Και πάλι για το παραμύθι με την ΠΓΔΜ και την ένταξη της Μεγάλης Βρετανίας

Το ζήτημα του ονόματος της γειτονικής χώρας που έχει την προσωρινή ονομασία πΓΔΜ βρίσκεται εδώ και αρκετόν καιρό στην επικαιρότητα, αφού όλα δείχνουν ότι οδεύουμε προς μια συμφωνία έτσι ώστε να κλείσει αυτή η εικοσιπεντάχρονη εκκρεμότητα.

Όπως είναι φυσικό, αναζωπυρώθηκαν και οι συζητήσεις σχετικά με το αν είναι σκόπιμο και επιθυμητό να υπάρξει ένας συμβιβασμός για το όνομα ή αν πρέπει η Ελλάδα να εξακολουθήσει να μη δέχεται οποιοδήποτε όνομα περιέχει τον όρο Μακεδονία ή παράγωγά του. Αλλά και  συλλαλητήριο έχει αναγγελθεί, για την Κυριακή που μας έρχεται, με αίτημα να αποτραπεί η σύνθετη ονομασία (της γειτονικής χώρας, θυμίζω) που θα περιλαμβάνει τον όρο Μακεδονία.

Κοντά σ’ αυτά, ξεφύτρωσαν και πολιτικοί που προτείνουν ονόματα για τη γειτονική χώρα, Δακία ο κ. Μάρδας και Μοισία η κ. Καϊλή, χωρίς να αντιλαμβάνονται πόσο ανόητο είναι αυτό, πέρα από προσβλητικό για τη γειτονική χώρα. Ίσως ακόμα χειρότερη να είναι η τοποθέτηση του πρωην πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή (αν ακριβολογεί το σχετικό ρεπορτάζ) ότι «δεν υφίσταται μακεδονικό έθνος» -αν από τους μετριοπαθείς της ΝΔ ακούς τόσο ακραίες τοποθετήσεις, δεν θα είναι περίεργο αν ο Κυριάκος Μητσοτάκης τελικά διαπράξει πολιτική πατροκτονία.

Προσωπικά, πιστεύω ότι το όνομα δεν είναι σημαντικό θέμα και η Ελλάδα όχι απλώς δεν κινδυνεύει, αλλά εχει συμφέρον να διατηρηθεί η κρατική υπόσταση της γειτονικής χώρας, να σταθεροποιηθεί ως κράτος ενταγμένο σε διεθνείς οργανισμούς και να ευημερήσει. Ασφαλώς η πολιτική της αρχαιοποίησης που ακολουθούσε η προηγούμενη εθνικιστική κυβέρνηση Γκρούεφσκι δεν έδινε εχέγγυα καλής γειτονίας αλλά η απειλή από την πΓΔΜ ή όπως ονομαστεί είναι πρακτικά ανύπαρκτη και πάντως πολλές τάξεις μεγέθους μικρότερη από την απειλή από τον ανατολικό μας γείτονα, με τον οποίο δεν έχουμε καμιά αντιδικία για το όνομά του.

Κατά τη γνώμη μου λοιπόν, και παιρνοντας υπόψη και την πειρα από την προηγούμενη 25ετία, μια σύνθετη ονομασία σαν κι αυτές που έχουν προταθεί (Νέα, Άνω ή Βόρεια) Μακεδονία ειναι λύση ικανοποιητική -προσωπικά θα είμαι πολύ ευχαριστημένος με οποιαδήποτε από αυτές τις ονομασίες αν και κάποιοι θεωρούν ότι η μία ή η άλλη αφήνουν περιθώρια αλυτρωτικών διεκδικήσεων. Το όνομα Νέα Μακεδονία είχε προταθεί στο περίφημο «πακέτο Πινέιρο» το 1992, που ήταν μια συνολική λύση που απορρίφθηκε από τη χώρα μας ύστερα από την προδοσία του υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά και την ανεύθυνη στάση του Ανδρέα Παπανδρέου. Το είχαν απορρίψει και οι γείτονες, αλλά είναι μάλλον βέβαιο ότι αν το είχε δεχτεί η Ελλάδα θα το δέχονταν μάλλον και εκείνοι, χώρια που δεν θα είχαμε σπαταλήσει τόσο πολύτιμο πολιτικό κεφάλαιο.

Εγώ δεν έχω να πω περισσότερα και περιμένω τα σχόλιά σας, αλλά κρίνω σκόπιμο να δημοσιέψω ξανά ένα παλιότερο άρθρο μου (του 2009!) στο οποίο ανασκευάζω έναν μύθο σχετικό με τη διαμάχη για το όνομα, ο οποίος υποστηρίζει ότι τάχα η Μεγάλη Βρετανία υποχρεώθηκε να αλλάξει το όνομά της σε Ηνωμένο Βασίλειο  προκειμένου να ενταχθεί στην (τότε) ΕΟΚ, επειδή ο Ντε Γκολ έβαζε βέτο στην ένταξή της με το όνομα «Μεγάλη Βρετανία» λόγω της ύπαρξης της γαλλικής περιφέρειας Βρετάνης (Bretagne).

Ο λόγος που το ξαναδημοσιεύω είναι ότι τη βδομάδα που μας πέρασε, σε δύο διαφορετικές συζητήσεις σε κοινωνικά μέσα, άκουσα να αναφέρεται ο μύθος αυτός, αλλά επίσης για να ανανεώσω κάποιους συνδέσμους του παλιού αρθρου που δεν λειτουργούσαν και, γενικά, για να το επικαιροποιήσω.

Με την ευκαιρία, επειδή κι αυτός ο μύθος ακούστηκε, θυμίζω κι ένα άλλο παλιό άρθρο του ιστολογίου, για την ονομασία Βαρντάρσκα Μπανοβίνα.

«Το παραμύθι για την ένταξη της Μεγάλης Βρετανίας»

Ένας επίμονος μύθος που κυκλοφορεί στο ελληνικό Διαδίκτυο αλλά και σε παραδοσιακά μίντια, είναι ότι, δήθεν, η Μεγάλη Βρετανία αναγκάστηκε να αλλάξει όνομα σε Ηνωμένο Βασίλειο προκειμένου να ενταχθεί στην ΕΟΚ, ύστερα από την επιμονή των Γάλλων.

Πέρα από διαδικτυακές αναφορές, ο μύθος περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η ελληνικότητα της Μακεδονίας» του Σαράντου Καργάκου (εδώ οι σχετικές σελίδες, 219-220, όπου αναφέρεται ότι οι Γάλλοι προέβαλλαν αντίσταση στη χρήση του όρου Μεγάλη Βρεττανία με το επιχείρημα ότι το όνομα αυτό μπορεί να δώσει λαβή για διεκδικήσεις της Βρεττανίας επί της δικής τους Βρεττάνης. Έτσι, όταν η Μεγάλη Βρεττανία έθεσε υποψηφιότητα για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Γαλλία προέβαλε veto και έτσι η χώρα του Μπάυρον μπήκε με την ονομασία Ηνωμένο Βασίλειο! Το βιβλίο του Καργάκου εκδόθηκε το 2006.

Τον ίδιο μύθο τον πλάσαρε το 2008 στους δημοσιογράφους ο Καρατζαφέρης ύστερα από συνάντησή του με την Ντόρα Μπακογιάννη: Ο Ντε Γκωλ από τη δική του την πλευρά επέβαλε στην αυτοκρατορία της Μ. Βρετανίας να μπει στην Ευρώπη με το όνομα Ηνωμένο Βασίλειο, επειδή είχε και αυτός τη Γαλλική Βρετάνη. Επίσης, ο Αντώνης Σαμαράς έχει αναφέρει τον ίδιο μύθο σε συνέντευξή του στους Φακέλου του Αλ. Παπαχελά το 2002 που προβλήθηκε ξανά σε νέα εκπομπή του ίδιου δημοσιογράφου στις 11 Μαρτίου 2008 (το απόσπασμα εδώ, στο 9.15): Ο ντε Γκωλ δεν άφησε την κραταιά Αγγλία να μπει στην Ευρωπαϊκη Ένωση με την ονομασία Μεγάλη Βρετανία διότι η Γαλλία είχε περιοχή Βρετάνη, και μπήκε η Αγγλία με την ονομασία Ηνωμένο Βασίλειο, όπως παραμένει και σήμερα. Υποτίθεται ότι αυτά τα είπε ο Αντ. Σαμαράς όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών το 1992-3 στον Ιταλό ομόλογό του σε κάποια συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών. Επομένως, η παλαιότερη αναφορά του μύθου ανήκει στον Αντ. Σαμαρά.

Εννοείται ότι ούτε ο Καργάκος ούτε ο Σαμαράς ή ο Καρατζαφέρης κυριεύτηκαν από ξαφνικό καημό για την ιστορία των γαλλοβρετανικών σχέσεων· όπως και τα παπαγαλάκια που πλασάρουν το μύθο, σκοπός τους είναι παρέμβουν στην πολιτική συζήτηση για το όνομα της γειτονικής χώρας, ενισχύοντας τις θέσεις των αδιάλλακτων ενάντια σε μια σύνθετη ονομασία που θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα.

Ο μύθος είναι εντελώς ανυπόστατος και θα επιχειρήσω να το αποδείξω. Βέβαια, δεν είμαι ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που ανασκευάζει τον μύθο αυτόν· έχουν γράψει προηγουμένως κι άλλοι πολλοί και καλοί, όπως π.χ. πολλοί ιστολόγοι (πρόχειρα: το jungle report, όπου και ηχητικό απόσπασμα από τον Καρατζαφέρη ή ο Dimitris Doctor ή ο Ακίνδυνος) ή, από τα έντυπα, ο Πάσχος Μανδραβέλης στην Καθημερινή (δεν έχω το λινκ) και ασφαλώς ξεχνάω αρκετούς άλλους). Επειδή όμως τα παπαγαλάκια που πλασάρουν το μύθο πάσχουν από εθνικιστική κουφαμάρα, καλό είναι να τα λέμε και να τα ξαναλέμε, δυνατά και καθαρά.

Λοιπόν, ο μύθος θέλει τη Μεγάλη Βρετανία να αλλάζει όνομα και να μπαίνει στην ΕΕ ως Ηνωμένο Βασίλειο ύστερα από αντιδράσεις της Γαλλίας η οποία φοβόταν πως το όνομα Μεγάλη Βρετανία θα έδινε λαβές για διεκδίκηση της γαλλικής Βρετάνης.

Ο μύθος αυτός είναι μια αρμαθιά από ψέματα, με έναν μόνο μικρούτσικο κόκκο αλήθειας: ο κόκκος αυτός αλήθειας είναι ότι πράγματι ο ντε Γκωλ πρόβαλε αντιρρήσεις στην ένταξη της Μεγάλης Βρετανίας (όχι στην ΕΕ που δεν υπήρχε τότε, αλλά) στην ΕΟΚ· και αυτές οι αντιρρήσεις, πράγματι, σε συνδυασμό ωστόσο με την αντίθεση των Εργατικών και μεγάλου τμήματος της βρετανικής κοινής γνώμης στην ένταξη, στάθηκαν υπεύθυνες για τη μεγάλη καθυστέρηση της βρετανικής ένταξης –θυμίζουμε πως οι σχετικές συζητήσεις άρχισαν στα μέσα της δεκαετίας του 1960 αλλά η ένταξη τελικά δεν έγινε παρά το 1973, ύστερα από τη μεταστροφή των Εργατικών και όταν πλέον ο ντε Γκωλ είχε φύγει από τον μάταιο τούτο κόσμο.

Κατά τα άλλα, ο μύθος περιέχει πολλά και μεγάλα ψέματα. Να τα πάρουμε με τη σειρά.

1)      Δεν είναι αλήθεια πως η αντίθεση του ντε Γκωλ στη βρετανική ένταξη είχε αιτία της την ονομασία της Βρετανίας· ο ντε Γκωλ ανησυχούσε για τις επιπτώσεις της ένταξης της Μ. Βρετανίας στην κοινή αγροτική πολιτική της ΕΟΚ, ενώ φοβόταν επίσης ότι με όχημα τη Βρετανία θα αυξανόταν η αμερικανική επιρροή στην Ευρώπη. Κάποιοι θα έλεγαν πως οι φόβοι αυτοί δεν ήταν αβάσιμοι.

2)      Δεν είναι αλήθεια ότι η Μ. Βρετανία υιοθέτησε το όνομα «Ηνωμένο Βασίλειο» για να μπει στην ΕΟΚ. Το όνομα «Ηνωμένο Βασίλειο» (United Kingdom) το είχε από πολύ παλιότερα. Το 1707, με την ένωση του Βασιλείου της Αγγλίας (που περιλάμβανε και την Ουαλία) και του Βασιλείου της Σκωτίας δημιουργήθηκε το Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας. Το 1800, το Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας ενώθηκε με το Βασίλειο της Ιρλανδίας και δημιουργήθηκε το Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας (United Kingdom of Great Britain and Ireland). Όπως μπορείτε να δείτε και στην Βικιπαίδεια, αυτή ήταν η επίσημη ονομασία του κράτους από το 1801 έως το 1927. Τότε, σε αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Ιρλανδίας, η ονομασία άλλαξε ελαφρά σε Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland). Φυσικά, ένα τέτοιο μακρινάρι δεν βολεύει στην καθημερινή χρήση, κι έτσι έξω από τη διπλωματική σφαίρα χρησιμοποιήθηκαν συντετμημένες μορφές, όπως United Kingdom – Ηνωμένο Βασίλειο, Great Britain – Μεγάλη Βρετανία ή, εντελώς ανεπίσημα από τον πολύ κόσμο, Αγγλία.

3)      Δεν είναι αλήθεια ότι η Μεγάλη Βρετανία μπήκε στην ΕΟΚ (μετέπειτα ΕΕ) ως Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι πονηρή διαστρέβλωση. Η Μεγάλη Βρετανία μπήκε στην ΕΕ με το επίσημο όνομά της, που είναι Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας. Στην καθημερινή κοινοτική χρήση, βέβαια, χρησιμοποιείται η σύντμηση United Kingdom/ Ηνωμένο Βασίλειο ή, ακόμα πιο οικονομικά, το ακρώνυμο UK. Κάτι τέτοιο είναι συνηθισμένη πρακτική. Ένα άλλο παράδειγμα: το επίσημο όνομα με το οποίο έχει μπει στην ΕΕ η Ολλανδία είναι «Βασίλειο των Κάτω Χωρών». Στην καθημερινή κοινοτική χρήση, χρησιμοποιείται ο συντετμημένος όρος «Κάτω Χώρες». Και βέβαια ο πολύς κόσμος στην Ελλάδα λέει Ολλανδία και είναι μεγάλη κουτοπονηριά να μπερδεύουν κάποιοι επιτήδειοι τη φραστική οικονομία της καθημερινής χρήσης με την επίσημη διπλωματική ορολογία.

Για να καταρρίψουμε μια και καλή τον καρατζαφέρειας ποιότητας μύθο, αρκεί να παραπέμψουμε στα επίσημα κοινοτικά έγγραφα. Λοιπόν, εδώ, στο τεύχος 73, σειρά L της Επίσημης Εφημερίδας της ΕΕ του 1972, μπορείτε να βρείτε όλη τη σειρά εγγράφων σχετικά με την προσχώρηση της Δανίας, της Ιρλανδίας και της Μεγάλης Βρετανίας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, όπου φαίνεται ολοκάθαρα πως ο επίσημος τίτλος με τον οποίο έγινε η ένταξη περιείχε σαφώς τον όρο «Μεγάλη Βρετανία» και τα παράγωγά του: DOCUMENTS CONCERNING THE ACCESSION TO THE EUROPEAN COMMUNITIES OF THE KINGDOM OF DENMARK, IRELAND, THE KINGDOM OF NORWAY AND THE UNITED KINGDOM OF GREAT BRITAIN AND NORTHERN IRELAND. (Παρένθεση: θα προσέξατε ότι η συνθήκη προσχώρησης αναφέρει και τη Νορβηγία, αλλά ο νορβηγικός λαός είχε άλλη γνώμη και στο δημοψήφισμα που ακολούθησε απέρριψε την ένταξη, κάτι που άλλωστε επανέλαβε και το 1994).

Το λέει καθαρά, πιο καθαρά και πιο επίσημα δεν γίνεται· αλλά βέβαια οι Σαμαροκαρατζαφέρηδες πιάνονται από το γεγονός ότι σε άλλες ιστοσελίδες της ΕΕ χρησιμοποιείται η καθημερινή, τρέχουσα ονομασία Ηνωμένο Βασίλειο.

4)      Για να προλάβω σαμαροκαρατζαφέρικες ενστάσεις. Η επίσημη ονομασία (Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας) δεν χρησιμοποιήθηκε μία και μόνη φορά, στη συνθήκη προσχώρησης του 1972, αλλά χρησιμοποιείται κάθε φορά που υπογράφονται συνθήκες, επίσημες συμφωνίες και άλλα έγγραφα που απαιτούν διπλωματική επισημότητα και ακρίβεια. Ένα τυχαίο, από τα χιλιάδες παραδείγματα: παραθέτω εδώ το ελληνικό κείμενο συμφωνίας συνεργασίας ανάμεσα στην ΕΕ και στη Δημοκρατία του Αγίου Μαρίνου, όπου χρησιμοποιείται το επίσημο όνομα του Ηνωμένου Βασιλείου, δηλ. Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας, όπως και για την Ελλάδα χρησιμοποιείται το επίσημο όνομα, Ελληνική Δημοκρατία. Αλλά και στις αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ, όποτε είναι διάδικος το Ηνωμένο Βασίλειο, χρησιμοποιείται η πλήρης επίσημη ονομασία του, όπως σε μια πρόσφατη τυχαία απόφαση εδώ (στη δεξιά στήλη της σελίδας).

5)   Θα ρωτήσει όμως κανείς: εντάξει, καταλάβαμε ποιο είναι το επίσημο όνομα. Όμως, γιατί να μην χρησιμοποιείται, στα τρέχοντα έγγραφα της ΕΕ, η σύντομη μορφή Great Britain αντί για την United Kingdom; Μα, δεν είναι το ίδιο. Το Great Britain/Μεγάλη Βρετανία σημαίνει: Αγγλία, Ουαλία, Σκοτία. Το United Kingdom σημαίνει Αγγλία, Ουαλία, Σκοτία και Βόρεια Ιρλανδία. Όχι μόνο είναι ανακριβής η αναφορά σε Μεγάλη Βρετανία αλλά και θίγει τα συμφέροντα της χώρας, αφού αφήνει απέξω μια περιφέρεια του κράτους –και μάλιστα μια περιφέρεια με ισχυρότατο χωριστικό κίνημα. Ωστόσο, και σε κοινοτικά κείμενα, όταν γίνεται αναφορά ειδικώς στη Μεγάλη Βρετανία και όχι στη Βόρεια Ιρλανδία, τότε χρησιμοποιείται θαυμάσια ο όρος Great Britain, όπως σε αυτό το ανακοινωθέν στο οποίο γίνεται λόγος για τον αφθώδη πυρετό στη Μεγάλη Βρετανία (αλλά όχι στη Β. Ιρλανδία) όπου βέβαια γίνεται αναφορά στα μέτρα που πήραν οι αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου (του κράτους, που περιλαμβάνει και τη Βόρεια Ιρλανδία).

Νομίζω πως κατέρριψα τον μύθο του Καρατζαφέρη ή του Σαμαρά. Ωστόσο, δεν θα αρνηθώ ότι υπάρχει ένα ιστορικό παράδειγμα κατά το οποίο ένα ανεξάρτητο κράτος αναγκάστηκε να αποποιηθεί το όνομα που επιθυμούσε. Πρόκειται για την Αυστρία όταν, μετά την ήττα της Αυστροουγγαρίας στον πρώτο πόλεμο και τη διάλυσή της, δεν επιτράπηκε (βάσει συνθήκης) στο νεοσύστατο αυστριακό κράτος  να ονομαστεί «Γερμανική Αυστρία». Ούτε αρνούμαι, εγώ προσωπικά, τη δυνατότητα να πεισθεί η πΓΔΜ να υιοθετήσει μια σύνθετη ονομασία που θα διευκολύνει την καλή γειτονία με την Ελλάδα. Άλλο αυτό κι άλλο τα ψέματα με τα οποία μας έχουν φλομώσει οι εθνικιστές στο εσωτερικό, ψέματα τα οποία άλλωστε καθόλου δεν διευκολύνουν την προσπάθεια συνεννόησης με τη γειτονική χώρα.

Αλλά μια και πιάσαμε τις κοινοτικές ονομασίες, να θυμίσω μια άλλη περίπτωση από δυο γειτονικές χώρες της ΕΕ, που επίσης αφορά τη χρήση ονομασιών. Ιδρυτικό μέλος της ΕΕ είναι το Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου, που είναι ανεξάρτητο κράτος, και το οποίο συνορεύει με το Βέλγιο, επίσης ιδρυτικό μέλος της ΕΕ, που είναι αρκετά μεγαλύτερο σε έκταση και πληθυσμό. Η επαρχία του Βελγίου με την οποία συνορεύει το Λουξεμβούργο λέγεται επαρχία Λουξεμβούργου. Αυτή η επαρχία Λουξεμβούργου, με πρωτεύουσα την Αρλόν, είναι αρκετά μεγαλύτερη σε έκταση από το κράτος Λουξεμβούργο (αν και έχουν περίπου ίσο πληθυσμό, γιατί η βελγική επαρχία Λουξεμβούργου έχει πολλά δάση και είναι αραιοκατοικημένη).

Τα εδάφη της επαρχίας Λουξεμβούργου πριν από το 1839 ανήκαν στο μεγάλο δουκάτο του Λουξεμβούργου, από το οποίο αποσπάστηκαν όταν φτιάχτηκε το Βέλγιο ως κράτος. Ο πληθυσμός τους είναι γαλλόφωνος αν και κοντά στα σύνορα με το κράτος του Λουξεμβούργου αρκετοί κάτοικοι μιλάνε λουξεμβουργιανά. Φυσικά, θα μου πείτε ότι παρά τις αναλογίες αυτές, οι συνθήκες που επικρατούν εκεί απέχουν έτη φωτός από τις δικές μας και θα συμφωνήσω. Ωστόσο, δεν άρχισα εγώ πρώτος: οι σαμαροκαρατζαφέρηδες επικαλέστηκαν τη διαστρεβλωμένη κοινοτική πραγματικότητα –κι εγώ παρέθεσα την αληθινή.

Advertisement

Από τους 168 στους 180

Ετοίμαζα να ανεβάσω άλλο άρθρο, με εορταστική θεματολογία, αλλά τελικά παρακολουθώντας τη δεύτερη ψηφοφορία, που έγινε μεσημεριάτικα για να μπορούν οι πατέρες του έθνους να φύγουν νωρίς για Χριστούγεννα, άλλαξα γνώμη και είπα να αφιερώσω το σημερινό άρθρο στην επικαιρότητα, κι ας είναι παραμονή Χριστουγέννων και τα παιδιά έξω λένε τα κάλαντα. Έτσι, το άρθρο που ετοίμαζα πήρε αναβολή για μεθαύριο. Στο κάτω-κάτω, το ξέραμε ότι τα φετινά Χριστούγεννα θα διαφέρουν κάπως από τα καθιερωμένα -και καθόλου δεν αποκλείεται, με το έμπα του καινούργιου χρόνου, αντί για τις συνηθισμένες ανασκοπήσεις της χρονιάς που πέρασε να ακούμε για κατάρτιση ψηφοδελτίων και για προεκλογικές συγκεντρώσεις.

Άλλωστε, κι εσείς ίσως θα θέλετε να σχολιάσετε τη δεύτερη ψηφοφορία της προεδρικής εκλογής, και αφού είχαμε αφιερώσει ειδικό άρθρο στην πρώτη ψηφοφορία δεν πρέπει η δεύτερη να μείνει παραπονεμένη.

Στο άλμα τριπλούν, το δεύτερο άλμα είναι το πιο κοντό από τα τρία· στο τριπλό άλμα της προεδρικής εκλογής, η δεύτερη ψηφοφορία δεν έχει ούτε την τελετουργία της πρώτης ούτε τον καθοριστικό χαρακτήρα (και το μειωμένο όριο) της τρίτης. Ο Σταύρος Δήμας συγκέντρωσε βέβαια οχτώ ψήφους περισσότερες απ’ ό,τι στην πρώτη ψηφοφορία, αλλά η αύξηση δεν είναι τόσο σημαντική όσο φαίνεται, αν σκεφτούμε ότι την πρώτη φορά είχε πάρει εντυπωσιακά λίγες ψήφους και ότι είχε μεγάλη δεξαμενή άντλησης, με βουλευτές που, σε μερικές περιπτώσεις, είχαν προαναγγείλει ότι θα αλλάξουν στάση στη δεύτερη ψηφοφορία.

