλας, του ορθοπολιτικού Μεσαίωνα, ξιφουλκεί συχνά ο Τάκης Θεοδωρόπουλος καθώς και άλλοι ακόμα πιο ανόητοι σαν τον Σάκη Μουμτζή. Οπότε, υπάρχει θέμα.

Λεξιλογώντας με τον Αστερίξ στον γύρο της Γαλατίας

Εδώ και μερικά χρόνια έχω αρχίσει να παρουσιάζω περιπέτειες του Αστερίξ, ενός από τα πιο αγαπημένα μου κόμικς. Αρχικά αυτο γινόταν κάθε δίμηνο αλλά τελευταία έχει αραιώσει πολύ ο ρυθμος των δημοσιεύσεων.

Όπως έχω πει, με μια δόση υπερβολής βέβαια, οι 24 τόμοι του Αστερίξ (εννοώ την κοινή δημιουργία του Ρενέ Γκοσινί και του Αλμπέρ Ουντερζό) είναι μια από τις σημαντικότερες προσφορές της Γαλλίας στον παγκόσμιο πολιτισμό μεταπολεμικά. Τουλάχιστον η γενιά μου, που γνώρισε τον Αστερίξ στα φοιτητικά της χρόνια, τον αγάπησε σχεδόν ομόθυμα -και η ανταπόκρισή σας σε αυτές τις δημοσιεύσεις ήταν πολύ θετική, οπότε είχα πει ότι θα παρουσιάσω στο ιστολόγιο, έναν προς έναν, και τους 24 τόμους του Αστερίξ. Ήδη φτάσαμε στις 16 περιπέτειες δηλαδή στα δύο τρίτα.

Ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο του 2014, με μια παρουσίαση της περιπέτειας Αστερίξ στους Βρετανούς και μετά με μια γενική παρουσίαση των πρωταγωνιστών του κόμικς. Τον Δεκέμβριο είχαμε τη δεύτερη περιπέτεια, την Κατοικία των θεών, τον Φλεβάρη 2015 είδαμε τον Μάγο (ή Μάντη) ενώ στα τέλη Απριλίου παρουσίασα τον «Αστερίξ στη χώρα των Ελβετών». Τέλη Ιουνίου 2015 παρουσιάστηκε Ο αγώνας των αρχηγών, η πέμπτη περιπέτεια της σειράς, αλλά στα τέλη Αυγούστου δεν είχαμε περιπέτεια για τεχνικούς λόγους. O κύκλος συνεχίστηκε στα μέσα Οκτωβρίου με τον Αστερίξ στην Κορσική και η τελευταία δημοσίευση για το 2015 ήταν την παραμονή των Χριστουγέννων με τον Αστερίξ Λεγεωνάριο. Το 2016 ξεκίνησε με την περιπέτεια Οβελίξ και σία τον Φλεβάρη, ενώ τον Απρίλιο ανέβασα το Δώρο του Καίσαρα. Τον Ιούνιο είχε πέσει πολλή δουλειά, τον Αύγουστο είχαμε το… θερινό ραστόνι (και θα ήταν ευκαιρία να βάλουμε τον Αστερίξ Ολυμπιονίκη, κρίμα), οπότε ξαναπιάσαμε το νήμα τον Οκτώβριο με την Ασπίδα της Αρβέρνης. ενώ τον Δεκέμβριο ακολούθησε το Χρυσό δρεπάνι. Πρώτη περιπέτεια του 2017, τον Φλεβάρη, ήταν το Μεγάλο ταξίδι, που συμπλήρωσε την πρώτη δωδεκάδα. Στη δεύτερη δωδεκάδα μπήκαμε τον Απρίλιο, με την περιπέτεια «Ο Αστερίξ και η Κλεοπάτρα». Μετά αραίωσαν οι ρυθμοί. Τον Αύγουστο του 2017 παρουσιάστηκε η περιπέτεια «Ο Αστερίξ και οι Γότθοι» ενώ τον Δεκέμβριο είχαμε ένα εμβόλιμο άρθρο, αφού παρουσιάσαμε την καινούργια (χωρίς Γκοσινί αλλά και χωρίς Ουντερζό) περιπέτεια «Ο Αστερίξ στην Ιταλία» που είχε πρόσφατα κυκλοφορήσει στα γαλλικά (ο ελληνικός τίτλος είναι δικός μου, αφού τότε δεν είχε κυκλοφορήσει στα ελληνικά το τεύχος -δεν ξέρω τελικά τι απόγινε). Το 2018 μία μόνο περιπέτεια παρουσιάσαμε, τον Απρίλιο, τον Αστερίξ στην Ισπανία.  Μετά σταμάτησα, αρχικά επειδή δεν είχα σκαναρισμένες περιπέτειες. Μετά βρέθηκαν σκαναρισμένες δυο περιπέτειες χάρη στον φίλο μας τον Χρήστο Τσατσαρώνη, αλλά εγώ πνιγόμουν. Τελικά, δεκατρείς μήνες μετά το τελευταίο αστεριξολογικό μας άρθρο, μπόρεσα σήμερα να συνεχίσω με την 16η περιπέτεια της σειράς. Η επόμενη που περιμένει είναι Ο Αστερίξ και η χύτρα που την έχει επίσης σκανάρει ο Χρήστος. Για τις άλλες, ελπίζω πως κάποιος θα φιλοτιμηθεί να σκανάρει τεύχη του Ψαρόπουλου που μας λείπουν (ο κατάλογος στο τέλος του άρθρου).

