Επικός, μια επέκταση σημασίας

Σύμφωνα με το λεξικό, επικός είναι αυτός που αναφέρεται στο έπος (επικός ποιητής, ας πούμε) ή αυτό το έργο τέχνης που χαρακτηρίζεται από μεγαλοπρεπές ύφος, υψηλά νοήματα ή/και μεγάλη έκταση, ή μια πράξη που χαρακτηρίζεται από ηρωισμό, που αξίζει να εξυμνηθεί.

Αυτά που έγραψα πιο πάνω είναι σύνθεση από τους ορισμούς του ΛΚΝ και του Λεξικού Μπαμπινιώτη, αλλά και το νεότερο ΜΗΛΝΕΓ ή το Χρηστικό Λεξικό δεν διαφοροποιούνται.

Ωστόσο, τις προάλλες διάβασα τον τίτλο άρθρου από κάποιο κουτσομπολίστικο σάιτ: Επικός διάλογος ανάμεσα σε Καινούργιου και Αλεξανδρή. Και γκουγκλίζοντας λίγο, πάντα με πρόσφατα παραδείγματα: Επικός Λάκης Γαβαλάς: Δεν χρειαζόταν να περάσω τέτοια τιμωρία και βία από το ελληνικό κράτος. Λίβερπουλ: Επικός Τσιμίκας τρόλαρε τους συμπαίκτες του. Επικός καβγάς της Χ με την Ψ. Επικός Αντετοκούνμπο: Πώς σχολίασε ένα τσουχτερό δείπνο στο Λος Άντζελες. Αν περιηγηθείτε τα βιντεάκια στο Γιουτούμπ, θα βρείτε αμέτρητα «επικά» παραδείγματα.

Ασφαλώς ο διάλογος της τάδε σελέμπριτης με τον τάδε ή το σχόλιο του Αντετοκούνμπο για τον τσουχτερό λογαριασμό στο εστιατόριο δεν αναφέρονται φυσικά στα έπη, αλλά ούτε και χαρακτηρίζονται από ηρωισμό. Θα έλεγα ότι έχουμε λοιπόν μιαν επέκταση σημασίας, έστω κι αν κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι ο ορισμός «πράξη που αξίζει να εξυμνηθεί» θα μπορούσε, με το κατάλληλο τέντωμα βέβαια, να καλύψει και την τοποθέτηση του Λάκη Γαβαλά για την άδικη τιμωρία του.

Στα αρχαία ελληνικά, έπος ήταν ο λόγος, η ομιλία, αλλά και η λέξη. Ήταν τα λόγια σε αντίθεση με τις πράξεις, με το έργο, μιαν αντίστιξη που τη βρίσκουμε πολλές φορές στα αρχαία κείμενα, ανάμεσά τους και στην παγιωμένη έκφραση «αμ’ έπος αμ’ έργον», το’πε και το’κανε δηλαδή. Θυμόμαστε ίσως το ομηρικό «ποίον σε έπος φύγεν έρκος οδόντων», ποιος λόγος δηλαδή ξέφυγε από τον φράχτη των δοντιών σου, όπως και την έκφραση «έπεα πτερόεντα», λόγια που πετάνε, χωρίς δηλαδή μεγάλη βαρύτητα. Τα «έπεα» (ή έπη) στον πληθυντικό δήλωναν επίσης την επική ποίηση ως είδος (σε αντιδιαστολή προς τα «μέλη»). Αρχαία λέξη είναι και ο επικός, με τη σημασία του σχετικού με την επική ποίηση, με τα έπη.

Αζοφικά μεζεδάκια

Δεν νομίζω να χρειάζεται να εξηγήσω τον τίτλο του σημερινού μας πολυσυλλεκτικού άρθρου, αφού χτες και προχτές στην Ελλάδα η συζήτηση περιστράφηκε (και όχι μόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) γύρω από το Τάγμα Αζόφ, ύστερα από την εμφάνιση ενός ή δύο ομογενών μελών του τάγματος αυτού στο βίντεο που συνόδεψε την ομιλία του προέδρου Ζελένσκι στη Βουλή των Ελλήνων.

Αλλά τα μεζεδάκια μας δεν έχουν αζοφική προέλευση -εννοώ, δεν είναι παρμένα από τον σχολιασμό του γεγονότος αυτού. Ωστόσο, και αυτό είναι αναπόφευκτο, κάποια αφορούν τον πόλεμο στην Ουκρανία -ή μάλλον τον αντίκτυπό του στα μέσα ενημέρωσης.

