Κορονολαμπριάτικα μικρομεζεδάκια

Λαμπριάτικα, επειδή αύριο είναι Πάσχα. Κορονολαμπριάτικα, επειδή είναι Πάσχα πανδημικό και περιορισμένο -στέλνεις εσεμές για να βγεις από το σπίτι του, ή τουλάχιστον είσαι υποχρεωμένος να το κάνεις, και όσοι πάνε στην Ανάσταση το βράδυ θα πάνε στις 9, όχι στις 12, πράγμα που προκαλεί και διλήμματα σε σχέση με τη μαγειρίτσα. Βέβαια, από Δευτέρα πολλά χαλαρώνουν.

Αν όμως αύριο είναι Πάσχα, σήμερα δεν είναι μόνο Μεγασάββατο, παρά είναι και πρωτομηνιά, πρωτομαγιά. Αφού είναι πρωτομηνιά, στο ιστολόγιο έχουμε το Μηνολόγιο. Δεν μπορούσε δα να αναβληθεί, διότι η 2η μέρα του μήνα είναι το Πάσχα, οπότε θα έχουμε κάτι πασχαλιάτικο, ενώ η 3η μέρα του μήνα είναι κι αυτή πιασμένη από κάτι επετειακό. Κι έτσι σήμερα Σάββατο δημοσιεύσαμε ήδη το Μηνολόγιο.

Και τα μεζεδάκια; Ούτε τα μεζεδάκια μπορούσαν να πάνε αύριο, ανήμερα Πάσχα, ή μεθαύριο. Οπότε, στην αρχή σκέφτηκα να μην δημοσιεύσω μεζεδάκια τούτη τη βδομάδα.

Αλλά έπειτα ήρθε στο νου μου το παραπονιάρικο «Και τα μεζεδάκια, κύριε;» (με το ύφος εκείνης της μαύρης διαφήμισης της Νέας Δημοκρατίας «Και η Ελλάδα, κύριε;») οπότε άλλαξα γνώμη -και αποφάσισα να βάλω δυο άρθρα σήμερα: το Μηνολόγιο, που ήδη δημοσιεύτηκε, και τούτο εδώ που τώρα διαβάζετε.

Μεζεδάκια λοιπόν. Επειδή όμως είναι λιγοστά, διότι, όπως είπα, είχα σκοπό να μη δημοσιεύσω άρθρο, τα χαρακτήρισα μικρομεζεδάκια.

Μικρά, αλλά με μια εισαγωγή νάαα (κάποιοι κακεντρεχείς θα έλεγαν για παραγέμισμα). Ξεκινάμε λοιπόν.

* Το ψάρεψε ο φίλος μας ο Jago, από την ΕΡΤ.

Αποχώρηση των δυνάμεων της ΗΠΑ και του ΝΑΤΟΥ

Τότε να κλίνουμε και τις ΗΠΑ, να πούμε ξερωγώ των Ηπαίων, λέει ο φίλος μας.

Συνήθως παραπονιούμαστε για την ακλισιά, βέβαια. Οπότε ο Γκιωνάκης θα μας έλεγε:

– Τα αφήνω άκλιτα, δεν θέτε. Τα κλίνω, δεν θέτε. Τι θέτε τέλος πάντων;

* Από ρεπορτάζ για τα περιοριστικά μέτρα ενόψει του Πάσχα:

Σε εγρήγορση βρίσκεται η ΕΛ.ΑΣ και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί για να αποτρέψουν φαινόμενα που θα ανακόψουν τη διασπορά του ιού

Μισό λεπτό γιατί από τις πολλές αρνήσεις/αντιθέσεις μάλλον χάσαμε τον μπούσουλα.

Εστιάζοντας στην εστίαση

Το άρθρο που θα διαβάσετε σήμερα δημοσιεύτηκε πριν από μερικές μέρες στο ηλεπεριοδικό 2020mag. Όπως έχω ήδη γράψει, στο ηλεπεριοδικό αυτό δημοσιεύω άρθρα με Λέξεις της επικαιρότητας -σαν εκείνα που δημοσίευα κάθε μήνα στα Ενθέματα της Αυγής. Εδώ μπορείτε να βρείτε όλα μου αυτά τα άρθρα. Η εικονογράφηση είναι του περιοδικού.

Εστιάζοντας στην εστίαση

Αμέσως μετά το Πάσχα, όπως ανακοινώθηκε, ανοίγει επιτέλους η εστίαση σε εξωτερικούς χώρους -το κατά Σαββόπουλο τραπεζάκια έξω. Το μέτρο είναι καλοδεχούμενο, και μάλιστα μάλλον καθυστέρησε να εφαρμοστεί, αφού στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες τα τραπεζάκια έξω έχουν ήδη ανοίξει, όχι μόνο σε χώρες του Νότου αλλά και σε βορειότερες, όπως στο Λουξεμβούργο, όπου βέβαια θέλει θάρρος ή πανωφόρι για να καθίσεις έξω.

Αλλά αυτά τα διαβάσατε ήδη στις ειδησεογραφικές στήλες. Εμείς εδώ λεξιλογούμε, οπότε θα λεξιλογήσουμε σήμερα για την εστίαση, που είναι μια από τις λέξεις της επικαιρότητας.

Στιγμιότυπο από την αγορά της Δράμας κατά την περίοδο του δεύτερου λοκντάουν για την ανάσχεση της πανδημίας του κορονοϊού.
(EUROKINISSI/ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ)

Ποιαν εστίαση, θα πείτε. Μα, τα εστιατόρια, θα απαντήσει κάποιος, αν και βέβαια ο όρος πιάνει και καφετέριες, καφενεία, μπαρ, ταβέρνες, μεζεδοπωλεία, ουζερί, σουβλατζίδικα, φαστφουντάδικα (ταχυφαγεία κατά Μπαμπινιώτη) και άλλα «καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος».  Όλα αυτά, και αμέτρητα άλλα ακόμα, απαρτίζουν τον κλάδο της εστίασης.

Λεξιλογικά των εμβολίων

Προχτές τιτλοφόρησα «εμβολιασμένα» τα μεζεδάκια του Σαββάτου -και σε σχόλιό του ο φίλος μας ο Spiridione ρώτησε αν θα έχουμε άρθρο για τα λεξιλογικά των εμβολίων.