Θυμίζω ότι οι περιπέτειες του Αστερίξ κυκλοφόρησαν σε αυτοτελείς τόμους στα ελληνικά πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τις εκδόσεις Ψαρόπουλου (σε μετάφραση αρχικά του Κώστα Ταχτσή και μετά του Αργύρη Χιόνη) ενώ αργότερα κυκλοφόρησαν σε νέα μετάφραση (της Ειρήνης Μαραντέι) από τις εκδόσεις Μαμούθ, που είναι και η έκδοση που (νομίζω πως) βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο εμπόριο. Λέω «σε αυτοτελείς τόμους» διότι περιπέτειες του Αστερίξ σε συνέχειες είχαν δημοσιευτεί στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στο περιοδικό «Αστερίξ».

Τη σημερινή περιπέτεια, όπως εκδόθηκε από τον Ψαρόπουλο, τη σκανάρισε ο Χρήστος όπως είπαμε, αν και η ποιότητα ίσως δεν είναι πολύ καλή (παρόλο που πήγε σε κατάστημα). Την ανέβασα σε έναν ιστότοπο φιλοξενίας, απ’ όπου μπορείτε να τη διαβάσετε ονλάιν ή να την κατεβάσετε.

Ο Αστερίξ στο γύρο της Γαλατίας είναι μια από τις πρώτες περιπέτειες της σειράς, συγκεκριμένα η 5η περιπέτεια από τις 24. Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Pilote το 1963 αλλά σε βιβλίο δεν εκδόθηκε παρά το 1965. Ο γαλλικός τίτλος είναι Le tour de Gaule d’Astérix.

Ποιος Θανάσης;

Παλιότερα, η ερώτηση δεν άφηνε περιθώρια δισταγμού ως προς την απάντηση. Ποιος Θανάσης; Ποιος άλλος; Ο Θανάσης Βέγγος φυσικά.

Ωστόσο, από το 2011 ο Θου Βου δεν είναι πια μαζί μας, οπότε η ερώτηση του τίτλου επιδέχεται και άλλες απαντήσεις. Και βέβαια, σήμερα εννοούμε τον κάθε Θανάση που γιορτάζει, στον οποίο είναι αφιερωμένο το σημερινό άρθρο, όπως άλλωστε και στις Αθανασίες.

Προσθέτουμε έτσι έναν ακόμα κρίκο στην αλυσίδα των ονοματολογικών μας άρθρων, το τελευταίο από τα οποία το ανεβάσαμε πριν τα Χριστούγεννα, όταν ευχηθήκαμε χρόνια πολλά στον Μανώλη.

Να θυμίσω ότι στο ιστολόγιο έχουμε δημοσιέψει κι άλλα τέτοια άρθρα, αφιερωμένα σε ονόματα, τη μέρα της γιορτής τους, και έχουμε καλύψει τα περισσότερα διαδεδομένα αντρικά και γυναικεία ονόματα -τη Μαρία και την Άννα, τον Δημήτρη και τη Δήμητρα, τον Γιάννη, τον Γιώργο, τον Νίκο, τον Κώστα και την Ελένη, τον Στέλιο και τη Στέλλα, τον Χρίστο (ή Χρήστο) και την Κατερίνα. Από τα λιγότερο συχνά έχουμε αφιερώσει άρθρο στον Σπύρο πρόσφατα και παλιότερα στον Θωμά και στον Στέφανο.

