Βιβλία, καινούργια βιβλία

Τον τελευταίο καιρό ήρθαν στα χέρια μου μερικά καινούργια βιβλία για τα οποία αξίζει να γράψω κάτι. Και παρόλο που τα φιλολογικά άρθρα τα δημοσιεύω την Κυριακή, με το σκεπτικό ότι ο μέσος αναγνώστης έχει λίγο περισσότερο χρόνο στη διάθεσή του, τις παρουσιάσεις βιβλίων συνηθίζω να τις βάζω καθημερινές -ώστε, αν κάποιος αισθανθεί ότι τον ενδιαφέρει το βιβλίο να μπορεί ευθύς αμέσως να πάει στο βιβλιοπωλείο να το αγοράσει. Βέβαια, πολύ σπάνια θα γίνει αυτό, αλλά και ένας να το κάνει κάτι είναι -άλλωστε, τα καινούργια βιβλία, το έχω ξαναγράψει, πρέπει να τα στηρίζουμε.

Και ξεκινάω με Καρυωτάκη, ή μάλλον με ένα βιβλίο για τον Καρυωτάκη, ένα καινούργιο βιβλίο που εκδόθηκε μετά τον θάνατο του συγγραφέα του. Ο συγγραφέας, ο Κύπριος Νέαρχος Γεωργιάδης (1944-2013) είναι γνωστός κυρίως για τα έργα του σχετικά με το ρεμπέτικο, που το εξέτασε από αριστερή οπτική και με φρέσκια ματιά. Πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε από τη Σύγχρονη Εποχή το κύκνειο άσμα του, η μελέτη «Κώστας Καρυωτάκης. Απαντήσεις στα ερωτήματα για τον ίδιο και το έργο του».

Ομολογώ ότι δεν έχω την εποπτεία της καρυωτακικής βιβλιογραφίας που θα μου επέτρεπε να διακρίνω τι καινούργιο φέρνει ο Γεωργιάδης. Το βέβαιο είναι ότι δίνει προσοχή εξίσου σε όλο το έργο του Καρυωτάκη, σε αντιδιαστολή π.χ. με τον Σαββίδη ο οποίος θεωρούσε ότι δεν θα χάναμε και πολλά αν οι δυο πρώτες συλλογές του Καρυωτάκη χάνονταν και έμεναν μόνο τα Ελεγεία και σάτιρες και τα τελευταία ποιήματα και πεζά του. Αντίθετα, ο Γεωργιάδης ασχολείται όχι μόνο με τις δύο πρώτες συλλογές, αλλά και με τα νεανικά ποιήματα του Καρυωτάκη, τα δημοσιευμένα σε περιοδικά όπως η Ελλάς του Ποταμιάνου, που δεν τα συμπεριέλαβε σε καμιά συλλογή του. Διαφωνεί επίσης με όσους θεωρούν ότι πρέπει να αγνοήσουμε τα βιογραφικά στοιχεία και να επικεντρωθούμε στα ποιήματα: πιστεύει ότι στον Καρυωτάκη (αλλά μήπως δεν ισχύει αυτό για κάθε δημιουργό; ) έργο και ζωή είναι αξεχώριστα.

Το βιβλίο διαβάζεται εύκολα. Ο συγγραφέας έχει το χάρισμα να μιλάει με λόγια απλά, χωρίς πολλήν ειδική ορολογία. Επίσης, παραθέτει διαρκώς ποιήματα του Καρυωτάκη, χωρίς να θεωρεί δεδομένο ότι ο αναγνώστης τα γνωρίζει, κι έτσι διαβάζοντάς το έχει κανείς ξαναδιαβάσει τα περισσότερα ποιήματα του ποιητή. Παρόλο που προσέχει και τις άλλες συλλογές, δεν παραλείπει να αναλύσει και την τελευταία, και μάλιστα ανατέμνει με ενδιαφέροντα τρόπο τις Σάτιρες. Δίνει τη δική του ερμηνεία για τις αιτίες της αυτοκτονίας του και για την «χυδαία πράξη» που μνημονεύει χωρίς να προσδιορίζει ο αυτόχειρας στο αποχαιρετιστήριο σημείωμά του.

Advertisement

Ο πόλεμος των φθόγγων, απολογισμός της Φωνηεντιάδας

Και σήμερα θα σας παρουσιάσω βιβλίο, όπως και χτες. Δεν το κάνω (μόνο) επειδή πλησιάζει η περίοδος που κάποτε ο κόσμος γιόρταζε και αγόραζε βιβλία, αλλά κυρίως διότι το βιβλίο αυτό έχει ως αντικείμενο ένα θέμα που έχει απασχολήσει κατ’ επανάληψη το ιστολόγιό μας και επειδή αύριο γίνεται εκδήλωση στην οποία το βιβλίο παρουσιάζεται, οπότε είναι πολύ προτιμότερο η παρουσίαση εδώ να έχει προηγηθεί.

Το βιβλίο που θα παρουσιάσω, που το εξώφυλλό του το βλέπετε αριστερά, είναι «Ο πόλεμος των φθόγγων» του Βασίλη Αργυρόπουλου, που κυκλόφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις CaptainBook, και το οποίο όπως θα καταλάβατε είναι αφιερωμένο στη Φωνηεντιάδα, όπως συνηθίζω να τη λέω εγώ (ο όρος πρέπει να πλάσθηκε από τον Ν. Λίγγρη), δηλαδή τις επιθέσεις εναντίον της νέας Γραμματικής του Δημοτικού, με την ασύστατη κατηγορία ότι «καταργεί» κάποια γράμματα του αλφαβήτου, επιθέσεις που μας απασχόλησαν πολύ και στο εδώ ιστολόγιο τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Ο υπότιτλος άλλωστε του βιβλίου, είναι εύγλωττος: Καταργήθηκαν τα γράμματα η, ω, ξ και ψ στη νέα γραμματική του δημοτικού;

Το βιβλίο του Βασίλη Αργυρόπουλου θα παρουσιαστεί αύριο Παρασκευή 23.11.2012 στις 8 μ.μ. στη γκαλερί «Πυλαρινός» (πλ. Μητροπόλεως 11). Θα μιλήσουν ο Γιώργος Κοτζόγλου, επίκουρος καθηγητής του Πανεπ.  Αιγαίου και ένας από τους συγγραφείς της επίμαχης γραμματικής, ο λεξικογράφος Παναγιώτης Πούτος και ο ίδιος ο συγγραφέας. Θα πήγαινα οπωσδήποτε αν ήμουν στην Αθήνα, αλλά δυστυχώς δεν είμαι. Πιστεύω πως θα γίνει ενδιαφέρουσα συζήτηση, το εγγυάται άλλωστε η κατάρτιση των τριών ομιλητών. Να πάτε!

Ο συγγραφέας του βιβλίου είναι πολύ γνωστός στο ελληνόφωνο Διαδίκτυο, ή έστω στη μικρή διαδικτυακή γειτονιά που ασχολείται με τη νεοελληνική γλώσσα. Έχει το ιστολόγιο Περιγλώσσιο (και μερικά ακόμα ειδικότερου σκοπού), είναι ο δημιουργός ομάδας στο Φέισμπουκ και συμμετέχει από παλιά στις αντιπαραθέσεις επί γλωσσικών θεμάτων, στις οποίες άλλωστε αφιέρωσε και το προηγούμενο βιβλίο του, το «Αρχαιολατρία και γλώσσα» (2009), που το είχα παρουσιάσει παλιότερα από το ιστολόγιο και που αποτελεί βασικό όπλο σε όσους προσπαθούν να ανασκευάσουν τους γλωσσικούς μύθους που διαδίδονται από αρχαιοβαρεμένους, ετυμοτσαρλατάνους και ελλαδέμπορους. Το νέο του βιβλίο είναι βέβαια πολύ πιο συνοπτικό (118 σελίδες) αφού και το θέμα του δεν είναι τόσο πλατύ. Και αξίζει έπαινος στον συγγραφέα (αλλά και στον εκδότη) που παρουσίασαν τόσο γρήγορα το βιβλίο τους, μόλις τρεις ή τρεισήμισι μήνες μετά το ξέσπασμα της Φωνηεντιάδας. Η έκδοση είναι τυπογραφικά άρτια (π.χ. διαφορετικές γραμματοσειρές στις απόψεις και στα σχόλια, ώστε να ξεχωρίζουν), αλλά η τιμή του βιβλίου λιγάκι τσιμπημένη (11,25 ευρώ) για τόσο λίγες σελίδες.

Βρίσκω εξαιρετικά εύστοχη την ιδέα της κυκλοφορίας του χρησιμότατου αυτού βιβλίου. Ο Πόλεμος των φθόγγων θα μπορούσε να πάρει θέση πλάι στη Δίκη των τόνων ως υλικό αναφοράς για μια σημαντική αντιπαράθεση γλωσσικής και όχι μόνο πολιτικής -για να το πω αλλιώς, μακάρι να είχε βρεθεί κάποιος να τεκμηριώσει σε ένα βιβλιαράκι την… μπαμπινιωτιάδα του 1998 δηλαδή τον καβγά για το Λεξικό Μπαμπινιώτη και το λήμμα «Βούλγαροι». Ο Αργυρόπουλος συγκεντρώνει σχεδόν όλα τα αντιρρητικά κείμενα εναντίον της νέας Γραμματικής, που ακολούθησαν την πανταχούσα της Δασκάλας από τη Ραφήνα, και απαντάει με αξιοθαύμαστη μεθοδικότητα, νηφαλιότητα και υπομονή, ανασκευάζοντας σημείο προς σημείο τις αντιεπιστημονικές θέσεις των φωνηεντομάχων. (Εντοπίζω μια σοβαρή έλλειψη στην τεκμηρίωση αλλά θα την πω παρακάτω).

Το στυλ συζήτησης του Αργυρόπουλου είναι εξαιρετικά νηφάλιο. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάνει εκπτώσεις στην κριτική του· ο συγγρ. πειστικά και μεθοδικά ανασκευάζει τις απόψεις που κρίνει λανθασμένες, χωρίς περιστροφές· απλώς, το κάνει με ηρεμία και νηφαλιότητα -για τις πιο εξωφρενικές απόψεις των φωνηεντομάχων, περιορίζεται να γράψει «αυτά είναι φαιδρότητες που δεν αξίζει να σχολιαστούν». Για να δείτε όμως σε ποιες απόψεις απαντά ο Αργυρόπουλος, θα σας παρουσιάσω τα περιεχόμενα του βιβλίου.