Διότι, πώς αλλιώς να περάσει η παράταση του λοκντάουν, αν δεν το πάρουμε και λίγο στα αστεία; Τρεις εβδομάδες εγκλεισμού δεν άρκεσαν, αντίθετα οι απαίσιοι αριθμοί στο απογευματινό θανατόμετρο εξακολούθησαν να τραβάν την ανηφόρα, ο κυλιόμενος μέσος όρος των νεκρών πέρασε τον μέσο όρο της ΕΕ, και μόλις χτες και προχτές είχαμε κάποια ενθαρρυντικά δείγματα -οπότε, ήταν μονόδρομος, και συνάμα ομολογία αποτυχημένης διαχείρισης, η παράταση του λοκντάουν, που βυθίζει την οικονομία σε ολοένα και βαθύτερη ύφεση.
* Αλλά σήμερα σχολιάζουμε ανάλαφρα, προσπαθώντας να μένουμε στην ευτράπελη πλευρά των πραγμάτων. Και ξεκινάμε με ένα φρέσκο ορντέβρ. Με ρωτάει φίλος: Τον καταλαβαίνεις αυτόν τον τίτλο;
Reuters: Οι πλούσιες χώρες εμποδίζουν εξαίρεση των φαρμάκων για τον Covid από δικαιώματα
Θα έλεγα ότι τον καταλαβαίνω, αλλά αναρωτιέμαι αν θα μπορούσε να διατυπωθεί καλύτερα. Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε δυο σύμπλοκα «φάρμακα για κόβιντ» και «εξαίρεση από δικαιώματα», που κάνουν τη φράση άγαρμπη. Ακούω ιδέες.
* Tώρα με την πανδημία, πολύς κόσμος διαβάζει περισσότερο ή απλώς συζητάει για βιβλία. Υπάρχει ειδικός τρόπος για να μιλάτε σαν ειδήμονας για βιβλία που δεν έχετε διαβάσει (έχει βγει και σχετικό βιβλίο νομίζω, που όμως πρεπει να το διαβάσετε για να δείτε τι λέει) αλλά βασική προϋπόθεση, θαρρώ, είναι να ξέρετε ποιος είναι ο τίτλος και ποιος ο συγγραφέας -ή αλλιώς, έτσι εμπλουτίστηκε η λογοτεχνία της Νομανσλάνδης με το αριστούργημα «Ο αγαπημένος Oscar Wilde».
* Κι άλλο ένα φρέσκο από τίτλο της ΕφΣυν, όπου δεν ξέρω αν θα συμφωνήσουμε:
Ο λόγος βέβαια για τις συλλήψεις φεμινιστριών στο Σύνταγμα, από την ακριβή στο αλεύρι αστυνομία του Χρυσοχοΐδη. Ο οποίος, ζήτησε συγγνώμη. Ζήτησε συγγνώμη από τις συλληφθείσες γυναίκες. Τους ζήτησε συγγνώμη, λοιπόν. Ή όχι;
Με συνέλαβε και μου ζήτησε συγγνώμη, σε συνέλαβε και σου ζήτησε συγγνώμη, τον συνέλαβε και του ζήτησε συγγνώμη, τη συνέλαβε και της ζήτησε συγγνώμη, δεν υπάρχει θέμα, θα πείτε. Το κακό είναι το αρσενικό τρίτο πρόσωπο, στον πληθυντικό: τους συνέλαβε και τους ζήτησε συγγνώμη, συμπίπτουν εδώ οι τύποι αιτιατικής και γενικής και ίσως αυτό προκαλεί το μπέρδεμα.
Μια λέξη που ακούγεται αρκετά αυτές τις μέρες, αν και όχι σε πρώτο πλάνο όσο ο κόβιντ, κορονοϊός ή κοροναϊός, οι ΜΕΘ, οι διασωληνωμένοι, οι ευπαθείς ομάδες, τα υποκείμενα νοσήματα και βεβαίως το λοκντάουν, μια από τις λέξεις αυτές της πανδημίας έστω και σε δεύτερο πλάνο είναι και το τριάζ.
Βέβαια, τις περισσότερες φορές βλέπουμε να το γράφουν στα ξένα, triage, αλλά αναρωτιέμαι αν είναι σωστή αυτή η επιλογή. Τι καταλαβαίνει ο Έλληνας αναγνώστης, ιδίως αυτός που δεν ξέρει γαλλικά, όταν δει triage; Πώς θα το προφέρει; Εξάλλου, οι λέξεις σε -άζ είναι πάρα πολλές στη γλώσσα μας, μοντάζ, γκαράζ, ντεκουπάζ, ακόμα και σπικάζ. Και αφού το ζ δεν το προφέρουμε γαλλοπρεπώς, δηλαδή παχύ (εξαιρούνται εδώ η Ντόρα Μπακογιάννη και μερικοί δημοσιογράφοι) για ποιο λόγο να το γράφουμε γαλλοπρεπώς;
(Ή αγγλοπρεπώς, αφού ο όρος, με την ειδική ιατρική σημασία, έχει περάσει και στα αγγλικά -αγνοώ πώς προφέρεται εκεί).
Θα μπορούσαμε βέβαια να τον λέμε ελληνικά, διαλογή, διότι τριάζ, triage στα γαλλικά, είναι η διαλογή, τόσο σε ειδικά νοσηλευτικά συμφραζόμενα όσο και γενικότερα. Οπότε, να ξεκινήσουμε από εκεί.
Η γαλλική λέξη, triage, προέρχεται από το ρήμα trier, το οποίο σύμφωνα με το Atilf ανάγεται στο λατινικό tritare, αλέθω (το σιτάρι). Ίσως υπάρχει κάποια επιρροή του λατ. tria, τρία, αφού πολλές διαλογές οδηγούν σε ταξινόμηση σε τρεις κατηγορίες.
Δεν είναι βέβαια τα μεζεδάκια επιταγμένα, επιταγμένες είναι δύο κλινικές της Θεσσαλονίκης, αφού πρώτα δήλωσαν αδυναμία να παραδώσουν 200 κλίνες Covid για να αντιμετωπιστεί το κύμα διασωληνώσεων της πανδημίας. Φυσικά οι επιτάξεις δεν γίνονται δωρεάν, κερδισμένοι θα βγουν και πάλι οι κλινικάρχες, απέδειξαν όμως ότι ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα είναι μόνο για τα εύκολα, τα περιττά ή τα πολύ κερδοφόρα (κατά προτίμηση, σε συνδυασμό των παραπάνω).
Βέβαια, κατά τον πρώην υπουργό παιδείας κ. Στυλιανίδη η δύναμη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας φαίνεται στο ότι τα ιδιωτικά σχολεία έχουν πλήρες ωράριο με την τηλεκπαίδευση ενώ στα δημόσια σχολεία το σύστημα που στήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας έχει πολλά κενά και δυσλειτουργίες -οι φίλοι εκπαιδευτικοί που σχολιάζουν και εδώ ανέφεραν μερικά παραδείγματα και ίσως θα μας πουν και άλλα.
Σχολιάστηκε αρκετά και το περιστατικό με τους μαθητές στην Ηλεία που έκαναν τηλεκπαίδευση στην αυλή του καφενείου στηρίζοντας τα κινητά τους σε κολοκύθες, επειδή μόνο το καφενείο έχει σύνδεση στο Διαδίκτυο. Θα τους μοιραστούν τάμπλετ διαβάζω -η αρχική ιδέα, να δώσει το υπουργείο απο μία κολοκύθα σε κάθε μαθητή απορρίφθηκε.
Μεταξύ μας, δεν καταλαβαίνω για ποιο λόγο σε μικρά δημοτικά σχολεία όπως υποθέτω ότι θα ήταν αυτό στην Ηλεία -ή, ακόμα περισσότερο σε πολλά νησιά- να μη συνεχίσουν να γίνονται με φυσική παρουσία τα μαθήματα, αφού ούτε πολλά κρούσματα υπάρχουν στην περιοχή ούτε συνωστισμός στις τάξεις των 5-8 μαθητών.
Όμως παρασύρθηκα, σήμερα έχουμε Σάββατο και ο σχολιασμός μας αφορά κυρίως τα γλωσσικά στραβά κι ανάποδα ή τέλος πάντων τα ευτράπελα της εβδομάδας που πέρασε και δεν μπαίνει στην ουσία των ειδήσεων -αν και εσείς στα δικά σας σχόλια είστε ελεύθεροι να σχολιάσετε και επί της ουσίας.
Kαι ξεκινάμε με μια παρατήρηση ακριβώς για τις επιτάξεις. Το ρήμα «επιτάσσω» είναι λόγιο και τα λόγια ρήματα συνήθως στον αόριστο δέχονται την εσωτερική αύξηση -λέμε, ας πούμε, επέβαλε ή υπέδειξε. Ωστόσο, στην είδηση για την επίταξη των κλινικών διαβάσαμε ότι «το υπουργείο Υγείας επίταξε δυο ιδιωτικές κλινικές» (π.χ. εδώ). Και βέβαια ο λόγος είναι ότι αν έβαζαν την αύξηση το «επέταξε» θα παρέπεμπε στον αοριστο του «πετάω».
* Κατά τα άλλα, γίνεται πολύς λόγος για τα εμβόλια -και είναι καλό να υπάρχουν από τώρα σχέδια για τον εμβολιασμό -όχι όμως και να είναι τα μοναδικά σχέδια για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Όσο για τον τίτλο της εικόνας (από το in.gr) δεν ξέρω αν θα έχουμε όντως τα Χριστούγεννα -δηλαδή σε 35 μέρες- τις πρώτες δόσεις, ελπίζω όμως να μην έχουν εμβολιστεί ως το Πάσχα οι μισοι Έλληνες. Κανένας δηλαδή να μην εμβολιστεί, μόνο να εμβολιαστούν.
Πλησιάζει ο Δεκέμβριος, που είναι συνδεδεμένος με μια από τις παραδόσεις του ιστολογίου, την ψηφοφορία για τη Λέξη της χρονιάς. Δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι θα γίνει και φέτος ο διαγωνισμός (η εφορευτική επιτροπή δεν έχει συνεδριάσει ακόμα), αλλά, αν γίνει, δεν θέλει μαντικό ταλέντο για να προβλέψουμε πως θα πρωταγωνιστήσουν όροι σχετικοί με την πανδημία του κορονιού.
Δεν ξέρω αν το αρκτικόλεξο ΜΕΘ θα πλασαριστεί σε καλή θέση στην ψηφοφορία (αν γίνει), αλλά δεν το θεωρώ από τα πρώτα φαβορί. Ωστόσο, μπορεί να είναι το αρκτικόλεξο της χρονιάς. Βέβαια, δεν κάνουμε ξεχωριστή ψηφοφορία για αρκτικόλεξα -όμως αυτά συμμετέχουν κανονικά στη γενική ψηφοφορία, και μάλιστα το 2014 ένα αρκτικόλεξο κατάκτησε την πρώτη θέση (δεν αναπολείτε τα χρόνια που το βασικό μας πρόβλημα ήταν ο ΕΝΦΙΑ;). Τέλος πάντων, το σημερινό άρθρο θα το αφιερώσουμε στο αρκτικόλεξο ΜΕΘ.
Μεθ’ είναι βέβαια η πρόθεση μετα όταν φτιάχνει σύνθετες λέξεις όπου το δεύτερο συνθετικό έπαιρνε δασεία μια φορά κι έναν καιρό (οι Ίωνες βέβαια είχαν απαλλαγεί από τη δάσυνση νωρίτερα). Ως αρκτικόλεξο όμως ΜΕΘ σημαίνει βέβαια «Μονάδα Εντατικής Θεραπείας» και ο όρος βρίσκεται συνέχεια στην επικαιρότητα και στα δελτία ειδήσεων, ειδικά αυτές τις μέρες που φαίνεται να λιγοστεύουν μέχρι μηδενισμού οι κενές ΜΕΘ, ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα.
Λεξικογραφικά, τόσο το λεξικό Μπαμπινιώτη όσο και το Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας, λημματογραφούν και ξεχωριστά το αρκτικόλεξο ΜΕΘ, ενώ το Χρηστικό περιλαμβάνει (και σωστά κατά τη γνώμη μου) και ξεχωριστό λήμμα «εντατική» ενώ το λεξικό Μπαμπινιώτη, όπως και το ΛΚΝ, έχουν τις σχετικές πληροφορίες στο λήμμα «εντατικός».
Πριν από μερικές μέρες, το λεξικό Collins ανακοίνωσε ότι, σύμφωνα με τους λεξικογράφους του, Λέξη του 2020 είναι το lockdown -στα αγγλικά βεβαίως.
Εμείς διοργανώνουμε κάθε χρόνο ανάλογη ψηφοφορία, λιγότερο επιστημονική ίσως, και, αν βρούμε το κουράγιο να την κάνουμε και φέτος είναι σχεδόν βέβαιο πως θα έχουμε κυριαρχία των όρων που συνδέονται με την πανδημία -από τον ίδιο τον κορονοϊό μέχρι, ακριβώς, το λοκντάουν, περνώντας από την καραντίνα. Μάλλον θα κυριαρχήσει το λοκντάουν, επειδή είναι φρέσκο στο πετσί μας, ενώ αν η ψηφοφορία γινόταν στις αρχές της πανδημίας μάλλον θα ξεχώριζε ο κορονοϊός, που θυμάστε πόσες συζητησεις είχαμε για το πώς ακριβώς πρέπει να ειπωθεί και πώς να γράφεται.
Δεν θέλω να σας προκαταλάβω, αλλά είπα να αφιερώσουμε ένα άρθρο στα λεξιλογικά του λοκντάουν -αφού το έχουμε ήδη εξετάσει από τις άλλες απόψεις του.
Θα εξετάσω το ασυμμόρφωτο δάνειο, που επιμένω να το γράφω με ελληνικούς χαρακτήρες, λοκντάουν, και όχι lockdown (ή lock-down) στα αγγλικά. Κι αυτό δεν το κάνω ούτε απο βαρεμάρα (να αλλάξω γραμματοσειρά) ούτε από αίσθημα ξενηλασίας, αλλά επειδή όταν μιλώ ελληνικά προφέρω ελληνοπρεπώς τις ξένες λέξεις, ακόμα και τα ασυμμόρφωτα δάνεια. Προφέρω λοιπόν λοκντάουν, όχι lock-down.
Έγινε χτες η συζήτηση στη Βουλή για το δεύτερο λοκντάουν, επανήλθε λοιπόν η Βεβαίωση της κατ’ εξαίρεση μετακίνησης πολιτών, και μάλιστα τώρα τα μέτρα είναι αυστηρότερα από ορισμένες απόψεις σε σχέση με την άνοιξη, αφού, για παράδειγμα, μετά τις 9 το βράδυ απαγορεύονται οι κατ’ εξαίρεση μετακινήσεις στις περισσότερες περιπτώσεις.
Βέβαια, αυτός ο δεύτερος εγκλεισμός έχει πολλές διαφορές από τον πρώτο. Λειτουργούν τα δημοτικά σχολεία, λειτουργούν περισσότερες επιχειρήσεις, γινονται κάποιες αθλητικές συναντήσεις, αν και χωρίς θεατές, η τηλεργασία δεν αποτελεί τον κανόνα, γενικά πολύ περισσότερος κόσμος πηγαίνει καθημερινά ή μέρα παρά μέρα στη δουλειά του απ’ ό,τι τον Μάρτιο. Μου λένε ότι το πρωί στα μέσα μαζικής μεταφοράς επικρατεί συχνά συνωστισμός.
Παρόμοια μέτρα έχουν παρθεί σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, αν και υπάρχουν μεγάλες διαφορές από χώρα σε χώρα, σε αντίθεση με τον Μάρτιο όπου υπήρχε αρκετα μεγάλη ομοιομορφία (με χτυπητή εξαίρεση τη Σουηδία και, αρχικά μόνο, τη Μ. Βρετανία). Σήμερα υπάρχουν χώρες που έχουν εφαρμόσει ελάχιστα νέα περιοριστικά μέτρα. Για παράδειγμα, στο (μικρό, βέβαια) Λουξεμβούργο όπου κατοικώ, πέρα από την τηλεργασία, τα καταστήματα είναι ανοιχτά, μαζί και η εστίαση, και τα μπαρ ακόμα. Στα σχόλιά σας θα μας πείτε, όσοι βρίσκεστε στο εξωτερικό, πώς περνάτε εκεί το δεύτερο κύμα. Εγώ το περασμένο Σάββατο πάντως πήγα στο Βέλγιο, στο ψηλότερο βουνό της χώρας (τα ανεμοδαρμένα ύψη των 695 μέτρων) και τρόμαξα από την κοσμοσυρροή -περπατούσα έχοντας γύρω μου μπουλούκια μπουλούκια ντόπιους.
Ομολογώ ότι αυτή τη φορά δυσκολεύτηκα να αποφασίσω για τον τίτλο του σαββατιάτικου πολυσυλλεκτικού μας άρθρου, όχι όμως επειδή, όπως συχνά συμβαίνει, δεν έβρισκα κανέναν, αλλά επειδή δυσκολευόμουν να διαλέξω ανάμεσα σε περισσότερες από μία καλές υποψηφιότητες.
Ας πούμε, μια προφανής (καλή) λύση θα ήταν να βάλω τίτλο σχετικό με το λοκντάουν που άρχισε από σήμερα. Ας πούμε, λοκνταουνιασμένα μεζεδάκια, ή, μια και το λοκντάουν είναι το δεύτερο, επαναλοκνταουνιασμένα μεζεδάκια -και παρεμπιπτόντως ιδού που από αυτή την άποψη η λύση που προτάθηκε από τον κ. Μπαμπινιώτη για το λοκντάουν, το «απαγορευτικό», υστερεί -διότι, πώς θα τα πεις; Απαγορευτικά μεζεδάκια; Απαγορευμένα μεζεδάκια; Πάει αλλού το μυαλό.
Αλλά μετά σκέφτηκα πως το λοκντάουν θα το έχουμε μαζί μας καναδυό Σάββατα ακόμα (είπε ένας αισιόδοξος) οπότε έχουμε καιρό. Κι έτσι αποφάσισα να δώσω τίτλο από την προχτεσινή συνέντευξη Τύπου του πρωθυπουργού με τον Σωτήρη, στην οποία ακριβώς ανακοινώθηκε και το λοκντάουν.
Ο τίτλος που διάλεξα προέρχεται από μια ατυχή αποστροφή του πρωθυπουργού, ο οποίος είπε:
Γνωρίζω ότι υπάρχει ανασφάλεια, γνωρίζω ότι υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι είναι εξαρτημένοι από τον μισθό τους.
Εδώ υπάρχει ένα λεπτό γλωσσικό θέμα. Το να πεις «εξαρτώμαι από…» έχει χροιά ουδέτερη. Όμως το «είμαι εξαρτημένος» χρησιμοποιείται συνήθως για εθισμό, για νοσηρή εξάρτηση -από ουσίες ή από συνήθειες. Λέμε άλλωστε «τοξικοεξαρτημένος».
Οπότε, έγινε πολύς θόρυβος στα κοινωνικά μέσα με το «εξαρτημένοι από τον μισθό του». Κάποιος έγραψε ότι πάνω σε μισθωτό βρέθηκαν μικροποσότητες μισθού, που κατασχέθηκαν, ενώ άλλος δήλωσε ότι με τα νέα εργατικά νομοσχέδια θα απεξαρτηθούμε όλοι.
Βέβαια, ακόμα κι αν έλεγε «γνωρίζω ότι υπάρχουν άνθρωποι που εξαρτώνται / που ζουν από τον μισθό τους» ο πρωθυπουργός, και πάλι η δήλωση μοιάζει με τη σύγχρονη εκδοχή του ρητού που αποδίδεται στη Μαρία Αντουανέτα, για τους φτωχούς που διαμαρτύρονται για ψωμί: γιατί δεν τρώνε παντεσπάνι;
Οπότε, η πρωθυπουργική δήλωση έδωσε τροφή σε μιμίδια, όπως:
Σύμφωνα με τη γνωστή ρήση του Καρλ Μαρξ, όπως έχει παραφθαρεί από το σπασμένο τηλέφωνο, η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά σαν τραγωδία και τη δεύτερη σαν φάρσα. Οι φίλοι του κινηματογράφου λένε ότι το σίκουελ πολύ σπάνια είναι τόσο καλό όσο η αρχική ταινία. Νιώθει κανείς τον πειρασμό να εφαρμόσει αυτά τα δυο αποφθέγματα στο δεύτερο λοκντάουν που εξαγγέλθηκε χτες από τον πρωθυπουργό, αλλά εγώ τουλάχιστον θα αντισταθώ.
Θα γράψω όμως ένα σύντομο σημείωμα, σκόρπιες σκέψεις περισσότερο, κυρίως σαν βάση για τη συζήτηση και για τα δικά σας σχόλια.
Το δεύτερο λοκντάουν λοιπόν εξαγγέλθηκε χτες, σε μια ασυνήθιστη συνέντευξη Τύπου στο μέγαρο Μαξίμου, ενώ τις προηγούμενες μέρες άλλοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι το απέκλειαν και άλλοι το θεωρούσαν πιθανό και ενώ τις τελευταίες μέρες ο αριθμός των κρουσμάτων, των διασωληνωμένων και, μοιραία, των νεκρών της πανδημίας σημειώνει κατακόρυφη αύξηση στη χώρα μας. Σαν για να υπογραμμίσουν τη σοβαρότητα της κατάστασης, τα στοιχεία που ανακοίνωσε ο ΕΟΔΥ λίγες ώρες μετά το διάγγελμα καταρρίπτουν όλα τα προηγούμενα ρεκόρ: 2917 κρούσματα (σύμπτωση -όσο το ύψος του Ολύμπου) και 29 απώλειες, αριθμός που προκαλεί ανατριχίλα.
Μπορεί η υφήλιος να κρατάει την ανάσα της περιμένοντας να ενσωματωθούν τα αποτελέσματα του Πέρα Ουισκόνσιν και της Κάτω Πενσυλβανίας, αλλά στον μικρόκοσμο των ελληνικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης συζητιέται επίσης ένα καινούργιο φιρμάνι του καθηγητή κ. Γ. Μπαμπινιώτη σχετικό με την ορολογία της πανδημίας. Κι επειδή εμείς εδώ λεξιλογούμε, δεν θα μπορούσαμε να το αφήσουμε ασχολίαστο.
Ο κ. καθηγητής σε τακτική βάση δημοσιεύσει σύντομα γλωσσικά σημειώματα στον «τοίχο» του στο Φέισμπουκ με τα οποία παρεμβαίνει στη γλωσσική συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων -και πολύ καλά κάνει που εκμεταλλεύεται τις πρωτόγνωρες δυνατότητες των νέων μέσων για να απευθυνθεί σε πολύ ευρύτερο κοινό. Κι άλλες φορές έχουμε εδώ συζητήσει τέτοιες παρεμβάσεις του. Την τελευταία, τη χαρακτήρισα «φιρμάνι», που είναι βέβαια όρος μειωτικός και ειρωνικός, αλλά νομίζω όχι αδικαιολόγητος -θα μπορούσα επίσης να πω «ουκάζιο» (ίσως υπάρχει έδαφος για ένα αρθράκι σχετικό με την ορολογία αυτή, όπου και ο φετφάς).
Αλλά ας δούμε περί τίνος πρόκειται. Ο κ. Μπαμπινιώτης προχτές δημοσίευσε στο Φέισμπουκ το κειμενάκι που βλέπετε στην εικόνα, που το συνόδεψε με την εξής εισαγωγή:
Μάς … take away και μάς σήκωσε με τον κορωνοϊό να καλπάζει και να οδηγούμαστε όλο και περισσότερο ως διατροφική διέξοδο σε… delivery, ενώ συγχρόνως βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από lockdown, γενικό ή mini lockdown. Έλεος (ή «ήμαρτον» που λένε κάποιοι)! Κι εγώ («στον κόσμο μου», εννοώ … τον γλωσσολογικό) μέσα στην πανδημιακή αντάρα να παρακινώ (… «τέτοια ώρα τέτοια λόγια») τους εναπομείναντες γλωσσικά ευαίσθητους να θρηνολογούμε τουλάχιστον Ελληνικά! Αυτό κι αν είναι «γλωσσική αποκοτιά» εκ μέρους μου…
Όπως βλέπετε, μετά την καλογραμμένη εισαγωγή, ο κ. Μπαμπινιώτης προτείνει τρεις ελληνογενείς όρους για την απόδοση τριών αγγλικών (και διεθνών) όρων που ακούγονται καθημερινά τώρα με την πανδημία. Συγκεκριμένα, προτείνει:
απαγορευτικό για το lockdown
τροφοδιανομή για το delivery
για το σπίτι για το takeaway
Μόνο ο πρώτος από τους τρεις όρους είναι γέννημα-θρέμμα της πανδημικής περιόδου. Οι άλλοι δυο υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια στην καθημερινότητά μας, αλλά η αλήθεια είναι ότι πολλά από τα μέτρα περιορισμού αφορούν την εστίαση [και γι’ αυτόν τον όρο χρωστάς άρθρο, ακούγεται μια φωνούλα από το βάθος] άρα και αυτούς τους όρους.
Δεν θα μπορούσε ο τίτλος του σαββατιάτικου πολυσυλλεκτικού μας άρθρου να μην αναφέρεται στον καταστροφικό σεισμό που χτύπησε τη Σάμο και τη Σμύρνη, δυστυχώς με ανθρώπινα θύματα.
Και βέβαια, μέσα σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία, με την πανδημία να σημειώνει συνεχώς καινούργια αρνητικά ρεκόρ, τόσο πανευρωπαϊκά όσο και στη χώρα μας (θυμίζω ότι πριν από δυο βδομάδες βρισκόμασταν κάπου στα 500 ημερήσια κρούσματα, τώρα ξεπεράσαμε τα 1500), και με τα ζοφερά νέα των αποκεφαλισμών από τους σαλεμένους μακελάρηδες να έρχονται από τη Νίκαια, η είδηση του σεισμού -που πολλοί τον αισθάνθηκαν ακόμα και στην Αθήνα, αν και εγώ δεν τον κατάλαβα- ήρθε να βάλει μια παχιά μαύρη πινελιά σε μια χρονιά δίσεκτη με όλη τη σημασία της λέξης -και δεν έχει τελειώσει ακόμα.
Όπως είπε κάποιος στο Τουίτερ, «αντί να λέμε ‘σεισμοί-λοιμοί – καταποντισμοί’, ας λέμε 2020 που είναι πιο σύντομο».
Kι ένα μιμιδιο που κυκλοφόρησε, που παντρεύει έξυπνα τη ρητορική της άρνησης της πανδημίας με την είδηση για τον σεισμό. Ο εικονιζόμενος είναι τραγουδιστής ονόματι Πετράκος, που έβγαλε ένα βιντεάκι στο οποίο εκφράζει αντιρρήσεις, επιστημονικοφανώς διατυπωμένες, στην επικρατούσα αντίληψη περί κορονιού (την οποία επικρατούσα αντίληψη, σπεύδω να διευκρινίσω, συμμερίζομαι).
(Δείτε εδώ και μια ανασκευή από τα Ελληνικά Χόαξις, που δεν ξέρω αν τη βρίσκετε απόλυτα πειστική. Ίσως η ανασκευή θα έπρεπε να γίνει από έναν επιστήμονα της υγείας).
* Φίλος στέλνει άρθρο με τη μαρτυρία ενός παίκτη των Μπακς, λευκού μάλιστα, που αφηγείται την απόφαση της ομάδας να μην κατεβεί στο ματς τον Αύγουστο.
Διαβάζω: Έμεναν 13 λεπτά για να βγούμε στο παρκέ. Απλώς καθίσαμε και περιμέναμε να τελειώσει ο χρόνος. Έχει ενδιαφέρον γιατί είμαι λευκός και αναρωτιέμαι «τι να κάνω; Τι να πω ως λευκός;» Και ξέρεις τι κάνεις; Στέκεσαι στο πλευρό των περιθωριομένων. Όταν μπορείς, ακούς τις σκέψεις τους και τις ιδέες τους και τότε βρίσκεις τρόπο για να βοηθήσεις. Τότε είπα απλώς ότι «είμαι μαζί σας».
Προσέξτε το «περιθωριομένος» (ή «περιθωριωμένος» ίσως). Απλολογία από το «περιθωριοποιημένος»;
* Και ένα ακόμα σεισμοπανδημικό μπέρδεμα, αυτό από λάθος και όχι εσκεμμένο όπως το προηγούμενο.
Καθώς ο αριθμός των κρουσμάτων στη χώρα φλερτάρει με τα τετραψήφια νούμερα χωρίς ακόμα, ευτυχώς, να τα έχει πιάσει, από το Σάββατο εφαρμόστηκε και στην Αθήνα, αλλά και σε άλλες περιοχές της χώρας, το μέτρο της νυχτερινής απαγόρευσης κυκλοφορίας.
Σε περίπτωση που μια περιοχή εντάσσεται στη στήλη με το υψηλό ή το πολύ υψηλό επιδημιολογικό επίπεδο, για επιτακτικούς λόγους αντιμετώπισης σοβαρού κινδύνου δημόσιας υγείας που συνίστανται στη μείωση του κινδύνου διασποράς του κορωνοϊού COVID-19, επιβάλλεται ως μέτρο πρόληψης ο περιορισμός της κυκλοφορίας των πολιτών από τις 00:30 μέχρι τις 05:00.
Παρόμοια μέτρα απαγόρευσης της νυχτερινής κυρίως κυκλοφορίας έχουν επιβληθεί και σε πολλές μεγάλες πόλεις στη Γαλλία, ενώ στην Ιταλία, διαβάζω, τα μπαρ και τα εστιατόρια θα κλείνουν από τις 6. Στην Ισπανία, πάλι, η απαγόρευση κυκλοφορίας μετράει από τις 23.00, και μαλιστα το μέτρο επιβλήθηκε για έξι μήνες! Για να μην πηγαίνω μακριά, στο Λουξεμβούργο, όπου επίσης υπήρξε αναζωπύρωση του αριθμού των κρουσμάτων, αποφασίστηκε, αναμεσα σε άλλα μέτρα που τα βλέπετε στην εικόνα αριστερά, απαγόρευση κυκλοφορίας απο τις 23.00 ως τις 06.00.
Μια φορά μόνο έχω πάει στην Κοζάνη, μαθητής ακόμα, και δεν θυμάμαι να έχω δοκιμάσει τοπικές σπεσιαλιτέ, που ασφαλώς θα έχουν πολλές και νόστιμες, πέρα από εκείνη τη στριφτή τυρόπιτα (κιχί λέγεται;) που είναι ευρύτερα γνωστή.
Όμως, ο τίτλος του σημερινού πολυσυλλεκτικού μας άρθρου δεν είναι επηρεασμένος από τη γαστρονομία αλλά από την επιδημιολογική επικαιρότητα αφού προχτές η Κοζάνη έγινε η πρώτη περιφερειακή ενότητα (νομός, ας πούμε εμείς οι παλιοί) της χώρας όπου εφαρμόστηκε το τοπικό λοκντάουν (απαγορευτικό, ας πει ο κ. Μπαμπινιώτης) όπως δείχνει και αυτός ο χάρτης που βρηκα κάπου, και που αγνοώ γιατί είναι πετσοκομμένος -όπως βλέπετε μόνο ο νομός Κοζάνης είναι κόκκινος, οι άλλες περιοχές είναι πορτοκαλιές, κίτρινες ή πράσινες.
Ταυτόχρονα, χτες ήταν η πρώτη μέρα που τα κρούσματα ξεπέρασαν τα 500, ή, για να το πω κλισεδιάρικα, «που ξεπεράστηκε το ψυχολογικό όριο των 500 κρουσμάτων» -αλλά βέβαια αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό και συνάρτηση του αριθμού των τεστ που γίνονται.
Και προχωράμε στην πιατέλα, που κατά τα άλλα δεν έχει σχέση με την Κοζάνη.
Η δημοσιογράφος στην εισαγωγή της λέει ότι η Λ. Σαββίδη «Σπούδασε στη Φιλοσοφική σε μια εποχή που δεν δέχονταν γυναίκες». Η ίδια, αντιθέτως, λέει ότι πέρασε στο πανεπιστήμιο «μαζί με την Αρβελέρ». Αλλά το παρελθόν αυτό δεν είναι και τόσο μακρινό: αφού γεννήθηκε το 1928, θα πέρασε στη Φιλοσοφική το 1946, μετά τον πόλεμο. Ωστόσο, φοιτήτριες γίνονταν δεκτές στη Φιλοσοφική και γενικά στο ΕΚΠΑ από πολλές δεκαετίες πριν: η πρώτη φοιτήτρια, η Ιωάννα Στεφανόπολι, γράφτηκε στη Φιλοσοφική σχολή το 1890, έστω κι αν χρειάστηκε να περάσει από σαράντα κύματα το αίτημά της. Την πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα υπήρχαν ήδη πολλές κοπέλες στα φοιτητικά έδρανα, και ιδίως στη Φιλοσοφική, που σταδιοδρόμησαν στη συνέχεια και στην εκπαίδευση -δεν υπήρχαν τάχα καθηγήτριες (φιλόλογες να το πούμε, να φανεί το φύλο) στα προπολεμικά γυμνάσια; Ασφαλώς υπήρχαν.
Οπότε το ότι «δεν δέχονταν γυναίκες» στη Φιλοσοφική το 1946 είναι θηριώδης υπερβολή. Ο φίλος που το έστειλε, που είναι πιο θεωρητικός τύπος, το αποκάλεσε «πρωτογονοποίηση του παρελθόντος». Ωραίος όρος.
Το άρθρο που θα διαβάσετε σήμερα θα δημοσιευόταν στη χτεσινή κυριακάτικη Αυγή, στο ένθετο «Ενθέματα». Όμως η εφημερίδα άλλαξε τη διάρθρωση της ύλης της πριν από λίγες μέρες κι έτσι, προς το παρόν, τα Ενθέματα παύουν να δημοσιεύονται -έτσι το άρθρο το δημοσιεύω μόνο εδώ.
Κατά σύμπτωση, η συνεργασία μου με τα Ενθέματα είχε ξεκινήσει τον Οκτώβριο του μακρινού 2008, με ένα άρθρο που είχε πάλι θέμα του τα σχολεία (Οκτώβριος γαρ) και που κάποιες παράγραφοι δημοσιεύονται και εδώ. Οπότε, το κλείσιμο του κύκλου είναι ταιριαστό.
Παραθέτω το άρθρο χωρίς άλλες προσθήκες ή αλλαγές, μόνο βάζω τη φωτογραφία.
Σχολεία και καταλήψεις
Ο μήνας που μας πέρασε ήταν ο μήνας που ανοίγουν τα σχολεία, αλλά φέτος η διαδικασία αυτή, που κάθε χρόνο σηματοδοτεί και ένα νέο ξεκίνημα, βρέθηκε κάτω από το ζοφερό στίγμα της πανδημίας· και το χειρότερο είναι πως η κυβέρνηση, ίσως εφησυχασμένη ή παραπλανημένη από τις καλές επιδόσεις της χώρας στο πρώτο κύμα του κορονοϊού, πίστεψε πως μέχρι το φθινόπωρο θα έχουμε δαμάσει τον ιό κι έτσι σπατάλησε όλον τον κερδισμένο χρόνο χωρίς να πάρει κάποια μέτρα που θα απάλυναν τον συγχρωτισμό, όπως χωρισμό τάξεων ή πρόσληψη έκτακτων εκπαιδευτικών· αντίθετα, αύξησε το ανώτατο όριο μαθητών ανά τάξη, ενώ επιδόθηκε σε επικοινωνιακή εκστρατεία με το έωλο επιχείρημα ότι ο μέσος όρος των μαθητών ανά τάξη είναι 17 (σε ξένους ιστότοπους βλέπει κανείς διαστρεβλωμένη την είδηση, ότι τάχα «στην Ελλάδα έχει θεσπιστεί ανώτατο όριο 17 μαθητών ανά τάξη»!).
Ανοίγουν τη Δευτέρα τα σχολεία. Κάθε χρονιά η μέρα αυτή είναι σημαδιακή αφού από πολλές απόψεις ορίζει την αρχή της «νέας σεζόν» -ας πούμε, όπως ξέρουν οι ταξιτζήδες, η πρωινή κίνηση αυξάνεται μόλις ανοίξουν τα σχολεία. Η φετινή έναρξη της σχολικής χρονιάς όμως ξεχωρίζει. Έχει κι αυτή το στίγμα της κορόνας, είναι σημαδεμένη από την πανδημία.
Καταρχάς, ενώ εδώ και πολλά χρόνια τα σχολεία άνοιγαν στις 11 του μήνα, φέτος το Υπουργείο αρχικά σκέφτηκε να τα ανοίξει στις 7, τελικά κατάλαβε πως κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο (ούτε καθαρίστριες δεν υπήρχαν) κι έτσι η έναρξη μετατέθηκε για τις 14.
Αφού το Υπουργείο ανακοίνωσε την έναρξη στις 14, ύστερα συνειδητοποίησε πως η 14 Σεπτεμβρίου είναι μεγάλη γιορτή της Ορθοδοξίας. Εγώ που είμαι άθρησκος αριστερός το ήξερα, η Υπουργός μας που είναι καντηλανάφτισσα δεν το ήξερε και πιάστηκε εξαπίνης. Διότι βέβαια στο Χριστιαναμπάντ που ζούμε την πρώτη μέρα πρέπει να γίνει αγιασμός, όπως γίνεται κάθε χρόνο στην αρχή αρχή της σχολικής χρονιάς, αλλά φέτος υπάρχει η Σταυροπροσκύνηση κι έτσι, αν έχω καταλάβει καλά, θα γίνει το εξής παράδοξο: θα προσέλθουν οι μαθητές στα σχολεία το πρωί αλλά ο αγιασμός θα γίνει προς το μεσημέρι, πάντως μετά τις 11. Πώς παίρνει η κυβέρνηση την ευθυνη να περάσουν τα παιδιά 2-3 ολόκληρες ώρες χωρίς την προστασία που προσφέρει ο αγιασμός, αυτό δεν το ξέρω (αλλά μην το πάρετε στα σοβαρά).
Μακάρι όμως να ήταν αυτό το πρόβλημα της νέας χρονιάς. Παρόλο που η πανδημία επιβάλλει τήρηση αποστάσεων και παρ’ όλο που το ελληνικό εκπαιδευτικό σώμα είναι από τα πιο γερασμένα της Ευρώπης, η κ. Υπουργός, η κυβέρνηση πιο σωστά, αντιστάθηκε σθεναρα σε κάθε ιδέα μείωσης του αριθμού των μαθητών ανά τάξη αφού μάλιστα είχε νωρίτερα αυξήσει το ανώτατο όριο μαθητών ανά τάξη. Έτσι οι φετινές τάξεις θα είναι πιο συνωστισμένες από τις περσινές, κάτι που δεν καθησυχάζει την ανησυχία εκπαιδευτικών και γονέων.
Έχουν απόλυτο δίκιο οι γονείς να ζητουν πιο ολιγομελείς τάξεις. Ωστόσο, για κάποιο λόγο, οι αντιδράσεις αυτές δεν εμφανίζονται τόσο πολύ, ενώ ο προβολέας των πετσωμένων μέσων ενημέρωσης πέφτει σχεδόν αποκλειστικά σε άλλες κινητοποιήσεις, όπου συγκεντρωμένοι γονείς και μη δηλώνουν την αντίθεσή τους στη χρήση μάσκας απο τους μαθητές.
Kαι όχι μόνο στη χρήση μάσκας. Το πανό της φωτογραφίας δηλώνει αντίθεση σε «υποχρεωτικά εμβόλια, μάσκες και τεστ» -και δεν εννοούν τα τεστ γνωσεων, τα διαγωνίσματα δηλαδή, αλλά το τεστ για τον κορονιό -γιατί άραγε;
