Τι εστί βερίκοκο είπαμε;

Διότι βρισκόμαστε στην εποχή του βερίκοκου -και όχι μόνο. Στο ιστολόγιο αγαπάμε τα φρούτα κι έχουμε γράψει άρθρα για όλα σχεδόν τα οπωρικά, άρθρα που συμπεριλήφθηκαν στη συνέχεια στο βιβλίο «Οπωροφόρες λέξεις» (2013). Τα άρθρα εκείνα τα αναδημοσιεύω κάθε πέντε χρόνια περίπου, για να παίρνω μιαν  ανάσα από το μαγκανοπήγαδο της καθημερινής αρθρογραφίας. Οπότε, σήμερα που έχω και ταξίδι, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, που λέει το κλισέ, για να ξαναπαρουσιάσω το άρθρο για τα βερίκοκα, που τελευταία φορά το είχα (ανα)δημοσιεύσει το 2017, περίπου τέτοιες μέρες και τότε. Το εμπλουτίζω όμως λιγάκι, να διαφέρει από την προηγούμενη δημοσίευση, να μην αισθανθείτε ότι σας ρίχνω.

Άλλα φρούτα βρίσκονται σχεδόν ολοχρονίς στην αγορά, άλλα επί μήνες, άλλα όμως μόνο για λίγες εβδομάδες. Ένα απ’ αυτά τα τελευταία είναι τα βερίκοκα· ακόμα και σήμερα που με την εκμηδένιση των αποστάσεων ο πάγκος του μανάβη γεμίζει καρπούς από μακρινά μέρη, η εποχή του βερίκοκου είναι μάλλον σύντομη, κάτι εβδομάδες τον Ιούνιο και τον Ιούλιο.

Αλλά, ας δούμε τι εστί βερίκοκο. Και ξεκινάω μ’ ένα πρόχειρο κουίζ. Ποια είναι η απώτερη καταγωγή της λέξης βερίκοκο; Ελληνική, λατινική, αραβική, ινδική ή άλλη; Αν υποθέσατε καταγωγή από την Ανατολή, λυπάμαι αλλά πέσατε έξω. Το φρούτο από την Ανατολή μάς ήρθε, η λέξη που το περιγράφει όχι, τουλάχιστον όχι η λέξη «βερίκοκο». Το βερίκοκο είναι λέξη που έχει περάσει από σαράντα κύματα.

Η σημερινή του επιστημονική ονομασία, στα λατινικά, είναι Prunus armeniaca, παναπεί «αρμένικο δαμάσκηνο» αλλά δεν είναι ούτε δαμάσκηνο ούτε αρμένικο. Οι εγκυκλοπαίδειες λένε πως πατρίδα του ήταν η Κίνα, αλλά είναι γεγονός πως οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι το γνώρισαν (από τις εκστρατείες του Μεγαλέξαντρου ή από τον Λούκουλλο) σαν είδος εισαγόμενο από την Αρμενία κι έτσι τα βερίκοκα τα είπαν armeniaca, αρμενιακά. Κι επειδή το βερίκοκο ωριμάζει νωρίτερα από άλλα παρόμοια φρούτα σαν το ροδάκινο, το είπαν praecoquium, πρώιμο. Η λέξη πέρασε και στα ελληνικά και οι δυο ονομασίες συνυπήρξαν για καιρό, αρμενιακά και πραικόκια (που το γράψαν και με δύο κάπα, πραικόκκια, παρετυμολογία με το κόκκος, που βαστάει ακόμα στη γραφή βερίκοκκο· όσο για την ακόμα συχνότερη ανορθόγραφη παραλλαγή με ύψιλον, βερύκοκκο ή βερύκοκο, δεν έχει καμιά βάση). Καθώς για τους Έλληνες δεν είχε ετυμολογική διαφάνεια η λέξη «πρεκόκια», ήταν εύκολο να εμφανιστεί και τύπος «βρεκόκια». Λέει κάπου ο Διοσκουρίδης, αφού περιγράψει τα περσικά μήλα (δηλ. τα ροδάκινα):

τὰ δὲ μικρότερα, καλούμενα δὲ Ἀρμενιακά, Ῥωμαιστὶ δὲ βρεκόκκια, εὐστομώτερα τῶν προειρημένων ἐστίν.

