Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία

Το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου, για τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και… όλα τα άλλα

Posts Tagged ‘άλμπατρος’

Τρία κι ένα λευκά άλμπατρα

Posted by sarant στο 3 Δεκεμβρίου, 2010

Τις προάλλες που συζητήσαμε για «λεξικά που διαβάζονται», η συζήτηση είχε ξεκινήσει από το βιβλίο Word Histories του J. Ayto, που το είχε αναφέρει σαν παράδειγμα τέτοιου βιβλίου, τερπνού και εγκυρου, ο φίλος που μου έστειλε το ηλεμήνυμα. Στο βιβλίο αυτό, που περιέχει ενδιαφέρουσες ετυμολογίες, τερπνά δοσμένες σαν ιστορίες (αγγλικών) λέξεων, υπάρχει και η ιστορία της λέξης albatross, του άλμπατρος.

Στα νέα ελληνικά, πρόκειται φυσικά για δάνειο, μάλλον από τα γαλλικά ή τα αγγλικά, όμως σύμφωνα με την άποψη του Ayto η απώτερη προέλευση της λέξης είναι ελληνική, από τη λέξη κάδος. Η ιστορία της λέξης είναι μια σαγηνευτική περιπλάνηση στο χώρο, το χρόνο και τις σημασίες.

Η αρχαία ελληνική λέξη κάδος, με σημασία παρόμοια με τη σημερινή, πέρασε στα αραβικά ως kadus, διατηρώντας τη σημασία της. Τώρα μπαίνει στην εικόνα ο πελεκάνος: για το πουλί αυτό πίστευαν ότι γεμίζει το μεγάλο στόμα του με νερό και το μεταφέρει για να ποτίσει τα μικρά του. Γι’ αυτό άλλωστε και στα αραβοπερσικά είχε την ονομασία saqqa (= νερουλάς). Λοιπόν, αυτό το πουλί με το τεράστιο, μεγάλο σαν κάδο, στόμα, ονομάστηκε, πράγμα καθόλου παράλογο, al-kadous, «το πουλί-κάδος» θα λέγαμε. Η λέξη ταξιδεύει προς τη Δύση και φτάνει στα πορτογαλικά και με τις δυο σημασίες: alcatruz λέγεται ο κάδος του πηγαδιού, και alcatraz ο κορμοράνος ή ο πελεκάνος (όπως συνήθως, το αραβικό άρθρο αλ ενσωματώθηκε στη δανεισμένη λέξη). Από εκεί, η λέξη περνάει στα αγγλικά, όπου πλέον σημαίνει όχι μόνον τον πελεκάνο ή τον κορμοράνο αλλά και το άλμπατρος.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Advertisement

Posted in Γιουτουμπάκια, Ετυμολογικά, Ιστορίες λέξεων, Μεταφραστικά, Παράλληλα κείμενα | Με ετικέτα: , , , , , , , , , | 127 Σχόλια »