Δεκαδεκεμβριανά μεζεδάκια

Δεν διεκδικεί βραβεία πρωτοτυπίας το σημερινό πολυσυλλεκτικό μας άρθρο -αλλά κάποιον τίτλο έπρεπε να βάλω και δεν βρήκα καλύτερον.

Σκέφτηκα βέβαια προς στιγμή να βάλω τίτλο «Μεζεδάκια για την Άννα», αφού όταν τα έγραφα, χτες, γιόρταζαν οι Άννες, και ανάμεσά τους η κόρη μου η μικρή.

Ή μήπως έπρεπε να βάλω «για τον Άννα», όπως στην ηλεδιαφήμιση πολυκαταστήματος που προτείνει δώρα για τον Άννα;

Και ο Καϊάφας κύριε; Ο Καϊάφας θα μείνει παραπονεμένος;

* Στο Αθηνόραμα, στην παρουσίαση μιας παλιάς κινηματογραφικής ταινίας, αναφέρεται ανάμεσα στους πρωταγωνιστές ο Βαν Κίλμορ.

Δεν υπάρχει τέτοιος ηθοποιός. Πρόκειται βέβαια για τον Βαλ Κίλμερ.

* Φίλος μου στέλνει το εξής απόσπασμα από άρθρο σε αθλητικό, και μάλιστα σε οπαδικό, ιστότοπο:

Στο πρόγραμμα με την υπόλοιπη ομάδα συμμετείχε ο Μαρσέλο το απόγευμα, δείχνοντας πως έχει ξεπεράσει το πρόβλημα τραυματισμού που είχε αποκομίσει τις προηγούμενες μέρες.

Και σχολιάζει: Γιατι αν γραψουμε «ξεπερασε τον τραυματισμο που ειχε τις προηγουμενες ημερες» το αρθρο θα ειναι πτωχό…

Πρέπει πάντως να είναι πολλοί που σκέφτονται έτσι, διότι βλέπω στο αθλητικό ρεπορτάζ πάρα πολλούς ν’ αποκομίζουν τραυματισμούς ή προβλήματα τραυματισμού.

* Γέλασα πολύ όταν είδα αυτή την αυτόματα μεταφρασμένη διαφήμιση, σε ομάδα του Φέισμπουκ που ασχολείται με μεταφραστικά λάθη.

To μοντέλο της φωτογραφίας φοράει ένα ενημερωτικό δελτίο και η διαφήμιση προσφέρει γυναικεία ενημερωτικά δελτία προς 12,99 το τεμάχιο.

Φυσικά, το λάθος έγινε επειδή brief είναι, πράγματι, και το ενημερωτικό δελτίο ή η σύντομη ενημέρωση.

Πάντως, μην πείτε «Google translate», όπως πολύ συχνά λέμε κάθε φορά που βλέπουμε ένα μεταφραστικό μαργαριτάρι.

Έβαλα στο Google Translate να μου μεταφράσει το women’s briefs και, όπως βλέπετε, πήρα την απόδοση «γυναικείο σλιπ». Δεν λέω ότι τα…. ενημερωτικά δελτία είναι προϊόν μετάφρασης από άνθρωπο, βέβαια. Από μηχανάκι βγήκαν. Απλώς, από όχι και τόσο καλό μηχανάκι -και σίγουρα όχι από το Google Translate.

* Συνεχίζω με ένα απόσπασμα από άρθρο του Ευάγγελου Βενιζέλου που αφορά την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ σχετικά με τους ανεμβολίαστους υγειονομικούς:

Από την επίσημη περίληψη της απόφασης καθίσταται προφανές, ακόμη και για τους μη νομικούς, ότι η εκτελεστική εξουσία δεν έχει καμία απολύτως συνταγματική υποχρέωση να οργανώσει και μάλιστα αμέσως την επιστροφή των «ανεμβολίαστων υγειονομικών» στα νοσοκομεία και τις άλλες υγειονομικές υπηρεσίες του δημοσίου. Αντιθέτως έχει υποχρέωση να εισάγει τάχιστα στη Βουλή σχέδιο νόμου ή τροπολογία που θα επαναλαμβάνει την κρίσιμη  ρύθμιση του ν. 4917/2022 συνοδευόμενη από πλήρη και εμπεριστατωμένη αιτιολογική έκθεση βασικό στοιχείο της οποίας θα είναι η επίκαιρη επαναξιολόγηση από έγκυρο επιστημονικό όργανο του  μέτρου του υποχρεωτικού εμβολιασμού πρωτίστως του υγειονομικού προσωπικού σύμφωνα με τα υφιστάμενα επικαιροποιημένα επιδημιολογικά δεδομένα και το σημείο στο οποίο βρίσκεται τώρα διεθνώς η εξέλιξη των «έγκυρων επιστημονικών παραδοχών.»

Επίτηδες παραθέτω ένα μεγαλούτσικο απόσπασμα χωρίς να υπογραμμίζω το λαθάκι που (κατά τη γνώμη μου, έστω) υπάρχει. Μπορείτε άραγε να το βρείτε;

Advertisement

Κείμενα του Εικοσιένα – 3: Μπασκίνια να μη γίνωνται…

Μια και μπήκαμε στη χρονιά που σημαδεύει τη 200ή επέτειο του ξεσηκωμού του Εικοσιένα, πριν από λίγο καιρό σκέφτηκα να καθιερώσω μια νέα στήλη στο ιστολόγιο, που θα τη δημοσιεύω κάθε δεύτερη Τρίτη, εναλλάξ δηλαδή με το βιβλίο του πατέρα μου, και που θα παρουσιάζει κείμενα της εποχής του 1821. Σκοπεύω να διατηρήσω τις δημοσιεύσεις τουλάχιστον έως τα τέλη Μαρτίου αλλά και πιθανώς ως το τέλος της χρονιάς, αν βέβαια υπάρχει ως τότε αρκετό υλικό από μεριάς μου και αρκετό ενδιαφέρον από δικής σας πλευράς. Θα δώσω προτεραιότητα σε κείμενα που δεν είναι διαθέσιμα στο Διαδίκτυο.

Από την προηγούμενή μου τριβή με κείμενα της εποχής, που βέβαια ήταν πολύ έντονη όσο συγκέντρωνα υλικό για το βιβλίο μου Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων, έχω υπόψη μου κάμποσα τέτοια κείμενα, αλλά όποιος έχει υπόψη του κείμενο που το θεωρεί αξιόλογο προς δημοσίευση μπορεί να μου το στείλει στο γνωστό μέιλ, sarantπαπάκιpt.lu.

Το σημερινό άρθρο είναι το τρίτο της σειράς – το προηγούμενο βρίσκεται εδώ.

Σήμερα θα παρουσιάσουμε ένα στιγμιότυπο από την Αθήνα, στο διάστημα που ήταν ελεύθερη και πριν πολιορκηθεί.

Το κάστρο της Αθήνας, η Ακρόπολη, έπεσε στα χέρια των επαναστατημένων Ελλήνων το καλοκαίρι του 1822. Όπως γράφει ο Μακρυγιάννης «Και σώθη το νερό τους και ο ζαϊρές τους, των Τούρκων, και παραδόθηκαν με συνθήκη. Κι η συνθήκη έμεινε εις το χαρτί μοναχά. Ρίχτηκαν στους παραδομένους κι έσφαξαν πλήθος γυναικόπαιδα κι άντρες πολλούς. Γλίτωσαν και καμπόσοι δια την συνθήκη κι άλλοι εις τα προξενεία». Όμως αμέσως παρουσιάστηκαν διαφωνίες και οι νικητές χωρίστηκαν σε δυο μερίδες και παραλίγο να συγκρουστούν μεταξύ τους. Όταν τον Αύγουστο του 1822 εμφανίστηκε ο Οδυσσέας Ανδρούτσος με 150 άντρες, το κοινό των Αθηνών του πρότεινε να αναλάβει φρούραρχος. «Αφού του ξηγηθήκανε τα αίτια και του είπαν πως τον θέλουν αφέντη, αυτός γύρευε κάστρο εις τον ουρανό κι’ όταν το ’βρε εις την γης, έτρεξε σαν το όρνιον εις το ψοφίμι». Τότε ήρθε και ο Μακρυγιάννης στην Αθήνα και διορίστηκε πολιτάρχης. Στα Απομνημονεύματά του περιγράφει πολλές αυθαιρεσίες του Ανδρούτσου και των ανθρώπων του, ιδίως του Μαμούρη (ο οποίος αργότερα έμελλε να τον δολοφονήσει), κατά των Αθηναίων.

Θα δημοσιεύσω ένα κείμενο που υπάρχει στο Αθηναϊκόν Αρχείον του Βλαχογιάννη, με το οποίο διορίζονται «επιστάται», αστυνόμοι θα λέγαμε, ο Μακρυγιάννης και ο Σπυρ. Πατούσας. Φέρει χρονολογία 1 Ιανουαρίου 1823. Στη συνέχεια σχολιάζω λεξιλογικά και άλλα. Σημειώνω ότι ο Μακρυγιάννης στο 5ο κεφάλαιο του 1ου βιβλίου των Απομνημονευμάτων του αναφέρει αρκετά επεισόδια από τη θητεία του αυτή.

Διατηρώ την ορθογραφία του πρωτοτύπου πλην μονοτονικού. Να σημειωθεί ότι οι δυο πρώτες λέξεις είναι σε δοτική.

Κοινήι γνώμηι διορίζονται οι Κύριοι Σπυρίδων Πατούσας και Μακρηγιάννης με εξήντα ανθρώπους αχωρίστως να καθίσωσιν εις την κοινήν πόρταν επιστάται κατά την συνήθειαν και να επαγρυπνώσιν εις την φύλαξιν των νόμων και ευταξίαν της πόλεως, εκτελούντες ακριβώς τα χρέη των και φυλάττοντες απαραβάτως τα εξής νομικά κεφάλαια:

1ον. Να υπακούωσι με το προσήκον σέβας και να εκτελώσι τας διαταγάς του Καπιτάνου και της Εφορίας.

Κάστρον παλαιόθεν οικοδομημένον εις πέτραν υψηλήν δυσκολοδιάβατην…

Καθώς πλησιάζουν τα διακοσάχρονα από την επέτειο του ξεσηκωμού, θα πυκνώνουν στο ιστολόγιο τα (γλωσσικά, κυρίως) άρθρα για την περίοδο εκείνη ή με κείμενα της περιόδου εκείνης.

Σήμερα θα δημοσιεύσω μία πολύ ιδιότυπη επιστολή, σταλμένη τον Αύγουστο του 1826, τον καιρό της πολιορκίας της Ακρόπολης από τους Τούρκους. Και οι τρεις μεγάλες πολιορκίες του 1821 (Τριπολιτσά, Μεσολόγγι και Αθήνα) είναι πολύ καλά τεκμηριωμένες από διάφορες αφηγήσεις και λοιπό αρχειακό υλικό. Το υλικό του Μεσολογγιού έχει τον περισσότερο ίσως όγκο, όμως και η πολιορκία της Αθήνας, που την έχουμε και από τον Μακρυγιάννη και από διάφορα μικρά ημερολόγια που τα μάζεψε ο Βλαχογιάννης, δεν υστερεί πολύ.

Η επιστολή που θα δούμε σήμερα όμως έχει την ιδιομορφία πως δεν είναι σταλμένη (ή: στελμένη, έτσι το λέγανε τότε) από Έλληνα αποστολέα. Την έγραψε ο Κιουταχής και την έστελνε στην Πόλη, ζητώντας ενισχύσεις -και ειδικά λαγουμιτζήδες. Έστειλε και δεύτερη επιστολή. Όμως τον ταχυδρόμο τον έπιασαν οι Έλληνες, που μετέφρασαν τις επιστολές για να μάθουν τι σχεδιάζει ο πολιορκητής.

Το μεταφρασμένο κείμενο των επιστολών δημοσιεύτηκε αρχικά (αλλά όχι ολόκληρο) στην Ιστορία των Αθηνών του Σουρμελή. Το πλήρες μεταφρασμένο κείμενο υπάρχει στο Ιστορικό Αρχείο Αλέξ. Μαυροκορδάτου απ’ όπου τα πήρα κι εγώ. Αποσπάσματα βρίσκει κανείς στο Διαδίκτυο (τα εκτενέστερα σε αφιέρωμα της Αυγής το 2008) αλλά, αν δεν σφάλλω, δεν υπάρχει πλήρης διαδικτυακή δημοσίευση ως τώρα.

Μονοτονίζω αλλά διατηρώ την ορθογραφία.

Σχόλια και απορίες σε αγκύλες, μέσα στη ροή του κειμένου.

Έγγραφο 3442, Αύγουστος 1826

Προς τον Βεζύρην της Βούλας [όποιος μας πει τι ακριβώς είναι αυτό το αξίωμα, θα του χρωστάω χάρη]

Το κάστρον των Αθηνών, καθώς σας είναι γνωστόν, είναι παλαιόθεν οικοδομημένον εις μιαν πέτραν υψηλήν δυσκολοδιάβατην, ούτε λαγούμι επιδέχεται, ούτε εις έφοδον έρχεται· απέχει έξ ώρας από τα Δερβένια της Πελοποννήσου, και πλησιάζει εις τα νησία, ευρίσκεται εις την άκρην των λοιπών Βιλαετίων, και προ πάντων τούτο το φρούριον, με το να είναι ένας τόπος πολλά παλαιός και παλαιόθεν εβγήκαν από αυτόν τον τόπον πολλοί περιβόητοι φιλόσοφοι και τα έργα τα τεχνικά οπού έχει της αρχαιότητος προξενούν θαυμασμόν εις τους πεπαιδευμένους Ευρωπαίους, και διά τούτο όλοι οι Ευρωπαίοι και τα λοιπά έθνη των απίστων φρονούν τούτο το φρούριον ως το σπήτιον ιδικόν τους και επειδή το νομίζουν ως ένα προσκυνητήριον τόπον οι Ευρωπαίοι, καθώς και τα λοιπά έθνη των απίστων των ονομαζομένων Χριστιανών, το υπερασπίζονται και προσπαθούν να μην έβγη από τας χείρας των απίστων αποστατών και εσυμφώνησαν και υπεσχέθησαν γενικώς την βοήθειά τους και δια ξηράς και δια θαλάσσης.

Και πάλι για τον ανύπαρκτο ήρωα Κωνσταντίνο Κουκίδη

Κάθε χρόνο, όταν πλησιάζει η 28η Οκτωβρίου, ξαναζωντανεύει η συζήτηση γύρω από τον ανύπαρκτο ήρωα Κωνσταντίνο Κουκίδη, τον φαντάρο, φρουρό της ελληνικής σημαίας στην Ακρόπολη, που υποτίθεται ότι, όταν οι Γερμανοί κατακτητές, στις 27 Απριλίου 1941, τον διέταξαν να υποστείλει τη σημαία για να ανέβει η γερμανική στη θέση της, τυλίχτηκε με τη γαλανόλευκη κι έπεσε από τον Ιερό Βράχο βρίσκοντας ηρωικό θάνατο.

Αυτό είναι μύθος πέρα για πέρα. Ωστόσο, όσο περνάνε τα χρόνια οι κατασκευαστές μύθων όλο και προσθέτουν λεπτομέρειες στην αρχική αφήγηση, η οποία εχει πλέον αποκτήσει αυτοτέλεια. Πριν από τεσσεράμισι χρόνια είχα γράψει ένα άρθρο, αλλά δεν είναι άσκοπο να το παρουσιάσω ξανά, επικαιροποιημένο -αφού τα χαλκεία δεν κουράζονται να παράγουν ψέματα, πρέπει να παρουσιαστεί και ο αντίλογος, κι ας κουράσει όσους τα ξέρουν και τα έχουν διαβάσει.

Ελεύθερο Βήμα, 28.4.1941

Θα προσπαθήσω να ανακεφαλαιώσω την ιστορία όπως την έχω κατανοήσει. Στις 27 Απριλίου, τη μέρα της εισόδου των Γερμανών στην Αθήνα, οι προφυλακές του στρατού ύψωσαν τη γερμανική σημαία στην Ακρόπολη, στις 8.45 το πρωί, όπως έσπευσαν να γνωστοποιήσουν με τηλεγράφημα στον Χίτλερ ο ίλαρχος Γιακόμπι και ο υπολοχαγός Έλσνιτς. Λίγο αργότερα υψώθηκε σε άλλον ιστό η ελληνική σημαία, πλάι στη γερμανική. Από τις πηγές της εποχής δεν φαίνεται σαφώς αν προηγήθηκε υποστολή της ελληνικής σημαίας ή αν δεν είχε γίνει έπαρσή της εκείνο το ταραγμένο πρωινό, πάντως το βέβαιο είναι ότι λίγη ώρα αργότερα και οι δυο σημαίες κυμάτιζαν η μία πλάι στην άλλη. Γερμανικές σημαίες υψώθηκαν επίσης στο δημαρχείο. Η επίσημη παράδοση της Αθήνας (και του Πειραιά) στον Γερμανό στρατιωτικό διοικητή έγινε στις 10.30 από τον δήμαρχο Αμβρόσιο Πλυτά, τον στρατηγό Καβράκο, τον νομάρχη Αττικής και τον δήμαρχο Πειραιώς, στο καφενείο Παρθενών, γωνία Κηφισίας και Αλεξάνδρας.

Φτηνά φροντιστήρια, ακριβά μουσεία

Πέρασε τελικά το πολυνομοσχέδιο από τη Βουλή, έμειναν όμως εκκρεμότητες -και μια από αυτές είναι το θέμα του ΦΠΑ της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Προς το παρόν, ισχύει η υπαγωγή της στον υψηλό συντελεστή, αλλά έχει δοθεί αναστολή στην εφαρμογή του -και χτες ή προχτές ο αρμόδιος υπουργός έδωσε παράταση μιας εβδομάδας στην αναστολή αυτή.

Η ιδιωτική εκπαίδευση βέβαια δεν είναι προνόμιο των πλουσίων, αφού σ’ αυτήν δεν ανήκουν μόνο τα ιδιωτικά σχολεία -που και αυτά, πρέπει να πούμε, δεν είναι όλα ίδια, υπάρχουν τα πανάκριβα σχολεία με τα απλησίαστα δίδακτρα, υπάρχουν και τα άλλα, που είναι προσιτά σε περισσότερους. Και βέβαια πέρα από τα ιδιωτικά σχολεία έχουμε και τα φροντιστήρια, από τα πιο μικρά μέχρι τις μεγαλύτερες αλυσίδες, στα οποία δεν φοιτούν βέβαια μόνο ή κυρίως τα παιδιά των πλουσίων αλλά και σχεδόν όλων όσοι μπορούν ν’ αντεπεξέλθουν, και πολλών που δεν μπορούν. Φροντιστήρια υπάρχουν πολλών ειδών, αλλά δυο είναι οι μεγάλες κατηγορίες που μας ενδιαφέρουν, τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών και τα φροντιστήρια για την εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση.

Αυτή η δεύτερη κατηγορία φροντιστηρίων συχνά θεωρείται ότι αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα. Δεν είναι αλήθεια αυτό, αλλά δεν είναι και εντελώς ψέμα: φροντιστήρια υπάρχουν σε πολλές άλλες χώρες, σε λίγες όμως έχουν τη διάδοση που γνωρίζει ο θεσμός στην Ελλάδα.  Επειδή εδώ λεξιλογούμε, να πω ότι παρόλο που υπάρχει στα αγγλικά ο όρος cram school, συχνά το ελληνικό φροντιστήριο αποδίδεται στα αγγλικά frontistirio και μάλιστα με τον τρόπο αυτό έχει περάσει και στην αγγλική Βικιπαίδεια όπου αξιώθηκε ιδιαίτερο λήμμα.

Λέει η αγγλική Βικιπαίδεια ότι όλοι οι μαθητές που οι οικογένειές τους μπορούν να αντεπεξέλθουν στα όχι ευκαταφρόνητα δίδακτρα παρακολουθούν φροντιστήριο, εξαιτίας της χαμηλής ποιότητας της δημόσιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Γενικά θεωρείται αδύνατο για όλους τους μαθητές εκτός από τους πιο προικισμένους να πετύχουν στις εισαγωγικές εξετάσεις χωρίς αυτή την επιπρόσθετη βοήθεια (Most Greek secondary education students whose families can afford the significant fees attend a frontistirio, because of the low quality of state-sponsored education in Greece. It is generally considered impossible for all but the most gifted students to pass university entrance exams without this extra help).