Χαροκαμένα μεζεδάκια

Και πώς αλλιώς να τα πω, αφού ακόμα ταυτοποιούνται νεκροί από τη φριχτή τραγωδία στα Τέμπη; Δεν θα έχω πολύ κέφι σήμερα. Αλλά νομίζω πως πρέπει να τηρήσω το πρόγραμμα του ιστολογίου, να βάλω σήμερα ένα θέμα που, αντικειμενικά, έχει ευτράπελες πτυχές, τα μεζεδάκια, δηλαδή τα στραβά και ανάποδα, γλωσσικά κυρίως, της εβδομάδας που πέρασε -κι ας είναι και άκεφα, ενώ θα είναι και σχετικά λίγα.

* Υποτίθεται ότι τα κείμενα των νόμων έχουν περάσει από διπλή κρισάρα, ωστόσο φίλος του ιστολογίου στέλνει έναν νόμο με λάθη σε όλους τους συμβολισμούς των ποσοστών τοις χιλίοις:

Η οθονιά είναι από τον Νόμο 4887/2022, τον λεγόμενο Αναπτυξιακό Νόμο, όιπως κωδικοποιήθηκε με τον 5003/2022.

Βλέπετε ότι το παράβολο ορίζεται ως 1 τοις χιλίοις, και μέσα σε παρένθεση «0,001 ‰». Αλλά βέβαια, το 1 τοις χιλίοις συμβολίζεται απλώς «1 ‰». Το 0,001 είναι ήδη ένα χιλιοστό! Αν ζητήσουμε 0,001‰ ζητάμε το ένα στο εκατομμύριο!

Το ίδιο λάθος και προς το τέλος του παραθέματος, όπου το 0,5 τοις χιλίοις θα έπρεπε να γράφεται 0,5 ‰ και όχι 0,0005 ‰ όπως γράφεται τώρα και είναι μισό στο εκατομμύριο!

(Αν κάποιος καταθέσει παράβολο το 0,001‰, τι θα γίνει άραγε;)

* Κι ένα σχετικό με την τραγωδία ή μάλλον με την «υπερκομματική» επιτροπή που όρισε ο κ. Γεραπετρίτης για να διερευνήσει τα αίτια της τραγωδίας. Δίκιο έχει ο ΣΥΡΙΖΑ, πιστεύω, να επισημαίνει διαφωνίες με τη σύνθεση της επιτροπής και τον τρόπο συγκρότησής της, στη σχετική όμως ανακοίνωση πρόσεξα μια παρωνυχίδα:

«…η ανακοίνωση των εκλεχτών εμπειρογνωμόνων της κυβέρνησης δεν χαίρει καμίας διακομματικής συναίνεσης και προφανώς δεν μπορεί να θεωρηθεί υπερκομματική επιτροπή»

Μου κίνησε το ενδιαφέρον ο τύπος «των εκλεχτών». Μου αρέσει, από μια μεριά, και άλλωστε είναι τύπος που οι παλιοί δημοτικιστές (πχ Πανσέληνος, Καζαντζάκης, Άλκης Θρύλος) αλλά και νεότεροι, ως τον Κριαρά. Από την άλλη, δεν ξέρω αν έχει τη θέση του σε ένα κείμενο ανακοίνωσης. Αναρωτιέμαι επίσης αν είναι εύστοχη η επιλογή του όρου, δηλαδή αν πράγματι θεωρεί «ξεχωριστούς» τους εμπειρογνώμονες (ίσως και να το λέει ειρωνικά) ή αν ο συντάκτης ήθελε να πει «των εμπειρογνωμόνων που επέλεξε η κυβέρνηση», που δεν είναι το ίδιο στη σημερινή γλώσσα.

* Από πινακίδα του Δήμου Μεταμόρφωσης.

Δεν ξέρω τι είναι η διαβαθμισμένη συμπίεση, αν και θα ήθελα να μάθω, ας μας πει όποιος ξέρει.

Ξέρω όμως ότι τα «συστύματα» που την εκτελούν έπρεπε να γράφονται «συστήματα».

* Mου γράφει φίλος:

Διαβάζουμε συχνά το τελευταίο διάστημα ειδήσεις όπως η παρακάτω:

Οι ΗΠΑ προειδοποίησαν αυτή την εβδομάδα ότι η Κίνα εξέταζε το ενδεχόμενο να προμηθεύσει θανατηφόρα όπλα στη Ρωσία και ότι κινεζικές εταιρείες είχαν ήδη προμηθεύσει μη θανατηφόρα τεχνολογία διπλής χρήσης – αντικείμενα που θα μπορούσαν να έχουν τόσο πολιτική όσο και στρατιωτική χρήση, όπως μη επανδρωμένα αεροσκάφη και ημιαγωγοί.

Advertisement

Σέρβισερ, μια καινούργια λέξη

Με την πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου έχει ανάψει η συζήτηση για τους πλειστηριασμούς. Η απόφαση βέβαια ακόμα δεν έχει δημοσιευτεί (ώστε να μπορεί να παράγει αποτελέσματα), όμως το περιεχόμενό της έχει διαρρεύσει, καθώς και εντυπωσιακά λεπτομερείς πληροφορίες της διαδικασίας, ας πούμε η ευρεία πλειοψηφία (56-9 νομίζω) με την οποία πάρθηκε η απόφαση, ακόμα και τα ονόματα των αρεοπαγιτών που μειοψήφισαν.

Εντυπωσιακή είναι επίσης η ταχύτητα με την οποία αποφάνθηκε η Ολομέλεια του Α.Π., δύο εβδομάδες μόνο, αν σκεφτεί κανείς ότι είχαν κατατεθεί υπομνήματα χιλιάδων σελίδων. Ακόμα και οι δικηγόροι των funds εξεπλάγησαν, όπως γράφτηκε.

Έγραψα funds, που είναι η μία ξένη λέξη που εμφανίζεται διαρκώς στα σχετικά ρεπορτάζ. Και το ρεπορτάζ είναι ξένο δάνειο, γαλλικό, αλλά με το να το γράφουμε ελληνικά το έχουμε οικειοποιηθεί -και βέβαια το προφέρουμε διαφορετικά απ’ό,τι στα γαλλικά, όσο κι αν δεν το συνειδητοποιούμε.

Η άλλη ξένη λέξη είναι οι servicers, σε πληθυντικό και λατινογραμμένη σχεδόν πάντα. Ή αλλιώς, οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις, όπως είναι η μακροσκελής ελληνική απόδοση. Το επίσημο ακρώνυμο είναι ΑΕΔΑΔΠ, Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις. Συχνά το βρίσκουμε συντμημένο σε «εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων», που και πάλι μακρινάρι είναι μπροστά στο «σέρβισερ». Τρεις λέξεις ο Έλληνας, τρεις συλλαβές ο Άγγλος, διόλου περίεργο που κάνουν πιο γρήγορα τη δουλειά τους.

Αστειεύομαι, αλλά είναι ένα παράδειγμα του φαινομένου που το λέω «ορολογική ανασφάλεια». Όποιος εισάγει έναν όρο που έχει φτιαχτεί από αλλού, αισθάνεται ανασφαλής: πώς να πούμε το servicer; Εταιρεία διαχείρισης; Ναι, αλλά τι διαχείριση; Εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων, καλό δεν είναι; Μισό λεπτό, τι απαιτήσεις; Σωστά, πρέπει να το διευκρινίσουμε, απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις -κι έτσι η μία λέξη έγινε εφτά ή οχτώ, από το άγχος μήπως ο περιφραστικός όρος δεν καλύπτει κάθε πτυχή του πράγματος που θέλουμε να περιγράψει. Από την άλλη πλευρά, ο κατασκευαστής του όρου, ο Αγγλοσάξονας, δεν έχει τέτοιον καημό. Λέει servicer και δεν νοιάζεται να προσδιορίσει επακριβώς τι είδους service παρέχεται.