Ο Θανάσης είναι μάλλον συχνό αντρικό όνομα. Σύμφωνα με μια έρευνα, κατέχει την 9η θέση ανάμεσα στα αντρικά ελληνικά ονόματα, ενώ το θηλυκό, η Αθανασία, είναι σπανιότερο, αφού βρίσκεται στην 26η θέση των γυναικείων ονομάτων.

Βέβαια, τα ονόματα δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένα στον ελλαδικό χώρο: υπάρχουν περιοχές όπου σπανίζουν και περιοχές όπου έχουν μεγαλύτερη συχνότητα. Για τον Θανάση, είχα κάπου διαβάσει (αν το θυμάμαι καλά) ότι έχει πολύ μικρή συχνότητα στην Κρήτη και σε άλλα νησιά, αλλά πολύ μεγαλύτερη του μέσου όρου στη Στερεά Ελλάδα.

Η ετυμολογία του Θανάση είναι απλή, ο Θανάσης είναι παιδί της Αθανασίας ή μάλλον της αθανασίας, δηλαδή ο Αθανάσιος προέρχεται από το ουσιαστικό αθανασία. Φυσικά το γυναικείο όνομα Αθανασία ταυτίζεται με το ουσιαστικό.

Ο Άγιος Αθανάσιος έζησε τον 4ο αιώνα και ήταν Πατριάρχης Αλεξανδρείας -ένας από τους τέσσερις αγίους της Ορθόδοξης εκκλησίας που αποκαλούνται «Μέγας» (οι άλλοι τρεις είναι Βασίλειος, Φώτιος και Αντώνιος). Ο Αθανάσιος ήρθε σε σύγκρουση με τον αυτοκράτορα Ιουλιανό και σε ένα από τα Ατελή ποιήματά του ο Καβάφης θυμάται ένα επεισόδιο της ζωής του.

Όπως και άλλα ελληνικά χριστιανικά ονόματα, ο Αθανάσιος είναι πολύ σπάνιος στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, ενώ αρκετά συχνός στην ορθόδοξη Ανατολική Ευρώπη. Βέβαια, επειδή οι Ρώσοι δεν συμπαθούν τον φθόγγο θ, λένε «Αφανάσι», ενώ στα βουλγάρικα, όπου το όνομα είναι συχνό, έχουμε Ατανάς.

Το όνομα έχει κάμποσες παραλλαγές. Αθανάσιος είναι το επίσημο και Θανάσης η συνήθης μορφή. Από κει και πέρα έχουμε την πολύ κοινή συντομευμένη μορφή Θάνος, όπως ο Μικρούτσικος, την επίσης συνηθισμένη Νάσος, όπως ο ποιητής Νάσος Βαγενάς ή ο Νάσος Ηλιόπουλος, υποψήφιος δήμαρχος Αθήνας με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Τα χαϊδευτικά Σάκης και Σούλης πολύ συχνά κρύβουν Θανάση αν και μπορεί να ανήκουν και σε άλλα ονόματα.

Λεξιλογώντας για τον Αστερίξ στην Ισπανία

Εδώ και τέσσερα χρόνια έχω αρχίσει να παρουσιάζω περιπέτειες του Αστερίξ, ενός από τα πιο αγαπημένα μου κόμικς. Αρχικά αυτο γινόταν κάθε δίμηνο αλλά τελευταία έχει αραιώσει αρκετά ο ρυθμος δημοσιεύσεων.

Όπως έχω πει, με μια δόση υπερβολής βέβαια, οι 24 τόμοι του Αστερίξ (εννοώ την κοινή δημιουργία του Ρενέ Γκοσινί και του Αλμπέρ Ουντερζό) είναι μια από τις σημαντικότερες προσφορές της Γαλλίας στον παγκόσμιο πολιτισμό μεταπολεμικά. Τουλάχιστον η γενιά μου, που γνώρισε τον Αστερίξ στα φοιτητικά της χρόνια, τον αγάπησε σχεδόν ομόθυμα -και η ανταπόκρισή σας σε αυτές τις δημοσιεύσεις ήταν πολύ θετική, οπότε είχα πει ότι θα παρουσιάσω στο ιστολόγιο, έναν προς έναν, και τους 24 τόμους του Αστερίξ. Ήδη φτάσαμε στις 15 περιπέτειες.