Ξεκινάμε όμως με κάτι μακάβριο, αλλά όχι πολεμικό.

Τις προάλλες είχαμε τη φονική πυρκαγιά στην πτέρυγα Covid του νοσοκομείου Παπανικολάου, που τελικά είχε απολογισμό δύο νεκρούς από τους νοσηλευόμενους ασθενείς.

Όπως έγραψε το Βήμα (αλλά και τα άλλα ηλέντυπα του τέως ΔΟΛ) σε ένα από τα πρώτα ρεπορτάζ για το θέμα:

Ένα πτώμα χωρίς τις αισθήσεις του εντοπίστηκε μέσα στην πτέρυγα Covid του νοσοκομείου Παπανικολάου.

Μακάβριο το θέμα αλλά αστεία η διατύπωση, αφού ο πλεονασμός δείχνει να υπονοεί ότι υπάρχουν και πτώματα που διατηρούν τις αισθήσεις τους.

Το ευφημιστικό κλισέ «χωρίς τις αισθήσεις του» χρησιμοποιείται συχνά για όσους ανασύρονται πνιγμένοι από τη θάλασσα, ιδίως κολυμβητές το καλοκαίρι.

Το ειδησάκι έγινε βάιραλ ή περίπου, κι έτσι τελικά το διόρθωσαν στο απλό «Ένας νεκρός εντοπίστηκε….».

* Το ρήμα «διαρρέω» έκανε τον πλήρη κύκλο, αφού όχι μόνο διαρρέουμε την είδηση χωρίς να ιδρώσει το αυτί μας, αλλά και διάφορα πράγματα, που παλιότερα διέρρεαν, τώρα διαρρέονται.

Μου στέλνει φίλος άρθρο από τη Ναυτεμπορική, στο οποίο διαβάζω ότι «Σπάνιο αέριο διαρρέεται από τον πυρήνα της γης». (Πρόκειται για σπάνιο ισότοπο του ηλίου, το ήλιον-3).

* Φίλη ταξίδεψε με την Ετζίαν και μου στέλνει φωτογραφία της συσκευασίας από το «φαγητό» που τους μοίρασαν (και πάλι καλά να λες, αφού όλες οι αεροπορικές εταιρείες, ήδη πριν από τον κόβιντ, είχαν μειώσει τις ποσότητες στα γεύματα που μοίραζαν -μόνο ίσως η τουρκική διατηρεί τα παλιά γεύματα).

Η απορία της φίλης μου είναι: τι είναι το πλεκτό μοσχάρι; Αν είναι μεταφραστικό λάθος πώς προέκυψε; Αν δεν είναι λάθος, τι είναι; Και πώς πλεκτό; Με βελονάκι;

Ομολογώ πως δεν μπόρεσα να απαντήσω. Γκουγκλίζοντας βρίσκω και κάποιον άλλον να απορεί.

Καμιά ιδέα;

* Και πάμε σε κάτι πολεμικό και φρικτό. Μια μικρή ουκρανική πόλη, στα προάστια του Κιέβου, βρέθηκε κάτω από τους προβολείς της διεθνούς προσοχής όταν, με την ανακατάληψή της από τις ουκρανικές δυνάμεις, πτώματα αμάχων βρέθηκαν να κείτονται στους δρόμους και στις αυλές των σπιτιών. Το συζητήσαμε και στο ιστολόγιο, σήμερα όμως σχολιάζουμε μόνο ή κυρίως τις γλωσσικές πτυχές.

Δευτεραπριλιάτικα μεζεδάκια πάλι

Πάλι, διότι τόσα χρόνια που λειτουργεί το ιστολόγιο έχει βέβαια ξανασυμβεί (το 2016) να πέσει Σάββατο η δευτεραπριλιά και να γραφτούν μεζεδάκια τη μέρα εκείνη. Θα μπορούσα να τα πω «κορονοδευτεραπριλιάτικα μεζεδάκια» για να θυμίσω ότι η πανδημία δεν έχει περάσει όσο κι αν χαλαρώνουν, πανευρωπαϊκά αλλά και στη χώρα μας, οι περιορισμοί. Μάλιστα, τις τελευταίες μέρες στη χώρα μας οι αριθμοί των διασωληνωμένων και των εισαγωγών στα νοσοκομεία, που βρισκονταν σε συνεχή πτωτική τάση επί πολλές εβδομάδες, έχουν αρχίσει να σταθεροποιούνται και να ανεβαίνουν, κι αυτό μόνο ευοίωνο δεν είναι.

Κατά τα άλλα, την πρωταπριλιά είθισται να λέμε ψέματα. «Το κορδόνι σου λύθηκε» λέγαμε παλιά στο σχολείο -μου το είπε και στο μέιλ ένας φίλος το πρωί, με μικρότερη αποτελεσματικότητα. Πρόσεξα μερικά πρωταπριλιάτικα ψέματα που, όπως είναι ίσως αναμενόμενο, αφορούσαν τις επιπτώσεις του ουκρανικού πολέμου και ειδικότερα την απόφαση της Ρωσίας να ζητήσει να πληρώνεται σε ρούβλια για τις παραδόσεις φυσικού αερίου. Το πιο πετυχημένο ήταν το ψέμα του tvxs, που γνώρισε πολλές αναδημοσιεύσεις σε ιστοτόπους και αμέτρητες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εδώ βλέπετε μια αναδημοσίευση της αναδημοσίευσης:

Πάρα πολλοί πίστεψαν ότι ο Άδωνης θα μπορούσε να είχε πει τη φράση του τίτλου -και δεν τους αδικώ. Βέβαια, η συνέχεια της επιχειρηματολογίας θα έπρεπε, σε συνδυασμό με την ημέρα, να βάλει ψύλλους στ’ αυτιά. (Το άρθρο είχε και συνέχεια: Ο αντιπρόεδρος της ΝΔ απάντησε και στο επιχείρημα ότι το ρούβλι ήταν το παραδοσιακό νόμισμα της Ρωσίας, πριν την οκτωβριανή επανάσταση του 1917. «Ο Τσάρος έκανε λάθη και έτσι πήραν την εξουσία οι μπολσεβίκοι», είπε ο κ. Γεωργιάδης.).

Καθώς οι περισσότερες αναδημοσιεύσεις θεωρούσαν το πρωταπριλιάτικο αληθινό, το ίδιο και πολλά σχόλια στα σόσιαλ, το tvxs έσπευσε ήδη από το μεσημέρι ή απόγευμα της χτεσινής μέρας να διευκρινίσει ότι Τα ρούβλια του Α. Γεωργιάδη ήταν πρωταπριλιάτικα.

Και ρωτάω: ένα πρωταπριλιάτικο που πολλοί το πιστεύουν για αληθινό είναι απόλυτα πετυχημένο ή μήπως αποτυχημένο πρωταπριλιάτικο; Ή και τα δύο, ανάλογα τη θεώρηση; (Το καλό πρωταπριλιάτικο ψέμα, έλεγε κάποιος, πρέπει στην αρχή να σε πείθει αλλά στο τέλος να το καταλαβαινεις. Εγώ πάλι θεωρώ πως το ψέμα του tvxs ήταν πετυχημένο).

Στο ίδιο πνεύμα και το αστείο της ΕφΣυν, με την Ιερά σύνοδο να μετατρέπει σε ρούβλια ένα μέρος του αποθεματικού της για να αγοράσει φυσικό αέριο για τις εκκλησίες.

Αλλά αφού το ιστολόγιο ασχολείται με τη λογοτεχνία και με τα βιβλία, ας βάλουμε και μια πρωταπριλιάτικη ανακοίνωση των εκδόσεων Διόπτρα που θίγουν πολύ εύστοχα τη δύσκολη οικονομική κατάσταση στην αγορά του βιβλίου:

O εκδοτικός οίκος ανακοινώνει διάφορα μέτρα εξοικονόμησης που υποτίθεται ότι θα εφαρμόσει, ας πούμε ότι στα αστυνομικά μυθιστορήματα θα αποκαλύπτεται ο δολοφόνος από το οπισθόφυλλο.

Να θυμίσω ότι σε αυτό προηγείται η παλιά ελληνική κωμωδία, καθώς σε μια ταινία που δεν θυμάμαι τον τίτλο της ο Σταυρίδης υποδυόταν τρεις ρόλους, ανάμεσά τους και μία γηραιά συγγραφέα, που το αστυνομικό της μυθιστόρημα είχε αποτύχει εμπορικά διότι είχε τίτλο «Δολοφόνος ήταν ο γιατρός».

Όμως η πρόταση του εκδοτικού βελτιώνει την ιδέα του παλιού σεναριογράφου, αφού ο δολοφόνος θα αποκαλύπτεται στο οπισθόφυλλο -έτσι διατηρείται ένα μίνιμουμ σασπένς.

Αντετοκουμπωμένα μεζεδάκια

Βασικά, δεν έβρισκα τίτλο για το σημερινό πολυσυλλεκτικό μας άρθρο -κι επειδή μιλήσαμε χτες για τον Γιάννη Αντετοκούνμπο με αφορμή την απεργία των παιχτών του ΝΒΑ, που έληξε αφού πέτυχε να φερει στο προσκήνιο τη φυλετική ανισότητα στις ΗΠΑ, και καθώς έχουμε κι ένα μεζεδάκι για τον Γιάννη, σκέφτηκα να καπαρώσω το λογοπαίγνιο «αντετοκουμπωμένος» το οποίο δεν γκουγκλίζεται -τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, μια και σε λίγο θα βρίσκεται στο γκουγκλ εξαιτίας του άρθρου που διαβάζετε.

Με την ευκαιρία, μια προσπάθεια ελληνικής ετυμολόγησης του επωνύμου του Γιάννη θα ήταν «αντέτι» και «κουμπί». Το αντέτι είναι λέξη τουρκικής προέλευσης και σημαίνει έθιμο, συνήθεια. Σας αφήνω την άσκηση να βρείτε πώς συνδέθηκε με το κουμπί και οδήγησε στο όνομα Αντετοκούμπο (το ν πριν από το μπ αναπτύχθηκε στη συνέχεια, προρρινισμός).

* Και ξεκινάμε με έναν τίτλο άρθρου από το Capital.gr.

Σχολιάζει ο φίλος που το στέλνει:

Ήξερα για τα χάλια της ΕΛΑΣ, αλλά να κάνει και προαγωγές επειδή χτίζουν αυθαίρετα;

Κι εμένα με εκπλήσσει. Συνήθως οι επιβραβεύσεις για τέτοιες δραστηριότητες δίνονταν πιο διακριτικά.

* Φίλος γλωσσολόγος μου λέει:

Ο Χαρδαλιάς είπε σήμερα «δεν επιδέχεται αμφισβήτησης». Θα το έχεις σχολιάσει πολλές φορές. Η γενική φαίνεται να καθιερώνεται στο γλωσσικό αίσθημα όχι ως δείκτης λογιωτατισμου αλλά επίσημου λογου.

Ναι, υπάρχει αυτή η τάση. Βέβαια, ειδικά το «επιδέχομαι», ενω κανονικά συντάσσεται με αιτιατική, εύκολα έλκεται από το «επιδεκτικός» που πράγματι συντάσσεται με γενική -κι έχουμε και το κλισέ «ανεπίδεκτος μαθήσεως» από κοντά.

* Από το Φέισμπουκ, πιθανότατα σε σχέση με το παιδάκι που κινδύνεψε να πνιγεί.

Κάποιος σχολίασε ότι η φράση θα ταίριαζε για κάποιο γαλαζοαίματο παιδάκι, ας πούμε τον δισέγγονο της Ελισάβετ της Αγγλίας, που κυκλοφορεί έξω με σωσίες, αλλα παιδάκια, οπότε οι κακοποιοί αντί να αρπάξουν το πραγματικό πριγκιπόπουλο άρπαξαν κάποιο από τα άλλα.

Κι άλλη φορά έχω δει αυτοί που έσωσαν κάποιον να αποκαλούνται «σωσίες» αντί για «σωτήρες», διότι αυτοί που σώζουν είναι «αναμενόμενο» να λέγονται «σωσίες».

Από τη μια, ο σωσίας δεν έχει καμια ετυμολογική ή άλλη συνάφεια με την «εκπληκτική ομοιότητα», από την άλλη όμως είναι μια λέξη ζωντανή, που χρησιμοποιείται συνεχώς με την κανονική της σημασία.

BLM και No Politica

Αθλητικό το σημερινό θέμα -ή μήπως όχι;

Tις μέρες αυτές γίνονται τα πλέι οφ του ΝΒΑ, του αμερικανικού επαγγελματικού πρωταθλήματος μπάσκετ, που είναι ένα από τα πιο περιζήτητα αθλητικά θεάματα παγκοσμίως. Εξαιτίας της πανδημίας, το πρωτάθλημα είχε διακοπεί και τελικά βρέθηκε η λύση να παιχτούν όλοι οι αγώνες μέσα σε μια «γυάλα» (ή «φούσκα», bubble) στη Φλόριντα, χωρίς θεατές.

Tα πλέι οφ ξεκίνησαν κανονικά, αλλά προχτές συνέβη κάτι πρωτοφανές: λίγο πριν από τον αγώνα Μιλγουόκο Μπακς – Ορλάντο Μάτζικ για το 5ο παιχνίδι της πρώτης φάσης των πλέι οφ, και ενώ οι Μπακς προηγούνταν με 3-1, οι παίκτες των Μπακς, ανάμεσά τους και οι δικοί μας Γιάννης και Θανάσης Αντετοκούνμπο, αποφάσισαν να μην κατέβουν στο γήπεδο.

Μόλις το δήλωσαν αυτό, οι παίχτες και άλλων δύο ομάδων αποφάσισαν επίσης να απόσχουν από τους αγώνες. Μπροστά στο κύμα του μποϊκοτάζ, όπως αποκλήθηκε, οι υπεύθυνοι του ΝΒΑ ανέβαλαν τους αγώνες του 5ου γύρου της ανατολικής περιφέρειας, όπως και του 6ου γύρου της δυτικής περιφέρειας, καθώς και έναν αγώνα της δεύτερης φάσης.

Η πρωτοφανής αυτή κίνηση έγινε σε ένδειξη αγανάκτησης για τον βαρύτατο τραυματισμό του Jacob Blake, ενός μαυρου 29 ετών, από αστυνομικούς, στην πόλη Κενόσα του Ουισκόνσιν. Ο Μπλέικ πυροβολήθηκε 7 φορές στην πλάτη καθώς έμπαινε στο αυτοκίνητό του -στο πίσω κάθισμα βρίσκονταν τα τρία μικρά παιδιά του. Αν ζήσει,θα μείνει παράλυτος.

Δεν ήταν ληστής που χτυπήθηκε ενώ εγκληματούσε. Γινόταν κάποιος καβγάς στη γειτονιά και σταμάτησε να δει τι γίνεται. Κάποιος περίοικος φώναξε την αστυνομία -και όταν οι Αμερικανοί αστυνομικοί βρεθούν απέναντι σε άοπλο μαύρο τον πυροβολούν με το πρώτο στραβοπάτημά του, ενώ αν βρεθούν απέναντι σε ένοπλους λευκούς τούς κερνάνε νεράκια από το περιπολικό.

Οι παίχτες των Μιλγουόκι Μπακς βρίσκονταν πολύ μακριά από τον Μπλέικ -στην άλλη άκρη των ΗΠΑ. Εκείνοι πλούσιοι και διάσημοι, εκείνος φτωχός και άσημος, ένα σκουπίδι λιγότερο όπως είπαν και έγραψαν στα κοινωνικά μέσα οι καθ’ ημάς τραμπικοί.

Επιπλέον, η κίνησή τους, που ουσιαστικά δεν είναι μποϊκοτάζ όπως γράφτηκε αλλά είναι ξεκάθαρη απεργία, δεν αφορά κάποια μισθολογική διαμάχη ή κάποιο άλλο κλαδικό αίτημα, όπως έχει συμβεί μερικές φορές στο παρελθόν. Είναι κάτι πολύ σπάνιο, σχεδόν αδιανόητο στις μέρες μας: πολιτική απεργία. Και φυσικά είναι αντικανονική, παράνομη θα λέγαμε, αφού στα συμβόλαια των παικτών με τη λίγκα δεν προβλέπεται τέτοια δυνατότητα.

Όμως, οι περισσότεροι παίχτες είναι μαύροι. Και όσο κι αν υπάρχει, όπως είπαμε, χάσμα ανάμεσα στους εκατομμυριούχους σταρ του ΝΒΑ και στον φτωχοδιάβολο του γκέτο της Κενόσα, οι παίχτες των Μπακς ξέρουν από ποια μεριά βρίσκονται -και το έχουν νιώσει στο πετσί τους.

Και όχι μόνο μεταφορικά. Κυριολεκτικά. Πρόπερσι, ο γκαρντ των Μπακς, ο Στέρλιν Μπράουν, πήγε να ψωνίσει από ένα μινιμάρκετ (πώς να το πούμε ρε παιδιά το convenience store;) τα ξημερώματα. Παρκάρισε απρόσεχτα σε δυο θέσεις αναπήρων -ήταν νύχτα, κι όλες οι θέσεις άδειες. Γυρίζοντας βρήκε έναν αστυνομικό να τον περιμένει, του ζήτησε άδεια οδήγησης και τον έσπρωξε. «Μη με σπρώχνεις» του είπε ο Μπράουν, κουβέντα στην κουβέντα εμφανίστηκαν άλλα δυο περιπολικά, τον έριξαν κάτω, τον χτύπησαν με το τέιζερ, τον χτύπησαν και με τα γκλομπ.

Κάπως κατάφερε να τους πει ποιος είναι κι έτσι τον άφησαν, και επειδή ήταν διάσημος δεν τον κυνήγησαν δικαστικά. Αν ήταν κάποιος μαυράκος της σειράς, ανώνυμος, μπορεί και να είχε αφήσει εκεί την τελευταία του πνοή -ή να του είχαν φορτώσει τον μισό ποινικό κώδικα μετά το ηλεκτροσόκ και το ξυλοφόρτωμα. Οπότε, ναι, υπάρχει διαφορά στη μεταχείριση των λιγοστών πλούσιων και διάσημων μαύρων αλλά κι αυτοί μπορεί να νιώσουν στο πετσί τους το γκλομπ και το τέιζερ του νόμου, είτε είναι  πανύψηλοι αθλητές είτε μεσόκοποι καθηγητές του Χάρβαρντ που μπαίνουν στο σπίτι τους.

Κι ο πλούσιος μαύρος, άλλωστε, αν έχει έφηβα παιδιά, καρδιοχτυπάει κάθε φορά που βγαίνουν από το κατώφλι του σπιτιού τους και δεν ξέρει αν θα τα ξαναδεί. Kι αν πάμε από τους λίγους πλούσιους στους πολλούς μεσαίους και φτωχούς, η αλήθεια είναι, όπως είχα γράψει παλιότερα, ότι σήμερα σε πολλές περιοχές των ΗΠΑ για τον μέσο Μαύρο (και σε μεγάλο βαθμό για τον μέσο Λατίνο) η παραμικρή επαφή με την αστυνομία μπορεί να εξελιχτεί σε δυσάρεστη, ταπεινωτική και κάποτε θανάσιμη εμπειρία.

Να θυμίσω ότι το «αδίκημα» που στοίχισε τη ζωή στον Τζορτζ Φλόιντ δεν ήταν τίποτε άλλο από το ότι πήγε να αγοράσει τσιγάρα και πλήρωσε με ένα εικοσαδόλαρο που φάνηκε πλαστό στον υπάλληλο του καταστήματος! Ή, μια χαρακτηριστική περίπτωση πριν από πέντε χρόνια, όταν η 28χρονη Σάντρα Μπλαντ, ενώ πήγαινε πρώτη μέρα στην καινούργια της δουλειά, άλλαξε λωρίδα χωρίς να ανάψει φλας, τη σταμάτησε η τροχαία, την έκλεισαν φυλακή με την κατηγορία ότι αντιστάθηκε στη σύλληψη ή κάτι ανάλογο και τη Δευτέρα το πρωί βρέθηκε αυτοκτονημένη στο κελί της.

Για περιστατικά που σε οποιαδήποτε χώρα (της Ευρώπης, τουλάχιστο) θα διευθετούνταν με πρόστιμο -ή δεν θα επιλαμβανόταν καθόλου η αστυνομία- στις Ηνωμένες Πολιτείες ο μαύρος διατρέχει θανάσιμο κίνδυνο.

Αλλά να γυρίσουμε στην απεργία των παικτών. Ήταν μια κίνηση τεράστιας πολιτικής σημασίας, που μάλιστα βρήκε μιμητές (και μιμήτριες), αφού αναβλήθηκαν επίσης αγώνες του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου (του κανονικού ποδοσφαίρου, του σόκερ, του MLS) και του μπέιζμπολ, αλλά και του γυναικείου ΝΒΑ. Όμως και η τενίστρια Ναόμι Οζάκα, μαύρη Γιαπωνέζα, αποσύρθηκε από τον ημιτελικό που ήταν να παίξει στο τουρνουά του Σινσινάτι, λέγοντας ότι πέρα και πάνω από αθλήτρια είναι μαύρη, και σαν μαύρη δεν αντέχει πια τη συνεχιζόμενη γενοκτονία -αυτή τη λέξη χρησιμοποίησε, continued genocide- Μαύρων στα χέρια της αστυνομίας. Η Οζάκα, σε αντίθεση με τους άλλους, ενέργησε μόνη της και μάλιστα σε ένα άθλημα όπου οι Μαύροι είναι μειοψηφία. Και επειδή η απεργία ήταν πολιτική, οι παίχτες των Μπακς κάλεσαν τον αμερικανικό λαό να ψηφίσει στις 3 Νοεμβρίου.

Όπως φαίνεται, η απεργία δεν θα συνεχιστεί -οι αγώνες που αναβλήθηκαν θα γίνουν σε ημερομηνία που θα οριστεί, ενώ και ο ημιτελικός της Οζάκα θα γίνει. Έχει αξία αν είναι χωρίς κόστος; Έχει, λέω. Άλλωστε, είναι χωρίς κόστος επειδή ήταν μια κίνηση μαζική κι επειδή στις ΗΠΑ η αγανάκτηση έχει ξεπεράσει τα όρια. Μάλιστα, στις διαδηλώσεις δεν συμμετέχουν μόνο μαύροι -και, μια πολύ ανησυχητική «λεπτομέρεια» είναι ότι εμφανίστηκαν και τάγματα ακροδεξιών λευκών, που πάνοπλοι αντιμετώπισαν τους διαδηλωτές (και τους κέρασαν νεράκια οι μπάτσοι, όπως είπαμε). Kι ένας 17χρονος, που έμενε σε άλλη (κοντινή, έστω) πολη και μάλιστα σε αλλη πολιτεία, στο Ιλινόι, σκότωσε δυο (λευκούς) διαδηλωτές.

Στην Ελλάδα οι καταστάσεις βέβαια είναι πολύ διαφορετικές. Και ενώ σε κάποιες περιπτώσεις έχουν γίνει κινητοποιήσεις πολιτικού χαρακτήρα στον χώρο του αθλητισμού με τη μορφή της συλλογής υπογραφών (πχ για συμπαράσταση στην Ηριάννα), όσον αφορά την κεντρική σκηνή τα τελευταία χρόνια κυριαρχεί το ύπουλο δόγμα No Politica στον αθλητισμό, που εκπορεύεται από τη διοίκηση του δημοφιλέστερου συλλόγου της χώρας. Βασικός του εκφραστής είναι η Θύρα 7 του Ολυμπιακού και ο εκπρόσωπος τύπου του συλλόγου, ο Καραπαπάς.

Το No Politica είναι διατυπωμένο παραδόξως σε ξένη γλώσσα, αλλά χρησιμοποιείται εντελώς παραπειστικα, αφού με την προηγούμενη κυβέρνηση η Θύρα 7 κάθε τόσο ανέβαζε αντικυβερνητικά πανό, συχνά υβριστικά, όπως και εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ αποδεχονταν και ακροδεξιά συμβολα.

Η δικαιολογία για το No Politica βρίσκεται σε σχετική οδηγία της Oυέφα, η οποία έχει επανειλημμένα τιμωρήσει τα πανό πολιτικού περιεχομένου, δείχνοντας ίσως μια προτίμηση σε αριστερά πανό, όπως της Πράσινης Ταξιαρχίας της Σέλτικ (πέρυσι, αλλά και το 2013). Θυμάμαι επίσης την τιμωρία ενός Αιγύπτιου παίκτη που φορούσε μέσα από τη μπλούζα του μια μπλούζα για την Παλαιστίνη.

Δεν ξέρω πότε πρωτακούστηκε στα καθ’ ημάς το No Politica, που είναι πάντως σχετικά πρόσφατο. Ίσως με τα σχόλιά σας θα φωτιστεί το ζήτημα αυτό. Οσο για το BLM του τίτλου, θα ήταν φαβορί για λέξη της χρονιας κάποιαν άλλη χρονιά, που δεν θα είχε το στίγμα της κορόνας πάνω της.

Να κλείσω σατιρικά, με ένα εύστοχο σχόλιο του δημοσιογράφου Γιάννη Ανδρουλιδάκη από τη σελίδα του στο Φέισμπουκ:

Η κίνηση των καλαθοσφαιριστών των Μιλγουόκι Μπακς να μην κατέβουν να αγωνιστούν ενάντια στους Ορλάντο Ματζικ για τα πλέι οφ του ΝΒΑ, διαμαρτυρόμενοι για την αυξανόμενη αστυνομική βία εναντίον των μαύρων στις ΗΠΑ, μου θυμίζει μια ανάλογη πρωτοβουλία που είχαν πάρει Έλληνες αθλητές και σύλλογοι τότε που ωξθη ως νως ξω ωξς ωε εμείς κοιτάχτε οπωσδήποτε ναι εντάξει υγγψ ηδς τρία πουλάκια κάθονταν στη ράχη στο λημέρι ιξι I thought that I heard you laughin’ εεωεω σίγουρα το ματς είναι δύσκολο ιςδξξδι εμείς βασικά NO POLITICA αφιερώνουμε την νίκη στον πρόεδρό μας ντούι ντούι ain’t not sunshine when she’s gone ότι εμείς είπαμε να γίνει ο αγώνας και ο κατίδης ένα παιδί είναι που έκανε ένα λάθος tell me that your sweet love hasn’t die ευχαριστούμε τον πύρινό μας κόσμο που σήκωσε νεκροκεφαλές των SS να γίνει όπως ορίσει η ΕΠΑΕ. Αυτό ακριβώς, τίποτα άλλο.