Αβασίλευτα μεζεδάκια

Βεβαίως τα ονομάζω έτσι αφού όλη τη βδομάδα συζητάμε για τον Τέως, τον έκπτωτο βασιλιά Κωνσταντίνο και την κηδεία του, που θα γίνει μεθαύριο και θα μπορούσε να την έχει οργανώσει ο Σρέντινγκερ, αφού θα γίνει μεν «ιδιωτικά» και όχι με τιμές αρχηγού κράτους, αλλά σε μέρος της επιλογής της οικογένειας του μακαρίτη, με τελετή στη Μητρόπολη και, σύντομο έστω, λαϊκό προσκύνημα, με αναβαθμισμένη κυβερνητική παρουσία και με αξιόλογη επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού για αστυνομική παρουσία, προετοιμασία του χώρου στο Τατόι κτλ.

Και αφού θα παραστεί ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης στην κηδεία, είναι δίκαιο να πούμε ότι τη Δευτέρα θα κλάψει ο κάθε πικραμμένος.

Και ξεκινάμε με ένα μεγαμεζεδάκι σχετικό με τον μακαρίτη, που μας το προσφέρει απλόχερα το in.gr. Βάζω οθονιά μήπως και το διορθώσουν, αλλά αν θέλετε να διαβάσετε ολόκληρο το μακροσκελές άρθρο το λινκ είναι εδώ.

H πρώτη παράγραφος του αποσπάσματος είναι αριστούργημα:

Κατ’ αρχήν ο δεσμός είχε προγραμματιστεί για τον Ιανουάριο του 1965, αλλά ο θάνατος του βασιλιά Παύλου Α’ της Ελλάδας στις 6 Μαρτίου 1964 επέσπευσε τα μεγαλεία.

Ποιος δεσμός; Ποια μεγαλεία;

Το άρθρο είναι ενυπόγραφο, το υπογράφει η συντάκτρια Έφη Αλεβίζου, αλλά και μόνο αυτή η παράγραφος φωνάζει από μακριά ότι πρόκειται για μετάφραση από κάποια γλώσσα.

Ποια γλώσσα; Όταν πιο κάτω διαβάζουμε ότι «απέκτησε δύο παιδιά, την Αλεξία της Ελλάδος και τον Πάμπλο», λες και γέννησε τον… Μιχάλη Ράπτη, υποψιαζόμαστε ότι το άρθρο έχει στραβομεταφραστεί από τα ισπανικά. Η υποψία μας ενισχύεται και από το «η Χούντα των συνταγματαρχών έλαβε χώρα στις 21 Απριλίου» και από το εξής φοβερό, εκτός οθονιάς:

…στις 18 Σεπτεμβρίου 1964, παντρεύτηκαν στον ορθόδοξο καθεδρικό ναό της Αγίας Μαρίας του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Αθήνα

Αυτό δεν είναι δυνατόν να το έχει γράψει Έλληνας. Στα ελληνικά δεν λέμε ‘Αγία Μαρία’, ενώ στα ισπανικά λένε Santa Maria, και επιπλέον, αν δεν έχουμε κατέβει από τον πλανήτη Άρη ξέρουμε ότι πρόκειται για τη Μητρόπολη!!

Και πράγματι το άρθρο είναι στραβομεταφρασμένο από το εξής ισπανικό άρθρο. Εκεί διαβάζουμε πράγματι ότι:

y el 18 de septiembre de 1964 se casaron en la catedral ortodoxa de Santa María de la Anunciación en Atenas. [Η Αγία Μαρία που λέγαμε!]

και ότι

En principio el enlace se había previsto para enero de 1965, pero el fallecimiento del rey Pablo I de Grecia el 6 de marzo de 1964 precipitó los fastos. [Enlace, ο γάμος αλλά και ο δεσμός, los fastos, η τελετή αλλά και τα μεγαλεία]

Δηλαδή η κ. Έφη Αλεβίζου πήρε ένα ισπανικό άρθρο, το στραβομετάφρασε και έβαλε φαρδιά-πλατιά το όνομά της χωρίς αναφορά της πηγής, απ’ όσο βλέπω. Λογοκλοπή λέγεται αυτό, αλλ’ ο θεός αγαπάει και τον Νικοκύρη.

* Κι άλλο ένα για την κηδεία. Σε δελτίο ειδήσεων του Κόντρα ακούμε (περί το 5.30 στο βίντεο) τη δημοσιογράφο να μας λέει ότι «έχουν προσκεκληθεί» ο τάδε και ο δείνα. Το είπε τουλάχιστον δύο φορές.

* Και συνεχίζουμε με ένα παλιότερο μεζεδάκι, ελαφρώς μπαγιάτικο αφού είναι χριστουγεννιάτικο, που όμως αξίζει να το δείτε, αφού σπάνια θα βρείτε κατσίκες σχεδιάστριες.

Σε ένα άρθρο για χριστουγεννιάτικες παραδόσεις, διαβάζουμε για ένα ξωτικό που παρέδιδε δώρα μέσω (!) ενός έλκηθρου που το είχαν σχεδιάσει κατσίκες!

Το αγγλικό πρωτότυπο, βέβαια, θα έλεγε drawn by…

Το έσερναν κατσίκες το έλκηθρο, δεν το σχεδίασαν!

* Κι ένα ακόμα μπαγιάτικο, που λόγω πληθώρας ύλης περίσσεψε από τα μεζεδάκια της περασμένης εβδομάδας. Σε άρθρο για την παραίτηση του βουλευτή Χειμάρρα διαβάζουμε:

Ο Τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει πως ουσιαστικά παραιτήθηκε υπό το βάρος των προαναγγελθέντων αποκαλύψεων για την εικονική μεταβίβαση της δεύτερης εταιρείας του, SMART IKE.

Πόκερ και πόκα

Τις μέρες αυτές, ή μάλλον τις νύχτες, με αποκορύφωμα τη νύχτα της παραμονής, το έθιμο θέλει να παίζουμε χαρτιά, αν και δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο έχει μεταλαμπαδευθεί στους νεότερους.

Λέω λοιπόν να αφιερώσω το σημερινό άρθρο στην πόκα, που κι εγώ κι άλλοι πολλοί παίζαμε ή παίζουμε αυτές τις μέρες -και μάλιστα απορώ πώς τόσα χρόνια δεν έχουμε δημοσιεύσει ανάλογο άρθρο.

Όταν λέμε πόκα εννοούμε μια οικογένεια παιχνιδιών με χαρτιά, που παίζονται με λιγότερα από τα 52 φύλλα. Η πόκα είναι συγγενικό παιχνίδι του διεθνούς πόκερ, poker, το οποίο όμως κανονικά παίζεται με όλα τα φύλλα.

Η ομοιότητα των δύο λέξεων δεν είναι τυχαία. Πόκερ είναι ο διεθνής, αγγλικής ή μάλλον αμερικανικής προέλευσης όρος, πόκα ο ελληνικός. Κατά την κοινώς αποδεκτή θεωρία, η λέξη πόκα αποτελεί μεταφορά του poker στα ελληνικά, με μίμηση της βρετανικής προφοράς (pokah).