Ξεκινήσαμε τον Οκτώβριο του 2014, με μια παρουσίαση της περιπέτειας Αστερίξ στους Βρετανούς και μετά με μια γενική παρουσίαση των πρωταγωνιστών του κόμικς. Τον Δεκέμβριο είχαμε τη δεύτερη περιπέτεια, την Κατοικία των θεών, τον Φλεβάρη 2015 είδαμε τον Μάγο (ή Μάντη) ενώ στα τέλη Απριλίου παρουσίασα τον «Αστερίξ στη χώρα των Ελβετών». Τέλη Ιουνίου 2015 παρουσιάστηκε Ο αγώνας των αρχηγών, η πέμπτη περιπέτεια της σειράς, αλλά στα τέλη Αυγούστου δεν είχαμε περιπέτεια για τεχνικούς λόγους. O κύκλος συνεχίστηκε στα μέσα Οκτωβρίου με τον Αστερίξ στην Κορσική και η τελευταία δημοσίευση για το 2015 ήταν την παραμονή των Χριστουγέννων με τον Αστερίξ Λεγεωνάριο. Το 2016 ξεκίνησε με την περιπέτεια Οβελίξ και σία τον Φλεβάρη, ενώ τον Απρίλιο ανέβασα το Δώρο του Καίσαρα. Τον Ιούνιο είχε πέσει πολλή δουλειά, τον Αύγουστο είχαμε το… θερινό ραστόνι (και θα ήταν ευκαιρία να βάλουμε τον Αστερίξ Ολυμπιονίκη, κρίμα), οπότε ξαναπιάσαμε το νήμα τον Οκτώβριο με την Ασπίδα της Αρβέρνης. ενώ τον Δεκέμβριο ακολούθησε το Χρυσό δρεπάνι. Πρώτη περιπέτεια του 2017, τον Φλεβάρη, ήταν το Μεγάλο ταξίδι, που συμπλήρωσε την πρώτη δωδεκάδα. Στη δεύτερη δωδεκάδα μπήκαμε τον Απρίλιο, με την περιπέτεια «Ο Αστερίξ και η Κλεοπάτρα». Μετά αραίωσαν οι ρυθμοί. Τον Αύγουστο του 2017 παρουσιάστηκε η περιπέτεια «Ο Αστερίξ και οι Γότθοι» ενώ τον Δεκέμβριο είχαμε ένα εμβόλιμο άρθρο, αφού παρουσιάσαμε την καινούργια (χωρίς Γκοσινί αλλά και χωρίς Ουντερζό) περιπέτεια «Ο Αστερίξ στην Ιταλία» που είχε πρόσφατα κυκλοφορήσει στα γαλλικά (ο ελληνικός τίτλος είναι δικός μου, αφού τότε δεν είχε κυκλοφορήσει στα ελληνικά το τεύχος -μαλιστα, αμφιβαλλω αν έχει βγει και τώρα). Τον Φλεβάρη είχε πέσει δουλειά και παρόλο που ο φίλος μας ο Αβονιδας μου το θυμισε μόλις τώρα αξιώνομαι να συνεχίσω με την 15η περιπέτεια της σειράς -δεν θα πω ότι έχουμε 81 Φλεβάρη, αλλα οτι τώρα μπόρεσα. Και θα επαναλάβω την έκκληση να σκανάρετε, όσοι έχετε, τεύχη του Ψαρόπουλου που μας λείπουν (ο κατάλογος στο τέλος του άρθρου).

Θυμίζω ότι οι περιπέτειες του Αστερίξ κυκλοφόρησαν σε αυτοτελείς τόμους στα ελληνικά πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970 από τις εκδόσεις Ψαρόπουλου (σε μετάφραση αρχικά του Κώστα Ταχτσή και μετά του Αργύρη Χιόνη) ενώ αργότερα κυκλοφόρησαν σε νέα μετάφραση (της Ειρήνης Μαραντέι) από τις εκδόσεις Μαμούθ, που είναι και η έκδοση που (νομίζω πως) βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο εμπόριο.

Τη σημερινή περιπέτεια, όπως εκδόθηκε από τον Ψαρόπουλο, τη σκανάρισε κάποιος φίλος. Την ανέβασα σε έναν ιστότοπο φιλοξενίας, απ’ όπου μπορείτε να τη διαβάσετε ονλάιν ή να την κατεβάσετε.

Ο Αστερίξ στην Ισπανία είναι χρονολογικά η 14η περιπέτεια της σειράς από τις 24. Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό Pilote από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο του 1969 και αμέσως μετά, στο τέλος του χρονου, βγήκε σε άλμπουμ. Ο γαλλικός τίτλος είναι Astérix en Hispanie, δηλαδή με το κλασικό όνομα της Ισπανίας (όχι Espagne).