Χρόνια πολλά στον Ανδρέα!

Στο ιστολόγιο συνηθίζουμε να δημοσιεύουμε άρθρα, αφιερωμένα σε ονόματα, τη μέρα της γιορτής τους, και με τον καιρό έχουμε καλύψει τα περισσότερα διαδεδομένα αντρικά και γυναικεία ονόματα -τη Μαρία και την Άννα, τον Δημήτρη και τη Δήμητρα, τον Γιάννη, τον Γιώργο, τον Νίκο, τον Κώστα και την Ελένη, τον Στέλιο και τη Στέλλα, τον Χρίστο (ή Χρήστο) και την Κατερίνα. Από τα λιγότερο συχνά έχουμε αφιερώσει άρθρο στον Σπύρο , στον Θανάση και στον Σταύρο, στον Θωμά, στον Στέφανο, στον Χαράλαμπο, στην Παρασκευή και τον Παρασκευά., στον Αντώνη και την Αντωνία. και, το τελευταίο, φέτος τον Μάρτιο, στη Θεοδώρα και στον Θόδωρο.

Σήμερα έχουμε 30 Νοεμβρίου, γιορτάζει ο Ανδρέας και η Ανδριανή ή η Ανδριάνα, οπότε θα τους ευχηθούμε με ένα ακόμα άρθρο της σειράς των ονομάτων.

Το όνομα είναι αρχαίο ελληνικό και προέρχεται από το ουσ. ανήρ, ανδρός, άρα θα σήμαινε «ανδρείος». Ο αρχαίος τύπος ήταν Ανδρεύς, και με αυτό το όνομα βρίσκουμε και μυθολογικά πρόσωπα, όπως τον ιδρυτή του Ορχομενού ή τον βασιλιά της Άνδρου, αλλά και ιστορικά όπως τον τύραννο της Σικυώνας, πρόγονο του Κλεισθένη.

Ωστόσο, η μεγάλη διάδοση του ονόματος στους χριστιανικούς χρόνους οφείλεται στον απόστολο Ανδρέα, τον πρωτόκλητο (φαίνεται πως το ελληνικό αυτό όνομα ήταν διαδεδομένο στους ελληνίζοντες Εβραίους της Ιουδαίας, όπως άλλωστε και το Φίλιππος). Ο απόστολος Ανδρέας σταυρώθηκε το έτος 60 στην Πάτρα, η οποία σήμερα τον έχει και πολιούχο της.

Αρκετούς αιώνες μετά, αναπτύχθηκε στη Δύση η παράδοση ότι ο Ανδρέας ζήτησε να σταυρωθεί σε σταυρό διαφορετικού σχήματος από του Ιησού, αφού δεν ήταν άξιος να βρει τον ίδιο θάνατο, κι έτσι σταυρώθησε σε σταυρό σχήματος Χ (crux decussata). Αυτή η θεωρία επικράτησε κι έτσι ο χιαστός σταυρός ονομάζεται Σταυρός του Αγίου Ανδρέα -κοσμεί, ας πούμε, τη σημαία της Σκωτίας (βλ. εικόνα), όπου ο Άγιος Ανδρέας θεωρείται προστάτης άγιος και η σημερινή μέρα είναι εθνική εορτή.

Είναι επίσης προστάτης άγιος της Ρουμανίας, της Ρωσίας και των Μπαρμπέιντος, αλλά και πολιούχος σε διάφορες πόλεις της Ιταλίας και αλλού.

Ο Ανδρέας δεν είναι από τα πιο κοινά αντρικά ονόματα. Σε μια μελέτη συχνότητας βρίσκεται στη 19η θέση, ανάμεσα στον Ηλία και στον Απόστολο. Ωστόσο, στην Πάτρα έχει προφανώς μεγαλύτερη συχνότητα, αλλά δεν έχουν γίνει αναλύσεις της τοπικής συχνότητας των ονομάτων.

Advertisement

Το χρονοντούλαπο του Ερντογάν

Τις προάλλες, στην ομιλία του για την επέτειο της άλωσης της Κωνσταντινούπολης, γράφτηκε ότι ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είπε:

«όπως οι πρόγονοι μας έθαψαν το Βυζάντιο, ας ελπίσουμε ότι σήμερα, χτίζοντας το όραμα μας για το 2053, θα καταφέρουμε κι εμείς να βάλουμε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας τους σύγχρονους Βυζαντινούς που στήνουν δολοπλοκίες εναντίον μας».

Παρόμοιες διατυπώσεις βρίσκει κανείς και σε άλλους ιστότοπους. Τέτοιες απειλές έχει εκτοξεύσει πολλές τον τελευταίο καιρό η τουρκική ηγεσία, αλλά αρκετοί πρόσεξαν και τη συγκεκριμένη διατύπωση της απειλής και την έκφραση «το χρονοντούλαπο της ιστορίας», η οποία είναι πολύ ζωντανή στη γλώσσα μας και πολλοί την έχουν συνδέσει με τον Ανδρέα Παπανδρέου, αρκετοί μάλιστα θεωρούν ότι προκειται για επινόηση του Παπανδρέου.

Οπότε, εμείς εδώ, που ως γνωστόν λεξιλογούμε, θα αφιερώσουμε το σημερινό άρθρο ακριβώς σε αυτή την έκφραση και στην ιστορία της, χωρίς να παραλείψουμε και τα του Ερντογάν.

Καταρχάς, τι είπε ακριβώς ο Ερντογάν; Αναζήτησα (όπως και άλλοι) το τουρκικό πρωτότυπο, που μπορείτε κι εσείς να το βρείτε εδώ.

Η επίμαχη παράγραφος είναι:

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İstanbul’u fethederek Müslümanların 7 asırlık hayalini gerçeğe dönüştüren Fatih Sultan Mehmet’in aynı zamanda Bizans’ı ve entrikalarını da tarihe gömdüğünü vurgulayarak, “İnşallah bugün de 2023 hedeflerimizi hayata geçirerek 2053 vizyonumuzu adım adım inşa ederek, çağımızın Bizans’larını ve oralarda kurgulanan entrikaları, tarihin tozlu raflarına kaldırmaya hazır mıyız? Gazanız mübarek olsun” sözlerini sarf etti.

Μεζεδάκια με πρόστιμο

Τι πρόστιμο; Πρόστιμο 100 ευρώ βεβαίως, σε όποιον δεν τα διαβάζει. Και δεν αρκεί η απλή δήλωση «τα διάβασα», θα γίνονται και ερωτήσεις. Αστειεύομαι βέβαια, αλλά δεν μπορούσε ο τίτλος στο πολυσυλλεκτικό άρθρο τούτης της εβδομάδας να μην αναφέρεται στο πρόστιμο των 100 ευρώ που τόσο απασχόλησε τη δημόσια συζήτηση τις προηγούμενες μέρες.