Η ετυμολογία του όρου poker είναι σκοτεινή, όπως συχνά συμβαίνει με λαϊκούς όρους που αφορούν δραστηριότητες ενδεχομένως παράνομες ή επιλήψιμες. Πάντως, στο etymonline βρίσκω ότι, από εκ των υστέρων μαρτυρίες, φαίνεται πως ο όρος γεννήθηκε από τους χαρτοπαίχτες στα ποταμόπλοια του Μισισιπή κάπου το 1829. Θα περίμενα το poker να συνδέεται με το ρήμα to poke (σπρώχνω, τσιγκλάω κτλ) αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει τέτοια άμεση σχέση, αλλά έμμεση μόνο αφού μια θεωρία θέλει το poker να έρχεται απόι το γερμανικό χαρτοπαίγνιο Pochspiel, το πρώτο συνθετικό του οποίου ανάγεται στο γερμανικό ρήμα pochen, ομόρριζο του αγγλικού to poke. 

Εδώ τα καλά τα πρίκουελ!

Παρόλο που η τελευταία λέξη του τίτλου δεν υπάρχει σε κανένα από τα μεγάλα γενικά λεξικά μας, νομίζω πως οι περισσότεροι θα την ξέρετε.

Πρίκουελ, αγγλιστί prequel, είναι όρος που φτιάχτηκε πάνω στον όρο sequel.

Το σίκουελ μιας κινηματογραφικής ή τηλεοπτικής ταινίας είναι μια άλλη αυτοτελής κινηματογραφική ή τηλεοπτική ταινία που αποτελεί συνέχεια της ιστορίας, του θέματος κτλ. της προηγούμενης ταινίας. Στη συνέχεια ο όρος επεκτάθηκε και σε λογοτεχνικά έργα ή σε ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Κατ’ αναλογία, το πρίκουελ είναι μια αυτοτελής ταινία, γενικότερα ένα αυτοτελές έργο που αφηγείται γεγονότα που συνέβησαν πριν από το έργο στο οποίο αναφέρονται.

Τόσο το σίκουελ όσο και το πρίκουελ προϋποθέτουν την ύπαρξη ενός αρχικού «έργου αναφοράς», που είναι αρκετά επιτυχημένο ώστε τα διάδοχα έργα να εκμεταλλευτούν τη δημοτικότητά του. Βέβαια, συχνότερα έχουμε συνέχειες, σίκουελ, έργων, παρά πρίκουελ. Ωστόσο, ο όρος prequel στα αγγλικά δεν είναι τόσο πρόσφατος όσο θα νομιζε κανείς, αφού βρίσκω πως υπάρχει από το 1973 -αλλά διεθνή διάδοση γνώρισε αργότερα, ίσως στις αρχές του αιώνα μας.

Τις προάλλες, στο σαββατιάτικο άρθρο με τα μεζεδάκια, είχα αναφερθεί στον Πόλεμο των Άστρων και στα σίκουελ του, και ο φίλος μας ο Κώστας (ο Κώστας με πεζά, θα έλεγα, διότι έχουμε πολλούς) διόρθωσε ότι ο Πόλεμος των Άστρων έχει όχι μόνο σίκουελ αλλά και πρίκουελ και αναρωτήθηκε πώς θα τα πούμε στα ελληνικά. Του απάντησα πως δεν έχω δει απόδοση και αναρωτήθηκα μήπως μπορούμε να το πούμε «προσυνέχεια».

Στη συνέχεια ο φίλος μας ο Π2 παρέπεμψε σε άρθρο της Λεξιλογίας, ήδη από το 2009, στο οποίο είχε συζητηθεί ο όρος και είχε προταθεί, ανάμεσα σε άλλους, ο όρος «προσυνέχεια». Ομολογω πως δεν θυμάμαι να έχω διαβάσει εκείνη τη συζήτηση, οπότε τα μεγάλα πνεύματα συναντώνται, εκτός αν την είχα δει τότε και στη συνέχεια το ξέχασα, διόλου απίθανο με το Έμενταλ που κάνει θραύση.

Ο όρος «προσυνέχεια», που προτάθηκε τότε και που τον πρότεινα κι εγώ, φαίνεται οξύμωρος, αλλά δεν πειράζει και τόσο. Άλλωστε και το prequel είναι ιδιόρρυθμος σχηματισμός, αφού φαίνεται να είναι σύνθετο με το πρόθημα pre- και το -quel του sequel, το οποίο όμως sequel δεν είναι σύνθετη λέξη -προέρχεται από το γαλλ. sequelle και τελικά ανάγεται στο λατ. sequi, ακολουθώ. Τέτοια σχιζολεκτικά κόλπα όμως τα συνηθίζει η αγγλική γλώσσα. Η ελληνική γλώσσα δεν τα πολυσυνηθίζει, γι’ αυτό σκέφτομαι πως δεν είναι ανάγκη να καταφύγουμε σε λύσεις τύπου «προνέχεια» ή «προέχεια», που δεν έχουν και μεγάλη διαφάνεια εδώ που τα λέμε.

Στη συζήτηση στη Λεξιλογία είχε προταθεί για το πρίκουελ και ο όρος «προοίμιο», που όμως δεν νομίζω ότι στέκει, αφού το προοίμιο είναι ήδη υπαρκτός όρος και σημαίνει μια σύντομη αφηγηματική ενότητα μέσα σε ένα έργο, όχι ένα αυτοτελές έργο.

SLAPP, ένα χαστούκι

Μια ευρωπαϊκή διάκριση είχε πριν από μερικές μέρες η χώρα μας, κι όμως το γεγονός δεν προβλήθηκε σχεδόν καθόλου από τα δελτία ειδήσεων των μεγάλων καναλιών της τηλεόρασης -μόνο σε ορισμένες εφημερίδες, σε κάποιους ιστότοπους και στα σόσιαλ δημοσιεύτηκε η χαρμόσυνη είδηση.

Ποια είδηση; Η είδηση για τη βράβευση του Γρηγόρη Δημητριάδη.

Όπως βλέπετε, ο Γρηγόρης Δημητριάδης, ανιψιός του πρωθυπουργού και έως πρόσφατα διευθυντής του πολιτικού του γραφείου, τιμήθηκε με το βραβείο «SLAPP Πολιτικός της Χρονιάς» από την Μη Κυβερνητική Οργάνωση CASECoalition που ασχολείται με ζητήματα φίμωσης και καταχρηστικές αγωγές.

Γράφω «τιμήθηκε» αλλά στην πραγματικότητα το βραβείο κάθε άλλο παρά τιμητικό είναι, κι αυτό εξηγεί την ομερτά που επικράτησε.

Όπως γράφει η Εφημερίδα των Συντακτών, που ανήκει σε εκείνους που έχουν δεχτεί χαστούκι, εννοώ SLAPP, από τον κ. Δημητριάδη:

Το βραβείο αφορά την αγωγή κατά των ReportersUnited, της Εφημερίδας των Συντακτών και των δημοσιογράφων Νικόλα Λεοντόπουλου, Θοδωρή Χονδρόγιαννου και Θανάση Κουκάκη, με την οποία ο κ. Δημητριάδης ζητά πάνω από 500.000 ευρώ για τα αποκαλυπτικά ρεπορτάζ που έκαναν σχετικά με το Predator, την Intellexa και το νήμα που τον συνδέει με τις εταιρείες που εμπορεύονται με το κακόβουλο λογισμικό.

Συνεχίζοντας, η εφημερίδα σημειώνει:

Μέλη της CASECoalition  είναι σημαντικές διεθνείς οργανώσεις, όπως οι: European Federation of Journalists – EFJ, Committee to Protect Journalists, FIDH – International Federation for Human Rights, Greenpeace International. 

Το θέμα λοιπόν ενδιαφέρει το ιστολόγιό μας, τοσο επί της ουσίας όσο και από άποψη ορολογίας.

