Τα τρένα που φεύγουν

Οι νεκροί από το δυστύχημα στα Τέμπη έχουν φτάσει τους 57, αριθμός που δεν αποκλείεται να αυξηθεί αφού ακόμα βγάζουν διαμελισμένα πτώματα από τα πρώτα βαγόνια του επιβατικού τρένου. Στο φοβερό δυστύχημα αφιερώσαμε το χτεσινό μας άρθρο και κανονικά σήμερα θα έπρεπε να πούμε κάτι άλλο και ν’ αλλάξουμε παραστάσεις -θα έπρεπε, αλλά δεν είχα όρεξη να γράψω για κάποιο εντελώς άλλο θέμα.

Οπότε, σκέφτηκα μια μέση λύση: να μη γράψω πάλι για το δυστύχημα, αλλά να λεξιλογήσω για τον σιδηρόδρομο και τα τρένα, σήμερα που τελειώνει η βδομάδα και από Δευτέρα να ξεκινήσουμε την καινούργια βδομάδα με κάτι φρέσκο.

Για το τρένο και τον σιδηρόδρομο δεν έχουμε λεξιλογήσει, αν και έχουμε αφιερώσει ένα άρθρο, σχετικά πρόσφατα στην ορθογραφία της λέξης, δηλ. τραίνο ή τρένο, ενώ παλιότερα είχαμε φιλοξενήσει μια συνεργασία φίλου σιδηροδρομικού για το λεξιλόγιο του σιδηροδρόμου. Το άρθρο αυτό το θυμήθηκα χτες, που άκουσα στο ραδιόφωνο ότι, στο πλαίσιο της περικοπής θέσεων στον ΟΣΕ, καταργήθηκαν πριν από μερικά χρόνια θέσεις «πασαγιοφυλάκων» -και στο λεξιλόγιο που λέμε θα δείτε ότι «πασάγιο» είναι η ισόπεδη διάβαση.

Η λέξη «σιδηρόδρομος» εμφανίζεται στα ελληνικά ως μεταφραστικό δάνειο του γαλλ. chemin de fer, λένε τα λεξικά (υπάρχει και το όμοιο γερμανικό Eisenbahn). Στον Μπαμπινιώτη δίνεται χρονολογία εμφάνισης το 1833, μια πληροφορία αντλημένη από τον Κουμανούδη, ο οποίος σημειώνει ότι βρήκε τη λέξη στους Ελληνικούς κώδικες, που είναι μια συλλογή νομολογίας, στην έκδοση του 1833. Κάπως παράξενο το βλέπω να υπήρχε τόσο παλιός ελληνικός νόμος που να μνημονεύει τον σιδηρόδρομο, αλλά δεν μπορώ να το αποκλείσω. (Βέβαια, chemin de fer υπήρχε και πριν από την ατμομηχανή, στα ορυχεία, από τον 18ο αιώνα κιόλας).

Η παλαιότερη ανεύρεση της λέξης «σιδηρόδρομος» που βρήκα εγώ μέσω Google books χρονολογείται από το 1842, στο τεύχος Ιουλίου του περιοδικού «Αποθήκη των ωφελίμων γνώσεων» του 1842, πριν έρθει σιδηρόδρομος στην Ελλάδα.

Η εικόνα δείχνει ένα όρυγμα του «εκ Λισερπάλου εις Μαγκεστρίαν» σιδηροδρόμου. Μαγκεστρία είναι το Μάντσεστερ και Λισέρπαλον είναι περιέργως το Λίβερπουλ. Το «Όρος των Ελαιών» είναι το Olive Mount αγγλιστί, και υπάρχει άρθρο στη Βικιπαίδεια για το όρυγμα αυτό. Ελιές δεν υπάρχουν στο Λίβερπουλ απ’ όσο ξέρω, αλλά έτσι ονομαζόταν μια έπαυλη στην περιοχή.

Ο νόμος για τον σιδηρόδρομο Αθηνών-Πειραιώς ψηφίζεται το 1855. Ο Κουμανούδης στη Συναγωγή νέων λέξεων σημειώνει: Η λέξις ει και ένεκα του εν αυτή δρόμου ουχί κυριολεκτική, όμως εξενίκησεν εν τη κοινή, επειδή η οδός προ αιώνων είχεν εκλείψη από τα στόματα του λαού.

Advertisement

Η καρδιά μου δεν ισορρόπα

Ένα μικρό άρθρο σήμερα, για ένα ραμόνι -όπως λέμε στο ιστολόγιο τα παρακούσματα τραγουδιών, του τύπου «με βιολί σαν του Ροβιόλη, θα χορέψουν κι οι διαβόλοι», ενώ κανονικά ο στίχος του Φέρρη λέει «με βιολί σαντουροβιόλι». Κι επειδή το σαντουροβιόλι είναι λέξη που δεν την ξέρουν όλοι, κάποιοι την αναλύουν λάθος και φαντάζονται πως υπήρξε κάποιος δεξιοτέχνης βιολιστής ονόματι Ροβιόλης. Αλλά αυτά τα ξέρετε, τα έχουμε ξαναπεί πολλές φορές, ας πούμε σε αυτό το παλιότερο άρθρο.

Πριν από μερικές μέρες κυκλοφόρησε στο Τουίτερ το εξής τιτίβισμα:

Σήμερα έμαθα ότι το τραγούδι λέει «Ώπα, καρδιά μου ισορρόπα» κι όχι ώπα η καρδιά μου η σορόπα.

ΜΗ ΜΟΥ ΜΙΛΑΤΕ ΑΦΗΣΤΕ ΜΕ ΜΟΝΗ ΜΟΥ

Παραλείπω το (γυναικείο) χρηστώνυμο, διότι δεν έχει νόημα να μεταφέρουμε συζητήσεις από άλλα μέσα -και, έτσι κι αλλιώς, η άποψη είναι διαδεδομένη. Επίσης, αλλάζω το «ώπα» σε «όπα» χωρίς να αλλάζει τίποτα.

Αν δεν είναι ειρωνικό, η κυρία που το έγραψε ομολογεί με συντριβή το λάθος μέσα στο οποίο ζούσε τόσα χρόνια, όταν νόμιζε ότι το γνωστό τραγούδι λέει «Όπα, η καρδιά μου η σορόπα» -και μόνο πρόσφατα είδε το φως της ή μάλλον άκουσε το σωστό, που είναι, όπως μας λέει, «Όπα, καρδιά μου ισορρόπα».

Για να πούμε την αλήθεια, ανάλογη «αποκάλυψη» συμβαίνει συχνά με τα ραμόνια. Κάθε φορά που δημοσιεύω άρθρο για ραμόνια, όπως το άρθρο για τον Ροβιόλη που λέγαμε (το έχω βάλει 2-3 φορές ήδη) πάντοτε βρίσκεται κάποιος που λέει «Μη μου πείτε ότι το τραγούδι λέει ‘σαντουροβιόλι’ κι όχι ‘σαν του Ροβιόλη’!» (ή: μη μου πείτε ότι λέει «στην οδό γράφει μόνος» κι όχι «στην οδό Γραφημώνος» κτλ.)

Μόνο που εδώ, έχουμε ανάποδο ραμόνι (ινομάρ). Θέλω να πω, το τραγούδι όντως λέει «η καρδιά μου η σορόπα», επομένως η φίλη τιτιβίστρια κακώς διορθώθηκε δηλ. κακώς πίστεψε ότι τόσον καιρό το άκουγε λάθος!

Βέβαια, ξαναλέω, μπορεί και να το γράφει ειρωνικά. Όμως έχω συναντήσει πολλούς στο Διαδίκτυο που πιστεύουν ότι όντως το σωστό είναι «ισορρόπα» και όχι «η σορόπα», όπως θα δούμε στη συνέχεια, οπότε το πιθανότερο (και το απλούστερο) είναι να το πάρουμε τοις μετρητοίς, ότι το εννοεί.

Αλλά να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, διότι είπα πιο πάνω «το γνωστό τραγούδι» χωρίς να αναφέρω για ποιο πρόκειται. Μπορεί να είναι πασίγνωστο, τουλάχιστον για τους παλιότερους σαν κι εμένα, αλλά ίσως κάποιοι να μην το ξέρουν -ή να μην έχουν αναγνωρίσει τους στίχους, για ποιο τραγούδι πρόκειται.

Είναι ένα αρχοντορεμπέτικο, που θα το θυμόμαστε κυρίως από την επανεκτέλεση της Βίκης Μοσχολιού, αλλά λέω να το ακούσουμε σε απόσπασμα από την εξαιρετική κωμωδία Ένα βότσαλο στη λίμνη με τον Βασίλη Λογοθετίδη (1952):

Ο τίτλος είναι «Άλα!» αλλά αρκετά συχνά αναφέρεται επίσης «Άνοιξε κι άλλη μπουκάλα». Μουσική του Μιχάλη Σουγιούλ, στίχοι των Αλέκου Σακελλάριου-Χρ. Γιαννακόπουλου.

Οι στίχοι:

Η μέρα με τα δεκαεννιάρια

Σήμερα ο μήνας έχει δεκαεννιά. Έχουμε δηλαδή 19 Σεπτεμβρίου του 2019, ή αλλιώς 19/9/19, μια μέρα με δύο δεκαεννιάρια, ή ίσως δυόμισι, αν θεωρήσουμε ότι και το 9 είναι ένα εκκολαπτόμενο 19. Με το σημερινό άρθρο συνεχίζουμε μια παράδοση του ιστολογίου.

Οι ταχτικοί θαμώνες ίσως να θυμούνται ότι στις 12 Δεκεμβρίου του 2012 (στις 12/12/12) είχα γράψει ένα άρθρο για τη Μέρα με τα τρία δωδεκάρια, συνεχίζοντας μια παράδοση που ήδη μετρούσε τέταρτο χρόνο, αφού στις 11/11/2011 είχαμε τη μέρα με τα τρία εντεκάρια, στις 10/10/ 2010 είχαμε γράψει για τη  μέρα με τα τρία δεκάρια και στις 9/9/2009 για  την αντίστοιχη μέρα με τα τρία εννιάρια. Η ωραία αυτή παράδοση κινδύνεψε να σταματήσει το 2013, διότι μέρα με τρία 13άρια δεν υπάρχει, αφού δεν έχουμε δέκατο τρίτο μήνα, τελικά όμως σκέφτηκα ότι η 13/3/13 ήταν μια καλή προσέγγιση κι έτσι έγραψα το άρθρο για τα δεκατριάρια, και στο ίδιο πατρόν το 2014 το άρθρο για τα δεκατεσσάρια, στις 14/4/14. Στις 15/5/15 αγρόν ηγόραζα, κι έτσι το αντιστοιχο άρθρο με τα δεκαπεντάρια το έβαλα τελικά στις 15 Οκτωβρίου, αλλά το 2016 επανήλθα στην κανονικότητα κι έτσι είχαμε το άρθρο για τα δεκαεξάρια στις 16/6/16 και το άρθρο για τα δεκαεφτάρια στις 17/7/17. Το περυσινό άρθρο θα έπρεπε να δημοσιευτεί στις 18 Αυγούστου, αλλά λόγω ραστώνης δημοσιεύτηκε στις 18/9/18.

Ο αριθμός 19 είναι πρώτος αριθμός, δηλαδή δεν διαιρείται παρά μόνο με το 1 και με τον εαυτό του. Οι τέσσερις από τους πέντε αριθμούς της δεύτερης δεκάδας είναι πρώτοι (11, 13, 17, 19) κάτι που ξανασυμβαίνει στην πρώτη δεκάδα των τριψήφιων αριθμών (101, 103, 107, 109) και δεν ξέρω αν ξανασυμβαίνει ποτέ. Οι αριθμοί 17 και 19 είναι δίδυμοι πρώτοι διότι απέχουν κατά 2.

Λέμε «δεκαεννέα», σε πιο ανεπίσημο ύφος λέμε «δεκαεννιά». Η λέξη «δεκαεννέα» είναι της ελληνιστικής εποχής, στην κλασική εποχή προτιμούσαν το… ανάποδο «εννεακαίδεκα». Ο τύπος «δεκαεννέα» εμφανίζεται τον 1ο αι. π.Χ. στη γραμματεία, αλλά σε επιγραφές ήδη από τον 4ο αιώνα πΧ όπως βρίσκω στο ΙΛΝΕ. Ο Διόδωρος Σικελιώτης χρησιμοποιεί και τους δύο τύπους, εννεακαίδεκα και δεκαεννέα.

Το χαλάλι και το χαράμι

 

Το σημερινό άρθρο γράφεται ύστερα απο προτροπή φίλων, με αφορμή ένα επεισόδιο που για μερικές μέρες (όχι πάνω απο δυο-τρεις, βέβαια) προκάλεσε τρικυμία στο ποτηράκι του ελληνόφωνου Τουίτερ.

Η αρχή ήταν η εξης φωτογραφία που την ανάρτησε κάποιος, σχολιάζοντας ότι αφού το τυρί Ήπειρος έχει πιστοποίηση χαλάλ (μέσα στον κύκλο κάτω αριστερά) τότε ο ίδιος θα προτιμήσει μια άλλη μάρκα (δεν θυμάμαι ποιαν και δεν έχει σημασία το γούστο του κάθε ισλαμόφοβου).

Ακολούθησαν πολλά σχόλια, κάποια επίσης ισλαμοφοβικά που καλούσαν για μποϊκοτάζ, αλλά ευτυχώς τα περισσότερα λογικά και μετρημένα.

Μερικοί αναρωτήθηκαν, όχι παράλογα, πώς μπορεί να είναι πιστοποιημένο «χαλάλ» ένα τυρί -αφού η παρασκευή του δεν συνεπάγεται τη σφαγή ζώου. Και αυτό διότι το χαλάλ, που θα πει «επιτρεπτό» στα αραβικά είναι ο κώδικας που διέπει τα ισλαμικά διαιτολογικά έθιμα -και έχει αρκετές ομοιότητες με το εβραϊκό κοσέρ, χωρίς όμως να ταυτίζονται.

Για να παρασκευαστεί το τυρί απαραίτητη είναι (ή, έστω, ήταν) η πυτιά, που προκαλεί το πήξιμο και που προέρχεται από το στομάχι μηρυκαστικού. Υποθέτω ότι για να είναι χαλάλ ένα τυρί πρέπει να περιέχει πυτιά από σφάγιο χαλάλ ή να μην περιέχει ζωική πυτιά διότι πήξιμο γίνεται και με το γάλα της συκιάς ή με άλλες μεθόδους.

Το χαλάλ ορίζει συγκεκριμένη διαδικασία σφαγής των ζώων, με βαθιά τομή στο λαιμό του ζώου (σφαγίτιδα φλέβα, καρωτίδα και τραχεία) και στη συνέχεια το ζώο κρέμεται ανάποδα μέχρι να να στραγγίξει πλήρως από αίμα. Παράλληλα ο σφαγέας προσεύχεται στον Αλλάχ για να του εξηγήσει γιατί το σφάζει, αφού στο Ισλάμ η θανάτωση ζώου επιτρέπεται μόνο προς βρώση ή για λόγους ασφαλείας πχ λύσσα. Το εβραϊκό κοσέρ έχει κάποιες μικροδιαφορές. Και οι δυο τρόποι είναι πανάρχαιοι, παραδοσιακοί, και με παρόμοιο τρόπο (αν και χωρίς το στράγγισμα από το αίμα) θανάτωναν τα ζώα και στα μέρη μας από τα παλιά χρόνια έως πρόσφατα.

Ωστόσο, στα σύγχρονα σφαγεία (πλην χαλάλ/κοσέρ) το ζώο πρώτα αναισθητοποιείται/θανατώνεται και μετά σφάζεται, οπότε υποφέρει λιγότερο. Αυτό αποτελεί μειονέκτημα των χαλάλ/κοσέρ τρόπων, αφού η θρησκεία δεν έχει επιτρέψει την εξέλιξη των μεθόδων ώστε ν’ ανταποκρίνονται στις σημερινές αντιλήψεις.

Φυσικά, όλοι εκείνοι που έκραζαν το χαλάλ τυρί δεν ενδιαφέρονταν για την καλή μεταχείριση των ζώων -τα οποία και στη δυτικοευρωπαϊκή βιομηχανική κτηνοτροφία δεν περνάνε και πολύ καλά, πρέπει να πούμε- αλλά εξέφραζαν το ενστικτώδες μίσος τους στο διαφορετικό.

Όμως εμείς εδώ δεν θρησκειολογούμε ούτε διαιτολογούμε αλλά λεξιλογούμε, οπότε θα προχωρήσουμε από το χαλάλ στο χαλάλι. Η απόσταση αλλωστε είναι ελάχιστη. Όπως είπαμε, το halal είναι λέξη αραβική (حلال). Στα τουρκικά είναι helal, αλλά στα ελληνικά πρέπει να πέρασε από τουρκικό διαλεκτικό τυπο halal. Κι αν στα αραβικά και στα τουρκικά το helal/halal ειναι το επιτρεπτό και το νόμιμο, στα ελληνικά το χαλάλι έχει θέση επιρρήματος και σημαίνει μια δαπάνη ή μια θυσία όχι ευκαταφρόνητη αλλά που αξίζει τον κόπο. Ας πούμε «Πολύ ωραίο σπίτι, χαλάλι τα λεφτά που ξόδεψες» ή «Χαλάλι τόσοι κόποι αφού πέρασα στη σχολή». Υπάρχει και το πασίγνωστον κυπρέικον τραγούιν, «για την καρκιάν και την αγκάλη σου, μα τον θεόν ούλλα χαλάλιν σου».

Έχουμε και το ρήμα ‘χαλαλίζω’, όταν κάνω μια δαπάνη ή μια θυσία με ευχαρίστηση, επειδή το αξίζει -θα τα χαλαλίσω τα δυο κατοστάρικα γι’ αυτά τα παπούτσια.

Το αραβικό halal έχει αντίθετο το haram, που κι αυτό έχει περάσει στα ελληνικά ως χαράμι. Επειδή για το χαράμι έχουμε γράψει παλιότερα άρθρο, μπορώ να αντιγράψω μερικά πράγματα:

Στα τούρκικα, haram είναι το απαγορευμένο από τη θρησκεία, το παράνομο, το αθέμιτο, το κακό. Harami είναι ο ληστής (που πέρασε και στα ελληνικά, χαραμής, και που έγινε και επώνυμο).

Χαράμ ολσούν είναι κατάρα, που έχει περάσει και στα ελληνικά: «χαράμι να σου γίνει», δηλαδή να μην το χαρείς, στο λαιμό να σου κάτσει. Πολύ ωραία είχε πει η Μοσχολιού το «Χαράμι» του Σουγιούλ (σε στίχους Τραϊφόρου)

Από την ίδια τριγράμματη αραβική ρίζα χ-ρ-μ από την οποία προήλθε το χαράμι πηραμε επίσης το χαρέμι και το χράμι, αλλά για την ιστορία των λέξεων αυτών σας παραπέμπω στο παλιό άρθρο.

Το χαράμι λοιπόν με το χαλάλι είναι δίπολο στα ελληνικά, όπως και το χαραμίζω είναι αντίθετο του χαλαλίζω -εκεί, τα χρήματά μας πάνε στο βρόντο, μάταια. Χαράμισα τα νιάτα μου για σένα, μπορεί να πει κάποιος/α στο έτερόν του ήμισυ.

Το δίπολο το βλέπουμε και σε ένα ωραίο δημοτικό τραγούδι, όπου η κόρη διαπιστώνει πως ενώ κοιμόταν κάποιος την φίλησε. Ήταν όμως ο άντρας της ή ο αγαπός;

Ξυπνά η κόρη την αυγή σα μήλο μαραμένο
βρίσκει τον κόρφο τς ανοιχτό, τ’ αχείλι φιλημένο
και τη χρυσή της την ποδιά ψηλά ανασκουμπωμένη.
«Τάχα το ποιος μου το ‘κανε, τάχα ποιος μου το κάνει;»
Αν είν’ από τον άντρα μου, χαράμι να του γένει
κι αν είν’ από όποιον αγαπώ, χαλάλι να του γένει!

Τέτχοιες είστε. Αλλά ας κλείσουμε με μια κάπως αθωότερη παραλλαγή, όπου αυτός που τραγουδάει πατάει ένα νημόρι (μνημούρι, μνήμα):

Και το νημόρι μίλησε και το νημόρι λέει
Ποιος είναι αυτός που με πατεί ανάμεσα στα μάτια

Αν είναι κάνας νιος καλός, χαλάλι να του  γένει
Αν είναι κάνας γέροντας, χαράμι να του γένει

Το χαράμι και η Μπόκο Χαράμ

Με ρώτησε ένας φίλος αν η οργάνωση Μπόκο Χαράμ, για την οποία ακούμε κάθε τόσο στις ειδήσεις ότι κάνει φριχτά εγκλήματα στη Νιγηρία, έχει κάποια σχέση, το όνομά της δηλαδή, με τη λέξη «χαράμι». Η σύντομη απάντηση είναι «ναι», αλλά αν δίναμε μόνο σύντομες απαντήσεις δεν θα είχαμε ιστολόγιο. Κατά σύμπτωση, είχα παλιότερα γράψει για τη λέξη «χαράμι», που έχει μεγάλο ετυμολογικό ενδιαφέρον, πριν από τέσσερα χρόνια -όχι όμως για τη Μπόκο Χαράμ, αφού τότε η ισλαμική σέχτα της Νιγηρίας ακουγόταν πολύ λιγότερο. (Κατά σύμπτωση, το παλιό εκείνο άρθρο είχε δημοσιευτεί τη μέρα που μάθαμε τον σεισμό και την έκρηξη στη Φουκουσίμα, κι έτσι πέρασε, μοιραία, σε δεύτερη μοίρα). Ευκαιρία είναι λοιπόν να αναδημοσιεύσω το παλιό εκείνο άρθρο, επαυξημένο τώρα.

Και θα ξεκινήσουμε ακριβώς με τη Μπόκο Χαράμ, την αλλόκοτη φονταμενταλιστική σουνιτική σέχτα που θέλει να επιβάλει τη σαρία στη Νιγηρία -βέβαια, επειδή εδώ λεξιλογούμε, δεν θα συζητήσω τα εγκλήματα της οργάνωσης, ούτε τις ιδιομορφίες της, ούτε για ποιο λόγο έχει ριζώσει στη βορειοανατολική Νιγηρία -αν θέλετε, τα σχολιάζετε εσείς. Εγώ θα πω για το όνομά της. Το Boko Haram δεν είναι το επίσημό της όνομα (αυτό είναι Jamā‘atu Ahli is-Sunnah lid-Da‘wati wal-Jihād – λαός αφοσιωμένος στις διδαχές του Προφήτη για τη τζιχάντ, ή κάτι τέτοιο). Όμως, η κοινή της ονομασία είναι Μπόκο Χαράμ. Η πρώτη λέξη, boko, της γλώσσας Χάουσα, αρχικά σήμαινε «πλαστός», αλλά έχει φτάσει να εννοεί, στη Νιγηρία, τα μη θρησκευτικά σχολεία, τη δυτικού τύπου εκπαίδευση. Κάποιοι πιστεύουν ότι αποτελεί παραφθορά του αγγλικού book, βιβλίο. Η δεύτερη λέξη είναι το αραβικό «χαράμ», απαγορευμένος -άρα, «η δυτική εκπαίδευση είναι απαγορευμένη», και όντως η συγκεκριμένη οργάνωση είναι εντελώς αρνητική απέναντι σε κάθε ευρωπαϊκή επιρροή.

Παραδέχομαι ότι η προηγούμενη παράγραφος απαρτίζεται από πληροφορίες παρμένες κυρίως από τη Βικιπαίδεια, κι αν υπάρχει κάποιο λάθος ή ανακρίβεια μετά χαράς θα τη διορθώσω. Προχωράμε στο haram, χαράμ, το χαράμι δηλαδή, μια λέξη που εμείς την πήραμε από τα τούρκικα, αλλά έχει αραβική αρχή. Από την ίδια τριγράμματη αραβική ρίζα, χ-ρ-μ, έχουμε κι άλλες δύο λέξεις που έχουν περάσει στη γλώσσα μας. Η μία είναι το χαρέμι, όσο για την τρίτη σας αφήνω να προσπαθήσετε να την μαντέψετε -κι αν δεν τη βρείτε θα την πούμε παρακάτω.

Χαράμι πάει το χαρέμι

Ο τίτλος είναι λιγάκι παραπλανητικός. Το σημείωμα που θα διαβάσετε δεν αφορά τις μειωμένες σεξουαλικές επιδόσεις ενός γερασμένου σουλτάνου ή άλλου εστεμμένου, όπως θα μπορούσε να είναι ο βασιλιάς στο ποίημα του Μποντλέρ (εδώ το ακούτε σε μετάφραση Νίκου Φωκά μελοποιημένο από τους Πυξ Λαξ), που «τάφος το απέραντό του γίνεται κρεβάτι / ενώ οι πουτάνες της αυλής του κλείνουνε το μάτι».

Απλώς, είχα αναφερθεί  προχτές, μ’ αφορμή το ποίημα Είνορο του Κοτζιούλα, στη λέξη «χαραμής», που θα πει ληστής, και θυμήθηκα ότι σε ανύποπτο χρόνο, που λέμε, είχα ξεκινήσει να γράφω ένα άρθρο για τη φοβερή λέξη «χαράμι». Έκατσα λοιπόν και το τελείωσα, κι έβαλα αυτόν τον ελαφρώς προβοκατόρικο τίτλο, μ’ αυτές τις δυο λέξεις, που διαφέρουν μόνο κατά ένα γράμμα, αλλά στη σημασία τους φαίνεται να μην έχουν καμιά σχέση: χαράμι και χαρέμι. Κι όμως, παρόλο που οι σημασίες διαφέρουν, οι λέξεις είναι ξαδερφάκια, έχουν κοινή αρχή.