Σήμερα βέβαια δεν συζητάμε επί της ουσίας αλλά εξετάζουμε, με ανάλαφρο ύφος, τα γλωσσικά κυρίως στραβά κι ανάποδα (ενίοτε και ενδιαφέροντα απλώς) της εβδομάδας που πέρασε. Πάντως, άκουσα ότι, αμέσως μόλις ανακοινώθηκε ότι οι ανεμβολίαστοι άνω των 60 ετών θα πληρώνουν πρόστιμο, χιλιάδες πολίτες έσπευσαν να κλείσουν ραντεβού για εμβόλιο.

Το θέμα προβλήθηκε, και σωστά, στα μέσα ενημέρωσης. Μονο που παρατηρήθηκε μια ιδιότυπη πλειοδοσία στον αριθμό των ραντεβού που κλείστηκαν μέσα σε 24 ώρες, ο οποίος, κατά θαυματουργό τρόπο έβαινε διαρκώς αυξανόμενος όπως βλέπετε από το κολάζ τίτλων στα αριστερά.

Φαντάστηκα την εξής στιχομυθία:
— Διπλασιάστηκαν τα ραντεβού εμβολιασμού από 60χρονους+
— Μόνο; Τριπλασιάστηκαν!
— Τετραπλασιάστηκαν να λέτε.
— Εμένα ν’ ακούτε. Πενταπλασιάστηκαν.
— Επταπλασιάστηκαν, ρε ψεύτες.
— Τι λέτε ρε μαδούροι; Δεκαπλασιάστηκαν!
— Υπερδεκαπλασιάστηκαν, τελεία και παύλα.

* Και προχωράμε στα μεζεδάκια της εβδομάδας. Ξέρετε ποιος είναι ο Τζορτζ Καμπόσος;

Ομολογώ ότι εγώ δεν τον ήξερα, όμως είναι Ελληνοαυστραλός πυγμάχος, με καταγωγή από τη Σπάρτη, ο οποίος τις προάλλες αναδειχτηκε παγκόσμιος πρωταθλητής «στην κατηγορία των ελαφρέων βαρών» όπως έγραψε μεγάλος ιστότοπος.

Μην το παίρνετε στα ελαφρέα, είναι μεγάλο κατόρθωμα.

* Συνεχίζω με μια ανταπόκριση απο Κέρκυρα.

Καλή χρονιά σε όλες και όλους, υγεία και αγάπη!

Εδώ και λίγες ώρες έχουμε μπει στο 2019, έχουμε αλλάξει χρόνο. Αν ξενυχτήσατε χτες, ας πούμε σε παρέα με φίλους και μουσική ή πάνω από την πράσινη τσόχα, μάλλον το σημερινό άρθρο θα το διαβάσετε προς το μεσημέρι, ίσως και αργότερα, αλλά δεν θα περιμένετε βέβαια να σας πω «καλησπέρα»! Το άρθρο βέβαια θα έχει δημοσιευτεί απ’ το πρωί, την ίδια όπως κάθε μέρα ώρα, αλλά μη νομίσετε ότι ξαγρύπνησα για να το ανεβάσω -φροντίζει η τεχνολογία ώστε να φαινόμαστε συνεπείς.

Ο αριθμός 2019 είναι «ημιπρώτος» αφού είναι γινόμενο δύο πρώτων αριθμών, του 3 και του 673. Τον όρο αυτόν μου τον μάθατε στο αντίστοιχο άρθρο της περυσινής χρονιάς διότι και το 2018 ημιπρώτος ήταν (2 επί 1009). To 2017 ήταν πρώτος αριθμός και ο επόμενος πρώτος θα είναι το 2027.

Φέτος είναι η δέκατη πρωτοχρονιά του ιστολογίου και επειδή είμαι άνθρωπος συντηρητικός θα τηρήσω και φέτος μια μια παράδοση που πάντως πέρυσι την είχα εν μέρει αθετήσει. Έτσι, όπως και προηγούμενες πρωτοχρονιές (παράδειγμα πρόπερσι ή αντιπρόπερσι)το θέμα του σημερινού πρωτοχρονιάτικου άρθρου είναι πέντε πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από περασμένες χρονιές, από την αντίστοιχη χρονιά προηγούμενων δεκαετιών, δηλαδή από χρονιές που πιάνουν τον ίδιο λήγοντα, σε 9 -και συγκεκριμένα από το 1959, το 1969, το 1979, το 1989 και το 1999 (αποφάσισα να μείνω στον προηγούμενο αιώνα).

Κλασικό μοτίβο στις πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες είναι να εμφανίζεται ο παλιός χρόνος να παραδίδει την σκυτάλη στον καινούργιο. Αυτό το μοτίβο αξιοποιεί η πρώτη μας γελοιογραφία, του 1959 από το Βήμα, με το πενάκι του Φωκίωνα Δημητριάδη.

Ο παλιός χρόνος δεν παρουσιάζεται γέρος αλλά απλώς κάθιδρος, καθώς πάλεψε να διατηρήσει την ειρήνη στον κόσμο, ανάμεσα σε πυραύλους. Είμαστε στον ψυχρό πόλεμο, βλέπετε -αλλά και στις αρχές της κατάκτησης του διαστήματος, με τους Σπούτνικ. Σε μια γωνίτσα της πρώτης σελίδας ενα ειδησάριο μάς πληροφορεί ότι «καταρρέει πλήρως το καθεστώς του Μπατίστα εις την Κούβαν».

Μνημόνια, μια επανάληψη

Η σημερινή μέρα θεωρείται ορόσημο. Από σήμερα η Ελλάδα βγαίνει από τα προγράμματα οικονομικής βοήθειας και καλείται, σύμφωνα με τη διατύπωση του Μάριο Σεντένο, προέδρου του Γιούρογκρουπ, «να σταθεί ξανά στα πόδια της για πρώτη φορά από τις αρχές του 2010».

Κατά την κοινή ορολογία, βγήκαμε από τα μνημόνια.

Πράγματι, το τελευταίο πρόγραμμα, που ολοκληρώθηκε χτες, είχε τριετή διάρκεια, από τον Αύγουστο του 2015, αλλά αν υπολογίσουμε και εκείνα που προηγήθηκαν βρίσκουμε πως έχει περάσει μια οκταετία από τον Μάιο του 2010, τότε που μπήκαμε στο μνημόνιο -τότε, αφελώς, χρησιμοποιούσαμε ενικό αριθμό.

Από το 2010 ως το 2018 πολλά έχουν αλλάξει. Ο μεγαλύτερος δανειστής της χώρας, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, παρέθεσε χτες στοιχεία που δείχνουν τη βελτίωση των οικονομικών μεγεθών της χώρας από το 2010 ως σήμερα. Παραθέτω ένα απόσπασμα: Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό η Ελλάδα κατάφερε να μειώσει σημαντικά τις μακρο-οικονομικές και δημοσιονομικές ανισορροπίες της, φέρνοντας σε πέρας «μια άνευ προηγουμένου δημοσιονομική προσαρμογή» που είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης κατά περίπου 16% του ΑΕΠ (από έλλειμμα 15,1% το 2009, σε πλεόνασμα 0,8% το 2017).