Σε επιστολή προς τον βραβευμένο Γρ. Δημητριάδη, το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ελευθερία του Τύπου και των Μέσων Ενημέρωσης τονίζει ότι, ύστερα από εξέταση, συμπέρανε πως οι πέντε αγωγές που κατέθεσε ο κ. Δημητριάδης, στις οποίες ζητεί ποσά από 150.000 έως 250.000 ευρώ, χαρακτηρίζονται ως Strategic Lawsuits Against Public Participation (SLAPPs) διότι αποτελούν «καταχρηστικές αγωγές που κατατίθενται από άτομα με εξουσία και αποβλέπουν στη φίμωση και στον εκφοβισμό δημοσιογράφων που υπερασπίζονται το δημόσιο συμφέρον (έτσι αποδίδω το watchdog journalism, άλλες ιδέες δεκτές).

CD, σαράντα χρόνια

Κοίταζα κάτι στη Βικιπαίδεια, και η μια αναζήτηση έφερε την άλλη (την εποχή του Διαδικτύου, το καβαφικό «εν μέρει για να εξακριβώσω μια εποχή» έχει πάρει νέες διαστάσεις) και διαπίστωσα ότι αυτόν τον καιρό συμπληρώνονται σαράντα χρόνια από την κατασκευή και την κυκλοφορία των πρώτων compact disc.

Το άρθρο της (αγγλικής) Βικιπαίδειας αναφέρει ότι η τεχνολογία αναπτύχθηκε από κοινού από τη Philips και τη Sony και ότι ο πρώτος ψηφιακός οπτικός δίσκος κατασκευάστηκε τον Αύγουστο του 1982 και κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1982 ως Digital Audio Compact Disc στην Ιαπωνία και την άνοιξη του 1983 στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Σύμφωνα με ένα άλλο άρθρο που βρήκα, το πρώτο σιντί κατασκευάστηκε σε εργοστάσιο της Φίλιπς στη Γερμανία και ήταν ο δίσκος The Visitors των Abba.

Άρα, αναλογα με το ποιο ορόσημο θα διαλέξουμε, τα 40 χρόνια έχουν μόλις συμπληρωθεί ή συμπληρώνονται αυτές τις μέρες, το πολύ σε ένα με ενάμιση μήνα. Βέβαια, θα περνούσαν χρόνια μέχρι η καινούργια εφεύρεση να διαδοθεί στο ευρύ κοινό και μέχρι ο όρος CD να γίνει λέξη καθημερινής σχεδόν χρήσης.

Θυμάμαι στα τέλη της δεκαετίας του 80, έναν φίλο που έκανε μεταπτυχιακά στην Αμερική, τον Θανάση, να μας εγκωμιάζει τα πλεονεκτήματα αυτής της νέας τεχνολογίας, την υπεροχή των σιντί απέναντι στους δίσκους βινυλίου, που «ακόμα κι αν τους ανοίξεις τρύπα, πάλι θα παίζουν, εκτός από εκείνο το σημείο».

Ε, η δεκαετία του 90 ήταν μάλλον η χρυσή εποχή των σιντί, τότε που ο νέος μορφότυπος καθιερώθηκε, με αποτέλεσμα όλες οι νέες κυκλοφορίες να γίνονται σε σιντί και επικουρικά μόνο σε βινύλιο, ενώ σταδιακά άρχισε να κυκλοφορεί σε σιντί το τεράστιο παλιό απόθεμα έργων που είχαν κυκλοφορήσει σε δίσκους βινυλίου. Κυκλοφόρησαν επίσης και σιντί δεδομένων, τα CD-ROM.

Με την περίπου ταυτόχρονη εκρηκτική διάδοση του διαδικτύου και την κατακόρυφη άνοδο των δυνατοτήτων μεταφοράς δεδομένων εμφανίστηκε, και πήρε ορμητική ανάπτυξη στην πρώτη δεκαετία του αιώνα, το φαινόμενο της ανταλλαγής αρχείων μουσικής (.mp3) από ψηφιακούς δίσκους -και φάνηκε η αχίλλειος πτέρνα της νέας τεχνολογίας, που ήταν η ευκολία αντιγραφής και ανταλλαγής.

Ένα άλλο κάτι

Προσοχή, ο τίτλος δεν λέει για «κάτι άλλο», αλλά για «άλλο κάτι». Δεν θα μιλήσουμε λοιπόν για την αόριστη αντωνυμία «κάτι» που τόσο έντονη παρουσία έχει στη γλώσσα μας (π.χ. είναι κάτι στιγμές, έχεις κάτι που σε άλλη δεν το βρήκα, κάτι τρέχει στα γύφτικα, δυο δάχτυλα και κάτι, ξέρει κάτι λίγα αγγλικά, και κάτι παραπάνω).

Θα πούμε μόνο, έτσι παρεμπιπτόντως, πως αυτό το «κάτι», το πανταχού παρόν, εμφανίστηκε στη γλώσσα μας τη μεααιωνική εποχή και προέρχεται από το αρχαίο μόριο καν (με «ψιλή» και οξεία) και την αντωνυμία τι.

Ωστόσο, το σημερινό σημείωμα θα αφιερωθεί σε μιαν άλλη λέξη, ομόηχη και ομόγραφη, σε ένα άλλο κάτι λοιπόν. Η άλλη λέξη «κάτι» δεν υπάρχει στα σημερινά λεξικά, αλλά είναι ακόμα ζωντανή στη βόρεια ιδίως Ελλάδα. Στα σχόλια του σημερινού άρθρου θα μου πείτε αν την ξέρετε κι αν τη χρησιμοποιείτε.

Το κάτι είναι η πτυχή, η δίπλα, το πόσες φορές διπλώνουμε π.χ. ένα σεντόνι. «Κάνε τρία κάτια την πετσέτα για να χωρέσει». Είναι δάνειο από το τουρκικό kat (πτυχή).

Μια πρέφα με όλα τα φύλλα

Αν παίζετε είτε πρέφα είτε μπριτζ μάλλον θα καταλάβατε ότι η «πρέφα με όλα τα φύλλα» είναι το μπριτζ. Βέβαια, πολλοί μπριτζέρ ίσως θεωρήσουν άσεβο τον τίτλο, αφού παραλληλίζει ένα «ανώτερο» πνευματικό παιχνίδι με ένα χαρτοπαίγνιο καφενείου, αλλά το έχουμε καθιερώσει στο ιστολόγιο, όταν περιγράφουμε περίεργα ή κάπως άγνωστα στον πολύ κόσμο αθλήματα, να δίνουμε τίτλους που παραπέμπουν σε κάποιο πιο γνωστό -ας πούμε, το αμερικάνικο φούτμπολ ο φίλος μας ο Σταύρος στο άρθρο του το χαρακτήρισε «το ποδόσφαιρο που παίζεται με τα χέρια«. (Προσθήκη: Βέβαια, είναι ένα ερώτημα κατά πόσον στους σημερινούς νέους η πρέφα είναι οικεία ή/και περισσότερο γνωστή από το μπριτζ).

Ο φίλος μας ο Τριάντ, που είναι πρωταθλητής στο μπριτζ, με είχε παλιότερα προ(σ)καλέσει να γράψω ένα άρθρο για το παιχνίδι. Δίσταζα, επειδή δεν μπορούσα να αποφασίσω αν θα έγραφα ένα εισαγωγικό άρθρο ή ένα άρθρο για τις δική μου ενασχόληση με το μπριτζ, τόσο ως παίκτη όσο και τη συγγραφική. Τις προάλλες παρόμοια πρό(σ)κληση δέχτηκα κι από έναν φίλο στο Φέισμπουκ, οπότε μια και χτες, Κυριακή, είχα λίγο περισσότερο καιρό στη διάθεσή μου αποφάσισα να γράψω σήμερα το εισαγωγικό, το απρόσωπο άρθρο, αν προτιμάτε, και να αφήσω για το (όχι απώτερο) μέλλον το προσωπικό.

