Κοζανίτικα μεζεδάκια

Μια φορά μόνο έχω πάει στην Κοζάνη, μαθητής ακόμα, και δεν θυμάμαι να έχω δοκιμάσει τοπικές σπεσιαλιτέ, που ασφαλώς θα έχουν πολλές και νόστιμες, πέρα από εκείνη τη στριφτή τυρόπιτα (κιχί λέγεται;) που είναι ευρύτερα γνωστή.

Όμως, ο τίτλος του σημερινού πολυσυλλεκτικού μας άρθρου δεν είναι επηρεασμένος από τη γαστρονομία αλλά από την επιδημιολογική επικαιρότητα αφού προχτές η Κοζάνη έγινε η πρώτη περιφερειακή ενότητα (νομός, ας πούμε εμείς οι παλιοί) της χώρας όπου εφαρμόστηκε το τοπικό λοκντάουν (απαγορευτικό, ας πει ο κ. Μπαμπινιώτης) όπως δείχνει και αυτός ο χάρτης που βρηκα κάπου, και που αγνοώ γιατί είναι πετσοκομμένος -όπως βλέπετε μόνο ο νομός Κοζάνης είναι κόκκινος, οι άλλες περιοχές είναι πορτοκαλιές, κίτρινες ή πράσινες.

Ταυτόχρονα, χτες ήταν η πρώτη μέρα που τα κρούσματα ξεπέρασαν τα 500, ή, για να το πω κλισεδιάρικα, «που ξεπεράστηκε το ψυχολογικό όριο των 500 κρουσμάτων» -αλλά βέβαια αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό και συνάρτηση του αριθμού των τεστ που γίνονται.

Και προχωράμε στην πιατέλα, που κατά τα άλλα δεν έχει σχέση με την Κοζάνη.

* Φίλος επισημαίνει μια παρωνυχίδα σε μια κατά τα άλλα ενδιαφέρουσα συνέντευξη της Λένας Σαββίδη στην Εφημερίδα των Συντακτών.

Η δημοσιογράφος στην εισαγωγή της λέει ότι η Λ. Σαββίδη «Σπούδασε στη Φιλοσοφική σε μια εποχή που δεν δέχονταν γυναίκες». Η ίδια, αντιθέτως, λέει ότι πέρασε στο πανεπιστήμιο «μαζί με την Αρβελέρ». Αλλά το παρελθόν αυτό δεν είναι και τόσο μακρινό: αφού γεννήθηκε το 1928, θα πέρασε στη Φιλοσοφική το 1946, μετά τον πόλεμο. Ωστόσο, φοιτήτριες γίνονταν δεκτές στη Φιλοσοφική και γενικά στο ΕΚΠΑ από πολλές δεκαετίες πριν: η πρώτη φοιτήτρια, η Ιωάννα Στεφανόπολι, γράφτηκε στη Φιλοσοφική σχολή το 1890, έστω κι αν χρειάστηκε να περάσει από σαράντα κύματα το αίτημά της. Την πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα υπήρχαν ήδη πολλές κοπέλες στα φοιτητικά έδρανα, και ιδίως στη Φιλοσοφική, που σταδιοδρόμησαν στη συνέχεια και στην εκπαίδευση -δεν υπήρχαν τάχα καθηγήτριες (φιλόλογες να το πούμε, να φανεί το φύλο) στα προπολεμικά γυμνάσια; Ασφαλώς υπήρχαν.

Οπότε το ότι «δεν δέχονταν γυναίκες» στη Φιλοσοφική το 1946 είναι θηριώδης υπερβολή. Ο φίλος που το έστειλε, που είναι πιο θεωρητικός τύπος, το αποκάλεσε «πρωτογονοποίηση του παρελθόντος». Ωραίος όρος.

Δεδικαίωται;

Ο θάνατος του Τζίμη Πανούση σχολιάστηκε πολύ στο ιστολόγιο και ακόμα περισσότερο στη μπλογκόσφαιρα. Δεν του αφιέρωσα άρθρο, όπως έκανα με άλλους θανάτους προσώπων που σημάδεψαν τα νιάτα μας, εν μέρει επειδή έτυχε Σάββατο, εν μέρει όμως και διότι, κακά τα ψέματα, η απώλεια μπορεί μεν να με λύπησε πολύ, καθώς ήταν καλλιτέχνης ακόμα ακμαίος και νέος, όμως δεν με συγκίνησε, προσωπικά εμένα, τόσο όσο π.χ. ο θάνατος του Κηλαηδόνη ή του Γιάννη Καλατζή, που τους ένιωθα πολύ περισσότερο δικούς μου ανθρώπους, συνδεμένους με την εφηβεία μου.

Στο Φέισμπουκ πάντως, που το παρακολούθησα, γράφτηκαν από ανθρώπους (πάνω κάτω) της γενιάς μου πολλά εύστοχα ή/και συγκινητικά για τον Τζιμάκο. Πολλοί θυμήθηκαν κάποια συναυλία του που είχαν παρακολουθήσει, άλλοι, οι περισσότεροι, τον αποχαιρέτησαν με κάποιο τραγούδι του, δηλαδή ό,τι γίνεται όταν πεθαίνει κάποιος αγαπημένος καλλιτέχνης.

Όμως ο Τζιμάκος δεν ήταν μόνο ή δεν ήταν τυπικός καλλιτέχνης, κι έτσι κάποιοι φίλοι, αισθητά λιγότεροι τον αριθμό πάντως, θυμήθηκαν ότι σε ραδιοφωνικές εκπομπές του ο Τζιμάκος είχε εκφράσει ακραίες και εξαιρετικά βίαιες αντισημιτικές θέσεις. Πράγματι, ξεκινώντας από την θεμιτή και αναγκαία κριτική στο κράτος του Ισραήλ το οποίο σε περιφρόνηση του διεθνους δικαίου κατέχει και παράνομα εποικίζει περιοχές στην Παλαιστίνη, ο Πανούσης φαίνεται (αν είναι ακριβή τα καταγγελλόμενα, π.χ. εδώ, που φοβάμαι πως είναι) ότι γλίστρησε σε απεχθέστατες αντισημιτικές τοποθετήσεις που λίγο διαφέρουν από τα χειρότερα ναζιστικά κηρύγματα.

Τα πρόβατα και το μαντρί

Τις προάλλες συζητήσαμε τον χαρακτηρισμό «γκεσέμια» που έγινε αφορμή τηλεοπτικού καβγά. Τα γκεσέμια ήταν όρος του ποιμενικού λεξιλογίου και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε, με μεταφορική σημασία, και στην πολιτική. Δεν είναι ο μόνος ποιμενικός όρος. Οι λίγο παλιότεροι θα θυμούνται τη διάσημη ρήση του Ευάγγελου Αβέρωφ «Το πρόβατο που φεύγει απ’ το μαντρί το τρώει ο λύκος». Ως καθύλην αρμόδιος, καθό (και) τυροκόμος, ο Αβέρωφ ήξερε καλά από μαντριά και από πρόβατα, αλλά τη φράση αυτή δεν την έπλασε ο ίδιος, πρόκειται για λαϊκή παροιμία, που όμως την έκανε ευρύτερα γνωστή και την ένταξε στο παραπολιτικό λεξιλόγιο.

Ο Αβέρωφ, αν θυμάμαι καλά, είπε τη φράση αυτή το 1985 όταν ο Κωστής Στεφανόπουλος, ηττημένος των εσωκομματικών εκλογών στη Νέα Δημοκρατία (νικητής ήταν  ο Κ. Μητσοτάκης), σχημάτισε μαζί με άλλους 15 βουλευτές τη ΔΗΑΝΑ. Ήταν προφητικός, αφού η ΔΗΑΝΑ δεν κατάφερε να εδραιωθεί ως βιώσιμο κόμμα’ αφού φυτοζώησε επί μια δεκαετία, διαλύθηκε το 1994. Την ίδια δεκαετία, ο δικομματικός λύκος κατασπάραξε κι άλλα τολμηρά ή απερίσκεπτα πρόβατα, όπως τον Γεράσιμο Αρσένη και τον Αντώνη Τρίτση, που έφυγαν από το ΠΑΣΟΚ ιδρύοντας θνησιγενή κόμματα. Την επόμενη δεκαετία, τα ανάλογα εγχειρήματα φάνηκε να έχουν μεγαλύτερη επιτυχία, τόσο με την ΠΟΛΑΝ του Αντώνη Σαμαρά όσο και με το ΔΗΚΚΙ του Δημήτρη Τσοβόλα, αλλά ύστερα από μια πρώτη εντυπωσιακή εμφάνιση σε εκλογές τα νεαρά κόμματα έμειναν εκτός Βουλής στην επόμενη αναμέτρηση και τελικά διαλύθηκαν κι αυτά. Μια παραλλαγή ήταν το ΚΕΠ του Δ. Αβραμόπουλου, που έφτασε σε εντυπωσιακά ποσοστά στις πρώτες δημοσκοπήσεις μετά την ίδρυσή του αλλά ξεφούσκωσε γρήγορα -για να συνεχίσουμε την αβερώφεια μεταφορά, το συγκεκριμένο πρόβατο βγήκε από το μαντρί, έκανε μερικά βήματα ελευθερίας, τρόμαξε ακούγοντας το ουρλιαχτό του λύκου από μακριά και γύρισε τρέχοντας στην ασφαλή στάνη. Τα παραδείγματα του αιώνα μας θα τα θυμάστε κι εσείς καλύτερα από μένα, ας μην τα επαναλάβω.