Το ιστολόγιο μετράει 11 χρόνια ζωής -και κάτι μήνες, και αφού είμαστε στην προεφηβεία ακόμα τους μετράμε. Κάποια στιγμή, γύρω στο 2012, η φίλη Βασιλική Μετατρούλου με προέτρεψε να αναδημοσιεύω το λινκ κάθε άρθρου μου στο Φέισμπουκ και στο Τουίτερ, ώστε να απευθυνθώ σε ευρύτερο ακροατήριο. Ετσι έκανα, και πράγματι οι επισκέψεις στο ιστολόγιο (όση αξία έχουν αυτά τα στατιστικά μεγέθη) σχεδόν διπλασιάστηκαν τον επόμενο χρόνο. Στην αρχή, η αναδημοσίευση γινόταν αυτόματα, αλλά πριν από 2-3 χρόνια το Φέισμπουκ κατάργησε τη δυνατότητα αυτή κι έτσι κάθε πρωί, αφού δημοσιευόταν το άρθρο στο ιστολόγιο, έπαιρνα το λινκ και το κοπιπάστωνα στον «τοίχο» μου στο Φέισμπουκ. Στο Τουίτερ η αναδημοσίευση του λινκ εξακολουθεί να γίνεται αυτόματα.
Κάποτε είχα τον ιστότοπό μου (ως το 2009), μετά το ιστολόγιο, τώρα εκτός από το ιστολόγιο γράφω και στο Φέισμπουκ και (τους τελευταίους μήνες) και στο Τουίτερ. Ωστόσο, οι… ρόλοι είναι διακριτοί. Στο ιστολόγιο δημοσιεύω εκτενή άρθρα, καθημερινά. Στο Φέισμπουκ οι δημοσιεύσεις είναι συντομότερες, σπάνια θα ξεπεράσουν τις 500 λέξεις και συχνά θα είναι 1-2 παράγραφοι. Κάποιες έχουν πιο προσωπικό χαρακτήρα, άλλες σχολιάζουν την επικαιρότητα. Στο Τουίτερ υπάρχει όριο 280 χαρακτήρων -καμιά σαρανταριά λέξεις το πολύ. Εδώ βασιλεύουν ατάκες και λογοπαίγνια.
Εξακολουθώ να θεωρώ ότι εκφράζομαι κυρίως από το ιστολόγιο και από τα άλλα μου κείμενα/βιβλία, ενώ και με πολλούς από τους σχολιαστές του ιστολογίου έχουμε γνωριστεί κι έχουμε γίνει φίλοι. Το Φέισμπουκ και το Τουίτερ είναι πάρεργο. Παρ’ όλ’ αυτά, και στο Φέισμπουκ έχω κάνει αξιόλογες συζητήσεις κι έχω γνωρίσει αξιόλογους ανθρώπους, ενώ στα άρθρα που δημοσίευα εδώ και αναδημοσιεύονταν στο Φέισμπουκ υπήρχαν κάποιοι σχολιαστές που προτιμούσαν συστηματικά να σχολιάζουν εκεί και όχι εδώ στο ιστολόγιο.
Αυτά, μέχρι πρόσφατα. Το Σάββατο (6 Ιουνίου) το απόγευμα πήρα από το Φέισμπουκ την ειδοποίηση ότι κάποιες από τις πρόσφατες δημοσιεύσεις μου «παραβιάζουν τους Όρους της κοινότητάς μας σε ό,τι αφορά το σπαμ».
Όπως είδα, είχαν επισημανθεί όλες οι αναδημοσιεύσεις άρθρων του ιστολογίου της βδομάδας εκείνης -εδω βλέπετε ένα τέτοιο μήνυμα, που σκέφτηκα να το κρατήσω.
Οι άλλες δημοσιεύσεις που είχα κάνει μέσα στη βδομάδα στο Φέισμπουκ δεν επισημάνθηκαν, μόνο οι αναδημοσιεύσεις άρθρων του ιστολογίου.
Ύστερα διαπίστωσα ότι είχαν εξαφανιστεί (κρυφτεί) όχι μόνο οι πρόσφατες αναδημοσιεύσεις από το ιστολόγιο, αλλά όλες οι αναδημοσιεύσεις από το 2012 και μετά -και όταν κρύβεται μια δημοσίευση κρύβονται βέβαια και τα τυχόν σχόλια που έγιναν σε αυτήν. Και όχι μόνο αυτό.
Είχαν (και έχουν) επίσης κρυφτεί όλες οι αναδημοσιεύσεις άρθρων του ιστολογίου που έκαναν τρίτοι, είτε στους τοίχους του είτε σε άλλες ομάδες του Φέισμπουκ, ακόμα και όλα τα σχόλια στα οποία υπήρχε παραπομπή στο sarantakos.wordpress.com.
