Τα σκυλιά (και οι ύαινες ενίοτε) γαβγίζουν, το καραβάνι προχωρεί

Και το σημερινό μας άρθρο έχει πάρει αφορμή την πολιτική επικαιρότητα, όμως είναι γραμμένο από γλωσσική, και μάλιστα φρασεολογική, σκοπιά. Ένας από τους υπουργούς της νέας κυβέρνησης που συζητήθηκαν πολύ αυτές τις μέρες (και εδώ στο ιστολόγιο) είναι και ο νέος υπουργός Εξωτερικών, ο Νίκος Κοτζιάς.

Δεν θα συζητήσω την αψιμαχία της νέας ελληνικής κυβέρνησης με την ΕΕ για το θέμα της δήλωσης που παρουσιάστηκε ομόφωνη ενώ δεν ήταν -άλλωστε, φαίνεται ότι το θέμα αυτό διευθετήθηκε και μάλιστα διαβάζω ότι ο Έλληνας υπουργός εξωτερικών απέσπασε τα εύσημα της Φ. Μογκερίνι, της επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας. Ούτε θα συζητήσω το ουκρανικό πρόβλημα, τουλάχιστον όχι σήμερα.

Επειδή εδώ λεξιλογούμε, θα σταθώ σε ένα τιτίβισμα (ένα τουήτ, ελληνικά) που δημοσίευσε ο Νίκος Κοτζιάς στον προσωπικό του λογαριασμό προχτές και που συζητήθηκε πολύ στη μπλογκόσφαιρα χτες -το βλέπετε αριστερά, αλλά το αντιγράφω κιόλας εδώ: Οι ύαινες γαβγίζουν πεινασμένες μέσα στο σκοτάδι, αλλά τα καραβάνια συνεχίζουν την πορεία τους.

Το τιτίβισμα αυτό αναδημοσιεύτηκε από πάρα πολλούς και συζητήθηκε πολύ. Κάποιοι το θεώρησαν ποιητικό ενώ άλλοι, όπως η κ. Αλ Σάλεχ, κατηγόρησαν τον υπουργό για έλλειψη σοβαρότητας. Στο Φέισμπουκ, πάλι, πολλοί παραξενεύτηκαν με τις αναφορές σε καραβάνια και ύαινες.

Χωρίς να θέλω να μειώσω το συγγραφικό ταλέντο του νέου υπουργού (είναι άλλωστε και πολυγραφότατος, ορίστε τα περισσότερα από τα βιβλία που έχει γράψει ή επιμεληθεί), το συγκεκριμένο τιτίβισμα δεν είναι παρά διασκευή μιας αρκετά γνωστής παροιμίας -δεν νομίζω άλλωστε ότι κι ο ίδιος διεκδίκησε ποτέ την πατρότητα της φράσης.

Κι επειδή πρόκειται για παροιμία στην οποία τυχαίνει να έχω αναφερθεί, λέω να της αφιερώσω το σημερινό άρθρο -φυσικά, εσείς στα σχόλια μπορείτε να συζητήσετε και ευρύτερα θέματα.

Το ιγκρέκ της Ζακλίν ντε Ρομιγί και άλλα μικρά

Η ελληνίστρια Ζακλίν ντε Ρομιγί (Jacqueline de Romilly, δείτε και τη Βικιπαίδεια) έφυγε τις προάλλες από τον μάταιο τούτο κόσμο, πλήρης ημερών, στα 97 της. Χτές στην Ελευθεροτυπία, ο Στάθης Σταυρόπουλος σχολίασε, με νηφαλιότητα, τον τρόπο μεταγραφής του επωνύμου της στα ελληνικά:

Ελληνίστρια η Ρομιγύ (Jacqueline de Romilly) υποθέτω ότι όταν μετέγραφε το όνομά της στα ελληνικά, θα κρατούσε το υγκρέκ (y) και θα έγραφε Ρομιγύ, όχι Ρομιγί.
Ελληνικότεροι πάντως της Ρομιγύ οι Ελληνες μεταφραστές, δημοσιογράφοι και διορθωτές την κατέγραφαν και την καταγράφουν, ομόθυμα σχεδόν, Ρομιγί.
Μικρό το κακό, άλλωστε το πρόβλημα του περάσματος στα ελληνικά των ξένων ονομάτων είναι παλιό (ου μην και αρχαίο), μάλιστα πολύπλοκο -πολλές σχολές συγκρούονται.
Τα τελευταία χρόνια έχει κυριαρχήσει η σχολή της εξαπλούστευσης (γνωστής και ως απλοποίησης), η οποία βάζει και τη φωνητική και την ορθογραφική ή ετυμολογική προσέγγιση στον ίδιον παρονομαστή της απλότητας. Ετσι, αντί Σαίξπηρ, Σέξπιρ κι αντί Ρομιγύ, Ρομιγί. Πιθανόν να ‘ναι έτσι το σωστό, αλλά η ταπεινότης μου ήθελε να γράψει και κάτι για το δίκιο του υγκρέκ…