Θα μπορούσα να το αφήσω για τα σαββατιάτικα μεζεδάκια, αλλ’ αφενός έχουν περάσει ήδη μερικές μέρες και αφετέρου, και το κυριότερο, έκρινα πως ένα ανάλαφρο θέμα ταιριάζει μέσα στα τόσα ζοφερά που περνάμε τις τελευταίες μέρες, με τις ζημιές της χιονοκαταιγίδας ακόμα ορατές, την κατάρρευση του επιτελικού μας κράτους και τις καθημερινές εκατόμβες της πανδημίας.
Αν συχνάζετε στα σόσιαλ, θα το έχετε μάλλον πάρει είδηση -ήταν ο τίτλος της εβδομάδας, αλλά πήρε δημοσιότητα που θα τον έκανε υποψήφιο και για «τίτλο της χρονιάς», αν υπήρχε τέτοια διάκριση.
Σε κάποιον από τους μεγάλους ειδησεογραφικούς ιστότοπους δημοσιεύτηκε μια είδηση του αστυνομικού δελτίου με τον τίτλο που βλέπετε:
Αμπελόκηποι: έκλεψαν ηλικιωμένη μαϊμού υπάλληλοι της ΔΕΗ
Με μια πρώτη, και με μια δεύτερη, ματιά ο αναγνώστης διαβάζει πως κάποιοι ασυνειδητοι υπάλληλοι της ΔΕΗ έκλεψαν μιαν ηλικιωμένη μαϊμού. Όμως αυτό δεν μπορούμε εύκολα να το ερμηνεύσουμε (Είχε λεφτά δικά της η μαϊμού και της τα πήραν; Ή την έκλεψαν από το αφεντικό της ή από ζωολογικό κήπο; Ούτε το ένα ενδεχόμενο είναι πολύ πιθανό, ούτε το άλλο). Κι έτσι, σκεφτόμαστε πως πρέπει να αναλύσουμε αλλιώς την πρόταση και καταλήγουμε σε αυτό που όντως συνέβη, ότι κάποιοι, προσποιούμενοι ότι είναι υπάλληλοι της ΔΕΗ (άρα ήταν «μαϊμού υπάλληλοι») έκλεψαν μιαν ηλικιωμένη γυναίκα στους Αμπελόκηπους, δηλαδή της χτύπησαν το κουδούνι λέγοντας ότι είναι υπάλληλοι της ΔΕΗ, εκείνη άνοιξε, μπήκαν μέσα στο διαμέρισμα και εκεί, δεν έχω διαβάσει τις λεπτομέρειες, αλλά υποθέτω ότι ο ένας την απασχολούσε κι ο άλλος έκλεβε.
Όπως είπα, αυτός ο λάθος τίτλος γνώρισε μεγάλη δημοσιότητα -στην ομάδα Υπογλώσσια του Φέισμπουκ είδα τουλάχιστον τρεις αναρτήσεις που τον σχολίαζαν, αλλά είδα και πολλούς φίλους που σπάνια σχολιάζουν γλωσσικά θέματα να αφιερώνουν αναρτήσεις τους ειδικά σε αυτόν τον τίτλο. Eίχε μάλιστα προηγηθεί κι άλλος ένας αμφίσημος τίτλος, που αυτόν πρόλαβα να τον συμπεριλάβω στα μεζεδάκια της προηγούμενης εβδομάδας, θα τον θυμάστε ίσως: «Σε αργία ο παπάς που κατηγορείται ότι βίαζε ανήλικη με εντολή Ιερώνυμου» και κάποιοι συνδύασαν τους δυο τίτλους. (Έκλεψαν ηλικιωμένη μαϊμού; Πάλι καλά που δεν τη βίασαν με εντολή Ιερώνυμου).
Ο τίτλος υπακούει στους άγραφους κανόνες της εντυπωσιοθηρικής ειδησεογραφικής σύνταξης, που σημαίνει ότι στους τίτλους των ειδήσεων δεν τηρούμε τη συνηθισμένη, αμαρκάριστη σειρά των όρων της πρότασης, Υποκείμενο-Ρήμα-Αντικείμενο, αλλά προτάσσουμε το μέρος της πρότασης που κρίνουμε ότι πρέπει να τραβήξει την προσοχή.
Έτσι, αντί να γραφτεί «Μαϊμού υπάλληλοι της ΔΕΗ έκλεψαν ηλικιωμένη», προτιμήθηκε να προταχθεί το «Έκλεψαν ηλικιωμένη». Στην ελληνική έχουμε μεγάλη ελευθερία στη σειρά των όρων της πρότασης, επειδή η μορφολογία της γλώσσας δίνει πληροφορίες -ενώ στα αγγλικά, ας πούμε, η πρόταση είναι πολύ πιο άκαμπτη. Οι διάφοροι τρόποι ειναι ολοι αποδεκτοί, αλλά κάποιοι μεταφέρουν επιπλέον πληροφορίες. (Ο Γιάννης φιλησε τη Μαρία. Τη Μαρία φίλησε ο Γιάννης [κι όχι την Ελένη]. Φίλησε ο Γιάννης τη Μαρία, κτλ.)
Στην προκείμενη περίπτωση, τα πράγματα μπερδεύτηκαν επειδή το υποκείμενο ήταν ένα δίλεκτο, οι «μαϊμού υπάλληλοι», η πρώτη λέξη του οποίου έμεινε άκλιτη κι έτσι μπόρεσε να ταιριάξει στην προηγούμενη λέξη.