Δεξαμενή υπάρχει και τώρα, αλλά είναι σαφώς μικρότερη και έχει χάσει τον αμφίπλευρο χαρακτήρα της. Αν προσέξατε, από τους οχτώ ανεξάρτητους βουλευτές που τάχθηκαν τούτη τη φορά υπέρ του κ. Δήμα (ενώ είχαν ψηφίσει Παρών στις 17 του μηνός), οι εφτά προέρχονται από τη δεξιά (και ακροδεξιά) πτέρυγα (ο όγδοος είναι ο Β. Οικονόμου). Από τους εναπομένοντες ανεξάρτητους βουλευτές που ψήφισαν και χτες Παρών (12 αν δεν κάνω λάθος), μόνο οι κ. Πολύδωρας και Καπερνάρος έχουν δεξιά προέλευση (δεν συνυπολογίζω στην κατηγορία αυτή τις κυρίες Μακρή και Γιαταγάνα, παρόλο που είχαν εκλεγεί με τους ΑΝΕΛ).

Το ξώπορτο του πρωθυπουργού

Αν μου πείτε ότι κακώς ασχολούμαι δεύτερη φορά για το ίδιο θέμα, δηλαδή με τη λέξη «ξώπορτο» που ξεφούρνισε ο πρωθυπουργός κ. Αντώνης Σαμαράς την περασμένη Παρασκευή κατά την ολοκλήρωση της κοινοβουλευτικής συζήτησης για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, θα θεωρήσω δικαιολογημένα μεν τα παράπονά σας, αλλά θα σας αντιτείνω ότι για ένα ιστολόγιο που κυρίως λεξιλογεί το θέμα εξακολουθεί να παρουσιάζει ενδιαφέρον, πολύ περισσότερο που δεν είναι λυμένο. Άλλωστε, την πρώτη φορά, στα μεζεδάκια του Σαββάτου, το θέμα το είχα θίξει ακροθιγώς -ή ίσως «ξώπορτα», μια και αφού δεν ξέρουμε (ακόμα) τι ακριβώς σημαίνει η λέξη δεν αποκλείεται να έχει και αυτή τη σημασία.

Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, ο κ. Σαμαράς, σύμφωνα και με την καταγραφή της ομιλίας του, είπε, απευθυνόμενος (φυσικά) προς το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης: Και δεν φτάνουν όλα τα άλλα, κοροϊδεύετε και τον κόσμο. Και το κάνετε με έναν τρόπο ξώπορτο. Η λέξη αυτή προκάλεσε γέλια και επιφωνήματα απορίας, οπότε ο κ. πρωθυπουργός αναφώνησε: Ξώπορτο! Καλά, κανένας δεν είναι από χωριό εδώ πέρα; Δεν υπάρχει κανένας να καταλάβει τι είναι ξώπορτο; Και μετά συνέχισε: Τη μια αρχίζετε μια στροφή στην Εκκλησία. Υποτίθεται! Πήγατε στο ‘Αγιον Όρος. Μέχρι και στο Βατικανό έφτασε η χάρη σας… Αλλά εδώ, στον Αγιασμό, μόλις προχθές, αποφύγατε το σταυρό που σας πρότεινε ο Αρχιεπίσκοπος. Κάντε ό,τι θέλετε, δικαίωμά σας. Τον κόσμο να μη δουλεύετε μόνο…

Αν προσπαθήσουμε από τα συμφραζόμενα να καταλάβουμε τι σημαίνει η λέξη, θα δυσκολευτούμε. Πάντως είναι κάτι κακό. Ίσως να σημαίνει «ξεδιάντροπο».

Αν επιστρατεύσουμε την ετυμολογία της λέξης, που μας δείχνει τάχα την αλήθεια για τη σημασία της, θα δούμε ότι προέρχεται απο τις λέξεις «έξω» και «πόρτα», αλλά αυτό δεν θα μας διαφωτίσει και πολύ, γιατί η λέξη έχει πάρει μεταφορική σημασία.

Όμως, ο κ. Σαμαράς είχε χρησιμοποιήσει ξανά τη λέξη «ξώπορτο» ή μάλλον το επίρρημά της, «ξώπορτα», τον Ιούνιο του 2013, στο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Τότε είχε πει: «Στην  ΕΡΤ διέπραξαν σφάλματα όλοι όσοι κυβέρνησαν μέχρι τώρα και επωφελήθηκαν ιδιαίτερα όλοι όσοι δεν κυβέρνησαν. Ασφαλώς και το ΠΑΣΟΚ διόριζε και η ΝΔ διόριζε, αλλά, γιατί μ’ αρέσει να τα λέω όλα ξώπορτα, και οι δύο διόριζαν  κυρίως ανθρώπους της αριστεράς«.

Ας προσπεράσουμε τη θηριώδη αντιστροφή της πραγματικότητας κι ας επικεντρωθούμε στη λέξη «ξώπορτα». Εδώ είναι ολοφάνερο τι σημαίνει: έξω απ’ τα δόντια, με παρρησία, χωρίς υπεκφυγές. Πάντως, είναι κάτι αναντίρρητα θετικό.

Σμαραγδένιος ανηφορίζων

Το σμαράγδι είναι πολύτιμος λίθος με βαθυπράσινο χρώμα. Στα ελληνικά η λέξη υπάρχει από την ελληνιστική εποχή (σμαράγδιον) και, παρά τις διάφορες θεωρίες των Βυζαντινών λογίων, που ήθελαν να ετυμολογείται από άλλες ελληνικές λέξεις (π.χ. από το σμαραγή = πάταγος), φαίνεται ότι προέρχεται από το σανσκρ. marakatam, άλλωστε υπάρχει και ο τύπος «μάραγδος». Η ελληνική λέξη πέρασε στα λατινικά (smaragdus), και από εκεί στις λατινογενείς γλώσσες, όπου άλλαξε όχι λίγο -ας πούμε στα γαλλικά είναι émeraude, στα αγγλικά emerald. αν και στα γερμανικά έχει μείνει Smaragd. Στα ισπανικά είναι esmeralda, γένους θηλυκού, και από εκεί το όνομα Εσμεράλδα, ενώ και στα ελληνικά έχουμε όνομα γυναικείο Σμαράγδα ή Σμαραγδή, απ’ όπου πρέπει να είναι και το χαϊδευτικό Σμαρώ.

Το επώνυμο Σμαραγδής ανήκει στην όχι πολύ πολυμελή ομάδα επωνύμων που έχουν σχηματιστεί από ονόματα γυναικών, που λέγονται μητρωνυμικά, όπως είναι ο Γαρουφαλιάς, ο Ελένης, ο Αφέντρας, αλλά και ο Θανάσαινας ή ο Γιαννάκαινας (αρχικά, γιος της Θανάσαινας, της γυναίκας του Θανάση, κτλ.) Έτσι και ο Σμαραγδής προήλθε από κάποιον γιο κάποιας Σμαραγδής. Κι έτσι φτάσαμε στο κυρίως θέμα της ανάρτησης, διότι σήμερα δεν θα λεξιλογήσουμε για το σμαράγδι, παρόλο που και οι πολύτιμοι λίθοι έχουν μεγάλο ετυμολογικό και γενικά γλωσσικό ενδιαφέρον, αλλά θα αναφερθώ, σύντομα, σε δύο πράγματα που ειπώθηκαν προχτές όταν ο πρωθυπουργός τίμησε τον σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδή.

Το άρθρο θα είναι σύντομο επειδή δεν έχω πολλά να πω και επειδή σε ένα τουλάχιστον σημείο θέλω να μου λύσετε εσείς μιαν απορία, είναι κάτι που εγώ δεν το ξέρω.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

Προχτές στην Πύλο, ο πρωθυπουργός κ. Αντώνης Σαμαράς τίμησε δύο πρόσωπα, αφενός τον ντόπιο ναυτικό Βέλιο Καραβία (1948-2009), που με ηρωισμό έσωσε 29 ναυτικούς από ένα φλεγόμενο δεξαμενόπλοιο, και αφετέρου τον (όχι ντόπιο, αλλά Κρητικό) σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδή, που έχει κάνει πολλές γνωστές ταινίες, με τελευταία το «Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι», η οποία βιογραφεί τον Ιωάννη Βαρβάκη.

Θα τα πω κι εγώ, αλλά στο βιντεάκι μπορείτε να δείτε όσα διαμείφθηκαν:

Να μεταφερθεί και το Πολυτεχνείο στους Γαργαλιάνους;

 

Πήρα ένα ηλεμήνυμα από έναν φίλο που διδάσκει στο τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, στο οποίο γίνεται λόγος για μια φήμη που κυκλοφορεί πολύ έντονα στην Πάτρα και έχει απασχολήσει τον τοπικό Τύπο, όσο κι αν φαίνεται απίστευτη, τόσο γενικά όσο και ειδικά στην περίοδο που περνάμε, με την οικονομική ασφυξία που πλήττει την εκπαίδευση. Παρόλο που προσπαθώ στο ιστολόγιο να μην αναμεταδίδω πράγματα ανεξακρίβωτα, θα παραβώ αυτόν τον κανόνα και θα αναδημοσιεύσω σήμερα μια ανοιχτή επιστολή των μελών του Διδακτικού και Επιστημονικού Προσωπικού του τμήματος Φιλολογίας, που εκφράζει την ανησυχία των διδασκόντων για τις (επαναλαμβάνω, έντονες) φήμες που κυκλοφορούν ότι, στο πλαίσιο του «πανεπιστημιακού Καλλικράτη», το τμήμα Φιλολογίας θα μεταφερθεί από την Πάτρα στην Καλαμάτα, όπου θα ενταχθεί στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου!

Εκ πρώτης όψεως αυτό φαίνεται εντελώς παράλογο: ένα σχετικά παλιό, πολυπληθές και εδραιωμένο πανεπιστημιακό τμήμα, με 15χρονη ήδη ύπαρξη και 1300 φοιτητές, σχεδιάζεται (αν αληθεύουν οι φήμες) να ενταχθεί σε ένα σαφώς νεότερο πανεπιστήμιο -το λογικό θα ήταν, αν υποτεθεί ότι πρέπει να γίνουν συγχωνεύσεις, οι νεότερες και μικρότερες σχολές να ενταχθούν στις μεγαλύτερες. Επιπλέον, σε καιρούς δεινής οικονομικής κρίσης, είναι πολύ αμφίβολο αν το κόστος της μετακόμισης θα καλυφθεί από μελλοντικές εξοικονομήσεις. Και φυσικά υπάρχει και η ανθρώπινη πλευρά. Αφενός για τους καθηγητές, οι οποίοι (αν οι φήμες αληθεύουν και αν πραγματωθεί η τερατώδης μετακόμιση), ενώ το εισόδημά τους ήδη υφίσταται άγριες περικοπές, θα πρέπει να επωμιστούν το δυσβάσταχτο κόστος της μετεγκατάστασης σε άλλη πόλη και πολλοί από αυτούς θα επιβαρυνθούν με ενοίκιο. Όσο για τους φοιτητές, μια ματιά στον χάρτη δείχνει ότι η Πάτρα είναι πολύ κοντύτερα απ’ ό,τι η Καλαμάτα για την πλειοψηφία των σημερινών φοιτητών. Να σημειωθεί επίσης ότι το τμήμα Φιλολογίας είναι ένα εύρωστο τμήμα, που έχει πολύ καλές επιδόσεις στην εξωτερική αξιολόγηση, επιδόσεις που ασφαλώς θα κινδυνέψουν σε ενδεχόμενη μετακόμιση.

Υπάρχει όμως κάτι που δικαιολογεί την ανησυχία των πανεπιστημιακών της Πάτρας, όσο κι αν ελπίζω οι φόβοι τους να είναι αβάσιμοι. Δυστυχώς, η Καλαμάτα δεν είναι απλώς μια όμορφη πόλη της Πελοποννήσου, είναι και η πρωτεύουσα της Μεσσηνίας, δηλαδή της εκλογικής περιφέρειας του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά. Και δυστυχώς ο πρωθυπουργός έχει ήδη δώσει δείγματα γραφής -και δεν θα αναφερθώ στις καταγγελίες (που ουδέποτε ανασκευάστηκαν) για κατά συρροή προσλήψεις Μεσσηνίων στο Μουσείο της Ακρόπολης όταν ο σημερινός πρωθυπουργός ήταν υπουργός Πολιτισμού, γιατί θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι αυτά έγιναν όταν ο πρωθυπουργός ήταν δέσμιος της παλαιάς νοοτροπίας του πελατειακού κράτους, που μας έφερε μέχρι εδώ, και ότι τώρα έχει απεκδυθεί τον παλαιό Σαμαρά, έχει μηδενίσει τους βαθμούς ποινής και προχωράει με λευκό (ή έστω λευκασμένο) ποινικό μητρώο. Ακόμα όμως κι αν δεχτούμε αυτή την (αρκετά προβληματική από πολλές απόψεις) πολιτική λήθης για το αμαρτωλό παρελθόν όσων κυβέρνησαν, το ανησυχητικό είναι ότι και ο αναγεννημένος και άσπιλος Σαμαράς έχει προφτάσει να λερώσει αρκετά την πρωθυπουργική φωλιά του, ή τουλάχιστον έτσι καταγγέλλει ακόμα και το Σπίγκελ (το άρθρο αυτό δεν φαίνεται να δημοσιεύτηκε σε ιστοτόπους μεγάλων εφημερίδων, πάντως βρήκα εδώ μια μετάφρασή του), ενώ στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό στη Βουλή, η βουλευτίνα κ. Ρεπούση, που ανήκει σε συμπολιτευόμενο κόμμα, κατάγγειλε ότι, ενώ παντού έγιναν περικοπές, ο προϋπολογισμός της Ακαδημίας αυξήθηκε επειδή πρόκειται να ιδρύσει ένα… ινστιτούτο μελέτης της κλιματικής αλλαγής το οποίο (ασφαλώς θα πρόκειται για σύμπτωση) θα εδρεύει στο νομό Μεσσηνίας. Και ενώ ο υπουργός Παιδείας έδωσε μια απάντηση, δεν παρέλειψε να προσθέσει ότι οι Μεσσήνιοι «δεν είναι παιδιά ενός κατώτερου Θεού» -λες και υπάρχουν σε όλες τις πρωτεύουσες νομών ινστιτούτα της Ακαδημίας, οπότε ας γίνει και ένα στην Καλαμάτα να αποκατασταθεί η αδικία!

Και επειδή ο κ. Σαμαράς ως υπουργός κατάφερε να μεταφέρει διοικητικά τον ναό του Επικουρείου Απόλλωνα από τον νομό Ηλείας στον νομό Μεσσηνίας, προσωπικά φοβάμαι μήπως και το τμήμα Φιλολογίας του πανεπιστημίου Πατρών πάρει την άγουσα για την Καλαμάτα. Αναρωτιέμαι όμως γιατί να υπάρχει τέτοια υπερσυγκέντρωση στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα. Δηλαδή οι κάτοικοι των άλλων πόλεων και κωμοπόλεων της Μεσσηνίας γιατί να μένουν παραπονεμένοι; Είναι τάχα (για να χρησιμοποιήσω την έκφραση του υπουργού Παιδείας) «παιδιά ενός κατώτερου Θεού»; Γιατί να μη μεταφερθεί και μια σχολή στην Πύλο, ένα ΤΕΙ στα Φιλιατρά, ένα ινστιτούτο στη Μεσσήνη, μερικές σχολές του Πολυτεχνείου στους Γαργαλιάνους; Και η Κυπαρισσία; Γιατί κύριε η Κυπαρισσία δεν είναι; Μάλιστα, στην περίπτωση που μεταφερθούν σχολές του ΕΜΠ στους Γαργαλιάνους ή στην Κυπαρισσία, δεν θα χρειαστεί καν να αλλάξουν οι ταμπέλες του ιδρύματος: ΕΜΠ, Εθνικό Μεσσηνιακό Πολυτεχνείο, σαν έτοιμο από καιρό!

Ο τελευταίος κάβος (πριν από το ναυάγιο;)

Σε χτεσινή του συνέντευξη στην Καθημερινή, ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι «περνάμε τον τελευταίο κάβο», εννοώντας υποθέτω ότι το καράβι της χώρας μας, αν αντέξει την τρέχουσα δοκιμασία, θα οδηγηθεί σώο και αβλαβές σε ασφαλές λιμάνι. Βέβαια, αυτά τα είπε πριν σημειωθεί η νέα εμπλοκή, χτες βράδυ, στις συνομιλίες με την τρόικα, η οποία απαιτεί ακόμα πιο ριζικές ανατροπές στα εργασιακά, ακόμα περισσότερες απολύσεις, ακόμα πιο αιματηρές περικοπές, κι έτσι δεν αποκλείεται, την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, να έχουμε βρει σε ύφαλο, για να συνεχίσω τις ναυτικές μεταφορές.

Δεν ξέρω αν με τη ναυτική αυτή μεταφορά σκόπευε ο πρωθυπουργός να μας καθησυχάσει, γιατί αν πάρουμε τα λόγια του τοις μετρητοίς μάλλον πρέπει να ανησυχούμε. Θέλω να πω, αν ως «κάβος» νοούνται τα επαχθέστατα μέτρα που συζητιούνται εδώ και πολλές εβδομάδες, τότε φοβάμαι πως τα μέτρα αυτά δεν θα είναι τα τελευταία, εφόσον, συνάμα με τη επιμήκυνση, προαναγγέλθηκαν ήδη νέα μέτρα για την επόμενη διετία, ενώ εξαιτίας της ρήτρας απόκλισης, η (σχεδόν σίγουρη) μη επίτευξη των στόχων θα επιφέρει αυτομάτως νέες περικοπές. Άρα, πολύ φοβάμαι πως ο κάβος δεν θα είναι ο τελευταίος, εκτός βέβαια αν εννοεί ο πρωθυπουργός ότι το καράβι θα βουλιάξει.

Αλλά εμείς εδώ δεν πολιτικολογούμε μόνο, λεξιλογούμε κιόλας, οπότε θα πούμε δυο λόγια για τον κάβο. Αλλά πρώτα να πω ότι όταν διάβασα τις δηλώσεις Σαμαρά και την παρομοίωση με τον κάβο που περνάμε, αισθάνθηκα πως κάπου την είχα ακούσει αυτή τη φράση και γκουγκλίζοντας βρήκα ότι την είχε χρησιμοποιήσει πριν από ένα μήνα και κάτι ο Αλ. Παπαχελάς σε άρθρο του. Το σημειώνω απλώς, εξάλλου η πρωτοτυπία πέθανε με τον Αδάμ. Να σχολιάσω επίσης ότι, ενώ ο πρωθυπουργός είπε «περνάμε τον τελευταίο κάβο», στα ρεπορτάζ των εφημερίδων δούλεψε ο ευπρεπισμός (το ρήμα «περνάω» είναι υπό διωγμό από τους γλαφυρούς) κι έτσι γράφτηκε ότι «η χώρα διέρχεται τον τελευταίο κάβο». Φράκο με φουστανέλα, αλλά ας το σταματήσω εδώ.

Τεταρταυγουστιανά μεζεδάκια

Και αναρωτιέται κανείς -είναι τάχα μεζεδάκια που αφορούντην 4η Αυγούστου, τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά δηλαδή, που επιβλήθηκε στις 4 Αυγούστου 1936 ή ονομάστηκαν έτσι απλώς και μόνο επειδή σήμερα Σάββατο, που το μενού του ιστολογίου γράφει «Μεζεδάκια», έτυχε να πέσει 4 Αυγούστου; Και τα δύο. Τα κανονικά μεζεδάκια είναι λιγοστά, λόγω καύσωνα και γενικότερης ραστώνης (είναι αυτό που είχε πει ο Ουμπέρτο Έκο: τον Αύγουστο δεν υπάρχουν μεζεδάκια), οπότε είπα να τα συμπληρώσω με ένα παλιότερο άρθρο με τεταρταυγουστιανό θέμα.  Βλέπετε, δεν παρακολουθώ και τους Ολυμπιακούς, οπότε θα μάζευα, είμαι βέβαιος, αρκετά μεζεδάκια (αλλά είναι σαν να κλέβεις εκκλησία!).

Και ξεκινάω με τη σχιζολεξία της εβδομάδας, που είναι μια ευγενική προσφορά του skai.gr : Την ενόχλησή της εξέφρασε η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ που συνεδρίασε για τη διαδικασία του κατ’ επείγοντος, με την οποία θα εισαχθεί το νομοσχέδιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση. Και στον τίτλο του άρθρου, πιο συνοπτικά,  με άλλη διατύπωση, αλλά η σχιζολεξία σχιζολεξία: ΚΟ ΠΑΣΟΚ: Ενόχληση για το κατ΄ επείγον στο ν/σ της ανώτατης εκπαίδευσης. Πάλι καλά να λέτε, που δεν έγραψαν ότι με τη δια-δικασία του κατ’ επείγοντος θα εισ-αχθεί το νόμο-σχέδιο για την εκ-παίδευση!

Τούμπες και κωλοτούμπες

Ανεξάρτητα από τους λόγους που την υπαγόρευσαν, η τελευταία θεαματική μεταστροφή του Γ. Καρατζαφέρη, που μέσα σε μια νύχτα μετατράπηκε από στυλοβάτη της κυβέρνησης Παπαδήμου σε ορκισμένο αντίπαλο της τρόικας και του μνημονίου, εδραίωσε στη συνείδηση της κοινής γνώμης έναν χαρακτηρισμό που ήδη του είχε αποδοθεί: Ο κωλοτούμπας. Δεν λέω ότι το παρατσούκλι το απέκτησε τώρα ο Καρατζαφέρης· τον έχουν πει έτσι εδώ και αρκετό καιρό και το ευρηματικό αφισάκι που βλέπετε αριστερά, που το ψάρεψα από το slang.gr, αλλά κυκλοφορεί ευρέως (και δικαίως) σε πολλά σημεία του Διαδικτύου, νομίζω ότι είχε φτιαχτεί παλιότερα, αλλά τώρα πια το προσωνύμιο θα τον συνοδεύει, νομίζω, για πάντα, μέχρι το τέλος της πολιτικής του σταδιοδρομίας, όπως ας πούμε το «Γέρος της Δημοκρατίας» τον Γεώργιο Παπανδρέου ή το «Νέστορας της Αριστεράς» τον Ηλία Ηλιού.
Όχι άδικα. Κωλοτούμπα, στην αστική αργκό μας, λέγεται η αλλαγή στάσης, γνώμης, απόψεων, ιδεών, συμπαθειών, και κωλοτούμπας αυτός που δεν μένει σταθερός σε φιλίες, συμπάθειες και ιδέες αλλά τις αλλάζει. Δεν είναι μόνο όρος της πολιτικής• επειδή έχω τη νοσηρή περιέργεια να διαβάζω τα σχόλια των επισκεπτών σε αθλητικούς ιστοτόπους, συναντάω πολύ συχνά φράσεις όπως: Όταν κέρδιζε σερί η ομάδα ήταν προπονηταράς ο ισπανός, τώρα που έχασε δυο παιχνίδια έγινε άχρηστος; Πόσο κωλοτούμπας είσαι, ρε παιδί μου!
Αυτή η μεταφορική σημασία της λέξης «κωλοτούμπα» δεν είναι η μοναδική που έχουμε στη φρασεολογία μας για να ειρωνευτούμε ή να στιγματίσουμε την αλλαγή στάσης κάποιου. (Για να μην παρεξηγηθώ: δεν θεωρώ προκαταβολικά κατακριτέα την οποιαδήποτε αλλαγή στάσης, άποψης, κτλ.) Για να κατακρίνουμε λοιπόν τη μεταστροφή κάποιου, ή την αθέτηση υποσχέσεων, συχνά προεκλογικών, μπορούμε επίσης να πούμε ότι «έκανε γαργάρα όσα έλεγε» κι όταν ένας κατήγορος μεταστραφεί σε υμνητή, ότι «γλείφει εκεί όπου έφτυνε». Για όποιον αλλάζει συχνά στάση λέμε ότι είναι «όπου φυσάει ο άνεμος» εξού και τα αρχικά του κόμματος ΟΦΑ (αυτός είναι ΟΦΑ), έκφραση που λιγάκι έχει παλιώσει. -και που άλλωστε συνήθως δεν χαρακτηρίζει πολιτικούς αλλά μάλλον απλούς πολίτες.