Όπως τονίζεται μεταξύ άλλων η ελληνική οικονομία πλέον έχει επιστρέψει στην ανάπτυξη καθώς άρχισαν να φαίνονται τα αποτελέσματα της ανάκαμψης (από ύφεση -5,5% το 2010 σε ανάπτυξη 1,4% το 2017, η οποία προβλέπεται να φτάσει το 1,9% το 2018 και το 2,3% το 2019).

Επίσης, υπογραμμίζεται η σταδιακή μείωση της ανεργίας και βελτίωση των συνθηκών της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα, παρ’ όλο που εξακολουθεί να έχει τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας μεταξύ όλων των χωρών της ΕΕ.

Όπως επισημαίνει, το 2010 η ανεργία ήταν 12,7% στην Ελλάδα και αφού έφθασε στο ανώτατο σημείο του 27,5% τον Ιούλιο του 2013, μειώθηκε στο 19,5% τον Μάιο του 2018.

Για να παραφράσουμε τον Γεώργιο Παπανδρέου, θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι αριθμοί ανακάμπτουν αλλά οι άνθρωποι εξακολουθούν να δοκιμάζονται, καθώς αυτή η «άνευ προηγουμένου δημοσιονομική προσαρμογή» άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στη ζωή εκατομμυρίων συμπολιτών μας, που οι περισσότεροι, αν και όχι όλοι, είδαν τη διαβίωσή τους να επιδεινώνεται απότομα και τις βεβαιότητες πάνω στις οποίες είχαν καταστρώσει το πρόγραμμα της ζωής τους να γκρεμίζονται. Όχι όλοι, αφού κάποιοι κέρδισαν από τα μνημόνια και από την κρίση, ιδίως όσοι είναι εργοδότες και επωφελήθηκαν από τη χωρίς προηγούμενο άνοδο της ανεργίας και την απόλυτη κυριαρχία της επισφαλούς και της απλήρωτης εργασίας.

Αλλά εμείς εδώ λεξιλογούμε. Και όπως τα μνημόνια επηρέασαν όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας, δεν θα μπορούσαν να μην αφήσουν το ίχνος τους στη γλώσσα. Και το περίεργο είναι ότι ενώ το ιστολόγιο έχει βασικό του μέλημα τον εντοπισμό και σχολιασμό των λέξεων της επικαιρότητας, δεν έχει αφιερώσει ένα ολόκληρο άρθρο στη λέξη που σημάδεψε τα οχτώ από τα εννιά χρόνια της ύπαρξής του, τη λέξη «μνημόνιο».

Το 1987 του Γιάννη Ιωάννου (β’ μέρος)

Το ιστολόγιο αγαπά το χιούμορ και τις γελοιογραφίες και έχει αφιερώσει πολλά άρθρα στον αγαπημένο Μποστ. Ωστοσο, αισθάνεται ότι έχει αδικήσει άλλους γελοιογράφους κι έτσι αποφάσισα να παρουσιάζω επίσης μερικά άρθρα αφιερωμένα είτε σε μεμονωμένες γελοιογραφίες είτε σε γελοιογράφους, ανάλογα με το υλικό που θα βρίσκω.

Το πρώτο άρθρο αυτής της σειράς «μονογραφιών» ήταν αφιερωμένο σε μια ομάδα σκίτσων του Αρχέλαου στον Ρίζο της Δευτέρας το 1946-7: Οι αλγεβρικές πράξεις του Αρχέλαου Αντώναρου.

Ακολούθησε ο θαυμάσιος Γιάννης Ιωάννου, ένας από τους κορυφαίους γελοιογράφους μας που φάνηκε αμέσως μετά τη μεταπολίτευση και κυριάρχησε για πολλά χρόνια -άλλωστε ακόμα είναι στις επάλξεις. Διάλεξα να παρουσιάσω γελοιογραφίες του έτους 1987, δημοσιευμένες σε μιαν εφημερίδα που δεν υπάρχει πια, την Πρώτη, απογευματινή εφημερίδα που πρόσκειταν στην Αριστερά και ενστερνιζόταν το αίτημα για ενότητα, το οποίο κατέληξε στην ίδρυση του Συνασπισμού. Ο Ιωάννου είχε καθημερινή γελοιογραφία στην Πρώτη, ενώ κατά καιρούς έδινε και βδομαδιάτικο ολοσέλιδο κόμικ. Διάλεξα το 1987 επειδή κλείνουν τριάντα χρόνια από τότε. Όμως, επειδή τα σκίτσα που ήθελα να βάλω ήταν πάρα πολλά, πριν από μερικούς μήνες παρουσίασα σκίτσα από το πρώτο εξάμηνο του 1987, και υποσχέθηκα πριν κλείσει η χρονιά να ακολουθήσει το β’ μέρος με σκίτσα από το β’ εξάμηνο του 1987. Μόλις που προλαβαίνω λοιπόν να μη φανώ ασυνεπής.

Θυμίζω ότι σε παλιότερο άρθρο είχα παρουσιάσει σκίτσα του Ιωάννου για τις εκλογές του 1981, ενώ στον παλιό μου ιστότοπο είχα βάλει 15 σκίτσα του από επετείους της 17ης του Νοέμβρη (απορώ πώς αυτό το άρθρο δεν έχει εμφανιστεί στο ιστολόγιο -να το θυμηθώ όταν πλησιάζουμε στην επέτειο).

Παρουσιάζω 14 σκίτσα του Γιάννη Ιωάννου από το δεύτερο εξάμηνο του 1987. Να σημειώσω ότι τα σκίτσα τα βάζω δύο-δύο και στον σχολιασμό αναφερομαι σε αριστερά και δεξιά, αλλά σε πολλές οθόνες μπορεί να βγουν ένα πάνω και ένα κάτω. Λυπάμαι.

Ξεκινάμε λοιπόν από τον Ιούλιο του 1987.

Στην πρώτη γελοιογραφία (Πρώτη, 4.7.1987) είναι προφητική, αφού πρόκειται ίσως για την πρώτη γελοιογραφία που αφορά τους Ολυμπιακούς αγώνες -βεβαιως όχι του 2004 αλλά του 1996 που τότε αχνοφαίνονταν στον ορίζοντα και που τους διεκδικήσαμε χωρίς επιτυχία λίγα χρόνια αργότερα.

Για μπάνιο πάω

Φέτος έτυχε να πάρω νωρίς την καλοκαιρινή μου άδεια, αλλά τον Αύγουστο που όλοι θα διακοπεύετε εγώ θα δουλεύω σκληρά. Οπότε, τη φράση του τίτλου θα μπορούσα να την πω κι εγώ, αν και την έχουν πει κι άλλοι πριν από μένα. Γενικά, ολόκληρο το σημερινό άρθρο θα έχει κάτι από ντεζαβούδι για τους ταχτικούς αναγνώστες του ιστολογίου, αφού αποτελεί, εν μέρει όμως μόνο, επανάληψη παλιότερου άρθρου -σας έχω προειδοποιήσει, άλλωστε, ότι ως τον Σεπτέμβρη το ιστολόγιο θα κινείται με πιο χαλαρούς ρυθμούς.

Το καλοκαίρι κάνουμε μπάνιο στη θάλασσα, αλλά η λέξη δεν αναφέρεται μόνο στο θαλασσινό λουτρό ούτε μόνο στο κολύμπι. Μπάνιο λέγεται και το πλύσιμο ολόκληρου του σώματος, κανονικά όταν γίνεται στη μπανιέρα, αλλά και στο ντους, ενώ συνεκδοχικά μπάνιο λέγεται και ο ειδικός χώρος του σπιτιού ή του ξενοδοχείου που είναι εφοδιασμένος με μπανιέρα ή/και ντουζιέρα και όλα τα απαραίτητα.

Ετυμολογικά, η λέξη «μπάνιο» είναι δάνειο από τα ιταλικά, και όπως θα δούμε είναι αντιδάνειο. Παράλληλα, έχουμε κρατήσει την παλιότερη λέξη, λουτρό, για όλες σχεδόν τις χρήσεις -έτσι, και το δωμάτιο του μπάνιου λέγεται και λουτρό, αλλά και για θαλάσσια λουτρά μιλάμε. Μάλιστα, λέμε μόνο «λουόμενοι» όταν θέλουμε να αναφερθούμε σε όσους βρίσκονται στην πλαζ και κάνουν μπάνιο, δεν έχουμε άλλη λέξη, από τη ρίζα του μπάνιου.

Το 1987 του Γιάννη Ιωάννου (α’ μέρος)

Το ιστολόγιο αγαπά το χιούμορ και τις γελοιογραφίες και έχει αφιερώσει πολλά άρθρα στον αγαπημένο Μποστ. Ωστοσο, αισθάνεται ότι έχει αδικήσει άλλους γελοιογράφους κι έτσι πριν από 20 μέρες περίπου σκέφτηκα να αρχίσω να παρουσιάζω μερικά άρθρα αφιερωμένα είτε σε μεμονωμένες γελοιογραφίες είτε σε γελοιογράφους, ανάλογα με το υλικό που θα βρίσκω.

Το πρώτο άρθρο αυτής της σειράς «μονογραφιών» ήταν αφιερωμένο σε μια ομάδα σκίτσων του Αρχέλαου στον Ρίζο της Δευτέρας το 1946-7: Οι αλγεβρικές πράξεις του Αρχέλαου Αντώναρου.

Συνεχίζω σήμερα με μια μονογραφία για τον θαυμάσιο Γιάννη Ιωάννου, έναν από τους κορυφαίους γελοιογράφους μας που φάνηκε αμέσως μετά τη μεταπολίτευση και κυριάρχησε για πολλά χρόνια -άλλωστε ακόμα είναι στις επάλξεις. Διάλεξα να παρουσιάσω γελοιογραφίες του έτους 1987, δημοσιευμένες σε μιαν εφημερίδα που δεν υπάρχει πια, την Πρώτη, απογευματινή εφημερίδα που πρόσκειταν στην Αριστερά και ενστερνιζόταν το αίτημα για ενότητα, το οποίο κατέληξε στην ίδρυση του Συνασπισμού. Ο Ιωάννου είχε καθημερινή γελοιογραφία στην Πρώτη, ενώ κατά καιρούς έδινε και βδομαδιάτικο ολοσέλιδο κόμικ. Διάλεξα το 1987 επειδή κλείνουν τριάντα χρόνια από τότε. Όμως, τελικά διαπίστωσα πως τα σκίτσα που ήθελα να βάλω ήταν πάρα πολλά, οπότε προς το παρόν στο άρθρο αυτό θα δούμε σκίτσα μόνο από το πρώτο εξάμηνο του 1987, και θα ακολουθήσει (μέσα στη χρονιά) το β’ μέρος με σκίτσα από το β’ εξάμηνο του 1987.

Θυμίζω ότι σε παλιότερο άρθρο είχα παρουσιάσει σκίτσα του Ιωάννου για τις εκλογές του 1981, ενώ στον παλιό μου ιστότοπο είχα βάλει 15 σκίτσα του από επετείους της 17ης του Νοέμβρη (απορώ πώς αυτό το άρθρο δεν έχει εμφανιστεί στο ιστολόγιο -να το θυμηθώ όταν πλησιάζουμε στην επέτειο).

Θα παρουσιάσω 18 σκίτσα του Γιάννη Ιωάννου από το πρώτο εξάμηνο του 1987. Να σημειώσω ότι τα σκίτσα τα βάζω δύο-δύο και στον σχολιασμό αναφερομαι σε αριστερά και δεξιά, αλλά σε πολλές οθόνες μπορεί να βγουν ένα πάνω και ένα κάτω. Λυπάμαι.

Ξεκινάμε λοιπόν… από την Πρωτοχρονιά.

Πολιτικοδημοσιογραφικό κλισεδολόγιο (συνεργασία του Αλέξη)

Το σημερινό άρθρο είναι συνεργασία: το έχει γράψει ο φίλος μας ο Αλέξης, στον οποίο το ιστολόγιο χρωστάει επίσης άλλα δυο πολύ καλά άρθρα, τη συλλογή ιστορικών λέξεων και φράσεων της μεταπολίτευσης, πριν από τρία χρόνια, και την ανασύσταση των Ομηρικών επών  το 2011.

Στο σημερινό άρθρο ο Αλέξης συγκέντρωσε 85 λέξεις και φράσεις που έχουν γίνει κλισέ τα τελευταία χρόνια στον πολιτικό-δημοσιογραφικό λόγο. Ο τίτλος του άρθρου είναι δικός μου: ο Αλέξης το είχε τιτλοφορήσει «Σύντομος πολιτικός λεξιλογικός οδηγός (για επίδοξους πολιτικούς και μη)». Ωστόσο, όλο το άρθρο είναι δική του δουλειά, εγώ δεν έχω αλλάξει ούτε ένα γιώτα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι συμφωνώ πάντοτε με τα γραφόμενα. Οπότε, ο έπαινος ανήκει στον Αλέξη.

Το θέμα ασφαλώς έχει πολύ ενδιαφέρον και ενδιαφέρει και πολύ το ιστολόγιό μας. Εννοείται ότι η κατάρτιση του καταλόγου ενέχει υποκειμενισμό: ο καθένας μας μπορεί να έκανε κάποιες διαφορετικές επιλογές αν κατάρτιζε έναν ανάλογο κατάλογο. Τα σχόλια ασφαλώς θα προσθέσουν πολλά.

Οι φράσεις είναι καταταγμένες σε απόλυτη αλφαβητική σειρά, ένας τρόπος με αφοπλιστική απλότητα, που όμως δεν βολεύει πάντοτε στην αναζήτηση -η κατάταξη με λέξεις-κλειδιά είναι σαφώς προτιμότερη από αυτή την άποψη. Βέβαια, ο κατάλογος έτσι κι αλλιώς δεν είναι πολύ μεγάλος, και υπάρχει πάντα και το Ctrl-F.

Δεν λέω περισσότερα διότι το άρθρο του Αλέξη είναι εκτενές. Ιδού λοιπόν ο……

ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ

(για επίδοξους πολιτικούς και μη)

Ο ασφαλέστερος εχθρός, η αχαριστία και ο Ελ. Βενιζέλος

Τα σχόλια που κάνετε στο ιστολόγιο είναι πάντοτε πολύτιμα και πολλαπλασιάζουν την αξία του αρχικού άρθρου, μερικές όμως φορές τυχαίνει κάποιο σχόλιο να δίνει απάντηση σε ένα ερώτημα που έμενε αναπάντητο στο κυρίως άρθρο -στις περιπτώσεις αυτές, το άρθρο πρέπει κανονικά να ξαναγραφτεί, διότι, κακά τα ψέματα, οι περισσότεροι μελλοντικοί αναγνώστες θα διαβάσουν μονάχα το αρχικό άρθρο, λίγοι θα ρίξουν μια ματιά στα σχόλια, κι ακόμα λιγότεροι θα έχουν την υπομονή να φτάσουν ίσαμε το σχόλιο αριθ. 268 (λέμε τώρα) που δίνει την απάντηση που λέγαμε.

Ο φίλος μας ο Δύτης μού θύμισε τις προάλλες μια τέτοια περίπτωση, οπότε σήμερα σπεύδω να αναδημοσιεύσω το παλιό μας άρθρο, που είχε αρχικά δημοσιευτεί πριν από σχεδόν τριάμισι χρόνια, τον Οκτώβρη του 2013, ξανακοιταγμένο και κυρίως συμπληρωμένο με την απάντηση στο ερώτημα: Ποιος αρχαίος είπε το ρητό «Ουδείς ασφαλέστερος εχθρός του ευεργετηθέντος αχαρίστου»;

Βλέπετε, το Διαδίκτυο είναι γεμάτο ρητά, αποφθέγματα και φράσεις μεγάλων ανδρών, όμως πολλά από αυτά δεν έχουν στην πραγματικότητα ποτέ ειπωθεί ή γραφτεί από τον άνθρωπο στον οποίο αποδίδονται. Κάποιες απ’ αυτές τις εσφαλμένες αποδόσεις μάλιστα είναι απόλυτα εδραιωμένες: αμέτρητες φορές έχουμε ακούσει για «τη φράση του Βολταίρου Διαφωνώ με όσα λες αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες, αλλά όπως φαίνεται ο Βολταίρος ποτέ δεν είπε ή δεν έγραψε κάτι τέτοιο (το θέμα αξίζει ειδικό άρθρο, ίσως, οπότε δεν προχωρώ σε λεπτομέρειες).

Μια ιδιαίτερη περίπτωση ρητών αμφίβολης πατρότητας είναι τα αρχαία ελληνικά ρητά που συναντάει κανείς σε ξένα βιβλία και που αποτελούν μεγάλο βραχνά, έναν από τους μεγαλύτερους, για τον ευσυνείδητο μεταφραστή του βιβλίου στα ελληνικά, και αυτό διότι ο ευσυνείδητος μεταφραστής θέλει βέβαια να βρει το πρωτότυπο ρητό στα αρχαία ελληνικά και όχι να το μεταφράσει από τα αγγλικά, όμως πολύ συχνά, ιδίως στα δευτερότερα βιβλία (μανατζέρικα, αυτοβοήθειας και άλλα τέτοια αεριτζήδικα) το ρητό ή έχει περάσει από σαράντα κύματα κι έχει γίνει αγνώριστο ή είναι και εντελώς κατασκευασμένο -και άντε να ψάχνεις όλον τον Πλάτωνα, διότι βέβαια δεν δίνουν παραπομπή οι αεριτζήδες συγγραφείς, για να βρεις, ας πούμε, σε ποιο έργο του έγραψε ο Πλάτωνας A house that has a library in it has a soul, και πώς είναι στα αρχαία ελληνικά (μην ψάχνετε, δεν το έγραψε). Κάθε παλιός μεταφραστής έχει να διηγηθεί πεντέξι σχετικές ιστορίες φρίκης, αλλά δεν θα σταθούμε εδώ (στα σχόλια, μπορείτε να προσθέσετε τη δική σας, πάντως).

Στο ιστολόγιο έχουμε επανειλημμένα ασχοληθεί με τέτοια αποφεύγματα (ο όρος είναι επινόηση του Νίκου Λίγγρη για το αγγλικό misattribution), μερικά από τα οποία είναι πολύ διάσημα (όπως η δήθεν δήλωση Κίσινγκερ για τους δυσκολοκυβέρνητους Έλληνες ή το δήθεν ρητό του Ισοκράτη για τη δημοκρατία μας που αυτοκαταστρέφεται). Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποφεύγματος είναι η δήθεν ρήση του Πολύβιου «Εν καιροίς χαλεποίς μέμνησο της γλώσσης» που, παρά τα όσα ισχυρίζεται ο κ. Μπελλές που αρέσκεται να την προσθέτει μαϊντανηδόν στα άρθρα που γράφει, δεν γράφτηκε ποτέ ούτε απο τον Πολύβιο ούτε από κανέναν άλλον. Το καλό είναι πως όταν έχεις αρχαίο ρητό στο πρωτότυπο, είναι πολύ εύκολο να επαληθεύσεις αν όντως εμφανίζεται στην αρχαία ελληνική γραμματεία, χάρη σε μια αναζήτηση στο γνωστό TLG.

Ένα άλλο αρχαίο απόφευγμα θα δούμε σήμερα -και μάλιστα με παραλλαγές.

Οι εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981 μέσα από το πενάκι του Γιάννη Ιωάννου

Συμπληρώνονται σήμερα 35 χρόνια από τις 18 Οκτωβρίου 1981, τη μέρα που έγιναν οι εκλογές «της Αλλαγής», μια οπωσδήποτε πολύ σημαντική μέρα για τη μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας.

Στις επετείους συνηθίζεται να γίνεται απολογισμός, αλλά τον απολογισμό των πεπραγμένων του ΠΑΣΟΚ το ιστολόγιο τον έχει ήδη κάνει, πρόπερσι, τότε που έκλειναν τα 40 χρόνια από την ίδρυση του κόμματος.

Τότε είχα γράψει:

Ενώ μέσα στο ίδιο το αποδυναμωμένο ΠΑΣΟΚ ακούγονται έντονες οι φωνές αμφισβήτησης της σημερινής ηγεσίας του, από το υπόλοιπο πολιτικό φάσμα διατυπώνεται δριμύτατη κριτική για τα πεπραγμένα αυτού του κόμματος. Και από τη μεν δεξιά επιχειρείται, με την καταδίκη του ΠΑΣΟΚ, να απαξιωθούν τα κεκτημένα εκείνα που κερδήθηκαν στα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ: άνοδος του βιοτικού επιπέδου των λαϊκών στρωμάτων, συντριβή του αυταρχικού κράτους της δεξιάς και του ‘φόβου του χωροφύλακα’, αναγνώριση της εθνικής αντίστασης και επιστροφή (όχι όλων) των πολιτικών προσφύγων, εκδημοκρατισμός και επέκταση του συνδικαλιστικού κινήματος, νόμος-πλαίσιο στα πανεπιστήμια, πολιτικός γάμος, μονοτονικό κτλ.

Η αριστερά είχε αμφίθυμη σχέση απέναντι στο ΠΑΣΟΚ, το οποίο οικειοποιήθηκε τα συνθήματά της, ικανοποίησε κάποια αιτήματά της και προσεταιρίστηκε τους ψηφοφόρους της. Στις 18 Οκτωβρίου 1981 βγήκαν στο δρόμο να πανηγυρίσουν όχι μόνο νέοι με πράσινες σημαίες αλλά και με πολίτες με κόκκινες. Όντας το μόνο αριστερό κοινοβουλευτικό κόμμα κατά την πρώτη τετραετία διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ συμπορεύθηκε σε πολλά με το ΠΑΣΟΚ ακολουθώντας μια στάση κριτικής στήριξης, και στήριξε καθοριστικά την υποψηφιότητα Σαρτζετάκη για την Προεδρία της Δημοκρατίας το 1985 (…) Αλλά και η ανανεωτική αριστερά κράτησε φιλική στάση, ενώ μετά την ίδρυση του ενιαίου ΣΥΝ πολλά στελέχη της συμμετείχαν στον κρατικό μηχανισμό και στήριξαν π.χ. τις κυβερνήσεις Σημίτη.

Ωστόσο, η κριτική της αριστεράς απέναντι στα εκφυλιστικά φαινόμενα του ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να είναι ίδιας τάξης με την κριτική της δεξιάς -αλλιώς, επαληθεύεται το παλιό κλισέ για το μωρό και τα βρομόνερα του μπάνιου του. Και αυτό το λέω εγώ που πρέπει να ανήκω στη μειοψηφία, αφού δεν έχω ποτέ μου ψηφίσει ΠΑΣΟΚ σε καμιά απολύτως εκλογική διαδικασία.

Οπότε, σήμερα θα μπορούσαμε να εστιαστούμε ακριβώς σε κείνη τη μέρα, στις 18.10.1981, τη μέρα που έγιναν οι εκλογές -καθώς και στις αμέσως επόμενες μέρες.

«Στις 18 σοσιαλισμός» έλεγε ένα σύνθημα που ίσως θυμούνται κάποιοι, αλλά το σύνθημα αυτό δεν ακούστηκε στις εκλογές του 1981 αλλά σε μια παλιότερη εκλογική αναμέτρηση, στις πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974. Το νεοπαγές τότε ΠΑΣΟΚ πλειοδοτούσε σε αριστερή φρασεολογία και η νεολαία του, ανάμεσα στα άλλα, είχε ρίξει και το σύνθημα αυτό.

Αντίθετα, τον Οκτώβριο του 1981, που η εκλογική νίκη ήταν σχεδόν σίγουρη, το σύνθημα που κυριαρχούσε ήταν η «Αλλαγή», αν και ακούγονταν επίσης τα περί σοσιαλισμού, ή μάλλον περί σοσιαλιστικής κυβέρνησης («Να διαλυθεί τώρα η Βουλή, θέλουμε κυβέρνηση σοσιαλιστική» ήταν ένα σύνθημα του ΠΑΣΟΚ στις διαδηλώσεις του 1980, παραλλαγή στο «…θέλουμε κυβέρνηση δημοκρατική» που φωναζόταν από τα μπλοκ του ΚΚΕ).

Την αλλαγή του 1981 διάλεξα να τη δούμε μέσα από τα σκίτσα του Γιάννη Ιωάννου, που ήταν ασφαλώς ο κυρίαρχος πολιτικός γελοιογράφος της ευρύτερης δεκαετίας του 80 (από το 1977 ως το 1990 δηλαδή). Όπως θα δείτε και από τα σκίτσα αυτού του αφιερώματος, ο Ιωάννου σατίριζε όλες τις πλευρές -απέχει δηλαδή πολύ από στρατευμένους σκιτσογράφους τύπου Χαντζόπουλου, που στρέφονται μονομανιακά κατά της αριστεράς, είτε αυτή είναι κυβέρνηση είτε αντιπολίτευση.

Καλή χρονιά -στο χέρι μας είναι!

Φέτος είναι η έκτη πρωτοχρονιά του ιστολογίου και επειδή είμαι άνθρωπος συντηρητικός αποφάσισα να τηρήσω την παράδοση, αν και όχι σε όλα. Έτσι, όπως κάναμε και προηγούμενες πρωτοχρονιές (παράδειγμα πέρυσι ή πρόπερσι), το θέμα του σημερινού πρωτοχρονιάτικου άρθρου είναι πέντε πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από περασμένες χρονιές, και συγκεκριμένα από την αντίστοιχη χρονιά προηγούμενων δεκαετιών. Όμως, μια αλλαγή είναι ότι φέτος ξεκινάμε από το (όχι και πολύ) κοντινό παρελθόν και προχωράμε προς τα πίσω.

Δεν διάλεξα καμιά γελοιογραφία από την Πρωτοχρονιά του 2005, η οποία, αν θυμάστε, ήταν πένθιμη, περισσότερο από τη φετινή: είχαμε τότε το φονικό τσουνάμι της Ταϊλάνδης.

Οπότε, πάμε δέκα χρόνια πιο πίσω. Πρωτοχρονιά 1995, κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου. Διάλεξα τη γελοιογραφία που ακολουθεί, επειδή το θέμα της είναι, ας πούμε, γλωσσικό: η γαλλική προεδρία της ΕΕ είχε ανακοινώσει κάποια σχέδια (που τελικά δεν υλοποιήθηκαν) για περιορισμό των επίσημων γλωσσών της Ένωσης, πράγμα που προκάλεσε κατακραυγή σε όλες τις χώρες που οι γλώσσες τους θα έχαναν αυτό το καθεστώς -και περισσότερο στην Ελλάδα. Η γελοιογραφία του Ανδρέα Πετρουλάκη στην Αυγή παρουσιάζει την ελληνική πολιτική ηγεσία κυβέρνηση να αντιδρά «εξελληνίζοντας» τη χρονολογία:

Αριστερά (όπως κοιτάμε) από τον Ανδρέα είναι ο Βενιζέλος, τότε υπουργός Τύπου, αλλά δεξιά ποιος είναι; Υπουργός Παιδείας ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου -αλλά δεν νομίζω να είναι αυτός. Εσείς τι λέτε; Στο μπαλκόνι ο Ανδρέας Παπανδρέου, ανάμεσα στους ηγέτες των δύο κομμάτων της δεξιότερης αντιπολίτευσης, Μιλτ. Έβερτ και Αντώνη Σαμαρά, τότε ηγέτη της Πολιτικής Άνοιξης (Θα ήταν η τελευταία μάχιμη πρωτοχρονιά του Ανδρέα. Την πρωτοχρονιά του 1996 την πέρασε στο Ωνάσειο και τον Γενάρη του 1996 παραιτήθηκε από πρωθυπουργός).

Στα σαράντα του ΠΑΣΟΚ

Κλείνουν σήμερα 40 χρόνια από τις 3 του Σεπτέμβρη του 1974, ημερομηνία που διάλεξε για το συμβολισμό της ο Ανδρέας Παπανδρέου για να ανακοινώσει την ίδρυση του κινήματος που έμελλε να ονομαστεί ΠΑΣΟΚ και να σημαδέψει την πολιτική και όχι μόνο ζωή του τόπου για τα περισσότερα από τα σαράντα χρόνια που ακολούθησαν.

Αν ήταν άνθρωπος, το ΠΑΣΟΚ θα βρισκόταν σήμερα στο απόγειο της δύναμής του, συνδυάζοντας πείρα με ορμή -αλλά είναι συλλογικότητα και βρίσκεται ημιθανής, σε σημείο που η επέτειος των σαράντα (χρόνων) να παραπέμπει εξίσου στα σαράντα των πεθαμένων. Καλώς ή κακώς, η κρίση έσκασε στα χέρια του ΠΑΣΟΚ και το κόμμα αυτό διακυβέρνησε τη χώρα πάνω από τα μισό των τεσσάρων προηγούμενων δεκαετιών κι έτσι θεωρείται βασικός υπεύθυνος για όλα τα δεινά που περνάμε τώρα.

Ενώ μέσα στο ίδιο το αποδυναμωμένο ΠΑΣΟΚ ακούγονται έντονες οι φωνές αμφισβήτησης της σημερινής ηγεσίας του, από το υπόλοιπο πολιτικό φάσμα διατυπώνεται δριμύτατη κριτική για τα πεπραγμένα αυτού του κόμματος. Και από τη μεν δεξιά επιχειρείται, με την καταδίκη του ΠΑΣΟΚ, να απαξιωθούν τα κεκτημένα εκείνα που κερδήθηκαν στα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ: άνοδος του βιοτικού επιπέδου των λαϊκών στρωμάτων, συντριβή του αυταρχικού κράτους της δεξιάς και του ‘φόβου του χωροφύλακα’, αναγνώριση της εθνικής αντίστασης και επιστροφή (όχι όλων) των πολιτικών προσφύγων, εκδημοκρατισμός και επέκταση του συνδικαλιστικού κινήματος, νόμος-πλαίσιο στα πανεπιστήμια, πολιτικός γάμος, μονοτονικό κτλ.

Η αριστερά είχε αμφίθυμη σχέση απέναντι στο ΠΑΣΟΚ, το οποίο οικειποιήθηκε τα συνθήματά της, ικανοποίησε κάποια αιτήματά της και προσεταιρίστηκε τους ψηφοφόρους της. Στις 18 Οκτωβρίου 1981 βγήκαν στο δρόμο να πανηγυρίσουν όχι μόνο νέοι με πράσινες σημαίες αλλά και με πολίτες με κόκκινες. Όντας το μόνο αριστερό κοινοβουλευτικό κόμμα κατά την πρώτη τετραετία διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ συμπορεύθηκε σε πολλά με το ΠΑΣΟΚ ακολουθώντας μια στάση κριτικής στήριξης, και στήριξε καθοριστικά την υποψηφιότητα Σαρτζετάκη για την Προεδρία της Δημοκρατίας το 1985 (το ΚΚΕ, ως τμήμα του ΣΥΝ, ψήφισε ξανά για ΠτΔ το 1989-1990, οπότε προκαλεί ερωτήματα η πρόσφατη δήλωση του Δ. Κουτσούμπα ότι το ΚΚΕ «από θέση αρχών» δεν ψηφίζει ΠτΔ -έχει αλλάξει αρχές το ΚΚΕ ή έχει ασθενή μνήμη ο Δ. Κουτσούμπας; ) Αλλά και η ανανεωτική αριστερά κράτησε φιλική στάση, ενώ μετά την ίδρυση του ενιαίου ΣΥΝ πολλά στελέχη της συμμετείχαν στον κρατικό μηχανισμό και στήριξαν π.χ. τις κυβερνήσεις Σημίτη.

Ωστόσο, η κριτική της αριστεράς απέναντι στα εκφυλιστικά φαινόμενα του ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να είναι ίδιας τάξης με την κριτική της δεξιάς -αλλιώς, επαληθεύεται το παλιό κλισέ για το μωρό και τα βρομόνερα του μπάνιου του. Και αυτό το λέω εγώ που πρέπει να ανήκω στη μειοψηφία, αφού δεν έχω ποτέ μου ψηφίσει ΠΑΣΟΚ σε καμιά απολύτως εκλογική διαδικασία.

1974-2014, Σαράντα χρόνια, σαράντα ιστορικές λέξεις και φράσεις (συνεργασία του Αλέξη)

Συνεχίζουμε από χτες σε επετειακό στιλ και πάλι και παρουσιάζω με χαρά και λίγες τύψεις μια εξαιρετική συνεργασία, του φίλου Αλέξη, στον οποίο το ιστολόγιο χρωστάει και μια άλλη πολύ καλή δουλειά πριν από λίγα χρόνια.

Ο Αλέξης συγκέντρωσε σαράντα (σημαδιακό νούμερο) λέξεις και φράσεις που σημάδεψαν τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Τέτοια «κλισεδολόγια» υπάρχουν πολλά στο Διαδίκτυο, όμως αυτό που θα διαβάσετε νομίζω ότι ξεχωρίζει εξαιτίας της διεξοδικής έρευνας που έχει κάνει ο Αλέξης. Πρόκειται για πολύ σοβαρή δουλειά. Τα 40 λήμματα τα διάλεξε από ευρύτερο λημματολόγιο 80-85 λημμάτων που έχει καταρτίσει.

Εξού και οι τύψεις που έχω. Επειδή το αρχικό κείμενο ήταν πολύ μεγάλο, σχεδόν 8000 λέξεις, αναγκάστηκα με πόνο ψυχής να κάνω περικοπές στα λήμματα. Σε μερικά διάσημα και πολύ πρόσφατα λήμματα (Λεφτά υπάρχουν, Μαζί τα φάγαμε) έκοψα όλη την ανάπτυξη του λήμματος. Αν μάλιστα το είχαμε συνεννοηθεί από τα πριν θα πρότεινα στον Αλέξη να διαλέξει λήμματα μόνο της πρώτης περιόδου αυτών των 40 χρόνων (ως το 1989 ή ως το 1996). Τέλος πάντων, έτσι εξοικονομήθηκαν κάπου 2500 λέξεις και το κείμενο έγινε πιο ματζόβολο. Έβαλα κάποια λινκ, ενώ σε ένα-δυ0 σημεία που έχω διαφορετική άποψη σημειώνω και τη δική μου γνώμη.

Ωστόσο: τα μπράβο ανήκουν στον Αλέξη.

1974-2014: ΣΑΡΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΑΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

1. ακουμπάμε τους τρομοκράτες: Τον Οκτώβριο του 1987 ο στρατηγός Αντώνης Δροσογιάννης, υπουργός Δημόσιας Τάξης τότε, ανακοίνωσε στους δημοσιογράφους ότι «ακουμπάμε τους τρομοκράτες». Η δήλωση Δροσογιάννη είχε στηριχτεί στον ισχυρισμό της Αστυνομίας ότι στη γιάφκα της οδού Καλαμά βρέθηκε ένα κλειδί που ανοίγει τις πόρτες του αυτοκινήτου, μάρκας Σίμκα, που χρησιμοποίησε η 17Ν στην δολοφονία του Γουέλς.

Είχε προηγηθεί (1 Οκτωβρίου 1987) η σύλληψη των Μαρίνου και Σμυρναίου μετά από καταδίωξη, ενώ ο Μιχάλης Πρέκας ταμπουρώθηκε σε κάποιο σπίτι κι έπεσε νεκρός λίγες ώρες μετά από πυρά αστυνομικών.

Η φράση του Δροσογιάννη πάντως έμεινε ιστορική και χρησιμοποιείται έκτοτε σταθερά, από τους δημοσιογράφους κυρίως και με ειρωνική χροιά, σε ανάλογες περιπτώσεις που η Αστυνομία πλησιάζει στην εξιχνίαση κάποιας υπόθεσης τρομοκρατίας.

 

2. αλλαγή: Λέξη που χαρακτήρισε και σημάδεψε μία ολόκληρη εποχή. Κεντρικό πολιτικό σύνθημα του ΠΑΣΟΚ από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, έγινε κυρίαρχο στις εκλογές του 1981, που “έφεραν την αλλαγή”, αλλά χρησιμοποιήθηκε πάρα πολύ και τα χρόνια που ακολούθησαν. “Εδώ και τώρα αλλαγή” ήταν το κεντρικό σύνθημα που ακουγόταν κάτω από τα προεκλογικά μπαλκόνια το 1981. “Στηρίζουμε την αλλαγή, ελέγχουμε την εξουσία” ήταν  το σλόγκαν που είχε υιοθετήσει η εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” και το είχε επί χρόνια σαν υπότιτλο, κάτω από το λογότυπό της.

“Αλλαγή κι απάνω τούρλα” ήταν ο τίτλος επιθεώρησης της “Ελεύθερης σκηνής”, με Φασουλή, Λαζόπουλο, Παναγιωτοπούλου που παίχτηκε τη θεατρική περίοδο 1982-1983.

“Αλλαγή και πάσης Ελλάδος”, τίτλος θεατρικής παράστασης με το Χάρρυ Κλυνν την ίδια χρονιά (χειμώνας 1983).

“Αλλαγή και το λουρί της μάνας”, τίτλος ελληνικής ταινίας του 1982, με τη γνωστή …ποιότητα των greek movies των ’80s.

Με τον καιρό η λέξη ξεθώριασε εντελώς ως πολιτικό σύνθημα και σήμερα εάν βάλεις σε μία μηχανή αναζήτησης στο διαδίκτυο τις λέξεις “ΠΑΣΟΚ” και “αλλαγή” συνδυασμένα, είναι περισσότερο πιθανό να σου βγάλει άρθρα για την …κλιματική αλλαγή ή για την αλλαγή ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ παρά για την συγκεκριμένη “αλλαγή”.

 

 

3. (αν δεν υπήρχε ο Α. Παπανδρέου) δεν θα μας ήξερε ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας μας: Εμβληματική φράση που ειπώθηκε από τον Γιώργο Κατσιφάρα, στενό φίλο του Ανδρέα Παπανδρέου και υπουργό των πρώτων κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ. Άγνωστο που και πότε ακριβώς ειπώθηκε, πιθανόν σε συνέντευξη, πιθανόν σε κάποιο υπουργικό συμβούλιο, απευθυνόμενος στους συναδέλφους του υπουργούς. Σίγουρο είναι πάντως ότι ειπώθηκε στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, περί το 1982-83, τότε που οι περισσότεροι υπουργοί και υφυπουργοί ήταν παντελώς άγνωστοι στον κόσμο, και επί πλέον προκαλούσαν ποικίλα σχόλια με την εξωτερική τους εμφάνιση (ευμεγέθη μουστάκια και μούσια στα πλαίσια της «αγωνιστικής» παράδοσης της μεταπολίτευσης, αντισυμβατικό ντύσιμο κλπ.).

Σήμερα η φράση ελάχιστα ακούγεται και σχεδόν πάντα ως αναφορά σ’ εκείνες τις εποχές, αφού όταν θέλουμε να πούμε για κάποιον ότι είναι παντελώς άγνωστος σαν όνομα χρησιμοποιούμε συνήθως τη συνώνυμη φράση «δεν τον ξέρει ούτε η μάνα του».

 

4. αν το δηλώσεις μπορείς να το σώσεις: Θρυλικό σλόγκαν κρατικής διαφήμισης που προπαγάνδιζε την υπαγωγή όσων είχαν αυθαίρετο κτίσμα στον περίφημο νόμο Τρίτση. Ήταν το 1983 όταν το Υπουργείο Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος (ΥΧΟΠ), με υπουργό τον Αντώνη Τρίτση, προχώρησε στην ψήφιση του νόμου 1337/83 στα πλαίσια της λεγόμενης Ε.Π.Α. (Επιχείρηση Πολεοδομική Ανασυγκρότηση). Ήταν το πρώτο ολοκληρωμένο νομοθέτημα της ελληνικής πολιτείας που φιλοδοξούσε να βάλει τάξη στον άναρχο χώρο της αυθαίρετης δόμησης.