Το νησί της Καλυψώς είναι η Ωγυγία, αλλά το Νησί της Καλυψώς είναι μυθιστόρημα του φίλου Πάνου Ζέρβα, που έχει πολύχρονη, πυκνή και δημιουργική παρουσία στη μπλογκόσφαιρα, από το 2005 -και μάλιστα το ιστολόγιό του, η Καλύβα ψηλά στο βουνό, είχε λειτουργήσει προτρεπτικά για να ανοίξω κι εγώ το δικό μου ιστολόγιο.
Ο Πάνος είναι Θεσσαλονικιός (πιο σωστά, Καλαματιανός την καταγωγή, αλλά ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη), κατέβηκε όμως τις προάλλες στην Αθήνα για την παρουσίαση του βιβλίου του, που έγινε την Παρασκευή 26/5 στο φιλόξενο βιβλιοπωλείο Επί Λέξει (Ακαδημίας 32). Είχα τη χαρά να είμαι στο πάνελ της εκδήλωσης, μαζί με την Πόλυ Χατζημανωλάκη, τη Μαρία Δεδούση και τον Νίκο Αραπάκη, υπό τον συντονισμό του Σπύρου Κακουριώτη -και να γνωρίσω και τον Πάνο διότι, όσο κι αν είχαμε, όλα αυτά τα χρόνια, συνεχή αλληλεπίδραση, ποτέ δεν είχε τύχει να συναντηθούμε από κοντά.
Θα δημοσιεύσω πιο κάτω την ομιλία μου, η οποία στάθηκε όχι μόνο στο βιβλίο του Πάνου αλλά και γενικά στο «κίνημα των ιστολογίων». Υπήρχε όμως και ζωντανή μετάδοση της ομιλίας, κι έτσι στο τέλος θα παραθέσω το γιουτουμπάκι της εκδήλωσης, που περιλαμβάνει όλες τις ομιλίες και τη σχετική συζήτηση -οπότε σας συνιστώ να το παρακολουθήσετε επίσης (άλλωστε, και στη δική μου ομιλία ξέφυγα μερικές φορές από το χειρόγραφο που παραθέτω εδώ).
ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΚΑΛΥΨΩΣ
Καλησπέρα, σας ευχαριστώ που ήρθατε εδώ να μας ακούσετε και ευχαριστώ τις εκδόσεις Επίκεντρο και τον Πάνο Ζέρβα για την πρόσκληση. Είναι μεγάλη χαρά για μένα που βρίσκομαι σήμερα εδώ· με τον Πάνο έχουμε επαφή και αλληλεπίδραση μέσα από τον κυβερνοχώρο εδώ και σχεδόν 20 χρόνια, έχουμε ανταλλάξει απόψεις, έχουμε συγκρουστεί κι έχουμε συμφωνήσει, κι όμως πρώτη φορά τον συναντάω από κοντά, καθώς εκείνος ζει κυρίως στη Θεσσαλονίκη κι εγώ κυρίως στο εξωτερικό· αλλά και με άλλους συνπανελίστες έχω διαδικτυακή γνωριμία παράλληλα με την προσωπική, «της πραγματικής ζωής», που λέγαμε κάποτε, πριν αρχίσει και η διαδικτυακή γνωριμία να έχει απαιτήσεις πραγματικότητας.
Το νησί της Καλυψώς θα συζητήσουμε σήμερα. Το νησί της Καλυψώς ήταν βέβαια η Ωγυγία, με ωμέγα και ύψιλον, όπως αναφέρει ο Όμηρος στο η της Οδύσσειας. Δολόεσσα την αποκαλεί ο Όμηρος την Καλυψώ, μαριόλα τη μεταφράζει ο Εφταλιώτης, που το προτιμώ από το «γεμάτη δόλους» του Καζαντζάκη ή το «δολοτεχνίτρα» του Ζήσιμου Σιδέρη, και έχει αυτό το χαρακτηριστικό η ηρωίδα του Πάνου, καθώς εμφανίζεται σαν διάττοντας στη ζωή του Κίμωνα, του πρωταγωνιστή ας πούμε του μυθιστορήματος, που είναι και το άλτερ έγκο του συγγραφέα.
Θα παρουσιάσω σήμερα έναν ξεχασμένο σατιρικό ποιητή, τον Β. Μανή. Τότε που ξεφύλλιζα το περιοδικό Μπουκέτο είχα βρει αποσπάσματα από το ποίημά του Ο ψευτοπόλεμος, με θέμα τον «ατυχή» πόλεμο του 1897, που μου άρεσαν πολύ. Βρήκα το σύνολο αυτού του εκτενούς ποιήματος σε μιαν έκδοση της Λέσχης (1994) σε φιλολογική επιμέλεια του Γ.Π.Σαββίδη, ένα βιβλίο εξαντλημένο σήμερα. Όλο έλεγα να την παρουσιάσω εδώ κι όλο το ανάβαλλα. Πέρυσι ο φίλος Δημήτρης Κανελλόπουλος, εκδότης του Οροπέδιου, μου χάρισε μια δική του έκδοση, στην οποία ο Θωμάς Στεργιόπουλος παρουσιάζει όχι μόνο τον «Ψευτοπόλεμο», αλλά και ολόκληρο το έργο και τη ζωή του Μανή -και αυτήν παρουσιάζω σήμερα εδώ. Στο εξώφυλλο βλέπουμε τη φωτογραφία του Μανή, με τη στολή του στρατιωτικού γιατρού.
Σήμερα, βλέπετε, παρακινημένος από το χτεσινό και ενόψει του συγκριτικού άρθρου, θα παρουσιάσω μιαν άλλη μετάφραση των ομηρικών επών, που έγινε όχι από κάποιον επιφανή λογοτέχνη παρά από έναν απλό άνθρωπο, έναν βοσκό με μικρή εγκύκλια μόρφωση -αλλά πολύ ξεχωριστόν.
Έμαθα πως ο φιλόλογος Μιχάλης Ρέμπας ετοίμαζε μιαν έκδοση των «απάντων των ευρεθέντων» του Μ. Παπανικολάου. Το όνομα το ήξερα, διότι ο ίδιος είχε πριν από πολλά χρόνια επιμεληθεί μια πρώτη καταγραφή των ποιημάτων του Παπανικολάου (κυκλοφορεί και στο Διαδίκτυο) και μάλιστα όταν το 2014 είχα δημοσιεύσει στο ιστολόγιο ένα αθησαύριστο ποίημά του (
Κάποιοι από τους παραπάνω έγραψαν δυο λόγια μόνο στο λεύκωμα, άλλοι εκτενέστερα. Κάποιοι αφιέρωσαν ποιήματα στην Ευρυδίκη, γραμμένα ειδικά για την περίσταση. Ο μόνος που έγραψε κάτι χωρίς να έχει γνωρίσει την νεαρή κοπέλα ήταν ο Γιώργος Κοτζιούλας, που του πήγε το λεύκωμα ο Λουκάς Καστανάκης. Οι άλλοι έγραψαν παρουσία της, οι πιο πολλοί στο σπίτι των Καστανάκηδων.
Την πληροφορία αυτή τη βρήκα σ’ ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα, και που το ανέφερα στο 
Μόλις κυκλοφόρησε, από τις εκδόσεις Αρχείο όπως πάντα, και σε δική μου επιμέλεια, ο τόμος Ιστορικά, με 153 χρονογραφήματα του Κώστα Βάρναλη, δημοσιευμένα σε αθηναϊκές εφημερίδες την περίοδο 1939-1958.
