Μεζεδάκια χαμένα στη μετάφραση

Που βέβαια τα λέω έτσι από το απίστευτο γεγονός της παραποίησης μεταφρασμένου κειμένου της δικογραφίας για τη Νοβάρτις, όταν από το ελληνικό μεταφρασμένο κείμενο της κατάθεσης ενός μάρτυρα, όπως είχε προκύψει από επίσημη μετάφραση στη Μεταφραστική Υπηρεσία του ΥΠΕΞ, εξαλείφθηκαν οι αναφορές σε πρόσωπα για τα οποία γινόταν λόγος στο αγγλικό πρωτότυπο, όπως Andreas Loverdos, G. Patoulis, Frouzis ή Maniadakis.

 

Το ιστολόγιό μας εύλογα ενδιαφέρεται για κάθε τι το μεταφραστικό, κι έτσι το απίστευτο αυτό γεγονός το σχολιάσαμε ήδη στα σχόλια του προηγούμενου μεζεδοάρθρου μας, οπότε στο σημερινό μας άρθρο δεν θα σταθούμε τόσο πολύ στο γεγονός καθαυτό, όσο στον απόηχό του.

Διότι βέβαια αυτό το τόσο βολικό «μεταφραστικό λάθος» σχολιάστηκε πολύ στα σόσιαλ, και ακούστηκαν πολλά ωραία.

Ξεχώρισα το έξυπνο μιμίδιο που βλέπετε εδώ, που φαντάζεται πώς θα απέδιδε το Google Translate την αγγλική φράση «Andreas Loverdos».

Έγραψα κι εγώ καναδυό σχόλια, ανάμεσά τους και το εξής:

Όπως το «φιλότιμο» δεν μπορεί να μεταφραστεί από τα ελληνικά σε άλλες γλώσσες, έτσι και το Andreas Loverdos από τα αγγλικά.
Γι’ αυτό και δεν εμφανίστηκε το όνομα του πρώην υπουργού στην επίσημη μετάφραση του ΥΠΕΞ -αυτή είναι η πραγματική αιτία και όλα τα άλλα που λένε, ότι τάχα παραποιήθηκε το κείμενο, είναι συκοφαντίες.

Σχολίασαν και διάφοροι πολιτικοί, ανάμεσά τους και ο (οΘντκ) υπουργός Ανάπτυξης Άδωνης Γεωργιάδης, ο οποίος όμως δεν απέφυγε ένα ορθογραφικό λαθάκι (από αυτά που ο κορέκτορας δεν τα πιάνει) σε ένα γενικά ασύντακτο τιτίβισμα:

Υπάρχει και η ασυμφωνία στην αρχη (ο τρόπος … είναι εντυπωσιακή) αλλά το μάτι πέφτει αμέσως στο «όντως».

Εκ του μη όντος, όμως, κύριε υπουργέ, παρόλο που και ο τύπος «όντως» είναι υπαρκτός.

Φαντάστηκα μάλιστα τον εξής διάλογο:

— Εκ του μη όντως…

— Με όμικρον κ. Υπουργέ

— Όντος με όμικρον θέλει

— Χμμ… αυτό θέλει ωμέγα, κ. Υπουργέ!

— Βάζω ωμέγα δε θέτε, βάζω όμικρον δε θέτε, τι θέτε επιτέλους;

Και για να κλείσουμε τη λοβερδιάδα, μια παρωνυχίδα στην τελευταία απαντηση του ΥΠΕΞ για το φιάσκο. Προσέχω το εξής απόσπασμα:

Τόσο η Μεταφραστική Υπηρεσία, όσο και ο Μεταφραστής δεν κρατούσαν αντίγραφο ούτε του κειμένου που μεταφράστηκε, ούτε της μετάφρασής του.

Χωρίς να υπάρχει λάθος, δεν μου αρέσει. Εγώ γενικά αποφεύγω να χρησιμοποιώ το «τόσο… όσο» με αρνητικές προτάσεις, προτιμώντας τις δομές με «ούτε», αν και εδώ υπάρχει και πιο πέρα «ούτε» οπότε δεν είναι τόσο απλό το θέμα.

Πάντως, εγώ θα έγραφα:

Ούτε η Μεταφραστική Υπηρεσία ούτε ο Μεταφραστής κρατούσαν αντίγραφο του κειμένου που μεταφράστηκε, ούτε της μετάφρασής του.

Δυο κατοικίδια πουλιά και άλλα μεζεδάκια

Συμβαίνει αρκετές φορές το σαββατιάτικο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο να παίρνει τον τίτλο του όχι από την επικαιρότητα ή από το ημερολόγιο αλλ’ από ένα επιμέρους μεζεδάκι, που βέβαια πρέπει να είναι ζουμερό, νόστιμο και μεγαλωπό, για να δικαιολογεί μια τέτοια ειδική μεταχείριση.

Κάτι τέτοιο συμβαίνει και σήμερα -και τα «δυο κατοικίδια πουλιά» του τίτλου αναφέρονται σε ένα μαργαριτάρι που εντοπίσαμε μέσα στη βδομάδα.

Δεν ξέρω με ποια μονάδα μετριώνται τα κανονικά μαργαριτάρια, οι πέρλες, αλλά αν υπήρχε τρόπος να μετρηθούν τα μεταφορικά μαργαριτάρια, τα γλωσσικά, μεταφραστικά και άλλα λάθη δηλαδή, το σημερινό θα διεκδικούσε ασφαλώς κάποια διάκριση -κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον. «Αυτό δεν είναι μαργαριτάρι, είναι ο αδάμας Κοχινώρ», που είχε πει κάποιος παλιότερα.

Αλλά να μην σας κρατάω σε αγωνία, στην περίπτωση που δεν το ξέρετε. Ας παρουσιάσω το σπάνιο δείγμα.

Στον ιστότοπο του Πρόταγκον, κι έχει σημασία αυτο διότι έχουμε έναν επαγγελματικό ιστότοπο, όχι το ιστολόγιο κάποιου ερασιτέχνη, δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα ένα άρθρο για μια ταινία του 2011, την Contagion, για την οποία κάποιοι είπαν ότι «πρόβλεψε την επιδημία του κορονοϊού».

Και γράφει το Πρόταγκον: Και ο Ράϊαν Γκίλμπι κριτικός κινηματογράφου του Guardian δεν διστάζει να παραδεχτεί δημοσίως ότι έχασε την ταινία όταν προβλήθηκε για πρώτη φορά, αλλά την κατέβασε την περασμένη εβδομάδα, και (το χειρότερο) με το που την είδε, έντρομος από φόβο μήπως πεθάνει από την πνευμονία που προκαλεί ο ιός, σκότωσε αμέσως τα δύο κατοικίδια πουλιά του…

Να τρομάξει ο δημοσιογράφος από την ταινία, πάει κι έρχεται. Αλλά τα καημένα τα πουλιά, τι του φταίξανε και τα σκότωσε; Μήπως νόμισε ότι ξαναεμφανίστηκε η «γρίπη των πτηνών»;

Σπεύδω να καθησυχάσω τους φιλόζωους (και φιλόπτηνους) αναγνώστες: ο κριτικός της Γκάρντιαν δεν σκότωσε κανένα πουλί. Ο μόνος που σκότωσε κάτι ήταν ο συντάκτης του Πρόταγκον -σκότωσε τη μετάφραση της είδησης.

Βλέπετε, το πρωτότυπο έλεγε:

Twitter users have been posting variations on the theme of: “Is it just me or did Contagion predict the coronavirus?” I missed Soderbergh’s film when it was released, and I happen also to be frightened of dying from viral pneumonia, so I killed two birds with one download and watched the movie this week.

Δηλαδή, ο Άγγλος κριτικός κάνει ένα λογοπαίγνιο πάνω στην πασίγνωστη έκφραση to kill two birds with one stone, κατά λέξη «σκοτώνω δυο πουλιά με μια πέτρα», αντίστοιχη της δικής μας «μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια» που την ξέρει και η γάτα μου. Λέει δηλαδή «δεν είχα δει την ταινία όταν βγήκε, κι επειδή φοβόμουν μην πεθάνω από ιογενή πνευμονία, μ’ένα σμπάρο δυο τρυγόνια: κατέβασα την ταινία και την είδα».

Η γάτα μου την ξέρει την έκφραση to kill two birds with one stone, αλλά ο συντάκτης του Πρόταγκον δεν την ήξερε κι έτσι φιλοτέχνησε αυτό το ασύλληπτο μαργαριτάρι. Και για να κάνει πιο «λογικό» τον σκοτωμό των πουλιών, τα έκανε και κατοικίδια -δεν βγήκε ο Άγγλος με την καραμπίνα στους βάλτους να σκοτώνει πάπιες, δικά του πουλιά σκότωσε.