Μανώλης Γλέζος (1922-2020)

Χτες το απόγευμα πολλοί Έλληνες βγήκαν στα μπαλκόνια τους για να χειροκροτήσουν, όχι επειδή τους κάλεσε κάποιος επώνυμος αλλά ύστερα από αυθόρμητο κάλεσμα από τα κοινωνικά μέσα, και οχι για να δηλώσουν τις ευχαριστίες τους ή τη συμπαράστασή τους σε όσους δίνουν από την πρώτη γραμμή τη μάχη ενάντια στην πανδημία του κορονοϊού, αλλά για να τιμήσουν έναν μεγάλο Έλληνα, έναν ακατάβλητο αγωνιστή της Αριστεράς και της πατρίδας, τον Μανώλη Γλέζο, που έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών χτες το πρωί.

Ήταν αυτός ο αποχαιρετισμός μια αυθόρμητη αντίδραση απέναντι στην τεράστια αδικία της αμείλικτης συγκυρίας -διότι η πανδημία στέρησε από δεκάδες χιλιάδες συμπολίτες μας την ευκαιρία να αποχαιρετήσουν με τη φυσική τους παρουσία τον ήρωα, σε μια πάνδημη κηδεία -όπως ήταν απολύτως βέβαιο ότι θα γινόταν αν το θλιβερότατο γεγονός του θανάτου του Μανώλη Γλέζου δεν είχε συμβεί μέσα σε καθεστώς απαγόρευσης συναθροίσεων.

Η ζωή, ως βιολογικός χρόνος, στάθηκε γενναιόδωρη με τον Μανώλη Γλέζο -να λογαριάσουμε όμως πως από τα σχεδόν 98 χρόνια της ύπαρξής του τα 16 τα πέρασε φυλακισμένος (11 χρόνια και 5 μήνες) ή εξόριστος (τεσσεράμισι χρόνια).

Kι αν η εμβληματική πράξη για την οποία και τα μικρά παιδιά ξέρουν τον Μανώλη Γλέζο ήρθε πολύ νωρίς στη ζωή του, όταν στα 19 του χρόνια μαζί με τον φίλο του Λάκη Σάντα κατέβασαν τη ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη, ο Γλέζος δεν έπαψε ως το τέλος να αγωνίζεται και να προσφέρει στην υπόθεση της απελευθέρωσης του ανθρώπου.

Αλλά τα βιογραφικά του στοιχεία θα τα ξέρετε ήδη ή θα τα έχετε διαβάσει σε κάποιο από τα τόσα αφιερώματα που δικαίως κατέκλυσαν τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα μόλις μαθεύτηκε το θλιβερότατο μαντάτο του θανάτου του, οπότε δεν έχει νόημα να τα επαναλάβω εδώ. Σας παραπέμπω στην καλή νεκρολογία που δημοσιεύτηκε στην Αυγή.

Πάντως, το κατέβασμα της ναζιστικής σημαίας ήταν μια αντιστασιακή πράξη που δίκαια πήρε διεθνείς διαστάσεις και χάρισε στον Γλέζο και στον Λάκη Σάντα το αιώνιο φωτοστέφανο του ήρωα. Χάρη σε αυτή την παράτολμη ενέργεια, ο Γλέζος έγινε παγκόσμια γνωστός σαν αντιστασιακός -ο ντε Γκολ τον χαρακτήρισε «πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης» και όταν το μεταπελευθερωτικό ελληνικό κράτος φιλοδώρησε τον Μανώλη Γλέζο με δυο καταδίκες σε θάνατο ξεσηκώθηκε παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης, που ματαίωσε την εκτέλεσή του.

Εξίσου ορμητικό ήταν το κίνημα διεθνούς αλληλεγγύης προς τον Γλέζο όταν καταδικάστηκε το 1959 (ναι, επί «εθνάρχη» Καραμανλή!) για κατασκοπεία. Τότε κυκλοφόρησε και το σοβιετικό γραμματόσημο που βλέπετε, στο οποίο ζητείται «Λευτεριά στον ήρωα του ελληνικού λαού Μανώλη Γλέζο».