Πολύ λογική η ερώτηση -ένα χρόνο και κάτι που βαστάει η πανδημία, έχουμε λεξιλογήσει για τις περισσότερες από τις νέες λέξεις που έφερε στο προσκήνιο (που μακάρι ποτέ να μην ερχόταν και να μην τις έφερνε). Πώς έγινε και μας ξέφυγε το εμβόλιο, που αποτελεί μάλλον την πρωταγωνίστρια λέξη της δεύτερης πανδημικής χρονιάς;

Ο λόγος που δεν είχα βάλει άρθρο για τα λεξιλογικά των εμβολίων είναι, όπως απάντησα και στον Spiridione, ότι σε ανύποπτο χρόνο, το 2017, πολύ πριν ενσκήψει η πανδημία, είχαμε δημοσιεύσει ένα άρθρο που είχε βασικό αντικείμενο τους αντιεμβολιαστές και τους μύθους που διαδίδουν, αλλά έθιγε και τα λεξιλογικά των εμβολίων.

Όμως χρειάζεται και αυτόνομο άρθρο -που θα μας δώσει έναυσμα να συζητήσουμε τα των εμβολίων. Οπότε, για να μη με πουν αντιεμβολιαστή, σήμερα θα λεξιλογήσω για τα εμβόλια. Αναγκαστικά, θα επαναλάβω κάποια πράγματα από το προηγούμενο άρθρο (και από τα σχόλιά του).

Λοιπόν, η λέξη «εμβόλιο» είναι αρχαία, εμβόλιον, υποκοριστικό του «έμβολον». Η λέξη έμβολο χρησιμοποιήθηκε για οτιδήποτε αιχμηρό, ειδικότερα δε για τις χάλκινες προεξοχές των πολεμικών πλοίων -τα οποία, να θυμηθούμε, στις ναυμαχίες διεμβόλιζαν τα αντίπαλα σκάφη. Οπότε, η υπουργός εκείνη (της σημερινής νομίζω κυβέρνησης) που είχε μιλήσει στην τηλεόραση για «εμβολιασμό πλοίου» δεν ήταν τόσο άστοχη από ετυμολογική άποψη.

Εμβολιασμένα μεζεδάκια

Δεν είναι βέβαια τα μεζεδάκια εμβολιασμένα -είναι όμως αυτός που τα γράφει, έστω και μόνο με την πρώτη δόση. Ήταν κι από την προηγούμενη εβδομάδα, αλλά η πένθιμη είδηση επηρέασε τον τίτλο του προηγούμενου άρθρου.

* Οπότε, ας αρχίσουμε με ένα μεζεδάκι σχετικό με τα εμβόλια, μια βαθυστόχαστη ρήση του υφυπουργού κ. Χαρδαλιά.

«Kάτω από το μηδέν το ποσοστό με τις παρενέργειες», δήλωσε τις προάλλες.

Είναι κατανοητό ότι ήθελε να πει πως είναι απειροελάχιστο το ποσοστό, ότι είναι αμελητέο, ότι είναι (όπως θα λέγαμε) μηδέν, κόμμα μηδέν μηδέν….

Aλλά το μηδέν κόμμα μηδέν μηδέν μηδέν ένα είναι πάνω από το μηδέν, έστω και ελάχιστα πάνω.

Κάτω από το μηδέν το ποσοστό των παρενεργειών σημαίνει, όπως είπε χαριτολογώντας κάποιος στο Τουίτερ, ότι αν κάνουν το εμβόλιο 100 θα γλιτώσουν τη θρόμβωση και δύο που δεν το έχουν κάνει!

* Κι άλλο ένα για τα εμβόλια, αυτό μεταφραστικό. Σε άρθρο για τους εμβολιασμούς στην Αυστραλία διαβάζουμε:

Η Αυστραλία ανέφερε την Παρασκευή τον πρώτο θάνατό της από θρόμβους αίματος που συνδέονται με το εμβόλιο AstraZeneca  COVID-19, αφού η ρυθμιστική αρχή της χώρας δήλωσε ότι ο θάνατος μιας 48χρονης γυναίκας «πιθανότατα» συνδέεται με τον πυροβολισμό.

Πυροβολισμός; Ο πυροβολισμός στο μπράτσο σπάνια είναι θανατηφόρος. Αν ήταν πυροβολισμός δεν θα πέθαινε από θρόμβωση η άτυχη γυναίκα. Όμως ήταν απλώς shooting στα αγγλικά, το οποίο σημαίνει βέβαια «πυροβολισμός» αλλά σημαίνει και «εμβολιασμός, εμβόλιο, ένεση»!

* Κι άλλο ένα πανδημικό, ευγενική προσφορά φίλου του ιστολογίου που τράβηξε τη φωτογραφία στη γειτονιά του:

Ο τοπικός δήμος μερίμνησε να κάνει δωρεάν ράπιντ τεστ. Οπότε, πλάι στο rapid test των πολλών και στο rabbit test που είδαμε σε προηγούμενο μεζεδοάρθρο μας, εμφανίστηκε τώρα τρίτη παραλλαγή, rapit test, υβρίδιο των rapid και rabbit (ένα γρήγορο κουνέλι, τόσο γρήγορο που συγχωνεύτηκε).

Ανοίγουν τα λύκεια

Η είδηση της ημέρας είναι ασφαλώς ότι από σήμερα επαναλειτουργούν με διά ζώσης διδασκαλία τα λύκεια -η πρώτη βαθμίδα της γενικής εκπαίδευσης για την οποία χαλαρώνουν οι περιορισμοί ύστερα από μήνες με διδασκαλία εξ αποστάσεως.

Το ιστολόγιο ενδιαφέρεται ζωηρά για την εκπαίδευση γενικά και επιπλέον έχει τη χαρά να περιλαμβάνει στους σχολιαστές του και αρκετούς εκπαιδευτικούς (μεταξύ άλλων και σε λύκεια) οπότε ειναι λογικό να αφιερώσουμε στην εξέλιξη αυτή το σημερινό άρθρο. Επαναλειτουργούν επίσης από σήμερα τα πρακτορεία Προπό, αλλά στον τομέα δεν έχουμε ειδίκευση. Ο τίτλος βέβαια έχει μιαν αμφισημία που οφείλεται στο ότι το ρήμα «ανοίγω» είναι εργαστικό δηλ. χρησιμοποιείται και ως μεταβατικό και ως αμετάβατο χωρίς να αλλάξει φωνή. Ανοίγουν τα λύκεια -ή καποιοι ανοίγουν τα λύκεια;

Τα λύκεια θα επαναλειτουργήσουν με όπλο τα αυτοτέστ, αφού κάθε μαθητής θα πρεπει να έχει προμηθευτεί και να έχει κάνει αυτοτέστ (χτες το βράδυ ή σήμερα το πρωί) πριν πάει στο σχολείο του. Τις λεπτομέρειες της διαδικασίας μπορείτε να τις δείτε εδώ.

Και βέβαια, όσο έμεναν κλειστά τα λύκεια, η ταξική ανισότητα διογκωνόταν αφού τα ιδιωτικά σχολεία είχαν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, για να μην πούμε για τα φροντιστήρια ή τα ιδιαίτερα μαθήματα.

Αλλά εμείς εδώ λεξιλογούμε -οπότε, παρόλο που τα σχόλιά σας μπορούν (και το περιμένω) να αναφερθούν στα προβλήματα ή στις επιφυλάξεις ή στην ορθότητα της απόφασης για επαναλειτουργία των λυκείων, εγώ στο υπόλοιπο άρθρο θα εστιαστώ στη λέξη «λύκειο».

Στην αρχή της λέξης βρίσκεται το Λύκειο της αρχαίας Αθήνας, όπως ονομαζόταν ένας κήπος με σκεπασμένους περιπάτους στην αρχαία Αθήνα, καθώς και ένα γυμναστήριο της αρχαίας πόλης. Ο κήπος αυτός, στον οποίο δίδασκε ο Αριστοτέλης, πήρε το όνομά του από τον γειτονικό ναό του Λυκείου Απόλλωνα. Από τους περιπάτους πήρε το όνομά της η σχολή του Αριστοτέλη: ονομάστηκε περιπατητική, και περιπατητικοί οι φιλόσοφοι που ακολουθούσαν τις διδαχές του.

Γιατί λύκειος ο Απόλλων; Η προφανής εξήγηση, ότι προέρχεται από τον λύκο, δεν αποκλείεται. Στο ετυμολογικό λεξικό του Μπαμπινιώτη αναφέρεται ότι ο Απόλλωνας ονομαζόταν λυκοκτόνος ως προστάτης από τους λύκους. Ωστόσο, μπορεί επίσης να προέρχεται από το αμάρτυρο *λύκη (η χαραυγή, πρβλ. λυκαυγές) ενώ κάποιοι το συνδέουν με τη Λυκία θυμίζοντας ότι ο Απόλλων ονομαζόταν επίσης Λύκιος και Λυκηγενής. Στο etymonline θεωρείται βέβαιη η σύνδεση του Απόλλωνα με τους λύκους -με αναφορά στον Frazer και στα σχόλιά του στον Παυσανία.

Όπως και να έχει η ετυμολογία, αν θυμηθούμε ότι τα αρχαία γυμναστήρια τα έλεγαν γυμνάσια μπορούμε να πούμε ότι το αρχαίο Λύκειο ήταν γυμνάσιο χωρίς να μας κατηγορήσουν ότι παραδοξολογούμε.

Το Λύκειο του Αριστοτέλη έχει αποκαλυφθεί και αυτό έγινε μπροστά στα μάτια μας, κατά κάποιο τρόπο. Ακριβέστερα, το 1996, κατά τη διάρκεια των σωστικών ανασκαφών της Γ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων σε οικόπεδο εμβαδού 11 στρεμμάτων, που είχε παραχωρηθεί από το ελληνικό Δημόσιο στο Ίδρυμα Γουλανδρή για την ανέγερση Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, αποκαλύφθηκε η παλαίστρα του Λυκείου -κι έτσι το μουσείο δεν χτίστηκε σε αυτό τον χώρο, αλλά η Αθήνα απέκτησε έναν πολύ όμορφο αρχαιολογικό χώρο.

Τα σχολεία μας όμως τα είχαμε πει λύκεια από νωρίτερα. Όμως δεν μεταφέραμε την αρχαία λέξη Λύκειον στα νέα ελληνικά -χρειάστηκε η μεσολάβηση άλλων γλωσσών. Οπότε, ας δούμε την ιστορία της λέξης.

Λιανίζοντας το λιανεμπόριο

Η είδηση της ημέρας, αναμφίβολα, είναι ότι απο σήμερα ανοίγει το λιανεμπόριο. Ανοίγει βέβαια με περιορισμούς και υπό προϋποθέσεις αλλά, τι τα θέλετε, δίνει το σινιάλο πως η Μεγάλη Χαλάρωση άρχισε.

Άρχισε η χαλάρωση, όπως έγραψα και προχτές, όχι επειδή έχουμε ρίξει στο ελάχιστο τους δείκτες εξάπλωσης της πανδημίας ή επειδή τα νοσοκομεία μας είναι απολύτως βέβαιο ότι θα αντεπεξέλθουν στην πίεση -κάθε άλλο, ο αριθμός των κρουσμάτων είναι τετραψήφιος και σχεδόν καθημερινά έχουμε νέο ρεκόρ σε διασωληνωμένους ασθενείς. Απλούστατα, δεν αντέχουμε άλλο.

Κουραστήκαμε, η οικονομία καταρρέει, οπότε ανοίγουμε ελπίζοντας ότι ο καλός μας ο καιρός και ο Θεός της Ελλάδος θα σταθούν αρωγοί.

Κι έτσι πρώτο ανοίγει το λιανεμπόριο -η εστίαση αργεί ακόμα αν και προσωπικά δεν βλέπω γιατί να μην άνοιγαν από τώρα και τα τραπεζάκια έξω, ιδίως αφού έφτασαν να συζητιούνται και στη Βουλή.

Όμως εμείς εδώ λεξιλογούμε, οπότε σήμερα θα λεξιλογήσουμε για το λιανεμπόριο -ή μάλλον για το πρώτο συνθετικό της λέξης.

Λιανεμπόριο ή εμπόριο λιανικής ή λιανική πώληση είναι το εμπόριο που απευθύνεται στον τελικό καταναλωτή και αφορά μικρές σχετικά ποσότητες -σε αντίθεση με το χονδρεμπόριο ή εμπόριο χονδρικής ή χονδρική πώληση που αφορά πολύ μεγαλύτερες ποσότητες και που συνήθως (αν και όχι υποχρεωτικά) γίνεται ανάμεσα σε επαγγελματίες εμπόρους. Υπάρχει επίσης και ο λιανοπουλητής όπως και το λιανοπούλημα, σε λαϊκότερο ύφος.