Για να μην την πάθω για δεύτερη φορά, αφιερώνω το σημερινό άρθρο στον τέταρτο τόμο της σειράς, που βγήκε στις αρχές του χρόνου με τίτλο Ο έρως και το έθνος. Οι φυλές, οι θρησκείες και η δημοτική ποίηση της αγάπης. Στην πραγματικότητα πρόκειται για τον πρώτο ημίτομο του 4ου τόμου (Α’: Έλληνες, Βλάχοι, Μαύροι, Αρβανίτες, Τούρκοι). Θα ακολουθήσει, το πρώτο τρίμηνο του 2023, ο δεύτερος ημίτομος, που θα είναι αφιερωμένος στον έρωτα ανάμεσα σε άλλους συνδυασμούς φυλών και θρησκειών (Έλληνες και Ελληνίδες με Τσιγγάνους, Βούλγαρους, Εβραίους και Φράγκους). Το συνολικό έργο προβλέπει δέκα τόμους (που κάποιοι χωρίζονται σε ημίτομους), επομένως ακόμα δεν έχουμε φτάσει ούτε στα μισά.
Το λεξικό που βλεπετε κυκλοφόρησε πριν από δεκαπεντε περίπου μέρες από το Κέντρο Λεξικολογίας, που εκδίδει όλα τα λεξικά του Γ. Μπαμπινιώτη (και της ομάδας γλωσσολόγων του Κέντρου βεβαίως). Η σημερινή παρουσίαση είναι επομένως κάπως πρώιμη, αφου το λεξικό αυτό το πήρα στα χέρια μου πριν από μια βδομάδα περίπου, και δεν το έχω δουλέψει όσο θα χρειαζόταν για να εκφέρω ώριμη άποψη, αλλά για τεχνικούς, ας πούμε, λόγους προτίμησα να γράψω τώρα το άρθρο αυτό επειδή αν το ανάβαλλα η αναβολή θα μπορούσε να αποδειχτεί πολύμηνη.
Ο Κάλαμος λοιπόν είναι ένα από τα μικρά νησιά των Επτανήσων, πέρα από τα εφτά που έδωσαν το όνομα στο νησιωτικό σύμπλεγμα. Βρίσκεται πολύ κοντά στην ηπειρωτική Ελλάδα, στον Μύτικα της Αιτωλοακαρνανίας, ανάμεσα στο γνωστότερο Μεγανήσι και στον μικρότερο Καστό. Στην απογραφή του 2011 είχε 529 κατοίκους αλλά τον χειμώνα δεν μένουν περισσότεροι από 100. Γυμνάσιο δεν υπάρχει στο νησί κι έτσι οι λιγοστοί μαθητές πηγαινόρχονται με το καΐκι, που δεν είναι βεβαίως πια καΐκι, αλλά οι Καλαμισάνοι επιμένουν να το λένε έτσι. Ο Κάλαμος ξεχωρίζει από μακριά επειδή έχει τρεις ψηλές, για το μέγεθός του, κορυφές -η πιο ψηλή πλησιάζει τα 750 μέτρα.
Πριν από μερικούς μήνες κυκλοφόρησαν, από τις εκδόσεις Οξύ, τα πρώτα βιβλία μιας νέας σειράς που έχει τον εύγλωττο τίτλο 33 1/3. Εύγλωττο, διότι καθένα από τα μικρού σχήματος τομίδια της σειράς, με έκταση γύρω στα 10 τυπογραφικά, είναι αφιερωμένο σε έναν σημαντικό δίσκο των 33 στροφών -μεγάλο δίσκο όπως τους λέγαμε τότε. Τα περισσότερα βιβλία της πρώτης αυτής φουρνιάς είναι μεταφρασμένα, αφιερωμένα σε ξένους δίσκους, όμως έχουμε και δύο πρωτότυπα, για ελληνικούς δίσκους.
Τον Μάιο κυκλοφόρησε, από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών – Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη του ΑΠΘ, η ελληνική έκδοση του Ετυμολογικού Λεξικού της Αρχαίας Ελληνικής του Πιέρ Σαντρέν (Pierre Chantraine). Αυτό είναι το «μεγάλο λεξικό» του τίτλου μας, το βιβλίο που θα σας παρουσιάσω σήμερα.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 