Διαβάζοντας κανείς τους διάφορους γιατρούς συγγραφείς της ελληνιστικής εποχής και της ύστερης αρχαιότητας, βλέπει να χρησιμοποιούνται για τα βερίκοκα οι εξής ονομασίες: πραικόκκια, πρεκόκια, βρεκόκια, βερεκόκια, βερικόκκια, βερίκοκκα: η αλυσίδα της εξέλιξης της λέξης διαγράφεται αρκετά καλά. Κι έτσι, από τα πραικόκκια που οι έλληνες της ελληνιστικής εποχής τα αντιλαμβάνονταν σαν λέξη λατινική, φτάσαμε στα βερίκοκκα. Η κατάσταση είναι αρκετά μπερδεμένη, πάντως, διότι τυχαίνει ακόμα και ο ίδιος συγγραφέας άλλοτε να θεωρεί τα πραικόκκια συνώνυμα των αρμενιακών και άλλοτε διαφορετικό καρπό.

Έχουμε φτάσει στο βερεκόκκιο ή βερικόκιο της ύστερης αρχαιότητας. Τη λέξη τη δανείζονται οι άραβες, ως μπαρκούκ, ή μάλλον αλ-μπαρκούκ με το άρθρο κι έχει σημασία εδώ το άρθρο, διότι έτσι περνάει η λέξη στα ισπανικά με την κατάκτηση της Ισπανίας από τους Άραβες: albaricoque, και από εκεί στα καταλάνικα abercoc, στα ιταλικά albicocca, στα γαλλικά abricot, στα αγγλικά apricot.

Το αστείο είναι ότι αφού διαδόθηκε η λέξη σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, το barquq στις αραβικές χώρες άλλαξε σημασία και σήμερα σημαίνει «δαμάσκηνο», ενώ το βερίκοκο λέγεται μισμίς.

Να πούμε εδώ ότι ενώ η Δυτική και Βόρεια Ευρώπη έχει ονομασίες για το βερίκοκο που παράγονται από το barquq, το παλιό armeniacum επιβιώνει σε ορισμένες σλαβικές γλώσσες. Πράγματι, από το armeniacum προέκυψε το ιταλ. armellino, που σήμερα ελάχιστα λέγεται στην Ιταλία, έδωσε όμως το γερμανικό Μarille, απ’ όπου το τσέχικο merunka, το πολωνικό morela, το σερβοκροάτικο marelica και μερικά ακόμα.

Στα ελληνικά έχουμε κι άλλες ονομασίες για τα βερίκοκα. Τα λέμε «καϊσιά», που είναι τουρκικό δάνειο (kaysi). Η ρουμάνικη, η βουλγάρικη και η σερβική λέξη για τα βερίκοκα είναι επίσης δάνειο από το kaysi. Στο στρατό είχα γνωρίσει έναν Καϊσίδη κι έναν Βερικοκίδη. Θαρρώ πρόκειται για το ίδιο επίθετο, μόνο που οι πρόσφυγες πρόγονοι του δεύτερου έτυχαν σε πιο δραστήριο ληξίαρχο. Να πω πάντως ότι σε μερικά μέρη καϊσιά αποκαλούνται όχι όλα τα βερίκοκα αλλά μια ιδιαίτερη ποικιλία τους.

Επίσης, τα βερίκοκα τα λένε, π.χ. στη Θράκη, ζερντέλια ή ζαρταλούδια ή ζέρδελα (ή άλλες παραλλαγές). Όλα αυτά είναι από τα τούρκικα επίσης, zerdali, λέξη που προέρχεται από τα πέρσικα, όπου zardalu είναι το βερίκοκο, κατά λέξη, το «κίτρινο δαμάσκηνο» (zar ο κίτρινος). Από εκεί και ο γλωσσοδέτης: Ανέβηκα στην ζερδελιά, την μπερδελιά και την ζερδελομπερδελοκουκκιά, να κόψω ζέρδελα, μπέρδελα και ζερδελομπερδελόκουκκα. Στην Κύπρο τα λένε χρυσόμηλα.

Οι χώρες γύρω από τη Μεσόγειο παράγουν πολλά βερίκοκα –στη Βικιπαίδεια βρίσκω (στοιχεία 2017) πρώτη σε παραγωγή την Τουρκία, με σχεδόν το 1/4 της παγκόσμιας παραγωγής, και την Ελλάδα ενδέκατη στον κόσμο. Ο Καισάριος Δαπόντες στον Κανόνα περιεκτικό λέει πως τα καλύτερα βερίκοκα είναι της Δαμασκού, πράγμα το οποίο συμφωνεί με την τούρκικη παροιμία bundan iyisi Şam’da kayısı, που λέγεται για κάτι πολύ καλό: «το μόνο καλύτερο απ’ αυτό είναι ένα καϊσί από τη Δαμασκό». Από τη Δαμασκό βεβαίως είναι τα δαμάσκηνα, που τα έχουμε δει σε άλλο άρθρο. Πάντως, επειδή όλα τα φρούτα μπερδεύονται, στα πορτογαλικά το βερίκοκο λέγεται damasco, όπως και σε μερικές χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Οι δυο μεγάλες ποικιλίες βερίκοκου στην Ελλάδα είναι οι Διαμαντοπούλου και Μπεμπέκου. Για τη δεύτερη παραδίδεται ότι την παρουσίασε πρώτος ο παραγωγός Μπεμπέκος από την Ασίνη της Αργολίδας. Συνηθίζεται το όνομα του παραγωγού να δίνεται στην ποικιλία, αλλά, όπως είχε επισημάνει στο προηγούμενο άρθρο ο αείμνηστος φίλος μας ο Γς, υπάρχουν κι άλλες ποικιλίες βερικοκιάς με πιο φαντεζί ονόματα: Λαΐς, Νεφέλη, Νηρηίς, Τύρβη, Δαναΐς, Χαρίεσσα, Νεράϊδα κλπ

Η βερικοκιά είναι καρπός εξαιρετικά συγγενικός με την αμυγδαλιά, όσο κι αν αυτό δεν φαίνεται. Μάλιστα, σε ορισμένες ποικιλίες η ψίχα του κουκουτσιού είναι φαγώσιμη και δεν διαφέρει πολύ από το μύγδαλο, όπως έχει αποτυπωθεί στη μανάβικη κραυγή Σαράντα το βερίκοκο – και το κουκουτσι μύγδαλο. Στο προηγούμενο άρθρο μας, ο παλιός φίλος Σπαθόλουρο είχε βρει δημοσίευση σε εφημερίδα: Το αδόμενον υπό των οπωροπωλών: Σαράντα το βερίκοκο, ρίκο-ρίκο-ρίκοκο (Εμπρός 12/9/1906).

Μια και είπαμε το ρίκο-ρίκο-ρίκοκο, ταιριάζει να βάλουμε και την Αλίκη Βουγιουκλάκη να το τραγουδάει για τον Αντρέα Μπάρκουλη, που είχε μάγουλο βερίκοκο:

Στη φρασεολογία μας, η μοναδική εμφάνιση του βερίκοκου είναι στην παροιμιακή φράση που έβαλα στον τίτλο. Παλιότερα λεγόταν σαν απειλή σε κάποιον που κοκορεύεται ή που μας περιφρονεί: Θα σου δείξω εγώ τι εστί βερίκοκο ή Θα σε μάθω τι εστί βερίκοκο! και έτσι την καταγράφει στο γύρισμα του 20ού αιώνα ο Νικόλαος Πολίτης στη συλλογή του. Σήμερα, η σημασία ίσως έχει κάπως μετατοπιστεί, μια και ο Μπαμπινιώτης πλάι στην απειλή δίνει και τη σημασία της «επισήμανσης της ιδιαίτερης δυσκολίας ενός εγχειρήματος».

Το slang.gr αναφέρει ότι η φράση έχει συχνά σεξουαλικό υπονοούμενο, κάτι που δεν είναι αυθαίρετο, αφού πριν πενήντα χρόνια κιόλας, στο 10 του Καραγάτση, υπάρχει το εξής απόσπασμα, σε μια σκηνή όπου εργατοκόριτσα έχουν πιάσει κουβέντα για το σεξ: Οι πιο μικρές σώπαιναν τάχα ντροπιασμένες· με την έκφρασή τους όμως άφηναν να εννοηθεί ότι κάτι ήξεραν από βερίκοκο, κι ας προσποιούνταν την πάπια.

Περιδιαβάζοντας τα σώματα κειμένων βρίσκουμε κυρίως τη φρ. να χρησιμοποιείται ως απειλή, όχι πολύ διαφορετική από την «θα δεις/θα σου δείξω πόσα απίδια βάζει ο σάκος». Άλλωστε, οι δυο σημασίες (απειλή / επισήμανση της ιδιαίτερης δυσκολίας ενός εγχειρήματος) τέμνονται. Για παράδειγμα, στο μυθιστόρημα «Νύχτες κι αυγές» του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου, υπάρχει κάποιος στρατηγός που ο αδελφός του, βουλευτής όντας, τις έφαγε στη Βουλή από έναν αντίπαλο βουλευτή. Οπότε ο στρατηγός στέλνει τον γιο του αντίπαλου βουλευτή στο μέτωπο λέγοντας: «Πήγαινε να μάθεις τι εστί βερίκοκο και να μάθει και ο πατέρας σου να σηκώνει μαγκούρα». Εδώ είναι και απειλή και επισήμανση της δυσκολίας.

H παλαιότερη ανεύρεση της φράσης, όπως είχε βρει το Σπαθόλουρο, είναι στον Ρωμηό του Σουρή, το 1891: Γράμμα που μας απέδειξε με γλαφυρά στοιχεία / το τι εστί βερύκοκο και τ’ είναι πειθαρχία.

Ποια είναι όμως η αρχή της φράσης «τι εστί βερίκοκο», δεν σας το είπα… διότι δεν το ξέρω. Ο Νικόλαος Πολίτης λέει ότι πιθανόν στην αρχή της φράσης να κρύβεται μύθος λησμονημένος. Η δική μου εικασία είναι ότι πιθανόν να πρωτοείπε «θα σου δείξω τι εστί βερίκοκο» ένας νοικοκύρης που έπιασε κάποιον να του κλέβει τα βερίκοκα. Αλλά αυτό είναι σκέτη εικασία. Οπότε, πρέπει να παραδεχτούμε πως δεν έχουμε ακόμα μάθει τι εστί βερίκοκο, εκτός κι αν καταφύγουμε στον κυκλικό ορισμό που υπάρχει στο γλωσσάριο του πανέξυπνου βιβλίου Ο πάγος του Ξένου Μάζαρη και του Στράτου Μπουλαλάκη: Βερίκοκο είναι αυτό που εστί!

Advertisement

Τι εστί βερίκοκο τελικά;

Τις προάλλες η φίλη μας η Λ. μας είπε ότι πεθύμησε κανένα φρουτάκι, εννοώντας τα άρθρα που βάζω κατά καιρούς για τα οπωρικά, που τα έχω συμπεριλάβει στο βιβλίο μου «Οπωροφόρες λέξεις» (2013). Ήρθε στα λόγια μου, αφού το έχω πει πως αυτή την περίοδο, δηλαδή ίσαμε τον Σεπτέμβρη, το μενού του ιστολογίου θα περιλαμβάνει αρκετές επαναλήψεις και γενικά ελαφρότερο πρόγραμμα. Οπότε, αναδημοσιεύω σήμερα ένα άρθρο του 2009 για ένα φρούτο που είναι η εποχή του, ξαναδουλεμένο όπως δημοσιεύτηκε στο βιβλίο.

Άλλα φρούτα βρίσκονται σχεδόν ολοχρονίς στην αγορά, άλλα επί μήνες, άλλα όμως μόνο για λίγες εβδομάδες. Ένα απ’ αυτά τα τελευταία είναι τα βερίκοκα· ακόμα και σήμερα που με την εκμηδένιση των αποστάσεων ο πάγκος του μανάβη γεμίζει καρπούς από μακρινά μέρη, η εποχή του βερίκοκου είναι μάλλον σύντομη, κάτι εβδομάδες τον Ιούνιο και τον Ιούλιο.

Αλλά, ας δούμε τι εστί βερίκοκο. Και ξεκινάω μ’ ένα πρόχειρο κουίζ. Ποια είναι η απώτερη καταγωγή της λέξης βερίκοκο; Ελληνική, λατινική, αραβική, ινδική ή άλλη; Αν υποθέσατε καταγωγή από την Ανατολή, λυπάμαι αλλά πέσατε έξω. Το φρούτο από την Ανατολή μάς ήρθε, η λέξη που το περιγράφει όχι, τουλάχιστον όχι η λέξη «βερίκοκο». Το βερίκοκο είναι λέξη που έχει περάσει από σαράντα κύματα.

Δημοψηφισματικά μεζεδάκια

Άλλον τίτλο είχε αρχικά το σημερινό άρθρο, αλλά το μεταμεσονύκτιο διάγγελμα του πρωθυπουργού, και η εξαγγελία δημοψηφίσματος με έκαναν να αλλάξω τίτλο -από «πενταμηνίτικα» σε «δημοψηφισματικά». Ωστόσο, δεν αλλάζω τίποτα από το άρθρο που είχα γράψει, ούτε καν τον, αταίριαστο πια, πρόλογο. Εννοείται, πάντως, ότι με πολύ ενδιαφέρον θα ακούσω τα σχόλιά σας όχι μόνο για το περιεχόμενο του άρθρου αλλά και για τις πολιτικές εξελίξεις.

Τα λέω «πενταμηνίτικα» τα μεζεδάκια του σημερινού άρθρου, επειδή γράφονται την ώρα που ακούω στις ειδήσεις για την πεντάμηνη παράταση που προτάθηκε από τους εταίρους μας και την οποία απέρριψε ο Έλληνας πρωθυπουργός. Βέβαια, έτσι που το διατύπωσα το μυαλό πάει αμέσως σε πρόωρο τοκετό -και όπως τα πρόωρα έχουν μειωμένο βάρος, έτσι και τα σημερινά μεζεδάκια δεν είναι και πολύ ψωμωμένα -ταξίδευα και αμέλησα τη συλλογή μαργαριταριών.

Φυσικά, τα βλέμματα όλων αυτό το σαββατοκύριακο είναι στραμμένα στις διαπραγματεύσεις (που έχουν προς το παρόν διακοπεί) με τους εταίρους, οπότε δεν θα σας παρεξηγήσω αν τα σχόλιά σας επικεντρωθούν σε αυτό το θέμα. Πάντως, ακόμα και στο θέμα αυτό υπάρχουν επισημάνσεις με γλωσσικό ενδιαφέρον. Για παράδειγμα, πριν από μερικές μέρες ο υπουργός κ. Κατρούγκαλος δήλωσε «Δεν θέλουμε οποιαδήποτε συμφωνία. Ο ελληνικός λαός δεν μας εξέλεξε για να συνεχίσουμε την τακτική των προηγούμενων, να λέμε σε όλα ναι».

Κανονικά, δεν θα έπρεπε να υπάρχει αμφισβήτηση τι εννοεί ο υπουργός: θέλει μια ικανοποιητική συμφωνία, όχι μια οποιαδήποτε (δηλαδή κακή) συμφωνία. Ο ίδιος άλλωστε, σε άλλες δηλώσεις, το είπε σαφέστερα: Θέλουμε μια συμφωνία με τους εταίρους, αλλά όχι οποιαδήποτε συμφωνία. Θέλουμε μια συμφωνία τίμια, που θα επιτρέπει στη χώρα να ορθοποδήσει.

Ωστόσο, ζούμε στους καιρούς όπου ορισμένοι θεωρούν έγκλημα τη διπλή άρνηση, κι έτσι, όταν δεν θέλουν καμιά συμφωνία, αντί να το γράψουν έτσι, επηρεασμένοι ίσως από τα αγγλικά, γράφουν «δεν θέλουμε οποιαδήποτε συμφωνία» -ενώ δεν θέλουν καμιά. Για παράδειγμα, πριν από τις εκλογές του 2012, ο κ. Βενιζέλος είχε δηλώσει «Το ΠΑΣΟΚ δεν θα γίνει δεκανίκι οποιουδήποτε», ενώ εννοούσε «δεν θα γίνει δεκανίκι κανενός» (Βέβαια, τελικά έγινε δεκανίκι, οπότε ίσως η γλώσσα η λανθάνουσα κάτι να ήξερε).

Θα μου πείτε, πού θα φτάσουμε αν αρχίσουμε να επισημαίνουμε και τα σωστά (δηλ. τη διατύπωση Κατρούγκαλου). Ε, δεν επισημαίνουμε οποιαδήποτε σωστά.