Το πρώτο συνθετικό των λέξεων αυτών είναι το επίθετο «λιανός» που σημαίνει «λεπτός, λιγνός, ισχνός». Η λέξη είναι μεσαιωνική, τη βρίσκουμε στο μεσαιωνικό λεξικό του Κριαρά με διάφορες σημασίες όμοιες με τις σημερινές ή κοντινές. Βρίσκουμε στον Κριαρά και δυο σύνθετες λέξεις που δεν λέγονται σήμερα: α) τη λιανοκοπιά, δηλαδή τα μικροπράγματα («Τη λιανοκοπιά του σπιτιού τως … να τη μοιράσουν») και β) το λιανόβροχο, που σήμερα θα το λέγαμε ψιλόβροχο.

Πλατφόρμες

Το σημερινό άρθρο είναι εν μέρει επανάληψη ενός παλιότερου αλλά δεν το κάνω μόνο ή κυρίως για να απαλλαγώ από τον κόπο της σύνταξης ενός εκτενούς και εντελώς νέου άρθρου.

Βλέπετε, το ιστολόγιο έχει βασική αποστολή να παρακολουθεί τις λέξεις της επικαιρότητας, και η λέξη «πλατφόρμα» αναμφίβολα εχει βρεθεί τις τελευταίες μέρες (όχι για πρώτη φορά) στην επικαιρότητα. Πράγματι, όπως δήλωσε πριν από λίγες μέρες ο υπουργός κ. Πιερρακάκης αναφερόμενος στα αυτοτέστ (μια και χτες πρότεινα αυτόν τον όρο, λέω να συνεχισω να τον χρησιμοποιώ):

«Εκ των πραγμάτων θα πρέπει να υπάρξει μια πλατφόρμα κυρίως για στατιστικούς λόγους, να υπάρχει μια πρώτη καταγραφή και για να έχει μια εικόνα ο ΕΟΔΥ για τους πολίτες που έκαναν το τεστ. Επιπλέον, θα υπάρξει μια πλατφόρμα για να δηλώνονται όσοι έχουν θετικό αποτέλεσμα, εφόσον το επιθυμούν. Δε θα είναι απολύτως ισοδύναμο με το να πάει ο πολίτης σε ένα διαγνωστικό κέντρο ή να καταγραφεί κεντρικά στο μητρώο Covid, αλλά θα είναι χρήσιμο».

Αλλά και για τους εμβολιασμούς χτες ανακοινώθηκε ότι «Στις 2 Απριλίου ανοίγει η πλατφόρμα emvolio.gov.gr για τις ηλικίες 65 έως 69» ενώ παρόμοιες ανακοινώσεις είχαν γινει τις προηγούμενες μέρες για άλλες ηλικιακές ομάδες. Εδώ η πλατφόρμα χρησιμοποιείται με τη σημασία ενός αυτοτελούς ιστότοπου που εκτελεί μια συγκεκριμένη λειτουργία.

Όμως, πριν από λίγο καιρό είχαμε ακούσει τον όρο «πλατφόρμες» να χρησιμοποιείται με κάπως διαφορετική σημασία, αλλά πάλι σε σχέση με το Διαδίκτυο. Και πρόσφατα στις Ηνωμένες Πολιτείες «οι επικεφαλής του Facebook, της Google και του Twitter ερωτήθηκαν από κοινοβουλευτικούς των ΗΠΑ εάν οι πλατφόρμες τους έχουν κάποιο μέρος της ευθύνης για τα επεισόδια». Πράγματι, συνηθίζεται να λέμε για τις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης εννοώντας το Φέισμπουκ ή το Ίνσταγκραμ ή κάποιο άλλο από αυτά τα μέσα.

Βλέπετε η λέξη «πλατφόρμα» έχει προσλάβει πάμπολλες σημασίες -μία από τις οποίες είναι και αυτή που εμφανίζεται στην εικόνα που συνοδεύει το άρθρο μας. Οπότε, ας λεξιλογήσουμε γι’ αυτόν τον πολυσήμαντο, πρωτεϊκό σχεδόν, όρο.

Σελφ τεστ

Σύντομο άρθρο θα έχουμε και σήμερα, αλλά τουλάχιστον δεν θα είναι αναδημοσίευση παλαιότερου.

Η λέξη των τελευταίων ημερών, που προβάλλεται πολύ στις κυβερνητικές ανακοινώσεις και στα δελτία ειδήσεων, είναι ασφαλώς το «σελφ τεστ». Βέβαια, όλοι σχεδόν τη λατινογράφουν, self test ή self-test αλλά για την ίδια λέξη πρόκειται -και θα της αφιερώσουμε το σημερινό αρθράκι.

Το ημερολόγιο παίζει περίεργα παιχνίδια. Πριν από ένα χρόνο και δυο μέρες, είχαμε λεξιλογήσει για τη λέξη «τεστ» – σήμερα θα πούμε για το σελφ τεστ.

Τα σελφ τεστ αποτελούν σημαντικό παράγοντα για το άνοιγμα των δραστηριοτήτων. Κάθε πολίτης θα προμηθεύεται από τα φαρμακεία ενα δωρεάν σελφ τεστ την εβδομάδα. Απ’ ό,τι άκουσα το τεστ αυτό είναι απλούστερο στην εκτέλεσή του από τα ράπιντ ή τα μοριακα κι έτσι μπορεί ο καθένας να το κάνει μόνος του -δεν θα χρειαστεί να χώσει τη μπατονέτα στο λαρύγγι του, κάτι που εγώ τουλάχιστον δεν θα μπορούσα να το κάνω.

Οι πολίτες που θα βρεθούν θετικοι στο σελφ τεστ θα πρέπει να το δηλώσουν σε μια ειδική διαδικτυακή πλατφόρμα κι έτσι ο καθένας «στο πλαίσιο της ατομικής ευθύνης θα ελέγχει πιο υπεύθυνα τη συμπεριφορά του».

Το τεστ θα είναι υποχρεωτικό για ορισμένες κατηγορίες: Καταρχάς για μαθητές και για εκπαιδευτικούς. Επίσης για τους εργαζόμενους στους τομείς του τουρισμού, του λιανεμπορίου, της εστίασης, της ακτοπλοΐας – ναυτιλίας, της μεταποίησης, για τις μεγάλες επιχειρήσεις, και τα δικαστήρια.

Η ιδέα ασφαλώς είναι καλή -ίσως όμως δεν είναι αρκετή. Είναι πολύ χρήσιμο να ξέρει ο πολίτης αν είναι (ασυμπτωματικός) φορέας του ιού -αλλά το θέμα είναι να μην έχει αντικίνητρο για να το δηλώσει. Επειδή όμως το θέμα δεν το έχω παρακολουθήσει, εγώ δεν θ πω περισσότερα για την ουσία του θέματος -περιμένω πως θα το σχολιάσετε εσείς. Στη συνέχεια του άρθρου θα λεξιλογήσω.

Τα δίδυμα μι του κομμωτηρίου

Ο δρόμος προς την ελευθερία περνάει από τις τρίχες -ή αλλιώς η πολυαναμενόμενη χαλάρωση των μέτρων περιορισμού ξεκινάει από το άνοιγμα των υπηρεσιών «κομμωτηρίου και περιποίησης άκρων» σύμφωνα με την επίσημη διατύπωση.

Όπου «περιποίηση άκρων» είναι τα κοινώς αποκαλούμενα νυχάδικα, μια λέξη που κακώς δεν έχει λεξικογραφηθεί ακόμα -ούτε στο Χρηστικό τη βρίσκω, ούτε στο ΜΗΛΝΕΓ το οποίο, επειδή είναι ηλεκτρονικό, έχει συνήθως ταχύτερα ανακλαστικά. Όμως ούτε τα νυχάδικα έχουν δεχτεί λεξικογραφική αναγνώριση, ούτε η νυχού, όπως είναι το αντίστοιχο επαγγελματικό ουσιαστικό (Υπάρχει νυχάς; Υπάρχει το αντίστοιχο επώνυμο, Νυχάς, που μάλλον από παρατσούκλι βγήκε κάποιου με μεγαλα νύχια και σίγουρα όχι από επαγγελματία παροχής υπηρεσιών περιποίησης άκρων!)

Θα μπορούσαμε να συζητήσουμε για ποιο λόγο αποφασίζεται χαλάρωση των περιορισμών σε μια στιγμή που το σύστημα υγείας ασφυκτιά, που ο αριθμός των διασωληνωμένων έχει φτάσει σε ιστορικό υψηλό (αν κάνω λάθος διορθώστε με -πάντως χτες είχαμε 674, αριθμός που αν δεν κάνω λάθος είναι ρεκόρ). Υπάρχει φυσικά η κόπωση του πληθυσμού, υπάρχει η οικτρή κατάσταση της οικονομίας, υπάρχει η ανάγκη της κυβέρνησης να δείξει κάποια επιτυχία -όλα αυτά συνηγορούν υπέρ της χαλάρωσης, κι ας λένε οι λοιμωξιολόγοι.

Ένα δεύτερο θέμα συζήτησης είναι: γιατί επιλέχτηκαν αυτές οι δραστηριότητες σαν πρώτες της φάσης της χαλάρωσης; Είναι τάχα πιο επικίνδυνη η εστίαση σε εξωτερικό χώρο από δραστηριότητες που γίνονται σε εσωτερικούς χώρους; Κι έπειτα, πού βρίσκεται η εξυπναδα μέτρων όπως η απαγόρευση της διαδημοτικής μετακίνησης με αυτοκίνητο για λόγους άσκησης;

Χτες Κυριακή τα λιγοστά έτσι κι αλλιώς πάρκα των συνοικιών, όπως και οι πλατείες, ήταν ασφυκτικά γεμάτα. Δυσκολεύομαι να φανταστώ μεγαλύτερο συγχρωτισμό αν ήταν ανοιχτές οι καφετέριες με τραπεζάκια έξω κι αν επιτρεπόταν η μετάβαση σε βουνά και παραλίες (διότι δεν έχουν όλοι το κουραγιο να πάνε όλοι με τα πόδια από το Φάληρο στον Υμηττό όπως έκανε τον Νοέμβριο ένας φίλος μου από το χωριό). Μπορούμε βάσιμα να υποθέσουμε ότι αν υπήρχε δυνατότητα διαδημοτικής μετακίνησης με ΙΧ και αν ήταν ανοιχτή η εξωτερική εστίαση θα συνωστίζονταν πολύ λιγότεροι π.χ. στο Άλσος Νέας Σμυρνης ή σε άλλους ανάλογους πνεύμονες πρασίνου.

Αλλά εμείς εδώ λεξιλογούμε. Αφού λοιπόν, καλώς ή κακώς, η χαλάρωση των περιορισμών θα περάσει από τα κομμωτήρια, δεν βλάφτει να πούμε δυο λόγια για τη λέξη αυτή και τις άλλες της οικογένειάς της.

Το έξυπνο το μέτρο από τη μύτη πιάνεται

Το άρθρο που θα διαβάσετε σήμερα δημοσιεύτηκε πριν από μερικές μέρες στο ηλεπεριοδικό 2020mag. Όπως έχω ήδη γράψει, στο ηλεπεριοδικό αυτό δημοσιεύω άρθρα με Λέξεις της επικαιρότητας -σαν εκείνα που δημοσίευα κάθε μήνα στα Ενθέματα της Αυγής. Εδώ μπορείτε να βρείτε όλα μου αυτά τα άρθρα (προς το παρόν δεν είναι πολλά). Η εικονογράφηση είναι του περιοδικού. (Στην εδώ δημοσίευση αλλάζω ελαφρώς τον τίτλο επαναλαμβάνοντας το άρθρο για λόγους ρυθμού. Επίσης προσθέτω μερικά ακόμα πράγματα μέσα σε παρένθεση).

Το έξυπνο μέτρο από τη μύτη πιάνεται

Εδώ και πολλές μέρες, τα ΜΜΕ προανάγγελλαν ότι θα ανακοινωθούν «έξυπνα μέτρα» για να αντιμετωπιστεί η έξαρση της πανδημίας, ιδίως στην Αττική.

Περιμέναμε λοιπόν να ακούσουμε τα έξυπνα αυτά μέτρα, και απορούσαμε κιόλας σε τι να συνίσταται η εξυπνάδα τους -η ευφυΐα τους αν προτιμάτε. Τελικά, αποδείχτηκε πως απλώς έσφιξαν λίγο περισσότερο οι περιορισμοί μετακίνησης -και μάλιστα ανακοινώθηκαν μέτρα όπως η απαγόρευση μετακίνησης από δήμο σε δήμο για σωματική άσκηση που είχαν προηγουμένως απορριφθεί (και σωστά) ως «ταξικά» -διότι βέβαια έτσι στερούνται πρόσβαση στο πράσινο στο βουνό ή στην παραλία όσοι κατοικούν σε υποβαθμισμένες συνοικίες.