Advertisement

Απεραθίτικα δίστιχα για τον Μανώλη Γλέζο

Σήμερα γιορτάζουν οι Μανώληδες, ένα όνομα για το οποίο κάτι έχουμε γράψει παλιότερα στο ιστολόγιο (προσπαθώντας να απαντήσουμε στο ερώτημα γιατί τους Κρητικούς τους λένε Μανόληδες) οπότε σκέφτομαι να αφιερώσω το σημερινό γιορταστικό άρθρο στον Μανώλη Γλέζο. Θα προσέξατε βέβαια την ασυνέπεια την ορθογραφική, αλλά το όνομα αυτό γράφεται και με τους δυο τρόπους -το ωμέγα δεν έχει καμιά ετυμολογική βάση αλλά είναι η παλιότερη και πιο εδραιωμένη γραφή. Ο Τριανταφυλλίδης, ας πούμε, το έγραφε «Μανόλης», το ίδιο και ο Ανδρόνικος (θυμάμαι, όταν ήμουν πιτσιρικάς, πήγαινα και του έλεγα τα κάλαντα, έμενε στο Φάληρο, ήταν χουβαρντάς, και είχα προσέξει το όμικρον στο κουδούνι), ενώ ο Γλέζος νομίζω πως το γράφει με ωμέγα, παραδοσιακά.

Στο χωριό του Γλέζου, την Απείρανθο της Νάξου, συνηθιζόταν μέχρι σχετικά πρόσφατα να συνθέτονται και να τραγουδιούνται εύθυμα δίστιχα, σε ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους, με κάθε ευκαιρία, ανάμεσα στ’ άλλα και για τις εκλογές και την αντιπαράθεση των υποψηφίων, στιχάκια που παινεύουν τον εκλεκτό του στιχουργού και ειρωνεύονται τον αντίπαλο. Τα έχουν καταγράψει ντόπιοι μελετητές, και τα παρουσιάζει πολύ καλά στο ιστολόγιό της η Φωτεινή Παντογνώστρια, που είναι Απεραθίτισσα αν δεν κάνω λάθος -δείτε το ειδικό άρθρο που έχει γράψει για τα εκλογικά δίστιχα. Ακόμα, στιχάκια γράφονται και για τα μεγάλα γεγονότα -ας πούμε, πολλά γράφτηκαν για τη σφαγή της Απειράνθου, το 1917, που φυσικά στρέφονται κατά των βενιζελικών. Από το άρθρο της Φ.Π. ξεσηκώνω δύο:

Ο Βενιζέλος στο ντουνιά καμιά δεν έχει θέση,
γι’ αυτό και μεις τον στείλαμε στο διάβολο πεσκέσι.

Τριάντα μέρες έκαμα ‘ξορία και φυλάκα,
όμως δε προσεχώρησα στου Κρητικού τη βράκα.

Από την Απείρανθο καταγόταν ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, ένας από τους Έξι που εκτελέστηκαν το 1922, και αργότερα γράφτηκε και το δίστιχο: Το κόμμα το βασιλικό υποστηρίξετέ το / γιατί οι βενιζελικοί σκοτώσανε τον Πέτρο. Και οι επόμενοι Πρωτοπαπαδάκηδες έγιναν βουλευτές και υπουργοί (το επάγγελμα δεν είχε ακόμα ανοίξει) και απαθανατίζονται κι αυτοί σε στιχάκια.

Τα στιχάκια για τον Γλέζο δεν τα έχω βρει σε άλλη πηγή στο Διαδίκτυο, τα έχω αποδελτιώσει από ένα δημοσίευμα της Αυγής (σε τρεις συνέχειες) τον Ιούνιο του 1961. Ο Γλέζος, διευθυντής της Αυγής από το 1956 ως το 1959, εκείνη την εποχή ήταν κλεισμένος στη φυλακή, καταδικασμένος σε 5 χρόνια φυλακή για συμμετοχή σε υπόθεση κατασκοπίας υπέρ της ΕΣΣΔ. Η δίκη ήταν μία ακόμα αφορμή για να του συμπαρασταθούν οι συγχωριανοί του, όχι μόνο με εκκλήσεις για την αποφυλάκισή του (που υπογράφτηκαν από όλο το χωριό) αλλά και με στιχάκια. Μια άλλη ευκαιρία για στιχάκια ήταν η συμμετοχή του Γλέζου στο ψηφοδέλτιο της ΕΔΑ στις εκλογές του 1958, οι οποίες, σύμφωνα με το άρθρο, έγιναν και στ’ Απεράθου σε συνθήκες βίας και νοθείας. Το άρθρο, να προσθέσω, το υπογράφει ο Περαστικός, και ομολογώ πως δεν ξέρω σε ποιον συντάκτη αντιστοιχεί.

Στα στιχάκια, ο Γλέζος σπάνια αποκαλείται «Μανώλης», συνήθως χρησιμοποιείται το χαϊδευτικό «Νώλης» που πρέπει να συνηθιζόταν στα κυκλαδονήσια -έτσι αποκαλούσαν και τον Μαν. Κορτέση, τον φίλο του Λαπαθιώτη, που ήταν από την Ίο. Τα πρώτα στιχάκια, παινεύουν τον Γλέζο για το κατέβασμα της γερμανικής σημαίας: