Κριτική Γεράσιμου Ρηγάτου (Index 42, Νοέμβριος 2010)

 

Κριτική του Γεράσιμου Ρηγάτου στο περιοδικό Index (τεύχος 42, Νοέμβριος 2010)

Τον Νίκο Σαραντάκο τον είχα γνωρίσει ως πεζογράφο, του οποίου τα δύο πρώτα βιβλία (1984 και 1988) έδειχναν γλωσσικό πλούτο, «φρέσκια» θεματολογία και δυνατότητα γραφής σε σύντομη φόρμα. Για χρόνια δεν είχα ξαναδεί κάτι δικό του, οπότε κυκλοφόρησε το «Αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων» (Δίαυλος 1997). Αν και με σπουδές διαφορετικής κατεύθυνσης, τελικά εργάζεται ως μεταφραστής στο Ευρωκοινοβούλιο. Η γλώσσα – οι γλώσσες, τον είχαν κερδίσει. Η «Γλώσσα μετ’ εμποδίων» (Εκδόσεις του 21ου, 2007) ήταν το επόμενο βιβλίο του. Σήμερα μας προσφέρει «Τριάντα συν μία ιστορίες λέξεων που ίσως να σας έχουν απασχολήσει».

Πρόκειται για κείμενα που εμπνέει η επικαιρότητα, καθώς οι λέξεις που εξετάζει προέρχονται από την καρδιά των συζητήσεών μας, όπως Βατοπέδι, μολ (Mall), τράπεζα, κουκούλα, παπαγαλάκια, σέχτα και άλλες, που κινητοποιούν το ίδιο έντονους συνειρμούς με την καθημερινότητά μας. Η ετυμολογία κάθε μιας από τις λέξεις που αποτελούν τη θεματολογία του βιβλίου είναι ένα γοητευτικό αφηγηματικό παιγνίδι, ανάμεσα σε δάνεια και αντιδάνεια, φθορές, εννοιολογικές επεκτάσεις των λέξεων και γεγονότα που τα ενώνουν. Πώς από το αρχαιοελληνικό εργαλείο τόρνος (αντίστοιχο του σημερινού αλλά και όργανο σαν τον διαβήτη) οδεύουμε στο τορνεύω, tornare, tourner, tournoi -δηλαδή τουρνουά; με τη μεσολάβηση μικρών ιστοριών από την ανθρωπότητα, τη Ρωμαιοκρατία, το Βυζάντιο, τη Φραγκοκρατία,. τους ιππότες του Μεσαίωνα και τις αθλητικές διοργανώσεις του καιρού μας. Πώς από το σχολήν άγω του αρχαίου Αθηναίου (που «σήμαινε ότι καθόταν αραχτός και ήρεμος») πήγαμε στο λατινικό schola, που ήταν και παλατιανό τάγμα με τους στρατιώτες σχολάριους (scholaris) με τα διακριτικά ενώτια, δηλαδή σκουλαρίκια κ.ο.κ.

Με ανάλογο πνεύμα συνεχίζει για 31 συνολικά λέξεις, με καθημερινή χρήση τους στον Τύπο και στον προφορικό μας λόγο. Είναι κείμενα με επιστημονική ακρίβεια, με εκτεταμένο γνωστικό υλικό, με άνετη συσχέτιση με άλλες γλώσσες και, κυρίως, μ’ ένα τρόπο που καθιστά τα γλωσσολογικά δεδομένα ευχάριστο ανάγνωσμα, αληθινή ψυχ-αγωγία.