Το μπριτζ παίζεται από 4 παίχτες, που όμως ανήκουν σε δύο σταθερά ζευγάρια, που παίζουν συντροφικά, και στις περιγραφές δηλώνονται με τα σημεία του ορίζοντα: Βορράς-Νότος και Ανατολή-Δύση. Παίζεται και με τα 52 φύλλα, που μοιράζονται εξαρχής όλα στους 4 παίκτες -ο καθένας παίρνει από 13 φύλλα δηλαδή.

Το μπριτζ, όπως και η πρέφα, ανήκει στα παιχνίδια με μπάζες, μια μεγάλη οικογένεια των παιχνιδιών με χαρτιά. Η έννοια της μπάζας (trick στα αγγλικά, levée στα γαλλικά) είναι το πρώτο πράγμα που μαθαίνει κανονικά ο αρχάριος στην πρέφα ή στο μπριτζ: όποιος από τους (3 ή 4) παίχτες παίζει πρώτος, παίζει ένα φύλλο και οι άλλοι είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν, δηλαδή να παίξουν ενα φύλλο από την ίδια «φυλή», αν π.χ. ο πρώτος παίκτης παίζει το 10 σπαθί, οι άλλοι πρέπει να παίξουν επίσης σπαθί, εφόσον βεβαίως έχουν. Τη μπάζα την κερδίζει ο παίκτης που έβαλε το μεγαλύτερο φύλλο. Αν ας πούμε ο πρώτος παίκτης παίζει το 10♣ και οι επόμενοι βάλουν το 5♣, τον K♣ (Ρήγα σπαθί) και τον Α♣ (άσο σπαθί) κερδίζει ο παίκτης με τον Άσο διότι η ιεραρχία των φύλλων είναι, σε φθίνουσα σειρά, Α-Κ-Q-J-10-9-8-7-6-5-4-3-2, όπου Κ ο Ρήγας, Q η Ντάμα και J ο Βαλές. (Στην πρέφα, ως γνωστόν, παίζουν τα φύλλα μέχρι και το 7).

Μια δεύτερη βασική έννοια είναι το «ατού». Σε κάθε παρτίδα, μία από τις 4 φυλές ορίζεται ως «ατού», πράγμα που, τόσο στο μπριτζ όσο και στην πρέφα, γίνεται στη φάση της «αγοράς», την πρώτη φάση του παιχνιδιού. Το ατού είναι ανώτερο από όλες τις άλλες φυλές. Ένα ταπεινό 2 ατού είναι ανώτερο από τους άσους των άλλων φυλών. Είπαμε πιο πάνω ότι σε κάθε μπάζα οι παίκτες ακολουθούν, δηλ. παιζουν ένα φύλλο της ίδιας φυλής με αυτό που έπαιξε ο πρώτος παίκτης, αν έχουν. Αν δεν έχουν φύλλο από τη φυλή που παίχτηκε, τότε μπορούν ή να ξεσκαρτάρουν κάποιο άλλο φύλλο (οπότε χάνουν τη μπάζα) ή να «κόψουν» χρησιμοποιώντας ατού. Στο μπριτζ το κόψιμο (ruff στα αγγλικά) είναι προαιρετικό, επαφίεται στην κρίση του παίκτη αν θα κόψει ή θα ξεσκαρτάρει, ενώ στην πρέφα (όπου λέγεται «τσάκα») είναι υποχρεωτικό και δεν συμφέρει πάντοτε.

Η αγορά είναι μια πλειοδοσία. Τα δυο ζευγάρια διεκδικούν το δικαίωμα να εκτελέσουν ένα συμβόλαιο, δηλ. να πετύχουν ένα ορισμένο αριθμό μπαζών (άλα τη γενική!). Οι αγορές ξεκινούν από το επίπεδο 1, που σημαίνει 7 μπάζες, και προχωρούν στο επίπεδο 2 (8 μπάζες), πάντοτε +6 δηλαδή, έως το επίπεδο 6 (12 μπάζες ή μικρό σλεμ) και το 7 (13 μπάζες ή μεγάλο σλεμ). Συμβόλαια μπορεί να γίνουν είτε σε κάποιο χρώμα είτε αχρωμάτιστα (χωρίς ατού). Η ιεραρχία των φυλών είναι: σπαθιά, καρά, κούπες, πίκες (μπαστούνια), χωρίς ατού (που συμβολίζεται ΝΤ). Ένα συμβόλαιο π.χ. 4♥ σημαίνει την υποχρέωση να κάνεις 10 (4+6) μπάζες με ατού τις κούπες.

Ο παίκτης που ανοίγει την αγορά μπορεί είτε να πει Πάσο (συνήθως αν δεν έχει καλό χέρι) ή να ονομάσει ένα συμβόλαιο που υπόσχεται να πετύχει. Δεν είναι υποχρεωμένος να ξεκινήσει από το επίπεδο 1: όχι σπάνια οι αγορές ξεκινούν από το επίπεδο 2 ή 3. Στη συνέχεια μιλάει ο επόμενος (με τη φορά του ρολογιού) παίκτης, μετά ο τρίτος (συντροφος του πρώτου), μετά ο τέταρτος (σύντροφος του δεύτερου). Υποχρεωτικά κάθε επόμενη αγορά πρέπει να είναι ανώτερη από τις προηγηθείσες, εκτός αν είναι πάσο ή Κοντρ. Το κοντρ (double στα αγγλικά) δηλώνει καταρχάς αμφιβολία ως προς την πιθανότητα επιτυχίας του συμβολαίου και διπλασιάζει τις ποινές ή την επιβράβευση. Μετά από ένα κοντρ υπάρχει κι άλλη μια αγορά, το ρεκόντρ (redouble στα αγγλικά), που τετραπλασιάζει ποινές ή επιβράβευση.

Πατενταρισμένα μεζεδάκια

Που βέβαια τα ονομάζω έτσι ως αντίδραση στην είδηση που μας απασχόλησε τις τελευταίες μέρες, ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ τάσσεται υπέρ μιας προσωρινής άρσης της προστασίας των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που προστατεύονται από διπλώματα ευρεσιτεχνίας (κοινώς πατέντες) όσον αφορά τα εμβόλια για τον κορονοϊό.

Αλλά για τις πατέντες και τα λεξιλογικά τους θα συζητήσουμε όχι γενικώς κάποια άλλη μέρα, αλλά ειδικώς μεθαύριο, τη Δευτέρα. Σήμερα έχουμε τη συνηθισμένη σαββατιάτικη επισκόπηση με τα γλωσσικά αξιοπερίεργα της εβδομάδας που πέρασε -μιας εβδομάδας με αργίες, γι αυτό και είναι κάπως περιορισμένη η συγκομιδή μας.

* Και ξεκινάμε με ένα ορθογραφικό λαθάκι. Σιγά τα ωά, θα πείτε, αν ήταν να επισημαίνει κανείς όλα τα ορθογραφικά λάθη σε ιστοτόπους ή έστω και μόνο σε έντυπα θα χρειαζόταν πολλές ζωές. Συμφωνώ, γι’ αυτό και επισημαίνω όσα έχουν κάποιο γενικότερο ενδιαφέρον ή όσα δεν θα έπρεπε να υπάρχουν.

Τούτο εδώ, από επαρχιακό ιστότοπο, ανήκει στην πρώτη κατηγορία, και έχει γενικότερο ενδιαφέρον επειδή ο συντάκτης έκανε επανετυμολόγηση αφού γράφει για «εκκριτικές κατασκευές» και όχι, βεβαίως, για «εκρηκτικές κατασκευές».

Όχι δηλαδή εκρηκτικά, αλλά εκκριτικά, που εκκρίνουν!