Αλλά για την εξυπνάδα των μέτρων αρμοδιότεροι είναι να μιλήσουν άλλοι αρθρογράφοι. Εμείς εδώ, όπως μου αρέσει να λέω, λεξιλογούμε, κι έτσι σήμερα θα λεξιλογήσουμε ακριβώς για τη λέξη «έξυπνος» των μέτρων.

Η λέξη έξυπνος είναι της ελληνιστικής εποχής και, όπως θα καταλάβατε, συνδέεται με τον ύπνο, όπως και το ρήμα εξυπνώ που εξελίχτηκε στο σημερινό «ξυπνάω».

Αρχικά έξ-υπνος ήταν αυτός που έχει ξυπνήσει, που έχει σηκωθεί από τον ύπνο. Ας πούμε, στις Πράξεις των Αποστόλων: «ἔξυπνος δὲ γενόμενος ὁ δεσμοφύλαξ καὶ ἰδὼν ἀνεῳγμένας τὰς θύρας τῆς φυλακῆς» ή, ακόμα πιο καθαρά σε ένα βυζαντινό βίο αγίου: «Ταύτης τῆς φωνῆς ἀκούσας ἔξυπνος ἐγένετο». Δεν έγινε έξυπνος μόλις άκουσε τη φωνή· απλώς, ξύπνησε.

Όποιος βιάζεται σκοντάφτει

Το σημερινό άρθρο το είχα κατά νου να το γράψω εδώ και πολλές μέρες, αφού παίρνω την αφορμή από μια δήλωση που είχε κάνει πριν απο ένα μήνα σχεδόν ο πρωθυπουργός, αναφερόμενος στην παρατηρούμενη καθυστέρηση των εμβολιασμών. Μεσολάβησαν όμως διάφορα άλλα και το αμέλησα. Το ξαναπιάνω σήμερα, αφού στο μεν γλωσσικό σκέλος δεν έχει αλλάξει τίποτε, αλλά ούτε και στο σκέλος των εμβολιασμών έχει καλυφθεί η αρχική καθυστέρηση, το αντίθετο μάλιστα.

Βέβαια, δεν βαραινει την κυβέρνηση η καθυστέρηση -είναι φαινόμενο πανευρωπαϊκό ή, για να το πούμε ακριβέστερα, πανενωσιακό, αφού στην Ευρώπη είναι βεβαίως και το Ηνωμένο Βασίλειο το οποίο όμως μπορεί πλέον να κάνει τα δικά του κουμάντα κι έτσι είναι η μοναδική χώρα από τους κάποτε 28 εταίρους που θα μπορέσει να πλησιάσει ή και να πετύχει τον στόχο που είχε αρχικά τεθεί, δηλαδή να έχει εμβολιαστεί το 70% του πληθυσμού έως τον Σεπτέμβριο. Αντίθετα, για τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ ο στόχος αυτός, αν τηρηθούν οι σημερινοί ρυθμοί εμβολιασμού, θα επιτευχθεί το 2023 ή το 2024. Και βέβαια, κατά πάσα πιθανότητα οι σημερινοί ρυθμοί θα επιταχυνθούν, αυτό είναι σχεδόν βέβαιο, αλλά και πάλι όλα δείχνουν ότι μέσα στο 2021 δεν θα έχουμε πετύχει ικανοποιητικό επίπεδο εμβολιασμού, κάτι που σημαίνει μάλλον άλλη μια χαμένη χρονιά για τον τουρισμό και πολλές ακόμα δραστηριότητες. Κακά τα ψέματα, η όλη διαχείριση της πανδημίας από την ΕΕ ήταν απογοητευτική.

Αλλά ξεστράτισα. Έλεγα για μια φραση του πρωθυπουργού, που μου δίνει το έναυσμα για το σημερινό άρθρο. Πράγματι, πριν από ένα σχεδόν μήνα, ο κ. Μητσοτάκης είχε δηλώσει:

“Όπως, άλλωστε, λέει και ο σοφός ελληνικός λαός μας, όποιος βιάζεται σκοντάφτει. Δεν έχει νόημα να επιταχύνουμε περαιτέρω, όταν τα εμβόλια που έχουν αδειοδοτηθεί μέχρι σήμερα είναι μόλις δύο, οι διαθέσιμες δομές ακόμα σχετικά περιορισμένες και φυσικά η όλη επιχείρηση αποτελεί κάτι πρωτόγνωρο για τη χώρα μας και φυσικά για τον υπόλοιπο κόσμο. Επενδύουμε στην ασφάλεια και τη μεθοδικότητα και σε αυτό το πλαίσιο μετά την αρχική δοκιμαστική φάση -στην οποία είχαν ενταχθεί 9 νοσοκομεία- η πρώτη φάση των εμβολιασμών ξεκίνησε στις 4 Ιανουαρίου και λήγει στις 20 αυτού του μήνα.”

Η αναφορά στον «σοφό ελληνικό λαό μας» αξίζει κάποια ανάλυση -θα επανέλθω όμως σε αυτό αργότερα, έστω και διά πληρεξουσίου. Προς το παρόν, στέκομαι στην παροιμία, που είναι από τις πολύ γνωστές γνωμικές παροιμίες και μας συμβουλεύει να αποφεύγουμε τις βιαστικές ενέργειες.

Ο Ν. Πολίτης στον 3ο τόμο των Παροιμιών του (από τις οποίες, ως γνωστόν, έχουν εκδοθεί μονο 4 τόμοι, δηλ. περίπου το 1/5, προς δόξαν του ελληνικού κράτους) καταγράφει βέβαια την πασίγνωστη αυτή παροιμία και σημειώνει πολλά ανάλογα σε αλλες γλώσσες, μερικά πανομοιότυπα, όπως το γερμανικό Wer schnell ist mit Füssen, wird stolpern ή το ρουμάνικο. Δεν θα σκεφτούμε δανεισμό -σε τόσο στοιχειώδη πράγματα, οι ομοιότητες είναι αναμενόμενες. Άνθρωποι είναι κι οι Γερμανοί, και σκοντάφτουν κι αυτοί.

Ο Πολίτης καταγράφει επίσης ένα σωρό παραλλαγές, με διαφορετικό το δεύτερο ρήμα:

Κοκκινισμένα μεζεδάκια

Βέβαια, στη γαστρονομία συνήθως τα λέμε «κοκκινιστά», είτε τα φαγητά είτε τα μεζεδάκια, όχι «κοκκινισμένα». Αλλά ο τίτλος του σημερινού βδομαδιάτικου πολυσυλλεκτικού μας άρθρου είναι εμπνευσμένος απο την επικαιρότητα και όχι απ’ τη μαγειρική -αφού από σήμερα επανέρχεται ο χάρτης με τις κίτρινες και τις κόκκινες περιοχές («αυξημένου κινδύνου»), στις οποίες εντάσσεται και η Αττική (πλην νήσων Αργοσαρωνικού).

Όπως βλέπετε, υπάρχει η δυνατότητα να κοκκινίσουν και επιμέρους Δήμοι, κι έτσι οι υπόλοιπες κόκκινες περιοχές της χώρας, πλην Αττικής και Λέσβου είναι η Μύκονος, η Σαντορίνη, ο δήμος Σπάρτης, ο δήμος Πατρέων και οι δήμοι Θηβαίων, Τανάγρας, Χαλκιδαίων, Εορδαίας, και ο Δήμος Νέας Προποντίδας (αυτός στη Χαλκιδική).

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επειδή όλη σχεδόν η Ευρώπη είναι στο κόκκινο, εκτός από τις νότιες και βόρειες παρυφές, διάβασα ότι σκέφτονται να ορίσουν και μια πιο πάνω βαθμίδα, την βαθυκόκκινη -ή όπως αλλιώς θα την πούνε, για τις αποχρώσεις του κόκκινου υπάρχουν σε όλες τις γλώσσες μπόλικες λέξεις- όπου τα πράγματα θα πηγαίνουν όχι απλώς άσχημα αλλά μαύρα. Ίσως επόμενο άρθρο να τιτλοφορηθεί «Κατακοκκινισμένα μεζεδάκια» ή κάτι ανάλογο.

* Αλλά ας αφήσουμε τη ζοφερή επικαιρότητα κι ας προσπαθήσουμε να χαμογελάσουμε λίγο με τα γλωσσικά στραβά κι ανάποδα της εβδομάδας που πέρασε.

* Σαν ορντέβρ, ένα ορθογραφικό. Υπάρχει ένα μιμίδιο, που ο ένας λέει «Θα βγω έξω συν τοις άλλοις» και η γυναίκα του αντιδρά «Ποια άλλη είναι αυτή;». Δεν το βρίσκω πολύ πετυχημένο γιατί η αρχική φράση δεν λέγεται συχνά (ή και καθόλου).

Τις προάλλες όμως φίλος του ιστολογίου μού έστειλε λινκ ενός άρθρου, ένα ρεπορτάζ για κάποιους που θα επιχειρήσουν να βρουν έναν χαμένο θησαυρό, ένα σεντούκι με λίρες από την Κατοχή.

Τοπικός παράγοντας, λοιπόν, επισημαίνει ότι το εγχείρημα δεν θα είναι χωρίς κόστος: Θα πιάσει ένα ποσό αρκετό γιατί θα πρέπει να πάνε σκαπτικά μηχανήματα, το οποία θα δουλέψουν πάνω σε προδιαγραφές, θα πρέπει να πάνε υπάλληλοι από την αρχαιολογία, αυτά έχουν ένα κόστος. Και συν της άλλης, οτιδήποτε βρεθεί ή δεν βρεθεί μετά οι άνθρωποι θα πρέπει να κάνουν αποκατάσταση του χώρου

Συν της άλλης; Ποια είναι αυτή η άλλη που ζητάει μερτικό από τις λίρες;

* Ξέρετε τι είναι ο σιδηρόδρομος Βοείου; Αν σας το έλεγα έτσι αφηρημένο χωρίς τη φωτογραφία, μπορεί και να σκεφτόσασταν ότι ειναι ανορθόγραφα γραμμένο, και ότι το σωστό είναι «σιδηρόδρομος Βοΐου» -βέβαια η γραμμή Αμύνταιο-Κοζάνη δεν λειτουργεί πια, αλλά ίσως υπήρχε εκεί στην περιοχή κάποια παλιά σιδηροδρομική γραμμή, από τον καιρό του Μακεδονικού μετώπου.

Βλέποντας ομως τη φωτογραφία, καταλαβαίνουμε πως είναι κάτι που πουλιέται στο σουπερμάρκετ, κάτι φαγώσιμο -οπότε σωστά είναι γραμμένο το βόειο, βόειο κρέας λοιπόν.

Και πράγματι, στην ορολογία των κομματιών του μοσχαριού υπάρχει και σιδηρόδρομος! Όπως διαβάζω εδώ:

Είναι η προέκταση της σπαλομπριζόλας, δηλαδή τα επτά πρώτα πλευρά του θώρακα από το μοσχάρι. Θυμίζει γραμμές τρένου κόκαλο-κρέας, κόκαλο κρέας, εξ ου και το όνομα «σιδηρόδρομος».

Κασκορσέ ή φανελάκι;

Στο χτεσινό μας άρθρο, που είχε θέμα του το εμβόλιο, ειχα ένα υστερόγραφο στο οποίο έλεγα ότι «στο αυριανό άρθρο θα συζητήσουμε για μια λέξη που ακούστηκε πολύ με αφορμη, ακριβώς, τους συμβολικούς εμβολιασμούς της Κυριακής». Ποια είναι η λεξη αυτη; Το βλέπετε στον τίτλο του σημερινού άρθρου -δύο λεξεις βέβαια, στην τιμή της μιας.

Την πρώτη μέρα του εμβολιασμού εμβολιάστηκαν, συμβολικά, και σωστά, πρώτη η νοσηλεύτρια Ευσταθία Καμπισιούλη, μετά ο ηλικιωμένος Μιχάλης Γιοβανιδης, αργότερα η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο πρωθυπουργός, μετά ο Γιάνης Βαρουφάκης, ενώ την επόμενη μέρα ο Αλέξης Τσίπρας. Ύστερα επρόκειτο να αρχίσουν οι μη συμβολικοί εμβολιασμοι, αν και σύμφωνα με καταγγελια της ΟΕΝΓΕ χτες ακυρώθηκαν οι προγραμματισμενοι εμβολιασμοί 45 υγειονομικων και στη θεση τους εμβολιάστηκαν διαφορα κυβερνητικά στελέχη, υπουργοί, γραμματείς και λοιποί παρατρεχάμενοι.

