Το περισπώμενο κύμα της κυρίας Φλέσσα

Την εκπομπή της Βίκης Φλέσσα και του Γ. Μπαμπινιώτη «Οι λέξεις φταίνε» (στη ΝΕΡΙΤ και σε επανάληψη στην ΕΡΤ) δεν την παρακολουθώ συστηματικά, οπότε μπορεί να την αδικώ, πάντως όποτε την έχω παρακολουθήσει πρόσεξα ότι ο καλεσμένος ήταν, χωρίς εξαίρεση, νοσταλγός του πολυτονικού ή/και εξέφραζε την άποψη ότι η γλώσσα απειλείται, φθείρεται, αφελληνίζεται. Ένα αλλο χαρακτηριστικό που διέκρινα: οι λέξεις που διάλεγαν οι οικοδεσπότες για να βάλουν σε συζήτηση ή στα γλωσσικά παιχνίδια τους (π.χ. στην Κρεμάλα) ήταν πάντα λόγιες λέξεις, κάτι που υποβάλλει την ιδέα ότι άξια μελέτης είναι μόνο η λόγια μορφή της γλώσσας -ποτέ δεν έχω δει να έχει μπει σε γλωσσικό παιχνίδι της εκπομπης λέξη λαϊκή.

Η εκπομπή που προβλήθηκε χτες (σε επανάληψη) δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Η λέξη που μπήκε στην κρεμάλα για να τη βρει ο καλεσμένος ήταν η «ειμαρμένη», ενώ καλεσμένος ήταν ο πολύ καλός ηθοποιός Ιεροκλής Μιχαηλίδης, ο οποίος δεν παρέλειψε να εκφράσει την ευαρέσκειά του που ο τίτλος της εκπομπής («Οι λέξεις φταίνε») είναι γραμμένος στον λογότυπο «με δασείες και περισπωμένες», με αυτά τα ωραία στολίδια, που του λείπουν, και μάλιστα την απώλεια αυτή την έχει νιώσει στο πετσί του, αφού το όνομά του, Ιεροκλής ήταν και δασυνόμενο και περισπώμενο.

– Έμεινε μισό το ονομά μου, παραπονέθηκε.

– Έφυγε όλο το αρχαίον κλέος, είπε με στόμφο η κυρία Φλέσσα (Ποιο κλέος όμως; Οι αρχαίοι περισπωμένη δεν ξέρανε -η πολυτονική γραφή δεν γενικεύτηκε παρά στον 9ο αιώνα μ.Χ.)

Πριν από 50 χρόνια: Ο Μποστ δίνει λύση στα προβλήματα ασφαλείας των Αμερικανών στο Βιετνάμ

Ο Μποστ αρέσει στο ιστολόγιο και, ελπίζω, σε αρκετούς αναγνώστες και φίλους. Εδώ και κάμποσο καιρό ανεβάζω, πότε-πότε, σκίτσα του Μποστ που σχολιάζουν γεγονότα που συνέβηκαν πριν από 50 χρόνια, αν και το τελευταίο άρθρο αυτής της σειράς το είχα γράψει στις αρχές του χρόνου. Ένας λόγος για τη διακοπή αυτή ήταν η επικαιρότητα (εκλογές κτλ.) κι ένας άλλος λόγος, ο πιο βασικός, ήταν ότι πολλά αξιόλογα σκίτσα του Μποστ από το 1965 τα είχα ήδη παρουσιάσει σε ανύποπτο χρόνο (παράδειγμα, για την 25η Μαρτίου).

Το σκίτσο που θα παρουσιάσω σήμερα δημοσιεύτηκε πριν από 50 χρόνια, ενώ μαινόταν ο πόλεμος στο Βιετνάμ, ένα θέμα που απασχολούσε διαρκώς την επικαιρότητα, και στο οποίο ο Μποστ είχε αφιερώσει αρκετά σκίτσα.

Συγκεκριμένα, στις 30 Μαρτίου 1965, ένα παγιδευμένο αυτοκίνητο μάρκας Σιτροέν με ισχυρότατο εκρηκτικό φορτίο εξερράγη έξω από την αμερικανική πρεσβεία στη Σαϊγκόν, την πρωτεύουσα τότε του κράτους του Νότιου Βιετνάμ (σήμερα η πόλη λέγεται Χο Τσι Μινχ προς τιμήν του νικητή του πολέμου). Σκοτώθηκαν δύο Αμερικανοί και αρκετοί Βιετναμέζοι ενώ τραυματίστηκαν σχεδόν 200 άνθρωποι. Εδώ μπορείτε να δείτε στιγμιότυπα από φιλμ επικαίρων της British Pathé που δείχνει τις εκτεταμένες καταστροφές που προκάλεσε η βόμβα σε όλη τη γύρω περιοχή.

Από την έκρηξη η πρεσβεία έπαθε μεγάλες ζημιές και ο πρόεδρος Τζόνσον ανακοίνωσε αμέσως ότι θα ανεγερθεί νέο κτίριο, ωραιότερο και ασφαλέστερο.

Έτσι, ο Μποστ σπεύδει να υποβάλει συμμετοχή στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την κατασκευή της αμερικανικής πρεσβείας. Η πρότασή του: Πρεσβεία πάνω σε ρόδες ώστε να μπορεί να μετακινείται εύκολα! Το σκίτσο ανήκει σε μια σπάνια κατηγορία, τα σατιρικά δήθεν μηχανολογικά ή αρχιτεκτονικά σχέδια.

Σαν το κελάηδισμα των πουλιών ή σαν ποπκόρν που σκάνε στην κατσαρόλα;

Καθώς γράφω το άρθρο αυτό, δεν έχουν κλείσει οι κάλπες του σκοτσέζικου δημοψηφίσματος, οπότε δεν ξέρω αν η μέρα που ξημέρωσε βρίσκει την Ευρώπη με ένα καινούργιο κράτος. Μάλλον όχι, όμως -τουλάχιστον έτσι έλεγαν οι τελευταίες δημοσκοπήσεις’ παρεμπιπτόντως κι εγώ Όχι είχα προβλέψει. Επιπλέον, επειδή βρίσκομαι για το σαββατοκύριακο στα πάτρια, δεν μου ήταν εύκολο να γράψω καινούργιο άρθρο για σήμερα -κι επειδή θα έχω μάλλον φορτωμένο πρόγραμμα, ίσως κάνω και καμιά αβαρία αύριο ή τη Δευτέρα.

Κι έτσι, το σημερινό άρθρο είναι συρραφή από μερικά σχόλια που έγιναν εδώ στο ιστολόγιο και από κάποια άλλα που έγιναν στο Φέισμπουκ, με έναυσμα ένα πολύ ενδιαφέρον σχόλιο του φίλου Ηλία για το πώς ακούγονται τα ελληνικά στα αυτιά των βιετναμέζων. Το σχόλιο αυτό μου άρεσε πολύ, το επανέλαβα στο Φέισμπουκ, όπου άρεσε πολύ σε πολλούς, κάποιοι από τους οποίους έκαναν με τη σειρά τους ενδιαφέροντα σχόλια.

Πρέπει να τονίσω ότι αυτή η «ανακύκλωση» υλικού από σχόλια δεν διευκολύνει μόνο εμένα, αλλά αξιοποιεί και το ίδιο το υλικό. Βλέπετε, τα σχόλια στο ιστολόγιο, ιδίως όσα δεν είναι πάνω-πάνω, δεν διαβάζονται από όλους εκείνους που διαβάζουν το κυρίως άρθρο -έτσι έχουν πολύ μικρότερη προβολή. Ακόμα χειρότερη είναι η μοίρα των σχολίων (και των αναρτήσεων) του Φέισμπουκ τα οποία πολύ γρήγορα περιέρχονται στην αφάνεια όταν σκεπαστούν από πιο καινούργιες συζητήσεις. Νομίζω μάλιστα ότι τα σχόλια των επισκεπτών σε έναν τοίχο ούτε καν γκουγκλίζονται.

Λοιπόν, σε μια συζήτηση τις προάλλες για το ρητό «Πας μη Έλλην βάρβαρος«, είχα γράψει: Στον Αγαμέμνονα του Αισχύλου, η Κασσάνδρα αρχικά παρουσιάζεται βουβή, επειδή μιλάει βάρβαρη γλώσσα (βάρβαρον φωνήν κεκτημένη, στίχος 1051), που μάλιστα ακούγεται σαν του χελιδονιού (χελιδόνος δίκην) κι έτσι χρειάζεται διερμηνέα (ερμηνέως … δείσθαι, στ. 1062-3).

Ο φίλος Ηλίας, παίρνοντας αφορμή από το παραπάνω, έκανε το εξής σχόλιο:

Αυτό το έλεγε και ο Alexandre de Rhodes (17ος αιώνας) για τα βιετναμέζικα: “Η γλώσσα αυτή μοιάζει με το κελάηδισμα των πουλιών”.

Ο Alexandre de Rhodes ήταν Γάλλος Ιησουΐτης ιεραπόστολος σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε Βιετνάμ. Ήταν αυτός που έφτιαξε το αλφάβητο της χώρας (τα βιετναμέζικα γράφονται σε λατινικό αλφάβητο με κάποια επιπλέον σημάδια για τους τόνους) και ο πρώτος δυτικός που κατάφερε να μιλήσει τη γλώσσα. Αρχικά όμως είχε απελπιστεί, έγραφε: “Όταν τους ακούω να μιλάνε, και ειδικά τις γυναίκες, χάνω κάθε ελπίδα ότι θα καταφέρω κάποτε να μιλήσω αυτή τη γλώσσα, που είναι σαν το κελάηδισμα των πουλιών”

Και μετά ο Ηλίας, που ζει στη Νοτιοανατολική Ασία, συνέχισε ως εξής:

– Αλήθεια, τα ελληνικά πώς σου ακούγονται;
– Ποπκόρν που σκάνε στην κατσαρόλα.
– Τι;
– Να, πες αυτό το τραγούδι που έλεγες πιο πριν.
– Γι’ αυτό στο λέω, μην περνάς, απ’ τα στενά της Κοκκινιάς, με κρεμεζί πουκάμισο, παιδί απ’ την Ανάβυσσο
– Να, ακούς; Π, κ, τ, ντ, κ, π, μπ, τ, κ… σαν ποπκόρν που σκάνε στην κατσαρόλα.

Το αναφέρω για να τονίσω ότι κι η δική μας γλώσσα μπορεί να ακούγεται “βαρβαρική” σε κάποιους άλλους, ακατάληπτα απροσδιόριστη σαν το κελάιδισμα των πουλιών (ή σαν ποπκόρν που σκάνε στην κατσαρόλα)

Ο Πειναλέων διαδηλώνει για τον πόλεμο στο Βιετνάμ (Μποστ, 1965)

Όπως κάθε καλοκαιρινή Παρασκευή, σήμερα δημοσιεύω ένα ακόμα σκίτσο του Μποστ, κι αφού καλώς ή κακώς το πήραμε κορδόνι να βάζουμε ένα σκίτσο απο κάθε χρονιά, σήμερα θα δούμε ένα σκίτσο του 1965 (την περασμένη Παρασκευή είχαμε σκίτσο του 1964). Το 1965 ο Μποστ συνεργαζόταν με την εφημ. Αυγή, με κυριακάτικο σκίτσο (κάποτε και τις καθημερινές) και καθημερινό χρονογράφημα. Επειδή στις 15 Ιουλίου 1965 είχαμε την ιουλιανή εκτροπή με την αποστασία και την ανατροπή της εκλεγμένης κυβέρνησης, έχω δημοσιεύσει αρκετά σκίτσα του Μποστ σχετικά με τα ιουλιανά (δείτε εδώ μια γενικότερη ανασκόπηση για τις γελοιογραφίες των ιουλιανών).

Οπότε, σήμερα διαλέγω ένα σκίτσο άσχετο με τα ιουλιανά, ένα σκίτσο από το πρώτο εξάμηνο του 1965, το οποίο δεν αφορά την εσωτερική ελληνική πολιτική σκηνή αλλά τη διεθνή πολιτική, συγκεκριμένα τον πόλεμο του Βιετνάμ. Ελπίζω το σκίτσο να ΜΗΝ γίνει περισσότερο επίκαιρο…