Ωστόσο, η πηγή της είδησης φαίνεται να είναι όχι ο ναξιακός ιστότοπος, αλλά ο επίσημος ιστότοπος της Αστυνομίας, σε δελτίο τύπου της οποίας διαβάζουμε ότι το Μέγα Σάββατο έγιναν συλλήψεις όχι μόνο στη Νάξο αλλά επίσης στην Πάρο και στην Κάλυμνο για εκρηκτικά και για είδη πυροτεχνίας -και εκεί βρίσκουμε και τις περίφημες «εκκριτικές κατασκευές» που ακόμα δεν μάθαμε τι εκκρίνουν.

* Κι ένα τοπικού χαρακτήρα μεζεδάκι, που μου το στέλνει ο φίλος μας ο Τζι, γνωστός βερντυλανολάτρης. Στη σελίδα τού Μπομπ Ντύλαν στο Φέισμπουκ ανέβηκε πριν από μερικές μέρες ένα βίντεο από το 1969, με την εξής συνοδευτική περιγραφή:

1 Μαΐου 1969. Ο Dylan εμφανίζεται στο πρώτο επεισόδιο του ABC The Johnny Cash Show. Ερμηνεύει τρία τραγούδια, συμπεριλαμβανομένου του ′′ Girl From the North Country ′′ ως ντουέτο με μετρητά.

Λέω όμως ότι το μεζεδάκι είναι τοπικού χαρακτήρα, διότι για να δείτε αυτή τη διατύπωση πρέπει το μηχάνημά σας να είναι δηλωμένο ότι βρισκεται στην Ελλάδα, οπότε και το Facebook μεταφράζει αυτόματα την περιγραφή του βίντεο.

Εγώ, που έχω μηχάνημα από το εξωτερικό, διαβάζω την (πρωτότυπη) αγγλική περιγραφή:

May 1, 1969
Dylan appears on the first episode of ABC’s The Johnny Cash Show. He performs three songs, including “Girl From the North Country” as a duet with Cash.

Όπως βλέπετε, το as a duet with Cash μεταφράστηκε από το μηχανάκι «ως ένα ντουέτο με μετρητά», διότι το μηχανάκι δεν έχει μνήμη, δεν «θυμάται» ότι λίγες λέξεις πιο πάνω συνάντησε το The Johnny Cash Show.

Kι έτσι, ο Τζόνι Κας μετουσιώθηκε, εξαργυρώθηκε θα λέγαμε, σε… μετρητά. Νομανσλάνδη; Μάλλον το αντίστροφο φαινόμενο.

Φαινόμενο Νομανσλάνδης έχουμε όταν δημιουργείται εκ του μηδενός ένα κύριο όνομα ή ένα τοπωνύμιο, π.χ. το No man’s land μετατρέπεται σε Νομανσλάνδη ή ο Prince Regent, ο πρίγκιπας-αντιβασιλέας, δημιουργεί τον πρίγκιπα Ρίτζεντ.

Εδώ ένα κύριο όνομα εξαϋλώνεται, ένας μεγαλος μουσικός χάνεται και μετατρέπεται σε μια χούφτα δολάρια. Κάποιο άλλο όνομα πρέπει να βρεθεί στο φαινόμενο. Ακούω προτάσεις.

* Κι ένας στραβοαγγλισμός, από τη σελίδα της ΑΕΚομοτηνής.

Μαθαίνουμε λοιπόν ότι το αστικό ΚΤΕΛ Κομοτηνής προσφέρει δωρεάν μετακίνηση όχι μόνο για τους αθλητές αλλά και για το stuff της αντρικής ομάδας.

Και βέβαια, αν είναι καλό το stuff αξίζει να μεταφέρεται δωρεάν, αλλά σίγουρα αυτό εννοούν;

Προφανώς, δωρεάν μετακίνηση προσφέρεται στους αθλητές και στο λοιπό προσωπικό της ομάδας. Το λοιπό προσωπικό όμως γράφεται staff. Το stuff είναι το «πράμα», με όλες τις σημασίες της λέξης -και η μεταφορά του, δωρεάν ή όχι, μπορεί να είναι και ποινικά κολάσιμη!

Εμβολιασμένα μεζεδάκια

Δεν είναι βέβαια τα μεζεδάκια εμβολιασμένα -είναι όμως αυτός που τα γράφει, έστω και μόνο με την πρώτη δόση. Ήταν κι από την προηγούμενη εβδομάδα, αλλά η πένθιμη είδηση επηρέασε τον τίτλο του προηγούμενου άρθρου.

* Οπότε, ας αρχίσουμε με ένα μεζεδάκι σχετικό με τα εμβόλια, μια βαθυστόχαστη ρήση του υφυπουργού κ. Χαρδαλιά.

«Kάτω από το μηδέν το ποσοστό με τις παρενέργειες», δήλωσε τις προάλλες.

Είναι κατανοητό ότι ήθελε να πει πως είναι απειροελάχιστο το ποσοστό, ότι είναι αμελητέο, ότι είναι (όπως θα λέγαμε) μηδέν, κόμμα μηδέν μηδέν….

Aλλά το μηδέν κόμμα μηδέν μηδέν μηδέν ένα είναι πάνω από το μηδέν, έστω και ελάχιστα πάνω.

Κάτω από το μηδέν το ποσοστό των παρενεργειών σημαίνει, όπως είπε χαριτολογώντας κάποιος στο Τουίτερ, ότι αν κάνουν το εμβόλιο 100 θα γλιτώσουν τη θρόμβωση και δύο που δεν το έχουν κάνει!

* Κι άλλο ένα για τα εμβόλια, αυτό μεταφραστικό. Σε άρθρο για τους εμβολιασμούς στην Αυστραλία διαβάζουμε:

Η Αυστραλία ανέφερε την Παρασκευή τον πρώτο θάνατό της από θρόμβους αίματος που συνδέονται με το εμβόλιο AstraZeneca  COVID-19, αφού η ρυθμιστική αρχή της χώρας δήλωσε ότι ο θάνατος μιας 48χρονης γυναίκας «πιθανότατα» συνδέεται με τον πυροβολισμό.

Πυροβολισμός; Ο πυροβολισμός στο μπράτσο σπάνια είναι θανατηφόρος. Αν ήταν πυροβολισμός δεν θα πέθαινε από θρόμβωση η άτυχη γυναίκα. Όμως ήταν απλώς shooting στα αγγλικά, το οποίο σημαίνει βέβαια «πυροβολισμός» αλλά σημαίνει και «εμβολιασμός, εμβόλιο, ένεση»!

* Κι άλλο ένα πανδημικό, ευγενική προσφορά φίλου του ιστολογίου που τράβηξε τη φωτογραφία στη γειτονιά του:

Ο τοπικός δήμος μερίμνησε να κάνει δωρεάν ράπιντ τεστ. Οπότε, πλάι στο rapid test των πολλών και στο rabbit test που είδαμε σε προηγούμενο μεζεδοάρθρο μας, εμφανίστηκε τώρα τρίτη παραλλαγή, rapit test, υβρίδιο των rapid και rabbit (ένα γρήγορο κουνέλι, τόσο γρήγορο που συγχωνεύτηκε).

Σελφ τεστ

Σύντομο άρθρο θα έχουμε και σήμερα, αλλά τουλάχιστον δεν θα είναι αναδημοσίευση παλαιότερου.

Η λέξη των τελευταίων ημερών, που προβάλλεται πολύ στις κυβερνητικές ανακοινώσεις και στα δελτία ειδήσεων, είναι ασφαλώς το «σελφ τεστ». Βέβαια, όλοι σχεδόν τη λατινογράφουν, self test ή self-test αλλά για την ίδια λέξη πρόκειται -και θα της αφιερώσουμε το σημερινό αρθράκι.

Το ημερολόγιο παίζει περίεργα παιχνίδια. Πριν από ένα χρόνο και δυο μέρες, είχαμε λεξιλογήσει για τη λέξη «τεστ» – σήμερα θα πούμε για το σελφ τεστ.

Τα σελφ τεστ αποτελούν σημαντικό παράγοντα για το άνοιγμα των δραστηριοτήτων. Κάθε πολίτης θα προμηθεύεται από τα φαρμακεία ενα δωρεάν σελφ τεστ την εβδομάδα. Απ’ ό,τι άκουσα το τεστ αυτό είναι απλούστερο στην εκτέλεσή του από τα ράπιντ ή τα μοριακα κι έτσι μπορεί ο καθένας να το κάνει μόνος του -δεν θα χρειαστεί να χώσει τη μπατονέτα στο λαρύγγι του, κάτι που εγώ τουλάχιστον δεν θα μπορούσα να το κάνω.

Οι πολίτες που θα βρεθούν θετικοι στο σελφ τεστ θα πρέπει να το δηλώσουν σε μια ειδική διαδικτυακή πλατφόρμα κι έτσι ο καθένας «στο πλαίσιο της ατομικής ευθύνης θα ελέγχει πιο υπεύθυνα τη συμπεριφορά του».

Το τεστ θα είναι υποχρεωτικό για ορισμένες κατηγορίες: Καταρχάς για μαθητές και για εκπαιδευτικούς. Επίσης για τους εργαζόμενους στους τομείς του τουρισμού, του λιανεμπορίου, της εστίασης, της ακτοπλοΐας – ναυτιλίας, της μεταποίησης, για τις μεγάλες επιχειρήσεις, και τα δικαστήρια.

Η ιδέα ασφαλώς είναι καλή -ίσως όμως δεν είναι αρκετή. Είναι πολύ χρήσιμο να ξέρει ο πολίτης αν είναι (ασυμπτωματικός) φορέας του ιού -αλλά το θέμα είναι να μην έχει αντικίνητρο για να το δηλώσει. Επειδή όμως το θέμα δεν το έχω παρακολουθήσει, εγώ δεν θ πω περισσότερα για την ουσία του θέματος -περιμένω πως θα το σχολιάσετε εσείς. Στη συνέχεια του άρθρου θα λεξιλογήσω.

Καπιτωλιανά μεζεδάκια

Τα δευτερα μεζεδάκια της χρονιάς (και της δεκαετίας, για ορισμένους) τα ονομάζω έτσι σε ανάμνηση των πρωτοφανών σκηνών που διαδραματίστηκαν προχτές στην Ουάσινγκτον όταν λεφούσια τραμπικών διαδηλωτών μπούκαραν στο Καπιτώλιο για να διακόψουν την ψηφοφορία επικύρωσης των εκλεκτορικών ψήφων, εκμεταλλευόμενοι την ολιγωρία, ή μάλλον τη φιλική στάση, των αστυνομικών που φρουρούσαν τον χώρο.

Ειδαμε απίστευτες εικόνες, πρωτοφανείς, με «σαμάνους» των τραμπικών ντυμένους προβιές να στρογγυλοκάθονται στα έδρανα (οι βουλευτές και γερουσιαστές είχαν φυσικά φυγαδευτεί). «Πληρώνουμε 750 δισεκατομμύρια το χρόνο, έγραψε κάποιος, για την άμυνά μας και η καρδιά της κυβέρνησης κυριεύτηκε από ένα τσούρμο καραγκιόζηδες ντυμένους Μπλεκ», ενώ ο μαύρος ποιητής Noah Caine ανέβασε στο Τουίτερ μια φωτογραφία ενός εισβολέα στρογγυλοκαθισμένου πάνω στην προεδρική έδρα, συνοδεύοντας με το σχόλιο: Το ότι έφτασε κάποιος εκεί χωρίς να τον σκοτώσουν είναι η πεμπτουσία του προνομίου των λευκών», διότι βέβαια εύκολα φανταζόμαστε ότι αν είχε επιχειρηθεί είσοδος στο Καπιτώλιο από διαδηλωτές του BLM οι απώλειες θα μετριούνταν  με τις δεκάδες.

Βέβαια, κάποιοι προσπάθησαν να παραλληλίσουν το μπουκάρισμα στο Καπιτώλιο με τις συγκεντρώσεις των αγανακτισμένων, ενώ κατά τη γνώμη μου, αν θέλουμε αναλογίες στα καθ’ ημάς, μπορούμε να αναφέρουμε την προσπάθεια εισόδου στη Βουλή τον Ιανουάριο του 2019 (τότε που ήταν πρωτεργάτης ο Ανθρακέας) ή την είσοδο δεξιών τραμπούκων στη Βουλή με επικεφαλής τον Ρένο Αποστολίδη το 1964.

Αλλά να μην παρασυρθώ σε πολιτικό σχολιασμό, σήμερα είναι Σάββατο και σχολιάζουμε ευτράπελα. Φ

* Στο σουπεράκι της ΕΡΤ γράφτηκε για «προσπάθεια να καταληθεί η αμερικανική δημοκρατία».

Λέτε να παρετυμολογήθηκε το «καταλυθεί» από «κάτ’ αλήτες» που προσπάθησαν να παρακωλύσουν τη διαδικασία;

* Συνεχίζουμε αμερικάνικα, με μια είδηση του ΑΠΕ. Έχει ενδιαφέρον ο χειρισμός του πρωτότυπου υλικού από τον skai.gr.

Λοιπόν, το ΑΠΕ ανακοινώνει την εκλογή της Νάνσι Πελόσι ως προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ και μεταξύ άλλων γράφει:

Στα 80 της χρόνια, η ικανή τακτικίστρια, η βασική αντίπαλος του Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού της θητείας του, επανεξελέγη πρόεδρος του σώματος για δύο χρόνια, παρά τις επιφυλάξεις αρκετών στην αριστερή πτέρυγα του κόμματός της.

Η βουλεύτρια της Καλιφόρνιας, η πρώτη γυναίκα που κατέλαβε τον θώκο, εξασφάλισε 216 ψήφους, έναντι 209 του Ρεπουμπλικάνου αντιπάλου της, του Κέβιν Μακάρθι. Όλοι οι παρόντες Ρεπουμπλικάνοι βουλευτές ψήφισαν τον τελευταία· αντίθετα, πέντε μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας των Δημοκρατικών δεν έδωσαν την ψήφο τους στην κυρία Πελόσι.

Ο Σκάι, έχοντας ρητά ως πηγή το ΑΠΕ, αναφέρει:

Κινδυνεύει άραγε η ελληνική γλώσσα από τις ξένες λέξεις;

Πλησιάζουν τα περίεργα Χριστούγεννα της φετινής σημαδεμένης χρονιάς, κι αυτά σημαδεμένα, και δύσκολα βρίσκει κανείς θέμα συζήτησης άλλο από τον εγκλεισμό και τα προβλήματα που προκαλεί, οικονομικά και ψυχολογικά, τον καθημερινό αριθμό των θυμάτων, που πολύ αργά μειώνεται, το εμβόλιο που προβάλλεται ως πανάκεια.

Από αυτη την άποψη, είναι παραπάνω από καλοδεχούμενη η συζήτηση που ξεκίνησε για τον κίνδυνο που (υποτίθεται ότι) αντιπροσωπεύουν για τη γλώσσα μας οι ξένες λέξεις, ιδίως τα αγγλικά δάνεια, κι ας ξεκίνησε η συζήτηση από τη δυσαρέσκεια του καθηγητή Γ. Μπαμπινιώτη για όρους όπως λοκντάουν, ντελίβερι ή click away, δηλαδή όρους που τους έφερε στο προσκήνιο ή και τους γέννησε η πανδημία. Με το να συζητάμε κάτι γλωσσικό, έχουμε την ψευδαίσθηση ότι βρισκόμαστε σε πιο ανέφελους καιρούς.

Ειδικά για τον όρο click away συζητήσαμε προχτές, οπότε και ανέφερα, αν και χωρίς να σχολιάσω, το κυριακάτικο άρθρο του Γ. Μπαμπινιώτη στην Καθημερινή, στο οποίο ο καθηγητής απαντά σε σχετικά άρθρα του Π. Μανδραβέλη και του Τ. Θεοδωρόπουλου, οι οποίοι είχαν διαφωνήσει με την εκστρατεία του, και εκθέτει τις γενικοτερες απόψεις του εναντίον της «γλωσσικής αγγλοκρατίας» προσάπτοντας «γλωσσική ακηδία» σε όσους δείχνουν ανεκτικότητα ή μοιρολατρία σε αυτή την εισροή ξένων όρων.

Ακολούθησε ανακοίνωση της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, ενός σωματείου που κατά καιρούς έχει πάρει συντηρητικότατες θέσεις σε ζητήματα σχετικά με το γλωσσικό. Η ΠΕΦ καταγγελλει «την άκριτη υιοθέτηση αμετάφραστων ξενικών όρων σε ποικίλες εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής, με συνέπεια να νοθεύεται το γλωσσικό αίσθημα και βαθμιαία να μετατρέπεται η γλώσσα της καθημερινότητας σε ένα υβριδικό, αγγλοελληνικό ιδίωμα».

Φέρνουν τα εξής παραδείγματα: Βλέπουμε έτσι λέξεις που συνδέονται με το γλωσσικό αίσθημα πλατιών λαϊκών στρωμάτων, όπως π.χ. οι σχετιζόμενες με τον τομέα του αθλητισμού, να μετατρέπονται σε αγγλικές, όπως «Super League», αντί «Πρωτάθλημα Α΄ Εθνικής Κατηγορίας», Football League, αντί «Πρωτάθλημα Β΄ Εθνικής Κατηγορίας» κ.ο.κ. Το ίδιο συμβαίνει στον χώρο της πολιτικής, όπου τα «hot spots» τείνουν σχεδόν ολοσχερώς να αντικαταστήσουν τα «Κέντρα Φιλοξενίας», το «debate» την «τηλεμαχία», το «win win» το «αμοιβαίο όφελος» κ.λπ. Στον χώρο της οικονομίας, τα POS και τα Black Friday, τα takeaway, clickaway, e-shops, delivery κ.τ.τ. αποτελούν την κορυφή ενός ραγδαία διογκούμενου παγόβουνου.

Η ΠΕΦ θεωρεί επιτακτική ανάγκη τη «δημιουργία ενός επίσημου επιτελικού οργάνου, στελεχωμένου από πνευματικούς ανθρώπους που αποδεδειγμένα γνωρίζουν και μεριμνούν για τη γλωσσική και πολιτισμική μας παράδοση, οι οποίοι θα είναι σε θέση να δίνουν ανά πάσα στιγμή λύση στα προβλήματα που θέτει επί τάπητος η ανάγκη χρήσης νεολογισμών σε κάθε τομέα της καθημερινής δραστηριότητας. Οι ίδιοι άνθρωποι μπορούν να αναλάβουν και το έργο της σταδιακής αποκατάστασης των όρων που σήμερα έχουν αντικατασταθεί από ξενικούς«.

Τέλος, η ΠΕΦ υποστηρίζει ότι «επιβάλλεται να κατοχυρωθεί στο νέο σύνταγμα η προστασία της ελληνικής γλώσσας, με την ίδια στοργική μέριμνα η οποία προβλέπεται για την προστασία της χλωρίδας και της πανίδας του τόπου», παρόλο που την προηγούμενη φορά που υπήρξε συνταγματική προστασία της επίσημης γλωσσικής ποικιλίας, στο Σύνταγμα του 1911, αυτό οδήγησε σε διώξεις δημοτικιστών και σε καθήλωση της πνευματικής ζωής και, κατά τη γνώμη πολλών όπως του Γ. Σεφέρη, έβλαψε τη διδασκαλία της γλώσσας και τη διάπλαση γλωσσικού αισθήματος.

Δεν συμφωνώ με την ανακοίνωση του συνδέσμου των φιλολόγων. Καταρχάς, δεν τεκμηριώνεται η βαριά κατηγορία ότι η γλώσσα της καθημερινότητας έχει μετατραπεί σε «αγγλοελληνικό υβριδικό ιδίωμα», που αν την καλοσκεφτούμε θα σήμαινε ότι και ένας Άγγλος, χωρίς να έχει μελετήσει την ελληνική, μπορεί να την καταλάβει μέσες-άκρες ακριβώς επειδή τόσο πολλοί οροι θα του είναι οικείοι.

Ούτε γίνεται παραπομπή σε κάποια μελέτη που να δείχνει ότι ο αριθμός των εισαγόμενων «αμετάφραστων ξενικών όρων» έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Κάποια από τα παραδείγματά τους, όπως η μετατροπή της Α’ Εθνικής Κατηγορίας σε Super League δεν είναι πρόσφατα (είναι όρος του 2006!), ενώ σε άλλες περιπτώσεις (hot spot, win win κτλ.) δεν αντικατέστησε ο ξένος όρος τον ελληνικό, όπως υποστηρίζει η ανακοίνωση, αλλά ο ξένος όρος προηγήθηκε και ο ελληνικός που προτάθηκε δεν κατάφερε να τον εκτοπίσει. Είναι εντυπωσιακό ότι φιλόλογοι, επιστήμονες άνθρωποι, κάνουν μια ανακοίνωση χωρίς να στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα, σε κάποια έρευνα -απλώς σε εμπειρικές, καφενειακές θα έλεγα, παρατηρήσεις.

Ως προς την πρόταση για ίδρυση επιτελικού οργάνου, η ΠΕΦ παραβιάζει ανοιχτές πόρτες. Τέτοια όργανα υπάρχουν και συνεργάζονται στο Ελληνικό Δίκτυο Ορολογίας, με συμμετοχή και των μεταφραστικών υπηρεσιών των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Αλλά η τυποποίηση της ορολογίας είναι δύσκολη και χρονοβόρα υπόθεση, όπως θα διαπιστώσει όποιος επιχειρήσει να ασχοληθεί μαζί της (το λέω εκ πείρας).

Την πρόταση της ΠΕΦ την επικρότησε ο κ. Μπαμπινιώτης, σε νέα του ανάρτηση: Χαιρετίζω την πρωτοβουλία τής Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων (ΠΕΦ) να παρέμβει δημόσια και να εκφράσει την γνώμη της για τον καταιγισμό ξένων λέξεων που πλήττει τελευταία την γλώσσα μας κατά προκλητικό τρόπο. Διότι είναι πρόκληση γλωσσική το Black Friday, το click away, τα delivery με courier, το lockdown, τα rapid test (tests, συγγνώμη) και η επερχόμενη χριστουγεννιάτικη ευχή που θα μάς απευθυνθεί από πολλά καταστήματα, το Merry Christmas (έχετε δίκιο να φοβάστε, αγαπητέ μου αξεπέραστε δάσκαλε τής γελοιογραφίας, κ. Κώστα Μητρόπουλε ότι μπορεί και να μού επιφέρει λιποθυμία η εκτόξευση αγγλιστί τής συγκεκριμένης ευχής αντί τού «Καλά Χριστούγεννα» [γελοιογραφία στα Νέα]).