Ωστόσο, την παράσταση την έκλεψε ο εμβολιασμός του Σωτήρη Τσιόδρα. Στα σόσιαλ σχολιάστηκε πολύ το φανελάκι που φορούσε ο λοιμωξιολόγος, που άλλοι το είδαν γαριασμενο, άλλοι λεκιασμένο, ενώ επίσης σχολιάστηκε επίσης, αρνητικά, το γεγονός ότι ο κ. Τσιόδρας σε συζήτηση με τη νοσηλεύτρια που του έκανε την ένεση, είπε ότι «δεν έχει κάνει το εμβόλιο για την Έμπολα, χτύπα ξύλο», και ταυτόχρονα χτυπησε ξύλο.

Άρα, είπαν κάποιοι, ο κορυφαίος εκπρόσωπος της επιστήμης στον αγώνα της χώρας κατά του κορονιού ενδίδει στην οπισθοδρόμηση και στην πρόληψη.

Αυστηρό το βρίσκω αυτό και άχαρο. Κι εγώ χτυπάω ξύλο πότε πότε, είναι πανάρχαιη πρόληψη αυτη η αποτροπαϊκή χειρονομία -κι αφού δεν είμαι αναμάρτητος δεν θα ρίξω την πρώτη πέτρα.

Και πολύ μου αρέσει το φανελάκι που φόρεσε ο κ. Τσιόδρας, ακριβώς το ίδιο φοράω κι εγω (δεν εννοώ ότι το μοιραζόμαστε, αλλά έχω ολόιδια).

Aπό την άλλη, ο καλοπροαίρετος χαβαλές ποτέ δεν έβλαψε -κι έτσι με τίποτα δεν συμφωνώ με εκείνους τους κουνοδαχτυλάκηδες που έσπευσαν να μαλώσουν, με ύφος πολλών καρδιναλίων, όσους εκαναν πλάκα με το φανελάκι του Τσιοδρα. Όταν ένας λαός βιώνει εδώ και σχεδόν δυο μήνες το πιο σκληρό λοκντάουν της Ευρωπης, δικαιολογείται να κάνει πλάκα με τους αναγνωρίσιμους και τους ιθυνοντες. Εξάλλου και ο ίδιος ο Σ. Τσιόδρας δεν έδειξε να νοιάζεται -άλλοι τον αναγουν σε τοτέμ για να κρυφτούν πίσω του.

Καλώς ήρθε το εμβόλιο

Αν βάλετε στο γκουγκλ «Καλώς ήρθε το…» κι έχετε ενεργοποιημένη την αυτόματη συμπλήρωση, θα σας προτείνει: «το δολλάριο», σύμφωνα με την ορθογραφία της εποχής, αφού η ταινία κυκλοφόρησε το 1967. Ωστόσο, αυτό που ήρθε τις τελευταίες μέρες είναι το εμβόλιο, που μάλιστα έφτασε σχεδόν σε ζωντανή τηλεοπτική κάλυψη και έγινε δεκτό, θα έλεγε κανείς, με τιμές αρχηγού κράτους.

Η υπερβολική έμφαση που δόθηκε από την κυβέρνηση και τα πετσωμένα ΜΜΕ στην άφιξη του εμβολίου είναι ευεξήγητη -όταν ύστερα από δύο μήνες σχεδόν με σκληρό λοκντάουν, το σκληρότερο ίσως στην ΕΕ, ο αριθμός των νεκρών και των διασωληνωμένων εξακολουθεί να είναι πολύ ψηλά (και ψηλότερα από τότε που άρχισε το λοκντάουν) πρέπει να βρεθεί κατι το θετικό, κάτι αισιόδοξο που θα αλλάξει τις εντυπώσεις. Το εμβόλιο, με τις ελπίδες που φέρνει, προσφέρεται γι’ αυτό τον ρόλο, πολύ περισσότερο που τα ΜΜΕ θα εισπράξουν κι άλλα εκατομμύρια για να… προωθήσουν την εκστρατεία εμβολιασμού.

Προβάλλεται λοιπόν η αφιξη του εμβολίου σαν κάποια μεγάλη κυβερνητική επιτυχία, ενώ το μόνο στο οποίο είχε συμμετοχή το ελληνικό κράτος ήταν να συνοδέψει με περιπολικά το βανάκι που μετέφερε τις πρώτες 9750 δόσεις από τον Προμαχώνα έως τον τελικό προορισμό του στο λεκανοπέδιο. Όλα τα άλλα έγιναν από την ΕΕ, οπότε είναι κάπως κωμικό να κάνουν τα μέλη της κυβέρνησης μνημόσυνο με ξένα κόλλυβα στα κανάλια. Θα έλεγα μάλιστα ότι με τις αμετροεπείς δηλώσεις τους όλο το προηγούμενο διάστημα μάλλον υπονόμευσαν την εμπιστοσύνη του κοινού, αφού ο κ. Κικίλιας ακόμα και τον Σεπτέμβριο υποσχόταν 700.000 εμβόλια της Οξφόρδης έως τον Δεκέμβριο.

Πάντως, ενώ είναι θεμιτή -και, θα έλεγα, ευπρόσδεκτη- η κριτική στις υπερβολές και τις γελοιότητες της κυβερνητικής προπαγάνδας, το ίδιο το εμβόλιο είναι γεγονός εξαιρετικα θετικο. Ειναι καρπός μιας τιτάνιας προσπάθειας, ενας άθλος που κατορθώθηκε απ’ όλη μαζί την ανθρωπότητα, μια εξαιρετικά αισιόδοξη εξέλιξη. Δείχνει ο άθλος αυτός τι μπορεί να κάνει η επιστημονική έρευνα όταν ωθείται από έναν υψηλό στοχο και ταυτοχρονα όταν (τεχνητά και προσωρινά στην προκειμενη περίπτωση) έχει απαλλαγει από την επιδίωξη της κερδοφορίας. Το εμβόλιο αποτελεί μια ένδειξη για τις κατακτήσεις που θα έχει η επιστημονική έρευνα στην αταξική κοινωνία και τον κομμουνισμό.