* Ένα μεζεδάκι που έπρεπε να μπει την προηγούμενη βδομάδα, αλλά δεν χώρεσε. Το Λιντλ έχει αρχίσει ραδιοφωνικές διαφημίσεις στις οποίες ξεκινάει με μιαν εγκυκλοπαιδική πληροφορία για το προϊόν που δίνει σε προσφορά. Έτσι, χτες ή προχτές έλεγε για τα κεράσια που πήραν το όνομά τους από την Κερασούντα, αλλά τα δικά μας κεράσια είναι ελληνικά, και τα δίνουμε σε προσφορά κτλ. κτλ.

Η αμέσως προηγούμενη διαφήμιση έλεγε: Το βερίκοκο στα λατινικά σήμαινε «πολύτιμο» αλλά στα Λιντλ έχουμε ελληνικά βερίκοκα σε προσφορά κτλ.

Δεν είναι έτσι όμως, ο διαφημιστής τα έχει κάνει κουβάρι. Το βερίκοκο στα λατινικά λεγόταν (όχι σήμαινε!) praecoquium, που όμως ΔΕΝ σημαίνει πολύτιμος αλλά πρώιμος. Η φριχτή υποψία μου είναι ότι ο λεγάμενος μάλλον διάβαζε από τα αγγλικά και μπέρδεψε το precocious με το precious!

(Θυμίζω ότι το βερίκοκο το λέγαν πρώιμο γιατί βγαίνει νωρίτερα από άλλα φρούτα, και ότι από το praecoquium προέκυψε το ελλ. πρεκόκιον, βρεκόκιον, βερεκόκιον, βερίκοκο. Η ελληνική λέξη πέρασε στα αραβικά ως αλ μπαρκούκ, και από εκεί το ισπαν. albaricoque, και το αγγλ-γαλλ apricot/abricot. Αλλά αυτά τα έχουμε ήδη γράψει).

Τι εστί βερίκοκο λοιπόν;

Με το σημερινό άρθρο μπορεί να θυμώσω κάποιους ταχτικούς αναγνώστες, διότι θα επαναλάβω μερικά πράγματα που τα έχω ξαναγράψει, και μάλιστα χωρίς να δίνω, τουλάχιστον, την απάντηση στο ερώτημα του τίτλου. Άλλοι πάλι θα παραπονεθούν, και με το δίκιο τους, ότι το ιστολόγιο έχει μετατραπεί σε ένα είδος «Παρατηρητηρίου του Άδωνη» διότι, λίγες μόνο μέρες μετά το άρθρο για τη μνημειώδη γκάφα του υπουργού (οΘντκ) Υγείας που άλλαξε τα φώτα στον γιατρό Δημοκήδη, σας παρουσιάζω ένα ακόμα άρθρο που ξεκινάει από κάτι που είπε ο Άδωνης Γεωργιάδης.

Και τι δεν είπε, βέβαια. Χτες το πρωί στο δελτίο του Μέγκα, ο κ. Υπουργός εξαπέλυσε βάναυση επίθεση στη συνδικαλίστρια της Πολυκλινικής που είχε απέναντί του, με ιταμές εκφράσεις που ταιριάζουν περισσότερο σε ιδιοκτήτη νυχτερινού κέντρου («έπρεπε να απολυθείτε για να δείτε τι εστί βερίκοκο») ή σε χωροφύλακα της εποχής της χούντας («από τη Σοβιετική Ένωση που ήρθατε») παρά σε υπουργό ενός σημαντικού υπουργείου που έχει να διαχειριστεί θέματα (κυριολεκτικά!) ζωής ή θανάτου για τους πολίτες. Βεβαίως, όλα αυτά τα έκανε επειδή έχει την εντύπωση, ίσως σωστή, ότι αυτό το στιλ το τάχαμου μάγκικο έχει απήχηση σε ένα τμήμα των τηλεθεατών, και επειδή οι παρουσιαστές τον άφηναν ανενόχλητο να βρίζει και να τσιρίζει ενώ διέκοπταν με το παραμικρό τη συνδικαλίστρια -παλιά τους τέχνη κόσκινο.

Τα καμώματα του κ. Υπουργού μπορείτε να τα δείτε στο βιντεάκι: