Βιβλιοθήκες, συγγραφείς και πνευματικά δικαιώματα

Χτες πήρα την εξής επιστολή από τον ΟΣΔΕΛ, τον Οργανισμό Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου.

Αγαπητά μέλη μας,

Χθες ο ΣΕΑΒ απέστειλε  επιστολή-παρέμβαση  προς τον Πρωθυπουργό των

•     ΣΕΑΒ (Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαικών Βιβλιοθηκών), 
•     ΕΕΒΕΠ (Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης) , 
•     Διευθυντή ΕΒΕ (Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος) και 
•     Προέδρου του Γενικού Συμβουλίου Βιβλιοθηκών.

οι οποίοι επικαλούνται μάλιστα ότι εκπροσωπούν και όλα τα Πανεπιστήμια και ΤΕΙ της χώρας και την Ακαδημία Αθηνών!

 Πρόκειται για ένα απαράδεκτο κείμενο με το οποίο υποστηρίζεται ότι οι δημιουργοί και εκδότες δεν πρέπει να αμείβονται για τη χρήση των έργων τους στην εκπαίδευση και στις σχολικές και ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες. Ήδη οι φορείς του βιβλίου απέστειλαν απάντηση.

 Εν τω μεταξύ η διεθνής ένωση IFRRO απηύθυνε επιστολή προς την Υπουργό όπως και η ευρωπαϊκή ομοσπονδία εκδοτών FEP έστειλε τη δική της επιστολή. Αναμένεται σήμερα και επιστολή της ευρωπαϊκής ένωσης συγγραφέων EWC.

Χθες έγινε συνάντηση με την Υπουργό, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Επιμένει στις συγκεκριμένες διατάξεις διότι το ζητούν οι βιβλιοθήκες!, Δυστυχώς δεν συνειδητοποιεί ότι επιτρέποντας τη ψηφιακή χρήση αποσπασμάτων έργου στην εκπαίδευση ανοίγει τον ασκό του Αιόλου, για να αντικατασταθούν τα πανεπιστημιακά συγγράμματα από συρραφές τμημάτων βιβλίων που θα διανέμονται δωρεάν χωρίς  άδεια και χωρίς αμοιβή! Ούτε ότι είναι αδιανόητο να καταργείται αναδρομικά η αμοιβή των συγγραφέων και εκδοτών για το δημόσιο δανεισμό.

Έχει δίκιο η Χρυσηίδα Δημουλίδου!

Η συγγραφέας στην εκπομπή της Μενεγάκη (όλο το βιντεάκι, εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=pi92RbEuSXU)

Η κυρία Χρυσηίδα (τέως Χρύσα) Δημουλίδου, συγγραφέας εμπορικά επιτυχημένων βιβλίων (απ’ αυτά που τα λένε ευπώλητα) έγραψε χτες μια θυμωμένη ανοιχτή επιστολή στη σελίδα της στο Φέισμπουκ, στην οποία απευθύνεται σε όλους εκείνους που διαβάζουν τα βιβλία της χωρίς να τα αγοράζουν, δηλαδή εκείνους που τα δανείζονται από φίλους τους ή από δανειστικές βιβλιοθήκες. Αλλά ας αναδημοσιεύσω όλο το γράμμα, διατηρώντας την ορθογραφία και τη σύνταξη του πρωτοτύπου.

Κάποια στιγμή θα πρέπει να συνειδητοποιήσετε μερικά πράγματα και επειδή το κακό παράγινε, θα το κάνω θέμα. Πρέπει λοιπόν να μάθετε πως η συγγραφή, τουλάχιστον από την πλευρά μου, είναι επάγγελμα και όχι χόμπι. Επομένως αφού είναι επάγγελμα και ο άλλος μοχθεί για αναπαράγει έργο, θα πρέπει και να αμείβεται γι αυτό. Κάποιοι λοιπόν αναγνώστες, μου δηλώνουν με ιδιαίτερη μάλιστα υπερηφάνεια ότι δανείζονται όλα τα βιβλία μου απο δανειστικές βιβλιοθήκες ή τα ανταλλάσουν γιατί δεν έχουν χρήματα λόγω της οικονομικής κρίσης. Όμως αυτό δεν είναι τωρινό, γινόταν πάντα από τότε που άρχισα να πρωτογράφω. Ως ένα σημείο το καταλαβαίνω, όμως δεν καταλαβαίνω, πως είναι δυνατόν ένα βιβλίο να βρίσκεται στις προθήκες δανειστικών βιβλιοθηκών μια εβδομάδα μετά την έκδοσή του και μάλιστα χωρίς την άδεια του συγγραφέα;  Ένα βιβλίο για να μπει στις βιβλιοθήκες πρέπει να εχει κάνει τον κύκλο του που είναι 5 με 10 χρόνια, ή να βρίσκεται στα αζήτητα. π.χ ένας Καζαντζάκης, ένας Ντοστογιέφσκι, μια Λιλίκα Ζωγράφου κλπ που τα βιβλία τους έχουν εκδοθεί εδώ και πολλά χρόνια. Επίσης σχολεία και αναγνώστες μου ζητούν να τους χαρίσω βιβλία. Δηλαδή να πληρώσω για να τα αγοράσω, και μετά να χρεωθώ τα έξοδα αποστολής και να τους τα στείλω. Χώρια το πήγαινε έλα. Τόσο θράσος.
Αγαπητοί αναγνώστες θα πρέπει να μάθετε να σέβεστε τον μόχθο ενός δημιουργού. Ο συγγραφέας εργάζεται σκληρά και πληρώνει ένα απίστευτο τίμημα μοναξιάς και σωματικής υγείας γιατί καταπονείται όχι μόνο το σώμα του , αλλά και ο εγκέφαλος του. Και ενώ παράγει κοινωνικό και επιμορφωτικό έργο, αμείβεται στο κάθε βιβλίο του από 0.20 λεπτά έως 1 ευρώ [καθαρά], δηλαδή ψίχουλα. Τα άλλα πάνε υπέρ πίστεως και πατρίδος. Επομένως το να ζητάτε εσείς να σας δίνει δωρεάν αυτή την σταγόνα μόχθου του, όχι μόνο τον υποβιβάζει σαν επαγγελματία, αλλά και τον πλήττει οικονομικά. Το ίδιο γίνεται και με τα λαθραία cd και ταινίες , αλλά εκεί τουλάχιστον πληρώνετε ένα ποσό. Στην περίπτωσή μας όχι μόνο δεν δίνετε δεκάρα τσακιστή, αλλά ζητάτε να πληρώσει επιπρόσθετα ο δημιουργός για να έχετε εσείς το έργο του. Μάλιστα κάποιοι αναγνώστες είχαν το θράσος να με βρίσουν και να με στολίσουν με χείριστα κοσμητικά επίθετα επειδή αρνήθηκα να τους χαρίσω βιβλία μου. Οι δε δανειστικές βιβλιοθήκες έμειναν κατάπληκτες που δεν ήθελα να μοιράζω στους Έλληνες τα πνευματικά μου έργα δωρεάν, με πρόσβαλλαν επίσης με τα λεγόμενά τους λες κι εγώ βρίσκω τα προς το ζείν στον δρόμο κι αν αύριο μείνω κουλή η στραβή ή πάθω κάτι σοβαρό και δεν μπορώ να γράψω, αυτοί θα με ταΐσουν. Αν είναι έτσι, τότε να υπάρχει και δανειστική ταινιοθήκη και δανειστική ιματιοθήκη, πινακοθήκη, φαγοποτοθήκη κλπ.

Εφεύρε την κριτική… αλλά δεν την ανέχεται!

Προσθήκη, 28/4/2012: Η Κατερίνα Μουτσάτσου με μεταγενέστερη ανακοίνωση στον ιστότοπό της αρνείται κατηγορηματικά κάθε ανάμιξή της στο κατέβασμα του βιντεακιού που σχολίαζε το δικό της και δηλώνει ότι αυτό έγινε αυτόματα από το ειδικό σύστημα που έχει το You Tube για να εντοπίζει όσα αντίγραφα ανεβαίνουν. Αν και δεν έχω ακούσει για τέτοιο σύστημα, δέχομαι τη διευκρίνιση, πολύ περισσότερο που το λινκ προς το βιντεάκι του Σπύρου τώρα λειτουργεί μια χαρά. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, είναι απαράδεκτη η παραπλανητική αρχική ανακοίνωση του YouTube, ότι η αφαίρεση του βιντεακιού έγινε ύστερα από απαίτηση της εταιρείας που έκανε την παραγωγή της κ. Μουτσάτσου, ανακοίνωση που εξέθεσε την εταιρεία και την κ. Μουτσάτσου.

Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, το άρθρο που ακολουθεί δεν έχει πια αντικείμενο -αλλά επειδή στα σχόλια κυρίως έχουν γίνει κάποιες επισημάνσεις που διατηρούν την αξία τους, δεν το σβήνω.

Συζητήσαμε τις προάλλες, εμείς και η μισή Ελλάδα τουλάχιστον, το «ιότροπο» (έτσι αποδίδουμε, στο φόρουμ Λεξιλογία, το αγγλ. viral) βιντεάκι «I am Hellene» της Κατερίνας Μουτσάτσου. Σε άλλους άρεσε, σε άλλους δεν άρεσε -πάντως το βιντεάκι γνώρισε απίστευτη δημοσιότητα στο Διαδίκτυο και η ίδια η δημιουργός του δήλωσε «a bit overwhelmed» από την τόση διάδοση του έργου της, που μνημονεύτηκε σε εφημερίδες και τηλεοπτικούς σταθμούς όλου του κόσμου. Θα περίμενε κανείς να είναι καταευχαριστημένη, και ίσως είναι.

Το βιντεάκι της Κ. Μουτσάτσου, θυμίζουμε, ήταν εμπνευσμένο από μια καναδική διαφήμιση μπίρας. Το ίδιο με τη σειρά του έδωσε έναυσμα να δημιουργηθούν άλλα βιντεάκια, από συμπατριώτες μας, που απαντούσαν στο δικό της. Ένα από αυτά, το γνωστότερο, ήταν του Σπύρου, My name is Spyros and I…, που το προβάλαμε κι εδώ. Αν το είδατε έχει καλώς, τώρα πια δεν μπορείτε να το δείτε. Αν κλικάρετε στον σύνδεσμο, βλέπετε αυτήν εδώ τη μαύρη εικόνα, με το μήνυμα ότι το βίντεο έχει κατέβει επειδή η εταιρία Romanesque films έκανε καταγγελία για παραβίαση κοπιράιτ. Πρόκειται φυσικά για εταιρεία στην οποία συμμετέχει η Κατερίνα Μουτσάτσου.

Η καταγγελία βασίζεται στο ότι, στην αρχή του βιντεακιού του Σπύρου, προβάλλονται πράγματι κάποια στιγμιότυπα από το βιντεάκι της Κ. Μουτσάτσου, και μετά αρχίζει η παρωδία-απάντηση του Σπύρου. Αν έλειπαν αυτά τα στιγμιότυπα δεν θα υπήρχε βάση για την καταγγελία, τώρα όμως υπάρχει, έστω κι αν ο Σπύρος θα μπορούσε να επικαλεστεί fair use, αφού παραθέτει μικρό μόνο κλάσμα του επίμαχου έργου. Ωστόσο, στο σημερινό κλίμα, οι εταιρείες πρώτα κατεβάζουν και μετά ρωτάνε (αν ρωτάνε) και γενικά κατεβαίνουν βιντεάκια για ψύλλου πήδημα. Οπότε, και το βιντεάκι του Σπύρου κατέβηκε, αν και δεν αποκλείω να ακολουθήσει ο γνωστός κλεφτοπόλεμος, όπου ένας κατεβάζει και πέντε ανεβάζουν.

Ώστε γι’ αυτό πιάσατε τον σμηνίτη;

Όπως ίσως θα διαβάσατε, η υπηρεσία οικονομικής αστυνομίας, σε συνεργασία με τη δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος, συνέλαβαν και παρέπεμψαν στο αυτόφωρο, για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων, έναν σμηνίτη της πολεμικής αεροπορίας επειδή μετέφραζε υπότιτλους κινηματογραφικών ταινιών και τηλεοπτικών σειρών και τους διέθετε στο Διαδίκτυο. Σύμφωνα με την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που κίνησε τη διαδικασία, η οικονομική ζημία που προκλήθηκε από τη δράση του στις δικαιούχες εταιρείες εκτιμάται στα 500.000 ευρώ.

Μισό εκατομμύριο ευρώ ζημιά… από υποτίτλους; Είμαι περίεργος να δω πώς προέκυψε αυτή η αποτίμηση, αφού οι υπότιτλοι δεν είναι αυτοτελές έργο. Αναρωτιέμαι,  η ζημιά από την παράνομη διάθεση υποτίτλων είναι ίση με το σύνολο του διαφυγόντος κέρδους ή με ένα κλάσμα του; Διότι, για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, οι υπότιτλοι καθαυτοί ελάχιστη αξία έχουν -αποκτούν αξία όταν συνδυαστούν με την ήδη κατεβασμένη (παράνομα, συνήθως) ταινία. Και βέβαια ο υποτιτλιστής δεν έχει καμιάν ευθύνη για το αν άλλοι, σε άλλους ιστότοπους, προσφέρουν ταινίες για κατέβασμα παραβιάζοντας τις διατάεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας.

Μια άστοχη κίνηση κι ένα ανεξόφλητο χρέος

Στις αρχές του χρόνου, το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε με τυμπανοκρουσίες τη σύσταση Εθνικής Επιτροπής η οποία θα μεριμνούσε για την επανέκδοση των έργων του Νίκου Καζαντζάκη «σε νέες, επιμελημένες και σχολιασμένες εκδόσεις». Η δωδεκαμελής επιτροπή απαρτιζόταν από πανεπιστημιακούς και ανθρώπους των γραμμάτων, πολλοί από τους οποίους πραγματικά τιμούν τα γράμματά μας, ενώ φαίνεται ότι καθοριστικό ρόλο για την απόφαση του υπουργείου έπαιξε μια Διεθνής Εταιρεία Φίλων του Καζαντζάκη, που είχε συγκεντρώσει μερικές χιλιάδες υπογραφές ζητώντας τη συγκρότηση της επιτροπής που θα προχωρούσε στην επανέκδοση.

Αν και στην ανακοίνωση του υπουργείου αναφερόταν ότι θα γίνονταν σεβαστά τα πνευματικά δικαιώματα των κληρονόμων του συγγραφέα, ήταν φανερό ότι ο δικαιούχος, ο Πάτροκλος Σταύρου, θετός γιος της Ελένης Καζαντζάκη, της δεύτερης γυναίκας του συγγραφέα, δεν είχε ερωτηθεί. Είναι βέβαια αλήθεια ότι τα δικαιώματα του Καζαντζάκη τα διεκδικούσαν δικαστικά και οι εγγονές της αδελφής του συγγραφέα, και κάποιοι θεώρησαν ότι με τη συγκρότηση της επιτροπής θα λυνόταν και αυτή η δικαστική διαμάχη.