Κι έτσι από το Σάββατο, αν κάποιος προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει στο Φέισμπουκ με οποιονδήποτε τρόπο το sarantakos.wordpress.com, είτε για να παραπέμψει σε άρθρο του είτε απλώς για να αναφέρει τη διεύθυνση, ακόμα και σε προσωπικά μηνύματα ενός χρήστη προς έναν άλλον, παίρνει το μήνυμα ότι δεν μπορεί, ότι αυτό απαγορεύεται διότι παραβιάζει τους όρους της κοινότητας.
Θυμίζω ότι η αρχική δικαιολογία ήταν ότι οι αναδημοσιεύσεις από το ιστολόγιο παραβιάζουν τους όρους της κοινότητας σχετικά με το σπαμ.
Οι όροι για το σπαμ είναι αυτοί που βλέπετε εδώ αριστερά. Φυσικά δεν υπάρχει τίποτα που να αφορά το ιστολόγιο. Επίσης, η απαγόρευση αφορά μόνο το δικό μας ιστολόγιο, από άλλα ιστολόγια της wordpress η αναδημοσίευση γίνεται απρόσκοπτα.
Φυσικά το γνωστοποίησα στους φίλους μου στο Φέισμπουκ και με συγκίνησε η συμπαράστασή τους, που εκτός από λεκτική ήταν και έμπρακτη, με την έννοια ότι πολλοί από αυτούς προσπάθησαν επίτηδες να αναδημοσιεύσουν κάποιο άρθρο του ιστολογίου, το Φέισμπουκ δεν τους το επέτρεψε, οπότε εκείνοι διαμαρτυρήθηκαν. Θα επανέλθω στο θέμα της διαμαρτυρίας, αλλά απλώς αναφέρω ότι σε πολλές περιπτώσεις η αιτιολογία που δόθηκε για την απόρριψη της αναδημοσίευσης ήταν ότι «ο σύνδεσμος περιέχει περιεχόμενο που αναφέρθηκε από άλλους χρήστες ως προσβλητικό» ενώ σε άλλες περιπτώσεις ήταν ένα γενικόλογο «παραβιάζει τους όρους της κοινότητας» χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις.
Θυμάμαι και στο παρελθόν άλλες περιπτώσεις όπου φίλοι στο ΦΒ που είχαν ιστολόγιο έχασαν τη δυνατότητα να παραπέμπουν σε αυτό. Άλλοι φίλοι έχουν δεχτεί ακόμα γενικότερες απαγορεύσεις, αφού τους απαγορεύτηκε να δημοσιεύουν οτιδήποτε, συνήθως για κάποιο χρονικό διάστημα, από μία μέρα έως ένα μήνα. Οι απαγορεύσεις αυτές σχεδόν πάντοτε είναι απόρροια οργανωμένων «αναφορών». Ο κάθε χρήστης του Φέισμπουκ έχει τη δυνατότητα να αναφέρει (δηλ. να επισημάνει, να καταγγείλει) μια δημοσίευση ως προσβλητική, άσεμνη, συκοφαντική, ρατσιστική, κτλ. ή, για να το πούμε γενικότερα, να αναφέρει ότι η τάδε δημοσίευση παραβιάζει τους όρους της κοινότητας.
Παρόλο που κανείς εκτός Φέισμπουκ δεν ξέρει με απόλυτη ακρίβεια, ο μηχανισμός των αναφορών φαίνεται ότι λειτουργεί με αφοπλιστική απλότητα: αν γίνουν αρκετές αναφορές για έναν λογαριασμό (ή για έναν ιστότοπο, όπως το ιστολόγιό μου) ο λογαριασμός/ο ιστότοπος μπαίνει σε απαγόρευση, χωρίς να εξεταστεί το περιεχόμενο των αναφορών! Είναι ο λεγόμενος αλγόριθμος.
Σε μια παλιότερη ομιλία μου σε εκδηλωση του Ιδρύματος της Βουλής, που την είχα δημοσιεύσει και εδώ, έγραφα:
Καταρχάς, στη συζήτηση αυτή δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι πλατφόρμες των ΜΚΔ δεν είναι κάποιος ουδέτερος φορέας αλλά είναι μεγάλες εταιρείες, που έχουν μονοπωλιακή θέση στον τομέα τους (αν σε αποκλείσει πχ το Φέισμπουκ δεν έχεις άλλη ανάλογη διέξοδο) και οι οποίες ήδη εφαρμόζουν μια στυγνή και ταυτόχρονα αναποτελεσματική λογοκρισία, που λειτουργεί με αλγορίθμους και δίνει τη δυνατότητα σε κάθε αποφασισμένη ολιγομελή ομάδα χρηστών να στοχοποιεί και τελικά να φιμώνει, με αλλεπάλληλες αναφορές, όποιον την ενοχλεί, που τιμωρεί για “γυμνή και άσεμνη φωτογραφία” τη γνωστή φωτογραφία από το Βιετνάμ με το κοριτσάκι που τρέχει με τα ρούχα καμένα ενώ αποφασίζει και διατάζει τον αποκλεισμό χρηστών “επειδή παραβίασαν τους όρους της κοινότητας” χωρίς να δίνει εξηγήσεις και χωρίς να παρέχει δικαίωμα προσφυγής σε άλλη αρχή. Ένα ηλεκτρονικό Γκουαντάναμο.
Τώρα ήρθε η ώρα να το γευτώ κι εγώ.
Θα μου πεις, τι σε νοιάζει. Ο καθένας θέλει να έχει ευρύτερο ακροατήριο σε όσες σοφίες γράφει. Επίσης, εφόσον συνεχίζω να γράφω στο Φέισμπουκ και να συμμετέχω σε συζητήσεις εκεί, συνηθίζω για διάφορα θέματα, ιδίως γλωσσικά, να παραπέμπω σε παλιότερα άρθρα του ιστολογίου για το ίδιο θέμα -αυτό πια δεν είναι δυνατό, όπως διαπίστωσα με εκνευρισμό προχτές, που ήθελα να παραπέμψω στο άρθρο μου για τον Καργάκο και τη δήθεν φασιστική στροφή του Καβάφη και δεν μπορούσα.
Αυτό μάλιστα με ενοχλεί περισσότερο, διοτι για την καθημερινή αναδημοσίευση των άρθρων μου βρήκα ένα κόλπο (που βέβαια δεν ξέρω αν θα κρατήσει για πολύ). Αφού το λινκ δημοσιεύεται στο Τουίτερ, εγώ αναδημοσιεύω στο Φέισμπουκ το λινκ του Τουίτερ -έτσι παρακάμπτεται η απαγόρευση. Αλλά αυτό δεν βοηθάει όταν θέλω να παραπέμψω σε ένα παλιό άρθρο. Και φυσικά δεν βοηθάει οποιονδήποτε άλλον θέλει να παραπέμψει σε ένα παλιό άρθρο του ιστολογίου!
Γι’ αυτό ελπίζω να επανεξεταστεί η απόφαση της απαγόρευσης. Πώς θα γίνει αυτό; Υποτίθεται (και μάλλον ισχύει, αλλά δεν ξέρω σε ποιο βαθμό) πως αν διαμαρτυρηθούν πολλοί χρήστες του Φέισμπουκ για τον αποκλεισμό του ιστολογίου το θέμα θα εξεταστεί επιτέλους από άνθρωπο, ο οποίος ελπίζω ότι θα δει ότι οι καταγγελίες που έχουν γίνει δεν έχουν υπόσταση. Κάτι τέτοιο έχει γίνει στο παρελθόν σε άλλες περιπτώσεις απαγόρευσης. (Δείτε εδώ ένα σχετικά πρόσφατο άρθρο για τους ανθρώπους που κάνουν αυτή τη δουλειά).
Οπότε, παροτρύνω τους φίλους που έχουν λογαριασμό στο Φέισμπουκ να επιχειρήσουν να δημοσιεύσουν κάτι από το ιστολόγιο και, όταν πάρουν το μήνυμα ότι αυτό δεν γίνεται επειδή παραβιάζει τους όρους της κοινότητας, να δηλώνουν τη διαφωνία τους.
Από την άλλη πλευρά, για να τα λέμε όλα, βλέπω ότι ο αλγόριθμος του Φέισμπουκ αλληθωρίζει. Σελίδες και προφίλ που στάζουν ρατσιστικό μίσος αφήνονται ανενόχλητες παρά τις καταγγελίες ενώ, για παράδειγμα, κάθε αναφορά στον (ακροαριστερό) αξιόλογο ιστότοπο prologos.gr έχει απαγορευτεί. Επίσης τις προάλλες ο γνωστός δημοσιογράφος Άρης Χατζηστεφάνου κατάγγειλε ότι πήρε ποινή αποκλεισμού επί 24ωρο (σαν πρώτη προειδοποίηση) επειδή χλεύασε σε ποστ του το κόμμα ΓΤΠ του Κασιδιάρη, ερμηνευοντας, υποθέτω, το ακρώνυμο έτσι όπως σκεφτήκαμε σχεδόν όλοι.
Τέλος πάντων, αυτά όλα μας ενοχλούν αν θέλουμε να γράφουμε στο Φέισμπουκ. Mας ενοχλούν όμως και λιγάκι σαν θέμα αρχής, αν μη τι άλλο για το ότι μια ιδιωτική εταιρεία αποφασίζει να εκχωρήσει τα ζητήματα πρόσβασης και συμμετοχής στην «κοινότητα χρηστών της» σε μια αυτόματη διαδικασία χωρίς παρέμβαση ανθρώπου, μια διαδικασία που πολύ εύκολα μπορεί να την εκμεταλλευτεί μια μικρή ομάδα φανατικών, χωρίς ή έστω με όχι σαφή δυνατότητα ένστασης. Και καλά το Φέισμπουκ, αλλά σκεφτείτε κάτι ανάλογο στην «πραγματική» ζωή -μου θυμίζει το παλιό διήγημα επιστημονικής φαντασίας Computers don’t argue, όπου όλες οι διαδικασίες απονομής δικαιοσύνης έχουν αυτοματοποιηθεί, με αποτέλεσμα η αντιδικία που έχει ένας πολίτης με μια λέσχη βιβλίου να τον οδηγήσει, ύστερα από ένα-δυο γραφειοκρατικά λάθη, στο εδώλιο του κατηγορουμένου για απαγωγή και φόνο. (Αν το έχει κανεις αυτό το διήγημα στα ελληνικά, πρέπει να έχει μπει σε κάποιαν από τις ανθολογίες του Εξάντα, κι αν έχει όρεξη ας το πληκτρολογήσει να το βάλουμε μια Κυριακή).
Εκλεκτός φίλος του ιστολογίου, άλλωστε, έγραψε το εξής που το μεταφέρω εδώ και κλείνω με αυτό:
Το Facebook δεν φιμώνει, μόνοι μας αυτοφιμωνόμαστε
Άφησα χτες ένα σχόλιο στο φίλο μου το Νίκο, θα το αντιγράψω κι εδώ, αλλάζοντας τη σύνταξη από το αρχικό δεύτερο πρόσωπο, και συμπληρώνοντας ελάχιστα:
Η ουσία του θέματος είναι μία:
Ο Nikos έχει ένα καταπληκτικό ιστολόγιο στη δωρεάν (free as in beer*) και ελεύθερη (free as in speech) πλατφόρμα διαχείρισης περιεχομένου και ταυτόχρονα πλατφόρμα φιλοξενίας wordpress.com.
Στην πλατφόρμα αυτή, διαβάζουμε, σχολιάζουμε, συζητούμε, όποιοι θέλουμε, ελεύθερα και με πολύ βολικότερο τρόπο από το κάθε Facebook ή twitter ή τρίτο μέσο αναδημοσίευσης ή προβολής των άρθρων του.
Η θέση των άρθρων του Νίκου είναι στο wordpress.com, εκεί είναι και η θέση των σχολίων για τα άρθρα του. Οι ιδιοκτήτες του Facebook έχουν κάθε δικαίωμα να κόβουν ό,τι θέλουν, όποτε θέλουν. Γιατί το χρησιμοποιεί ο Nikos -κι όλοι εμείς εδώ; Για να φτάσουν αυτά που γράφουμε σε μεγαλύτερο ακροατήριο;
Αυτό το ακροατήριο -του Facebook- γνωρίζει, ή γρήγορα μαθαίνει, ότι ο Σαραντάκος γράφει καθημερινά σε ένα ιστολόγιο με μια συγκεκριμένη διεύθυνση. Τι το εμποδίζει να την επισκέπτεται καθημερινά; Μην απαντήσει κάποιος η πληκτρολόγηση, αυτό ισχύει την πρώτη και δεύτερη φορά. Όλοι οι μπράουζερ, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, μας πηγαίνουν εκεί που συχνάζουμε με ένα ή δύο κλικ ή πλήκτρα. Αν αυτό το ακροατήριο κάνει το κλικ και διαβάζει το εκάστοτε άρθρο, τι το εμποδίζει να σχολιάζει επί τόπου, κάτω από το άρθρο, στη φυσική του θέση; Εντάξει, μπορώ να φανταστώ κάποιους λόγους, αλλά αντίστοιχοι υπάρχουν και στο Facebook. Κι ο ίδιος ο Σαραντάκος, άλλωστε, είναι πιο αυστηρός, σε ό,τι αφορά τους σχολιαστές του εδώ στο Facebook, όπου ρίχνει τα πλο(ν)κ, παρά στο ιστολόγιό του.
Αν είμαστε τόσο τεμπέληδες, ώστε να έχουμε περιορίσει την καθημερινή μας ενημέρωση και διάδραση στα όρια ενός Facebook, σίγουρα δεν φταίει το τελευταίο, άξιοι της μοίρας μας είμαστε, ο Ιστός όπως τον οραματίστηκε ο Τιμ Μπέρνερς Λι, κι άλλοι στη συνέχεια, φαίνεται να έχασε τη μάχη, ενώ εμείς επιδιδόμαστε σε λάικς και ακολουθίες από θαυμαστικά…
Μόνο ειρωνικό είναι το να διαμαρτυρόμαστε για δημοκρατία και ελευθερία του λόγου. Αν μας βολεύει το Facebook ως διάδοση και διαφήμιση των άρθρων μας ή των έργων μας, δικό του δικαίωμα είναι να μας κόβει όποτε θέλει, χωρίς να ρωτάμε γιατί. Εντάξει, ναι, θα διαμαρτυρηθούμε, αναφέροντας ότι πρόκειται για ενορχηστρωμένη επίθεση κι ότι δεν παραβιάζεται κανένα Community Standard, αλλά, το ξέρουμε κι οι ίδιοι, ωραία λόγια είναι απλώς τα τελευταία.
Κι εντέλει (και όχι «στο τέλος της ημέρας»), τον Νίκο τι φταίμε εμείς οι φίλοι του να τον κυνηγάμε σε τρεις μεριές; Όλοι στο ιστολόγιό του!
*όχι τελείως, με αντάλλαγμα την επίδειξη διαφημίσεων
ΥΓ. Δεν ξέρω αν υπάρχει ακόμη, είχα μια εποχή στις ροές RSS που παρακολουθώ ένα αριστερό ( ; ), αναρχικό ( ; ) -θα σας γελάσω- ιστολόγιο. Τι ειρωνεία! Για να σχολιάσεις, έπρεπε να ταυτοποιηθείς μέσω Facebook! Το ίδιο ειρωνικές βρίσκω και τώρα τις διαμαρτυρίες για το φίμωμα του prologos, κι οποιουδήποτε άλλου.
ΥΓ2. Φίμωση είναι η σίγηση του espiv.net στην Πάντειο.
Από την άλλη, όμως, βλέπω τώρα ότι ένας φίλος του φίλου μου έκανε το εξής σχόλιο:
Ποιος διαμαρτυρεται για λογοκρισια στο facebook?
Απο οτι ξερω, τα μονα ποστ που τρωνε λογοκρισια εχουν να κανουν με ρατσιστικα σχολια, πορνο και gore (βια)
Αχ, μόνο έτσι δεν είναι, φίλε του φίλου!
Ποιο παιδί, θα ρωτήσετε, τουλάχιστον όσοι δεν θυμάστε ανάλογους τίτλους από προηγούμενες χρονιές. Παιδί δικό μου, αλλά όχι με την κυριολεκτική έννοια -παιδί πνευματικό.
Ποιο παιδί, θα ρωτήσετε, τουλάχιστον όσοι δεν θυμάστε ανάλογους τίτλους από προηγούμενες χρονιές. Παιδί δικό μου, αλλά όχι με την κυριολεκτική έννοια -παιδί πνευματικό.
Η φωτογραφία που βλέπετε δημοσιεύτηκε πριν από μερικές μέρες στη Lifo, σε ένα άρθρο για διάσημες φωτογραφίες του φωτογράφου Στιβ Σαπίρο.
Ποιο παιδί, θα ρωτήσετε, τουλάχιστον όσοι δεν θυμάστε ανάλογους τίτλους από προηγούμενες χρονιές. Παιδί δικό μου, αλλά όχι με την κυριολεκτική έννοια -παιδί πνευματικό.
Κυκλοφόρησε χτες από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου το καινούργιο μου βιβλίο «Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων», Ανιχνεύοντας το 1821 μέσα από τις λέξεις του, όπως λέει ο υπότιτλός του. Όπως με ενημέρωσε ο Γιάννης Νικολόπουλος, που μαζί έχουμε εκδώσει άλλα πέντε βιβλία μου για τη γλώσσα, από σήμερα θα μπορείτε να το βρίσκετε, εκτός από τα γραφεία του, Ζαλόγγου 9, στα κεντρικά βιβλιοπωλεία ενώ τις επόμενες μέρες θα κατακτήσει όλη την Ελλάδα, αψηφώντας το λοκντάουν και την εξαιρετικά πυκνή κυκλοφορία νέων βιβλίων μετά το άνοιγμα των βιβλιοπωλείων.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 