Μεσοσεπτεμβριανά μεζεδάκια

Λογικό να τα πω έτσι, αφού σήμερα βρισκόμαστε στις 15 του Σεπτέμβρη, ακριβώς στα μισά του μήνα.

Ωστόσο, αυτολογοκρίνομαι. Είχε εκφραστεί από εκλεκτούς φίλους του ιστολογίου η επιθυμία να ονομαστούν τα σημερινά μεζεδάκια μας ‘Μεζεδάκια του κώλου’, εξαιτίας της διάσημης πια φωτογραφίας του Άρη Μεσσήνη με τον ξεβράκωτο μακεδονομάχο, τη βεργινοντυμένη με τις πλατφόρμες και την εικόνα της Παναγίας με τη μάσκα αερίων.

Εδώ παρουσιάζω μια από τις πολλές πειραγμένες εκδοχές της φωτογραφίας, όπου στο τρίο αυτό του «συλλαλητηρίου του κώλου» έχει προστεθεί ο κυριούλης με το Απερόλ, καθιερωμένη πια φιγούρα των ελληνικών μιμιδίων. Βέβαια, έτσι κρύβεται το μεγαλείο του μακεδονικού κώλου, που είναι ένας και είναι ελληνικός, αλλά αν θέλετε να τον θαυμάσετε σε όλο του το απροκάλυπτο μεγαλείο μπορείτε εδώ να δείτε άλλη φωτογραφία από το ίδιο στιγμιότυπο, που έχει παρθεί λίγα δευτερόλεπτα νωρίτερα, από τον Γιάννη Κέμμο. Kαι εδώ άλλη μια φωτοσοπιά εμπνευσμένη από το ίδιο στιγμιότυπο.

Ωστόσο, επειδή μας διαβάζει και η μαμά μου, δίστασα να βάλω φάτσα-κάρτα τον τίτλο αυτόν και προτίμησα την ανώδυνη ημερολογιακή αναφορά.

* Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησαν πάρα πολλά φέικ νιουζ σχετικά με τη ΔΕΘ και το συλλαλητήριο του κώλου, όπως ας πούμε ότι το Μακεδονία Παλάς είχε φωταγωγηθεί με τα χρώματα της αστερόεσσας -με πειστήριο μια φωτογραφία από… το δημαρχείο του Τελ Αβίβ. Αλλά και επαγγελματίες (οΘντκ) δημοσιογράφοι δεν αντιστάθηκαν στον πειρασμό της παραπληροφόρησης. Ο Γ. Λοβέρδος, ας πούμε, ανέβασε στη σελίδα του μια φωτογραφία από επεισόδια του Ιουνίου 2011 στην Αθήνα με αστυνομικούς των ΜΑΤ να κυνηγούν έναν ηλικιωμένο, και θέλησε να την περάσει για προχτεσινή από τη Θεσσαλονίκη. Μετά την κατακραυγή, κατέβασε τη σχετική ανάρτηση.

* Αλλά η ΔΕΘ και οι σχετικές συνεντεύξεις μάς έδωσαν και γλωσσική ύλη. Σχολιάστηκε αρκετά το ότι ο Αλέξης Τσίπρας στην ομιλία του χρησιμοποίησε, και μάλιστα τρεις φορές, τον όρο «η διεθνή έκθεση» αντί του τυπικά σωστού «η διεθνής έκθεση». Το επίθετο αυτό βαίνει προς εξομάλυνση -ήδη σε κάποιες σχολικές γραμματικές, αν δεν κάνω λάθος, αναγνωρίζεται η γενική «του διεθνή», που είναι ευρύτατα διαδεδομένη άλλωστε. Ο διεθνής, του διεθνή για να ακολουθήσει η διεθνή της διεθνής, έστω σαν αποδεκτός προφορικός τύπος.

* Οπότε, δεν με ενοχλεί η διεθνή έκθεση, αν και δεν θα το γράψω.

Ωστόσο, δεν θα πω ποτέ ότι «πονάνε τ’ αυτιά μου» όπως η συντηρητική στα γλωσσικά συντάκτρια της ΕφΣυν.

Πρόσεξα επίσης το «συνάντηση με επικεφαλείς και εκπροσώπους» από τουίτ του πρωθυπουργού. Φυσικά είναι λάθος, αφού το «επικεφαλής» είναι άκλιτο επίρρημα. Φαίνεται όμως ότι η ανάγκη να δηλωθεί ο πληθυντικός και γενικά να κλιθεί η λέξη είναι πολύ ισχυρή, διότι πρόκειται για λάθος πολύ διαδεδομένο.

Και το αστείο είναι πως το λάθος αυτό δεν το κάνει μόνο ο διαχειριστής του πρωθυπουργικού τουίτερ, αλλά και καθηγητές πανεπιστημίων, φιλόλογοι και άλλοι κατά τεκμήριο γλωσσικά καταρτισμένοι ομιλητές. Για παράδειγμα, στα πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών βρίσκω αναφορά σε «επικεφαλείς των ερευνητικών ομάδων«.

Ο Γ. Μπαμπινιώτης γράφει «ο επί κεφαλής» και υποστηρίζει πως με τη γραφή αυτή είναι δυσκολότερο να θεωρηθεί η έκφραση επίθετο και κατά συνέπεια να κλιθεί (του επικεφαλή, των επικεφαλών). Ωστόσο, αν υπάρχει λόγος να θεωρηθεί επίθετο, ο τρόπος γραφής μικρή σημασία έχει -όπως το διαπασών έγινε μία λέξη παρόλο που ξεκίνησε ως ολόκληρη φράση (η διά πασών των χορδών συμφωνία).

Advertisements

Στ’ αποκαΐδια

Κι ενώ ο αριθμός των θυμάτων από την πυρκαγιά στο Μάτι ανεβαίνει ολοένα, με τραγικότερην αποκορύφωση τους 26 αγκαλιασμένους στο οικόπεδο, σε απόσταση αναπνοής από τη θάλασσα -χώρια όσοι παραλοϊσμένοι ρίχτηκαν από το γκρεμό- το ιστολόγιο το δυσκολεύεται να γράψει για κάποιο άλλο θέμα, όμως δυσκολεύεται και να μη γράψει τίποτε.

Η φωτογραφία αριστερά είναι του Γιάννη Κέμμου από το Φέισμπουκ, παρμένη από το Πανόραμα της Κινέτας. «Σαν σκηνικό από ταινία του Αγγελόπουλου» σχολιάζει ο ίδιος. Κι η θάλασσα, που στάθηκε σωτήρια για εκατοντάδες κυνηγημένους από τις φλόγες, έστησε ωστόσο παγίδα σε μερικούς που, προσπαθώντας να φτάσουν στις σωτήριες βάρκες ή απλώς πανικοβλημένοι, ανοίχτηκαν πολύ και παρασύρθηκαν από τα δυνατά ρεύματα -θα ήταν ήδη και καταπονημένοι. Γιατί δεν έμεναν στα πατητά τους; Γιατί τα σωστικά σκάφη δεν μπορούσαν να πλησιάσουν στην ακτή -και επειδή απέξω απ’ το χορό, όλα είναι πολύ πιο εύκολα.

(Εδώ υπάρχει μια εξήγηση για την τραγωδία στο Μάτι).

Οπότε, με φόντο τ’ αποκαΐδια, θα λεξιλογήσουμε και σήμερα σκαλίζοντας τις στάχτες. Ή μάλλον τη στάχτη, αυτή η λέξη μόνο θα μας απασχολήσει σήμερα.

Η στάχτη δεν είναι αρχαία λέξη -οι αρχαίοι τη λέγανε τέφρα, λέξη άλλωστε που έχει επιβιώσει στη σημερινή γλώσσα και διατηρείται σε ειδικές χρήσεις, όπως ας πούμε στην ηφαιστειακή τέφρα ή στο χρώμα το τεφρό ή στην τεφροδόχο όπου φυλάσσεται η τέφρα όσων νεκρών αποτεφρώνονται σε κρεματόριο -ή στον φοίνικα που παροιμιωδώς ξαναγεννιέται από την τέφρα του.

Αυτή την τέφρα οι παλαιοι, και δεν εννοώ μόνο τους αρχαίους αλλά και τους ανθρώπους μέχρι και τον περασμένο αιώνα, ιδίως μακριά από τα αστικά κέντρα και τις ευκολίες τους, αυτή την στάχτη την ανακάτευαν με νερό και φτιάχνανε αλισίβα ή σταχτόνερο, που το χρησιμοποιούσαν για το πλύσιμο των ρούχων -φαντάζει παράξενο, αλλά η στάχτη, που μουτζουρώνει τα ρούχα, αν ανακατευτεί με νερό τα καθαρίζει.

Μεζεδάκια της Λαμπρής

Δεν ήταν πολύ εύκολο, αλλά βρήκα έναν τίτλο για τα μεζεδάκια του Μεγάλου Σαββάτου που να μην τον έχω χρησιμοποιήσει άλλη φορά (λαμπριάτικα, πάντως, τα έχω πει). Και επειδή είναι χρονιάρες μέρες, ίσως η συγκομιδή μας να μην είναι και τόσο πλούσια.

Αλλά ας ξεκινήσουμε με τη γενικομανία της (μεγαλο)βδομάδας.

* Σε άρθρο για τη σύλληψη του Ερβέ Φαλσιανί, διαβάζουμε ότι: «[…] είναι Γάλλος πολίτης και απέφευγε έως τώρα της σύλληψης μένοντας εκτός Ελβετίας».

Προφανώς ο συντάκτης είχε στο νου του το «διαφεύγω», το οποίο μερικοί το συντάσσουν με γενική (πάντως δεν είναι λάθος, ισως μάλιστα είναι και σωστότερο, να το συντάσσουμε με αιτιατική, όπως έκαναν άλλωστε και οι αρχαίοι: διέφευγε τη σύλληψη). Σε κάθε περίπτωση, το «αποφεύγω» είναι εντελώς κωμικό με γενική.

* Η ακλισιά της εβδομάδας, από την ΕΡΤ την περασμένη Κυριακή το βράδυ: «…της σοπράνο Μυρσίνη Μαργαρίτη».

Να το χρεώσουμε στον προφορικό λόγο; Ή έχουμε το ανυπότακτο θηλυκό γένος;

* Ένας φίλος του ιστολογίου μου είχε στείλει πριν από λίγο καιρό ένα ορθογραφικό λαθάκι του in.gr, που έλεγε για «την οικεία» κάποιου (αντί για την οικία του).

Σήμερα στέλνει άλλο λινκ, πάλι από το in.gr, με το αντίστροφο, μπορούμε να πούμε, λαθάκι. Σε άρθρο για τους λεγόμενους στρατηγικούς κακοπληρωτές, διαβάζουμε:

Ακόμη και αν ο δανειολήπτης προσέλθει στην τράπεζα οικιοθελώς, μετά την αναγγελία του εκπλειστηριασμού του ακινήτου του….

Έχει ένα πρόβλημα με τις οικίες ο συγκεκριμένος ιστότοπος, συμπεραίνει ο φίλος μου.

* Κοτσάνα σε τίτλο τρομολαγνικού άρθρου:

ΦΡΙΚΗ: Πτώμα κείτεται νεκρό στη μέση του δρόμου στο κέντρο της Αθήνας.

Και πτώμα αλλά και νεκρό! Ο Μποστ είχε γράψει για «δύο πτώματα νεκρά«, αλλά το έκανε για πλάκα.

Τα πρώτα μεζεδάκια του 2018

Το περασμένο Σάββατο είχαμε «τα τελευταία μεζεδάκια του 2017», νομοτελειακά στο σημερινό αρθρο θα προσφέρουμε «τα πρώτα μεζεδάκια του 2018». Θα μπορούσα βέβαια να βάλω τίτλο «Ποδαρικό στα μεζεδάκια», αλλά τον έχω χρησιμοποιήσει πεντέξι φορές στο παρελθόν.

Πάντως, δεν είναι ανάγκη να ερμηνεύσετε στενά τον τίτλο: κάμποσα από τα μεζεδάκια που σερβίρονται σήμερα αλιεύτηκαν… πέρυσι, δηλαδή τις τελευταίες μέρες του 2017. Αλλά δεν έχουν μπαγιατέψει.

* Και ξεκινάω με ένα βίντεο που έχει γίνει ιότροπο τις τελευταίες μέρες, και που θα μπορούσε να αποτελέσει αντικειμενο ξεχωριστού άρθρου -μοιραία θα πιάσει μεγάλο μέρος του σημερινού άρθρου, αφού μάλιστα ασχολείται (και) με τη γλώσσα.

Είναι ένα απόσπασμα από μια επιθεώρηση του ανυπόφορου Μάρκου Σεφερλή, που προβλήθηκε στο Σταρ Τσάνελ την παραμονή της Πρωτοχρονιάς.

Σε αυτό, ο Σεφερλής ντυμένος… Δίας απαγγέλλει άχρωμα, δήθεν φιλοσοφικά, άτεχνα δίστιχα (δύστυχα) σε νηπιακό δεκαπεντασύλλαβο. Χωρίς να συνειδητοποιεί πόσο παράλογο είναι να ξεσπαθώνει ένας αρχαίος θεός, ο Δίας τον οποίο ρητά υποδύεται, υπέρ της… ορθοδοξίας και του σταυρού, μάς λέει πως ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να βγάλει τον σταυρό από τη σημαία και τα θρησκευτικά από το σχολείο, και μετά περνάει στα γλωσσικά, που κατεξοχήν μάς ενδιαφέρουν. Απομαγνητοφώνησα, θαρρώ με ακρίβεια, το σεφερλίδικο παραλήρημα (σεφερλήρημα θα μπορούσαμε να το πούμε) από το 1.30 έως το 3.00:

Όμως δεν σταματούν εκεί, έχουν μια άλλη ιδέα
Να καταργήσουν προσπαθούν σιγά σιγά τ’ αρχαία.
Τη γλώσσα την πιο πλούσια κι όχι καμιά της πλάκας
Και όποιος το αμφισβητεί είναι απλά Σεφερλής [That is not rhyme, but it is true, που έλεγε κι ο Σάμουελ Τζόνσον]

Γιατί’ ναι η πιο άρτια σε όλη την Υδρόγειο
και έχει δεκαπλάσιο απ’ όλες λεξιλόγιο
Βασίζεται στη μουσική κι αυτό δεν είναι φήμη:
Οι ειδικοί τη θεωρούν ολόκληρη επιστήμη.

Η γλώσσα η ελληνική μητέρα είναι όλων
τη μίλαγαν ο Πλάτωνας, ο Περικλής, ο Σόλων,
Αισχύλος και Ηρόδοτος, Ζήνωνας και Σωκράτης,
Όμηρος και Αλέξανδρος ο μέγας στρατηλάτης.
Στα ξένα τα κολέγια διδάσκεται ακόμα
κι έρχεται και την καταργεί του ΣΥΡΙΖΑ το κόμμα;

Όλα νομίζω γίνονται βάσει κάποιου σχεδίου
η πείρα μού το δίδαξε εμένα του ιδίου
είναι γνωστό έναν λαό αν θες να αφανίσεις
στη γλώσσα και το θρήσκευμα πρέπει να τον χτυπήσεις.

Και ύστερα περνάει σε ένα κατηγορητήριο κατά των Γερμανών, που απορώ πως δεν τράβηξε ήδη την προσοχή του ΕΣΡ (που η ευαισθησία του ενοχλείται μόνο αν δει δυο αγόρια να φιλιούνται).

Οι Γερμανοί, άλλοι αυτοί -απ’ την Ασία Ούννοι
η μόνη τους εφεύρεση το ανθρωπινο σαπούνι. (…)

Τα τελευταία μεζεδάκια του 2017

Ο τίτλος του σημερινού μας πολυσυλλεκτικού βδομαδιάτικου σημειώματος είναι θαρρώ αυτονόητος και τον έχουμε επαναλάβει κάμποσες φορές (συνήθως χωρίς να προσδιορίζουμε τη χρονιά). Τελευταίο Σάββατο του 2017 σήμερα, μαζί και τα τελευταία μεζεδάκια.

Όσοι διαβάζετε το άρθρο το πρωί, να ξέρετε ότι σας μένουν λίγες μόνο ώρες, ούτε οχτώ, για να πάρετε μέρος στην ψηφοφορία μας για τη Λέξη της χρονιάς 2017. Οι κάλπες θα κλείσουν στις 18.00 ώρα Ελλάδος και τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν το πρωί της Κυριακής, 31 Δεκεμβρίου. Οπότε, σπεύσατε!

* Εκατό φορές έχουμε γράψει για τη μετατροπή επιρρημάτων σε λογιόκλιτα επίθετα, ένα φαινόμενο που εμβληματικά εμφανίζεται σε φράσεις όπως «ανεξαρτήτου ηλικίας» αλλά που το βρίσκουμε με μικρότερη συχνότητα και σε άλλα επιρρήματα. Δεν ξέρω αν έχει μελετηθεί θεωρητικά, πάντως είναι μια τάση που την έχω αντιληφθεί εδώ και όχι πάρα πολλά χρόνια και που συνίσταται στο να αντικαθιστανται λόγια επιρρήματα σε -ως όχι από τα αντίστοιχα δημοτικότροπα επιρρήματα αλλά από τα αντίστοιχα επίθετα.

Το πιο συχνό παράδειγμα είναι το περίφημο «ανεξαρτήτου», όπου το «ανεξαρτήτως ηλικίας» (λογιότροπο και σωστό) γίνεται όχι «ανεξάρτητα από ηλικία» (δημοτικό και σωστό) αλλά «*ανεξαρτήτου ηλικίας» (λογιότροπο και λάθος, αφού δεν τίθεται θέμα να είναι ανεξάρτητη από κάτι η ηλικία).

Τελευταίο κρούσμα σε ιστότοπο έκδοσης εισιτηρίων για εκδήλωση του ΚΠΙΣΝ, απ’ όπου θα περίμενε κανείς περισσότερη επιμέλεια. Ο Σιδερόγιαννος, διαβάζουμε, είναι παραμύθι «Για «παιδιά» ανεξαρτήτου ηλικίας».

* Ένας από τα παρακλάδια του Δαίμονα του τυπογραφείου, που έχει εμφανιστεί με τη νέα τεχνολογία, είναι και ο Δαίμονας της κοπιπάστης. Στο τεύχος Δεκεμβρίου 2017 του The Books Journal διάβασα κείμενο για τη συναντηση που είχε ο αρθρογράφος το 1985 με τη Μάτση Χατζηλαζάρου και έσπαγα το κεφάλι μου να καταλάβω πού κολλούσε η πρώτη-πρώτη πρόταση, που έλεγε: «Οι ουρές για τα εισιτήρια του μετρό δεν οφείλονται στη γελοιότητα του Σπίρτζη και των άλλων». και συνέχιζε: «Χτύπησα το κουδούνι της στην Πατριάρχου Ιωακείμ εκείνο το πρωί για να της κάνω ένα πορτρέτο, για το περιοδικό Αντί της εποχής». Ποιος Σπίρτζης και ποιο μετρό το 1985;

Τελικά χτες ειδα στη Λεξιλογία ότι, όπως σχολίασε ο συντάκτης του άρθρου μάλλον στο Φέισμπουκ, επρόκειτο για κατόρθωμα του Δαίμονα της Κοπιπάστης!

* Σύμφωνα με το ανέκδοτο, ένας σγουρομάλλης αναρωτιέται αν το σωστό ειναι «Ιράν ή Ιράκ». Στα Νέα δεν έχουν τέτοιες απορίες, κι έτσι διαβάσαμε προσφατα σε άρθρο ότι «έχω συνεργαστεί και με τα ακροδεξιά κόμματα στη Βουλγαρία και τη Σλοβενία».

Δεν ξέρω αν υπάρχουν ακροδεξιά κόμματα στη Σλοβενία, αλλά πάντως δεν είναι στην κυβέρνηση. Ο Γιούνκερ για τη Σλοβακία μίλησε, και άλλωστε πιο κάτω στο άρθρο γίνεται λεπτομερής αναφορά στους ακροδεξιούς της Σλοβακίας. Παρεμπιπτόντως, ο Robert Fico, που είναι ο πρωθυπουργος της Σλοβακίας, προφέρεται Φίτσο και όχι Φίκο.

* Γενική ειδοποίηση που ισχύει και για προηγούμενα άρθρα και για επόμενα: το πληκτρολογιο του λάπτοπ μου είναι ελαττωματικο κι έτσι συχνά όταν πατάω το πλήκτρο του τόνου δεν υπακούει. Οπότε, όταν βλέπετε πολλές άτονες λέξεις να μη σκέφτεστε ότι εφαρμόζω κάποιο ιδιαιτέρως περίπλοκο σύστημα επιλεκτικού τονισμού. Πρόκειται για μηχανική βλάβη!

* Ο φίλος μας ο Μιχάλης στέλνει αυτή την ιντερνετική διαφήμιση, που αποτελεί σπάνιο δείγμα κλίσης του ρήματος «ζαντολάζομαι» και με ρωταει τι σημαίνει.

* Πέθανε πριν από λίγες μέρες ο εκδότης Θανάσης Χαρμάνης των εκδόσεων Ύψιλον.

Στη νεκρολογία του στην ΕφΣυν διαβάζουμε ότι, ανάμεσα σε πολλά άλλα βιβλία (συνολικά πάνω από 700 τίτλους), εξέδωσε:

βιβλία κλασικών συγγραφέων του 20ού αιώνα (Τ.Σ.Έλιοτ, Μπέκετ, Μποντλέρ, Όργουελ, Πόπα, Μπονφουά, Λοτρεαμόν, Περέκ, Φλομπέρ, Σουίφτ, Βιρτζίνια Γουλφ, Ρόμπερτ Γκρέιβς, Τζόις, Κορτάσαρ, Πίντσον, Ἀραγκόν,Μπρετόν, Μαν, Μούζιλ, και πολλά βιβλία του Μπόρχες).

Όμως, ο Μποντλέρ, ο Λοτρεαμόν και ο Φλομπέρ έδρασαν κατά τον 19ο αιώνα και έκλεισαν τα μάτια τους πολύ πριν ανατείλει ο εικοστός, ενώ ο Τζόναθαν Σουίφτ έφυγε από τον μάταιο τούτο κόσμο το μακρινό 1745 -εντάξει, υπάρχει το σλόγκαν για τον «μακρύ εικοστό αιώνα» αλλά και τόσο μακρύ δεν τον φανταζόμουν!

* Ανάλογη (αλλά όχι ίδια) πινακίδα με τη… δύσοσμη σύντμηση των κουραμπιέδων σε «κουρα/δες» είχαμε βάλει και πέρυσι. Μπορεί και να είναι αυθεντική. Εκεί μας κατάντησε ο ΣΥΡΙΖΑ, κυρίες και κύριοι!

* Σε σοβαρό καλλιτεχνικό ιστότοπο έξι καλεσμένοι ξεχώρισαν μια ανάμνηση από τον χώρο του πολιτισμού για τη χρονιά που φεύγει.

Εγώ ξεχώρισα την ανάμνηση του Κωνσταντίνου Ρήγου, όπου έχω να παρατηρήσω τα εξής μικρά:

α. Η όπερα La Bohème του Πουτσίνι, που παίζεται και στη Λυρική αυτές τις μέρες, στη χώρα μας έχει επικρατήσει να λέγεται «Η Μποέμ», σε θηλυκό γένος και έτσι αναφέρεται και στον ιστότοπο του ΚΠΙΣΝ. Με ξένισε η αναφορά στο ουδέτερο («του Μποέμ», «το Μποέμ»). [Θα μπορούσε να δικαιολογηθεί το αρσενικό πληθυντικό, Οι μποέμ, οπως στο βιβλίο του Μυρζέ όπου βασίζεται η όπερα, αλλ’ αυτό είναι άλλη συζήτηση].

β. Ο Κ. Ρήγος λέει για την «ιστορία της Μιμή». Αλλά το όνομα Μιμή, έτσι γραμμένο, κλίνεται στη γλώσσα μας, είτε πρόκειται για τη Μιμή Ντενίση είτε για τη Μιμή της όπερας Μποέμ. Προς τι η ακλισιά; Για να δείξουμε ότι είναι ξένη; Μα, παγώνει τέτοιες μέρες έξω από το κλιτικό μας συστημα -υπηκοότητες θα κοιταξουμε;

γ. Τέλος, τον ρόλο της Μιμής τον ερμηνεύει η Μυρτώ Παπαθανασίου, όχι Παπαθανασοπούλου όπως αναφέρεται.

* Πολλοί φίλοι μου σκακιστές είναι δίκαια εξοργισμένοι αυτές τις μέρες διότι η FIDE, η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία, ενέδωσε στη γοητεία των πετροδολαρίων, και διοργανώνει παγκόσμια πρωταθλήματα μπλιτς και γρήγορου σκακιού στο Ριάντ, όπου οι σκακίστριες είναι υποχρεωμένες να φορούν αμπάγια αν θελήσουν να βγουν έξω από το ξενοδοχείο όπου γίνονται οι αγώνες και όπου αποκλείστηκαν οι σκακιστές του Ισραήλ, του Ιράν και (θαρρώ) του Κατάρ καθώς και άλλοι σκακιστές που είχαν στο παρελθόν σχέση με την εθνική ομάδα του Ισραήλ π.χ. ως προπονητές. Οι περισσότεροι μεγάλοι πρωταθλητές υπέκυψαν στον εκβιασμό διότι το χρήμα έρευσε άφθονο τόσο σε έπαθλα όσο και σε φιλοξενία πριγκιπικού επιπέδου, όχι όμως όλοι. Η Ουκρανή πρωταθλήτρια Άννα Μούζιτσουκ, κάτοχος του παγκόσμιου τίτλου και στο γρήγορο σκάκι και στο μπλιτς, αρνήθηκε να μεταβεί στο Ριάντ.

Αλλά γιατί σας τα λέω όλα αυτά σήμερα; Διότι ο φίλος Φίλιππος Κοεράντ, που έχει και το περίφημο σκακιστικό ιστολόγιο skakistiko.com., μετέφρασε τη δήλωση της Άννας Μούζιτσουκ και την ανάρτησε στη σελίδα του στο Φέισμπουκ αλλά και στο ιστολόγιό του.

Οπότε, ένας από τους ιστότοπους που μπαζώνουν δέκα άρθρα την ώρα, αναδημοσίευσε τη φωτογραφία και τη δήλωση της Αννας Μούζιτσουκ, βάζοντας τον εξής τίτλο:

ΚΑΙ Μπράβο της!! “ΜΕΓΑΛΟ Χαστούκι” στη Σαουδική Αραβία από EΛΛΗΝΙΔΑ πρωταθλήτρια στο σκάκι! «αποφάσισα να μην ταξιδέψω στη Σαουδική Αραβία…

Με το ζόρι την πολιτογράφησε Ελληνίδα την Άννα!

* Καραβίδα (ήγουν πολλαπλό λάθος) σε ισπανικόν ιστότοπο που διδάσκει ξένες γλώσσες, ανάμεσά τους και ελληνικά.

Ο παρατατικός παθαίνει επιρρημα και μετατρέπεται σε «παρατατικώς» ενώ διπλα δίνεται η κλίση του… αορίστου! (Ο παρατατικός είναι, θα θυμάστε, «εισήγα» αν και εγώ προτιμώ το ομαλό «είσαγα» με αόριστο το ομαλό «είσαξα»).

Στον παρακειμενο, υπερσυντέλικο και τετελεσμένο μέλλοντα τα πράγματα χειροτερεύουν. Όχι μόνο δίνονται λάθος οι ονομασίες χρόνων, αλλά και προτείνεται ο ανύπαρκτος τύπος «έχω/είχα/θα έχω εισάγει» -αντί για το σωστο «έχω εισαγάγει» ή, αν προτιμάτε τους αναλογικούς τύπους όπως στην Κύπρο, «έχω εισάξει».

Δεν διδάσκει και πολύ καλά ελληνικά ο ιστότοπος, φοβάμαι.

* Το διάβασα στο Φέισμπουκ και μου άρεσε.

Χάθηκε ψαράς στον Έβρο. Βρέθηκε το αυτοκίνητό του στο Δέλτα. Ο παρουσιαστής του Άλφα: «το αυτοκίνητό του βρέθηκε τελικά σήμερα στο Δέλτα του Φαλήρου». Καλά που δεν είπε στο Δ της Ιλιάδας.

* Η ακλισιά της εβδομάδας, από την έγκριτη Καθημερινή. Σε άρθρο για τον Ρουβίκωνα, διαβάζουμε:

Τη βούληση της κυβέρνησης να συλληφθούν και να λογοδοτήσουν τα μέλη του «Ρουβίκωνας», για την επίθεση με μπογιές στο κτίριο της ισραηλινής πρεσβείας στην Αθήνα, αλλά και για όλες τις ενέργειες στις οποίες παρανομούν, επανέλαβε ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη Νίκος Τόσκας.

Τα μέλη του «Ρουβίκωνας»; Τα εισαγωγικά δεν δικαιολογούν την ακλισιά, και άλλωστε στο ίδιο άρθρο παρακάτω διαβάζουμε, σωστά: Για τον «Ρουβίκωνα», ο κ. Τόσκας τόνισε….

* Πολύ συζητήθηκε στα κοινωνικά μέσα ένα ποστ που ανέβασε ο συγγραφέας Χ. Χωμενίδης -αυτή η εξαίσια μελωδία είναι η εισαγωγή από την Κλέφτρα κίσσα του Ροσσίνι, που ακολουθούσε σε γιουτουμπάκι από κάτω.

Μπορεί να είμαι ψείρας, αλλά για να γράψεις τέτοιο φιλότεχνο στάτο θα περίμενα να ξέρεις ότι ο Ροσσίνι λεγόταν Τζοακίνο και όχι Τζάκομο -ή αλλιώς, από τον Τζάκομο στον Τζοακίνο ένας Πουτσίνι δρόμος.

* Στο προχτεσινό φύλλο της ΕφΣυν δημοσιεύτηκε άρθρο δύο Επιτρόπων της ΕΕ. Ο ένας από αυτούς ήταν ο Ούγγρος Tibor Navracsics. Ο οποίος όμως δεν μεταγράφεται στα ελληνικά «Ναβρακσικς», όπως τον έβαλε η καλή εφημερίδα, διότι δεν είναι… Γαλάτης ο άνθρωπος (Ναβραξίξ!).

Είναι Ούγγρος και προφέρεται Νάβρατσιτς.

*Και στο χτεσινό φύλλο της ΕφΣυν και τη σελίδα 16 των Νησίδων, σε άρθρο για το μέλλον του Διαδικτύου διάβασα το παλιό μαργαριτάρι για τη «σιλικόνη» που χρησιμοποιείται τάχα στις σημερινές συσκευές πληροφορικής και θ’ αντικατασταθεί στο μέλλον με το γραφένιο.

Φυσικά silicon έγραφε το άρθρο που αντέγραψε ο συντάκτης, που είναι το πυρίτιο. Τα έχουμε πει πολλές φορές, αλλά από σελίδα «τεχνολογικού» περιεχομένου περιμένει κανείς τα στοιχειώδη.

* Και κλείνω με τη φωτογραφία αριστερά, που μου τη στέλνει φίλος από τη Θεσσαλονίκη -από την Άθωνος, θαρρώ.

Απορώ γιατί μου τη στέλνει. Ξέρουμε εμείς κανέναν πσαρά;

*Το ιστολόγιο εύχεται σε όλες και σε όλους καλές υπόλοιπες γιορτές και ευτυχισμένον τον καινούργιο χρόνο που ανατέλλει μεθαύριο!

 

 

 

πσαράς άθωνος

 

 

 

 

 

Διαβολικά μεζεδάκια

Ο τίτλος του άρθρου είναι φυσικά εμπνευσμένος από την επίσκεψη Τσίπρα στην Αμερική και τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Τραμπ.

Στην κοινή συνέντευξη τύπου που έδωσαν οι δυο τους, η πρώτη ερώτηση από τον Αμερικανό δημοσιογράφο Τζον Ρόμπερτς προς τον Έλληνα πρωθυπουργό ήταν αν, μετά τη συνάντησή του με τον Τραμπ, εξακολουθεί να θεωρεί σωστή τη δήλωση που είχε κάνει πριν από τις αμερικανικές εκλογές I hope we won’t face this evil, ή αν άλλαξε γνώμη. «Μακάρι να το ήξερα αυτό πριν μιλήσω», είπε γελώντας ο Τραμπ, ενώ ο Τσίπρας απάντησε (στα ελληνικά, που δεν πολυακούγονται εξαιτίας της διερμηνείας) ότι «μπορεί ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει ο Τραμπ τα πράγματα να φαίνεται διαβολικός αλλά γίνεται για καλό» -ή κάτι τέτοιο. Και τι άλλο να πει, δηλαδή.

* Βέβαια, η επίσκεψη Τσίπρα έχει ήδη δώσει ένα ζουμερό θέμα συζήτησης στη μπλογκόσφαιρα, με την κακομεταφρασμένη και πειραγμένη παροιμία που χρησιμοποίησε ο πρωθυπουργός στην εκδήλωση στο Ινστιτούτο Μπρούκινγκς, «We have already eaten the camel, now we have the queue», αντί να πει για γάιδαρο και για tail. Αλλά στο θέμα αυτό αφιερώσαμε το χτεσινό μας άρθρο, οπότε δεν θα το επαναλάβουμε σήμερα. Και βέβαια, καθώς έχει φύγει ένα πλούσιο πιάτο από την πιατέλα μας, μπορεί να βρείτε το σημερινό μενού κάπως λειψό.

* Ήθελα να βάλω, αλλά δυστυχώς δεν την αποθήκευσα εκείνη τη στιγμή που την είδα, μια ωραία φωτοσοπιά με ένα πακέτο τσιγάρα Camel όπου όμως η καμήλα έχει αντικατασταθεί με γαϊδούρι -όποιος το έχει κρατήσει, ας το βάλει στα σχόλια -το πρόσθεσα εδώ αριστερά.

* Ένα μεταφραστικό από τα ρεπορτάζ τα σχετικά με την επίσκεψη Τσίπρα, που όμως ευτυχώς διορθώθηκε -κι ετσι άφησε ίχνη μόνο στο google ή σε ιστότοπους που αναδημοσιεύουν υλικό.

Στην αρχική διατύπωση του άρθρου, «στους ροζ κήπους του Λευκού Οίκου επισφραγίστηκε το μεγάλο παζάρι της ελληνικής κυβέρνησης με τον Ντόναλντ Τραμπ».

Οι ροζ κήποι δεν είναι (απαραίτητα) ροζ, είναι οι rose gardens, δηλαδή οι κήποι με τριαντάφυλλα, τα οποία βγαίνουν σε πολλά χρώματα. Τελικά το κατάλαβαν και έσβησαν τη λέξη «ροζ».

* Για να μείνουμε στην επίσκεψη ή στον απόηχό της, η γενικομανία της εβδομάδας εμφανίστηκε στο δελτίο τύπου της Νέας Δημοκρατίας για την επίσκεψη Τσίπρα, όπου διαβάζουμε:

Δυστυχώς, από τις δηλώσεις που ακολούθησαν της συνάντησης, φαίνεται μέχρι στιγμής ότι το μόνο χειροπιαστό αποτέλεσμα της επίσκεψης αφορά μια συμφωνία υψηλότατου κόστους για την αναβάθμιση των ελληνικών αεροσκαφών F 16.

Εξωγήινα μεζεδάκια

Ο τίτλος του σημερινού πολυσυλλεκτικού άρθρου μας με τα φαιδρά και τα παράλογα, κυρίως γλωσσικά, που μάζεψα ή που μου στείλατε την προηγούμενη βδομάδα είναι βέβαια παρμένος από τη συζήτηση του νομοσχεδίου για τη διόρθωση της ταυτότητας φύλου στη Βουλή, και ειδικότερα από την ομιλία του Κ. Μητσοτάκη, αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο οποίος, θέλοντας να επιχειρηματολογήσει για την ανάγκη να υπάρχει κάποιο επιπλέον στάδιο ελέγχου πριν από τη διόρθωση της ταυτότητας φύλου, είπε ότι είχε συζητήσει με έναν γιατρό ο οποίος του αφηγήθηκε την εξής ιστορία:

Μου διηγήθηκε, λοιπόν, μια ιστορία για ένα νέο παιδί, ο οποίος τον βρήκε και του ζήτησε να συνηγορήσει στην αλλαγή φύλου, επειδή ανέβηκε στον Υμηττό και του το είπε ένας εξωγήινος. Πραματική ιστορία, κύριε Υπουργέ.

Φυσικά έπεσε πολύ γέλιο και στην αίθουσα της Βουλής και στα κοινωνικά μέσα, με μιμίδια όπως αυτά που βλέπετε αριστερά.

Οπότε, εκεί ψηλά στον Υμηττό δεν υπάρχει απλώς κάποιο μυστικό, όπως επέμενε η Νανά Μούσχουρη, υπάρχουν και εξωγήινοι που σε πείθουν να αλλάξεις φύλο. Από τις διάφορες ατάκες που κυκλοφόρησαν, γέλασα περισσότερο με εκείνην που παρουσιάζει τον Κ. Μητσοτάκη να δεσμεύεται ότι «μέσα σε ένα μήνα θα έχουμε καθαρίσει τον Υμηττό από εξωγήινους», υπαινιγμός για τη δήλωσή του ότι θα καθαρίσει τα Εξάρχεια.

Το αστείο έχει και τη σοβαρή πλευρά του, που είναι ότι η χρήση τέτοιων γελοίων επιχειρημάτων υποτιμάει βαθύτατα τα άτομα που θέλουν να κάνουν διόρθωση ταυτότητας φύλου. Κάτι άλλωστε που συνέβη και με επιχειρήματα αλλων στελεχών της ΝΔ, όπως ότι «οι ισοβίτες θα κάνουν αλλαγή ταυτότητας φύλου για να μετάγονται στις γυναικείες φυλακές» (αυτό το είπε ο Άδωνης) ή ότι κάποιοι θα αλλάζουν ταυτότητα φύλου για να αποφεύγουν τη στράτευση.

Αλλά με την ίδια λογική, αφού είναι γνωστό ότι πολλοί γάμοι είναι εικονικοί, ενώ τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανιστεί και εικονικά διαζύγια -για φορολογικούς λόγους- γιατί να μην μπει προϋπόθεση για τον γάμο ή για το διαζύγιο μια γνωμάτευση εμπειρογνωμονα ο οποίος θα βεβαιώνει ότι διέγνωσε ειλικρινή επιθυμία των δύο ενδιαφερομένων να παντρευτούν ή, αντίστοιχα, να χωρίσουν;

Τέλος πάντων, στο σαββατιάτικο άρθρο συνηθως δεν σχολιάζω επί της ουσίας, οπότε ας μην το συνεχίσω -περναμε στα μεζεδάκια μας.

* Φίλος που παρακολουθεί τη γλωσσικήν επικαιρότητα, μου έστειλε χρονογράφημα του Πέτρου Μανταίου στο οποίο χρησιμοποιείται ο όρος «δουξουδουά» για την επιλογή «Δ.Ξ/Δ.Α.» (Δεν ξέρω / Δεν απαντώ) των δημοσκοπήσεων και με ρώτησε αν είναι καινούργιος ο όρος. Όχι ακριβώς, αφού το slang.gr τον έχει καταγράψει πριν από τρία χρόνια.

* Μια άλλη φίλη, που έχει το περίεργο χόμπι να παρακολουθεί τις επιστολές αναγνωστών της Καθημερινής, μου έδειξε μια επιστολή με γλωσσικό ενδιαφέρον:

Χενετικά μεζεδάκια

Όπως και την προηγούμενη βδομάδα, έτσι και σήμερα ο τίτλος του πολυσυλλεκτικού μας άρθρου είναι παρμένος από ένα μεζεδάκι της πιατέλας. Κι αυτό το είχα από την (προ)προηγούμενη εβδομάδα, αλλά δεν είναι από τα μεζεδάκια που μπαγιατεύουν.

Και πάλι, τη φωτογραφία μού την έστειλε φίλος από το Ηράκλειο Κρήτης.

Όπως μου λέει, η πινακίδα της φωτογραφίας βρίσκεται σε στάση του Αστικού ΚΤΕΛ και δείχνει τη διαδρομή ενός λεωφορείου που φέρνει τους τουρίστες κοντά στα αξιοθέατα της πόλης.

Κάτω δεξιά, είναι το Henetian Port και στην άκρη του δεσπόζει το Koule Fort. Το Koule Fort είναι πλεονασμός που θα μπορούσε να δικαιολογηθεί, αλλά τι να πει κανείς για το Henetian Port;

Οι τουρίστες θα αναρωτιούνται ποιος είναι αυτός ο άγνωστος λαός, οι Henetians, εκτός αν σκεφτούν ότι η λέξη  αναφέρεται σε κάποια ιδιαίτερη τεχνική κατασκευής λιμανιών…

(Φυσικά στα αγγλικά είναι Venetian. Πάντως, ο ληξίαρχος της αγγλικής πτέρυγας της Νομανσλάνδης παρακαλείται να εγγράψει τους Henetians στα κιτάπια του -και εξ αντανακλάσεως εμείς τους Χενετούς).

* Ξεκινάμε με μια είδηση για ένα κορίτσι που το απήγαγε ο πατέρας του, που δεν έχει την επιμέλειά του. Στη σχετική ειδησεογραφία χρησιμοποιείται συνήθως ο όρος «αρπαγή» στον τίτλο της είδησης, αλλά στο κυρίως κείμενο χρησιμοποιείται το ρήμα «απομακρύνθηκε» και μάλιστα με τρόπο που κάθε άλλο παρά σαφής είναι:

Η Ειρήνη Ζ., έχει ύψος 1,30 μ., ζυγίζει 29 κιλά, έχει καστανά μαλλιά και καστανά μάτια. Την ημέρα που απομακρύνθηκε από τον πατέρα της φορούσε πολύχρωμο κολάν, λευκή μπλούζα με μαύρες καρδιές και μωβ σαγιονάρες.

Όταν διαβάζω «απομακρύνθηκε από τον πατέρα της» καταλαβαίνω πως το κορίτσι μόνο του πήγε πιο πέρα, χωρίς ο πατέρας να το πάρει είδηση, και τελικά χάθηκε -και νομίζω πως κι εσείς το ίδιο καταλαβαίνετε, και μόνο αυτό. Δεν καταλαβαίνω ότι ο πατέρας πήρε το παιδί και δεν το επέστρεψε όπως ήταν το συμφωνημένο. Για να το καταλάβω αυτό πρέπει ή να χρησιμοποιηθεί άλλο ρήμα (π.χ. απήχθη) ή να πούμε: την απομάκρυνε ο πατέρας της.

Μεζεδάκια επί μακρόν

Τα προηγούμενα μεζεδάκια τα είχαμε πει «προπρωτομαγιάτικα», όμως τούτα εδώ δεν θα τα πω «μεταπρωτομαγιάτικα» διότι υπάρχει πιο σημαδιακό γεγονός να τα συνδέσω, αφού αύριο γίνεται ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία (Γαλλία, Γαλλία χαρά της οικουμένης που έλεγε και ο γαλλόφιλος Λαπαθιώτης).

Αντιγράφω ένα σχόλιο που έκανα χτες στο Φέισμπουκ για τα γαλλικά πολιτικά πράγματα:

Κλείνει σήμερα στη Γαλλία η προεκλογική εκστρατεία ενόψει των εκλογών της Κυριακής και όπως όλα δείχνουν ο Εμανουέλ Μακρόν θα αναδειχτεί μεθαύριο ο 8ος πρόεδρος της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας και μάλιστα με πάνω από 60%.

Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση, το 51% των ψηφοφόρων του Μελανσόν θα ψηφίσουν Μακρόν και το 11% Λεπέν, οι άλλοι λευκό/αποχή. Ήταν 47-17, αλλά έπαιξε ρόλο η άγρια εμφάνιση της Λεπέν στο προχτεσινό ντεμπά (ντιμπέιτ που το λέμε εμείς). Βέβαια, αυτά τα λένε οι δημοσκοπήσεις, αλλά είναι και η δική μου αίσθηση.

Δεν υπάρχει αντίφαση εδώ με το αποτέλεσμα του εσωτερικού δημοψηφίσματος που έκανε ο Μελανσόν στους υποστηρικτές του, όπου το 65% τάχθηκε υπέρ του άκυρου-λευκού και το 35% υπέρ της ψήφου στον Μακρόν. Στο εσωτερικό δημοψήφισμα είχαν δικαίωμα ψήφου μόνο οι 450.000 καταγραμμένοι υποστηρικτές (και ψήφισαν από αυτούς οι μισοί), Η δημοσκόπηση εξετάζει το σύνολο των ψηφοφόρων, που έχουν πιο χαλαρή σχέση.

Σε άλλα νέα, οι μέτοχοι του ομίλου Ακόρ (ξενοδοχεία) ενέκριναν σχεδόν ομόφωνα τον διορισμό του Νικολά Σαρκοζί στο ΔΣ του ομίλου. Αν είναι κανείς άριστος, δεν πάει ποτέ χαμένος. Και ο Κούλης κάτι τέτοιο θα βρει.

Οπότε, επί μακρόν τα σημερινά μας μεζεδάκια, και τη Δευτέρα θα σχολιάσουμε τα αποτελέσματα με άλλο ένα γαλλοστραφές άρθρο.

* Την περασμένη Δευτέρα είχαμε τις πρωτομαγιάτικες διαδηλώσεις -και ένα κρούσμα ακλισιάς στο πανό της φωτογραφίας.

Όπως έχουμε ξαναγράψει, μόνο στα ελληνικά υπάρχει η λέξη «Σικάγο», στα αγγλικά και στις άλλες γλώσσες προφέρεται διαφορετικά -οπότε είναι ανεξήγητο γιατί να μένει άκλιτη μια ελληνική λέξη: των εργατών του Σικάγου, λοιπόν.

* Και επειδή πρόσφατα είχαμε και την επέτειο της εισόδου των Γερμανών στην Αθήνα το 1941, κυκλοφόρησε και πάλι ο μύθος για τον (ανύπαρκτο) ήρωα Κωνσταντίνο Κουκκίδη -για τον οποίο έχει γυριστεί και ταινία μικρού μήκους, ενώ βεβαίως έχουν βρεθεί (όλοι στον αιώνα μας) και μάρτυρες που ήξεραν την (ανύπαρκτη) οικογένειά του. Παρήγορο είναι ότι στην πιο πρόσφατη προσπάθεια αναβίωσης του μύθου υπήρξαν αρκετά αντιρρητικά σχόλια, ενώ με χαρά είδα να επικαλούνται κάποιοι το άρθρο του ιστολογίου μας.

* Τις προάλλες καλεσμένος στην εκπομπή της Κατερίνας Ακριβοπούλου στην ΕΡΤ (Αίθουσα Σύνταξης) ήταν ο Άδωνης Γεωργιάδης. Όπως μου λένε φίλοι που υπήρξαν αυτήκοοι μάρτυρες, κάποια στιγμή είπε:

«Σας ερωτώ εσάς, κυρία Ακριβοπούλου, ως οικοδεσπότη της εκπομπής»

Στην Ιερά οδό

Δεν εννοώ το αθηναϊκό μαγαζί, όπου τώρα εμφανίζονται ο Πάριος και η Βιτάλη, ούτε τον σημερινό δρόμο, που οι μισοί τον αφήνουν άκλιτο («έχει ένα συνεργείο στην Ιερά Οδός») ούτε τον αρχαίο δρόμο.

Είχαν κι οι αρχαίοι Ρωμαίοι «ιερά οδό», Via Sacra, έχουν όμως και στη Γαλλία τη Voie Sacrée, κι αυτόν τον δρόμο πήρα προχτές σε μια εκδρομούλα που πήγα.

Οι αρχαίοι Έλληνες την είχαν πει Ιερά οδό επειδή συνέδεε την πόλη της Αθήνας με τους ναούς της Ελευσίνας όπου τελούνταν τα Μυστήρια, η γαλλική Ιερά οδός ονομάστηκε έτσι επειδή στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο συνέδεε το Βερντέν, που ήταν στην πρώτη γραμμή του μετώπου, με το Μπαρ-λε-Ντυκ (Bar-le-Duc) που μετατράπηκε σε κέντρο της γαλλικής επιμελητείας. Οι δυο πόλεις απέχουν περίπου 60 χιλιόμετρα.

Επειδή οι σιδηροδρομικές γραμμές που οδηγούσαν στο Βερντέν είχαν πέσει σε κάποιο σημείο τους στα χέρια των Γερμανών ή ήταν εύκολο να χτυπηθούν από το γερμανικό πυροβολικό, η μόνη λύση ήταν ο οδικός ανεφοδιασμός με στρατιωτικά καμιόνια, σε αδιάλειπτη φάλαγγα -όποιο πάθαινε βλάβη το παραμέριζαν στο χαντάκι. Περνούσαν από την Ιερά οδό 6.000 καμιόνια τη μέρα, και τους μήνες της αιχμής, το καλοκαίρι του 1916, μετέφεραν 500.000 τόνους εφόδια και 400.000 άντρες κάθε μήνα να τους αλέσει η κρεατομηχανή του Βερντέν και έφερναν πίσω τους τραυματίες και τους καταπονημένους.  (Για το Βερντέν έχουμε ξαναγράψει).

Εξι χιλιάδες καμιόνια τη μέρα, έστω και καμιόνια του 1916, που δεν ήταν και τριαξονικά, είναι μεγάλη υπόθεση, θα πει τέσσερα και κάτι καμιόνια το λεπτό, ένα κάθε 14 δευτερόλεπτα κατά μέσο όρο. Κάθε τόσο έπρεπε να ξαναστρώνουν τον δρόμο, άνοιξαν μάλιστα λατομεία σε κοντινή απόσταση για να φέρνουν χαλίκι.

Η επίσημη ονομασία του δρόμου σήμερα είναι RD1916, όπου το RD σημαίνει Route Departementale, νομαρχιακή οδός ας πούμε, η τρίτη κατηγορία δρόμων στη Γαλλία, πίσω από τους αυτοκινητοδρόμους και τις εθνικές οδούς. Το 1916 της αρίθμησης βέβαια δεν είναι τυχαίο.

Τη φωτογραφία αριστερά την έβγαλα προχτές, σταματώντας σε ένα πλάτωμα στο πλάι του δρόμου. Η φωτογραφία κοιτάζει προς το Βερντέν. (Εγώ πήγα από το Βερντέν στο Μπαρ λε Ντυκ).

Το μήκος του δρόμου είναι κάπου 60 χιλιόμετρα, με πολλές μεγάλες ευθείες, αν και δεν δοκίμασα πειρασμό να ξεπεράσω πολύ το όριο, που είναι τα 90 χιλιόμετρα. Τα καμιόνια του 1916 δεν ξέρω τι ταχύτητες μπορούσαν να αναπτύξουν, αλλά διάβασα ότι για λόγους συγχρονισμού δεν επιτρεπόταν να τρέχουν περισσοτερο από τα 25 χιλιόμετρα την ώρα.

Σαν σήμερα το 1959…

Σήμερα έχουμε 2 Νοεμβρίου, μια μέρα που δεν θα την έλεγες σημαδιακή ή ξεχωριστή. Δεν υπάρχει καμιά πολύ αξιόλογη επέτειος, δεν έγινε κάτι το κοσμοϊστορικό σαν σήμερα.

Ούτε γιορτάζει κάποιος μεγάλος άγιος -ή πολλοί μαζί, όπως την επόμενη ΤρίτηΔευτέρα. Το εορτολόγιο της ημέρας, συμφωνώ, παίρνει σχεδόν ποιητική χροιά αφού σήμερα είναι η γιορτή «Ακινδύνου, Αφθονίου, Ελπιδοφόρου, Πηγασίου και Ανεμποδίστου των Μαρτύρων», αλλά προσωπικά δεν ξέρω κανέναν Ανεμπόδιστο. Υπάρχει βέβαια ο ηθοποιός Ακίνδυνος Γκίκας, που τον ακούμε σε μεταγλωττίσεις, ενώ υπήρχε στον Εμφύλιο ο μυτιληνιός κομμουνιστής Ακίνδυνος Αλβανός, επικεφαλής της Στενής Αυτοάμυνας στη Θεσσαλονίκη, που το κράτος τον έκρινε άκρως επικίνδυνο και τον εκτέλεσε το 1947.

Ωστόσο, για κάμποσα εκατομμύρια ανθρώπους η μέρα η σημερινή είναι ξεχωριστή για έναν εντελώς προσωπικό λόγο: έχουν σήμερα τα γενέθλιά τους.

Τυχαίνει να ανήκω σε αυτή την ομάδα -μαζί με τη Μαρία Αντουανέτα, τον Τζορτζ Μπουλ της άλγεβρας, τον Λουκίνο Βισκόντι, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Μπαρτ Λάνκαστερ, καθώς και δυο εγχώριες διασημότητες, τον πρόεδρο Βασίλη Λεβέντη και τον δάσκαλο του Γένους Νότη Σφακιανάκη, με τον οποίο μάλιστα είμαστε και συνομήλικοι, αφού γεννήθηκε κι αυτός το 1959.

Οπότε, στο ερώτημα «τι έγινε σαν σήμερα το 1959» υπάρχει ήδη μια πρώτη απάντηση -γεννήθηκε ο Νότης, τι άλλο;

Λεγεωνάρικα μεζεδάκια

Αν σας παραξένεψε ο τίτλος του σημερινού μας σημειώματος, θα πρέπει να κάνετε υπομονή γιατί η απορία σας θα λυθεί στο τέλος του άρθρου, στο τελευταίο μεζεδάκι της πιατέλας -στο επιδόρπιο, ας πούμε. Μπορείτε βέβαια να πεταχτείτε από τώρα στο τέλος, αλλά δεν σας το συνιστώ, άλλωστε το μεζεδάκι εκείνο δεν είναι διασκεδαστικό, μια επισήμανση πολιτικού, ας πούμε, χαρακτήρα είναι.

* Τα σημερινά μεζεδάκια θα μπορούσα επίσης να τα ονομάσω «υποτροπικά», για λόγους που θα εξηγηθούν αμέσως.

Διάβασα τα σχέδια της Περιφέρειας Αττικής για την ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου, ένα θέμα που με ενδιαφέρει και πιο προσωπικά, αφού κάπου εκεί μένω, και είδα ότι: «Πρόκειται για ένα υποτροπικής σημασίας έργο, το οποίο δίνει νέο προσανατολισμό σε όλη την Αττική, αφού ουσιαστικά στρέφει την περιοχή με «πρόσωπο» προς το παράκτιο μέτωπο και η θάλασσα πλέον αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι και συνέχεια του αστικού ιστού της».

Την είδηση τη διάβασα στην Αυγή, βλέπω όμως ότι η αρχική πηγή είναι το ΑΠΕ, απ’ όπου η περίεργη διατύπωση «υποτροπικής σημασίας έργο» έχει αναπαραχθεί σε αρκετούς ακόμα ιστοτόπους.

Τι θα πει, κατά τη γνώμη σας, «έργο υποτροπικής σημασίας»; Η φρικτή μου υποψία, που κατά 99% είναι σωστή, είναι πως ο συντάκτης άκουσε λάθος το «υπερτοπικής», διότι μόνο με αυτή τη λέξη βγαίνει νόημα. Το θεωρώ πιθανότερο, παρά να προέρχεται το λάθος από τον αντιπεριφερειάρχη, που πάνω στις δικές του ανακοινώσεις στηρίζεται το άρθρο.

Μια ακόμα πιο φριχτή υποψία: μήπως για το λάθος φταίει ο κορέκτορας ή ο Σπελ Τσέκερ του συντάκτη. Και πράγματι, στο δικό μου Word ο έλεγχος ορθογραφίας κοκκινίζει το «υπερτοπικής», ενώ δέχεται το «υποτροπικής». Ωστόσο, για την αντικατάσταση του «υπερτοπικής» προτείνει το πιο κοντινό «υπεροπτικής».

Οπότε, αν δείτε κάπου ότι ένα έργο είναι «υπεροπτικής σημασίας», θα ξέρετε πού οφείλεται η διατύπωση!

* Συνεχίζουμε με την απορία ενός φίλου, που δεν μπορώ να τη λύσω και την υποβάλλω στη συλλογική σας σοφία.

Τα τελευταία μεζεδάκια του Αυγούστου

Ακούγεται λίγο ποιητικός ο τίτλος, δεν βρίσκετε; Αλλά δεν έβρισκα άλλον, οπότε προσέφυγα στην παλιά και δοκιμασμένη μέθοδο της ημερολογιακής τιτλοφόρησης, που μένει πάντα για τελευταία λύση. Με την ίδια λογική, την επόμενη βδομάδα θα έχουμε τα πρώτα μεζεδάκια του Σεπτεμβρίου, αν και ελπίζω ως τότε να βρω κάτι καλύτερο.

Θα μπορούσα να τα πω και ‘διακεκαυμένα’ μεζεδάκια, οπότε θα σας αιφνιδίαζα -διότι στην Ελλάδα δεν τον λες και καύσωνα αυτόν που επικρατεί. Όμως στη Λοθαριγγία έχουμε εδώ και δυο μέρες ουρανόν ανέφελο και θερμοκρασίες πάνω από 30 βαθμούς -η εικόνα δια του λόγου το αληθές. Με τέτοια ζέστη, μην περιμένετε πολλές σοφίες σήμερα.

Τώρα που το σκέφτομαι, θα μπορούσα να τα πω και «μπουρκινικά» μεζεδάκια, μια και το θέμα του μπουρκινιού (σικ, ρε) ακούστηκε πολύ την περασμένη εβδομάδα και μάλιστα πριν από λίγη ώρα πληροφορήθηκα ότι το Γαλλικό Συμβούλιο Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική την πρώτη απόφαση απαγόρευσης του μπουρκινιού που είχε εκδώσει ο δήμος Βιλνέβ-Λουμπέ. Αυτό βέβαια ισχύει και για όλες τις ανάλογες αποφάσεις που είχαν εκδώσει αρκετοί (γύρω στους τριάντα) δήμοι της Κυανής Ακτής.

Το ΣτΕ έκρινε ότι η απόφαση του δημάρχου συνιστά «σοβαρή και έκδηλα παράνομη παραβίαση των θεμελιωδών ελευθεριών, που είναι η ελευθερία της μετακίνησης, η ελευθερία της συνείδησης και η προσωπική ελευθερία». Αναμενόμενη αλλά ευχάριστη εξέλιξη.

Τέλος, ο φίλος μας ο Μιχάλης θα μπορούσε να συνδυασει το μπουρκίνι με τα κυνικά καύματα και να γράψει για «μπουρκυνικά μεζεδάκια» -αλλά σταματάω εδώ τον πρόλογο γιατί κοντεύει να γίνει σαν εκείνο το ανέκδοτο (δεν το λέω, διαβάζει κι η μαμά μου) που τελειώνει με την ατάκα «από οργάνωση όμως σκίζουμε».

* Και ξεκινάμε με ένα γραμματικό μουστάκι, από την ανακοίνωση της βουλεύτριας της ΝΔ (αλλά και δημοσιογράφου, θαρρώ) Σοφίας Βούλτεψη για την υποτιθέμενη στοχοποίηση δημοσιογράφων. Δεν θα σταθώ στην ουσία της υπόθεσης, αλλά θα πάω στην κατακλείδα της ανακοίνωσης, όπου διαβάζω:

Γύρω γύρω στην Αίγινα

Όπως έχω γράψει κι άλλες φορές, μου αρέσει να περπατάω, έχω κολλήσει ας πούμε το χόμπι της πεζοπορίας, αν και όχι για πολύ απαιτητικά πράγματα διότι έχουμε και μιαν άλφα ηλικία. Τώρα το καλοκαίρι, που παραθερίζω στην Αίγινα, είπα να κάνω τον γύρο του νησιού, όχι μονομιάς βέβαια παρά σε συνέχειες. Έτσι κι έγινε, και προχτές ολοκλήρωσα το εγχείρημα -σε πέντε επιμέρους πεζοπορίες, σε πέντε ετάπ θα λέγαμε αν είχαμε να κάνουμε με ποδηλατικόν αγώνα.

Για του λόγου το αληθές, ο χάρτης της διαδρομής είναι αυτός:

Και τα πέντε ετάπ του Γύρου έχουν ως εξής:

Ετάπ 1: Λιβάδι-Άγιοι, 10,14 χλμ σε 1.52.45, υψομ. διαφορά 90μ.

Ετάπ 2: Λιβάδι-Πέρδικα, 11,53 χλμ σε 2.01.07, υψομ. διαφορά 137μ. (Βιαζόμουν και σχεδόν έτρεχα).

Ετάπ 3: Πόρτες-Πέρδικα, 11.50 χλμ. σε 3.02.29, υψομ.διαφορά 407μ., με μια ανάβαση 3^ης κατηγορίας (κλίση 6.2%) και μια 5^ης (κλίση 2,8%)

Ετάπ 4: Πόρτες-Αγία Μαρίνα, 7.74 χλμ σε 1.49.22, υψομ. διαφορά 240μ.

Ετάπ 5: Αγία Μαρίνα-Άγιοι μέσω Αφαίας, 8.35 χλμ σε 2.00.14, υψομ. διαφορά 205μ. Έχει και μια ανάβαση 4^ης κατηγορίας, με κλίση 5.9%

 

Όπως βλέπετε και στον χάρτη, δεν πήγα κόστα-κόστα, εντελώς παραλιακά, παρά μόνο σε κάποια κομμάτια των δύο πρώτων διαδρομών -άφησα λεπτομέρειες για άλλη φορά. Εξάλλου, το νότιο άκρο του νησιού είναι πολύ δύσκολο να περπατηθεί, ενώ στη βορειοανατολική γωνία έχει κάτι εγκαταστάσεις το Ναυτικό και δεν ξέρω αν υπάρχει δρόμος κι αν επιτρέπεται το πέρασμα.

Όλες οι διαδρομές έγιναν σε ασφαλτόδρομο ή χωματόδρομο ή τσιμεντόδρομο, με εξαίρεση ένα μικρό κομμάτι της διαδρομής Πόρτες-Πέρδικα, λιγότερο από 3 χιλιόμετρα, από τον οικισμό Βλάχηδες έως το νεκροταφείο του Σφεντουριού, όπου πηγαίνεις από μονοπάτι, στενό και όλο κοτρόνες και αγκάθια.

To μονοπάτι είναι πολύ καλά σημαδεμένο στην αρχή, αλλά μετά τα σημάδια αραιώνουν -και παρόλο που είχα και τη χάραξη του μονοπατιού σε αρχείο gpx, κάποια στιγμή, ανάμεσα στο 5ο και στο 6ο χιλιόμετρο, τα κατάφερα να το χάσω για λίγο.

Επίσης, πρόσεξα μιαν ανακολουθία στη σήμανση. Ενώ στην αρχή-αρχή, στους Βλάχηδες, μια πινακίδα δίνει την απόσταση 2,7 χλμ και τη διάρκεια 1 ωρ. 15′, καμιά διακοσαριά μέτρα πιο πέρα μια δεύτερη πινακίδα δίνει την απόσταση μειωμένη (2,5 χλμ) αλλά τη διάρκεια αυξημένη, μιάμιση ώρα!

Μιάμιση ώρα για 2,5 χιλιόμετρα φαίνεται πολύ, αλλά σε ανώμαλο έδαφος, γενικά ανηφορικό, δεν πηγαίνεις με πέντε χιλιόμετρα την ώρα. Εγώ χρειάστηκα μια ώρα περίπου -και ομολογώ ότι σε κάποια σημεία ζορίστηκα, διότι έκαιγε και ο ήλιος. Το κακό με τις καλοκαιρινές πεζοπορίες αυτό είναι, ότι πρέπει να ξεκινάς πολύ νωρίς.

Επειδή όμως εδώ λεξιλογούμε, έβγαλα και μερικές φωτογραφίες με έμμεσο γλωσσικό ενδιαφέρον.

Στον παραλιακό δρόμο που πάει στη Σουβάλα, πινακίδα σε γκρίκλις για την Odos Hrodotou, που αναρωτιέμαι πώς θα τη διαβάσει ο ξένος. Αποδοκιμάζω, απ’ όπου κι αν προέρχεται.

Βέβαια, ο Ηρόδοτος είναι γνωστός συκοφάντης της ελληνικότητας του αλφαβήτου, οπότε μπορεί ο επιγραφοποιός να μην τον έκρινε άξιο να τον γράψει με το ελληνικό αλφάβητο.

Ενδιαφέρουσα παραβίαση της ορθογραφίας για χάρη της αισθητικής: τίτλος εστιατορίου στο δρόμο της Πέρδικας, Το αχοιβαδάκι, όπου ένα ζωγραφισμένο κοχύλι παίρνει τη θέση του όμικρον.

Και λέω για παραβίαση της ορθογραφίας, διότι κανονικά η λέξη «αχιβάδα» (άρα και το αχιβαδάκι) γράφονται χωρίς όμικρον.

Πώς όμως γράφεται η αχιβάδα;

Όλος σχεδόν ο κόσμος τη γράφει «αχιβάδα», αλλά τα λεξικά, και η σχολική ορθογραφία υποθέτω, τη γράφουν «αχηβάδα», μια και προέρχεται από το μεσαιωνικό «χηβάδιον».

Αλλά επειδή το θέμα έχει ενδιαφέρον και δεν έχω γράψει για κοχύλια και αχι(η)βάδες, σταματάω εδώ και ελπίζω την άλλη βδομάδα να γράψω κάτι.

Ρεκλάμα σε όλο το νησί για μια παράσταση Θεάτρου Σκιών.

Μέχρι πέρσι ή πρόπερσι, αν θυμάμαι καλά, οι εκδηλώσεις γίνονταν στην αυλή του δημοτικού σχολείου (ή, άλλες, στην αυλή του Λαογραφικού Μουσείου).

Φαίνεται όμως ότι τώρα μας φαίνεται μπανάλ η αυλή, κι έτσι μόνον ο ένδοξος «αύλειος χώρος» μπορεί να φανεί αντάξιος να φιλοξενήσει εκδηλώσεις, είτε για Καραγκιόζη πρόκειται είτε για Ραχμάνινοφ.

(Ραχμάνινοφ δεν έχουμε, έτσι το έγραψα -ωστόσο αυτή την περίοδο γίνονται στην Αίγινα τρία φεστιβάλ, ένα θεατρικό, με παραστάσεις στην αυλή του Λαογραφικού Μουσείου, όπου πήγα τις προάλλες και είδα τη Φαλακρή τραγουδίστρια, ένα μουσικό με πολύ αξιόλογες εκδηλώσεις στην Παχιαράχη, και το κινηματογραφικό στο χτήμα του Δημήτρη Κολλάτου). (Επίτηδες το γράφω ‘χτήμα’, για να πατσίσω τον αύλειο χώρο).

Και τελειώνω με μια ειδοποίηση έξω από τους Άλωνες, πάνω σε ένα βαρέλι.

Προσοχή μαλακα τα μπόλια.

Επειδή όμως γράφει με κεφαλαία, δεν ξέρουμε αν εννοεί «μαλακά τα μπόλια» ή αν προειδοποιεί κάποιον μαλάκα να προσέξει τα μπόλια.

Μια ακόμα απόδειξη για την αξία του τονισμού, κυρίες και κύριοι!

Ποκεμανιακό υστερόγραφο: Στην πόλη της Αίγινας έχει τουλάχιστον δέκα Ποκεσταθμούς (τρεις στον αρχαιολογικό χώρο της Κολώνας, τρεις στο λιμάνι, τρεις σε εκκλησίες, μία στον Πύργο του Μάρκελλου). Στην Αγιαμαρίνα έχει δύο, κι άλλους δύο στην Αφαία. Στη Βαγία έναν. Στη Σουβάλα δεν έχει, στην Πέρδικα δεν είδα. Στην παραλία έχει έναν στο μουσείο Καπράλου. Πρέπει νάχει καναδυό μεσογειακά, στον Άγιο Νεκτάριο.

Περιέργως, εκεί που πεζοπορούσα στην άκρη του πουθενά, από Πόρτες προς ΑγιαΜαρίνα, εντόπισα έναν Ποκεσταθμό που υποτίθεται ότι ήταν ο Άγιος Νεκτάριος. Μπαγκ της εταιρείας. Αποδοκιμάζω.