Μεζεδάκια με κίτρινα γιλέκα

Καθώς διαβάζετε αυτές τις γραμμές, θα αρχίζει στη Γαλλία, για τέταρτο Σάββατο στη σειρά, η κινητοποίηση των Κίτρινων Γιλέκων, για την οποία έχουν παρθεί πρωτοφανή μέτρα ασφαλείας μετά τα επεισόδια του περασμένου Σαββάτου.

Πέρα από την κινητοποίηση δεκάδων χιλιάδων αστυνομικών, αναβλήθηκαν ποδοσφαιρικοί αγώνες, τα σπουδαιότερα μουσεία του Παρισιού (του Λούβρου και άλλα πολλά) θα είναι κλειστά, ενώ δεν θα ανοίξουν ούτε οι ναοί της κατανάλωσης, δηλαδή πασίγνωστα πολυκαταστήματα όπως οι Γκαλερί Λαφαγιέτ ή άλλα που ειδικεύονται στα είδη πολυτελείας -και μάλιστα πολύ κοντά στην περίοδο των Χριστουγέννων.

Η συγκυρία εξηγεί την επιλογή του τιτλου του σημερινού μας πολυσυλλεκτικού άρθρου.

Βέβαια, συγκεντρώσεις και πορείες είχαμε και στην Αθήνα προχτές για τη δέκατη επέτειο της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, φαίνεται όμως ότι τα επεισόδια δεν ήταν τόσα όσα θα ήθελαν κάποιοι, διότι κυκλοφόρησε ευρέως στα κοινωνικά δίκτυα, και αναδημοσιεύτηκε και από γνωστούς πολιτικούς η εξης φωτογραφία με καμμένα αυτοκίνητα από την περιοχή Εξαρχείων (από την Κάνιγγος, ακριβέστερα).

Όμως, προχτές στην Κάνιγγος δεν κάηκε ούτε κάδος, πόσο μάλλον αυτοκίνητο. Η φωτογραφία είναι από τον Δεκέμβριο του 2008, όπως επισήμαναν πολλοί χρήστες, ανάμεσά τους και ο φωτογράφος Γιάννης Κέμμος που είχε τραβήξει μια πολύ παρόμοια πόζα από την ίδια ακριβώς περιοχή, τότε.

‘Ενα από τα μεγάλα προβλήματα της παραπληροφόρησης στο Διαδίκτυο είναι ακριβώς η ισοπέδωση του χρόνου και η παρουσιαση φωτογραφιών (και κειμένων) από άσχετες εποχές και άλλους τόπους σαν να αφορούν το εδώ και το τώρα. Και ο μεν πολιτικός μπορεί, από την κατακραυγή που εισέπραξε στο Τουίτερ, να κατέβασε την επίμαχη φωτογραφία (πήγα να γράψω «χαλκευμένη», αλλά δεν είναι η φωτογραφία χαλκευμένη, η χρήση του της γίνεται συνιστά τη χάλκευση) αλλά το ζήτημα είναι ότι παρόμοιες λαθροχειρίες έχουν πάρει πολύ μεγάλη διάδοση -όχι όμως μόνο στο Διαδίκτυο αφού, όπως θα θυμάστε, ο κορμοράνος του Κουβέιτ προερχόταν από πετρελαιοκηλίδα στη Βρετάνη.

* Πόσο καλά ελληνικά ξέρει ένας Τούρκος που κατηγορειται για λαθρεμπόριο; Διαβάζω στο in.gr για την υπόθεση του κυκλώματος που κατηγορείται για λαθρεμπορία χρυσού:

Από την πλευρά του ο Τούρκος συγκατηγορούμενος του ενεχυροδανειστή μέσω του δικηγόρου του Τάκη Μιχαλόλια αναφέρει: «Οι εις βάρος μου υπανιγμοί, πέραν του ότι βρίθουν ανακριβιών ειναι και αφελείς και πράξεις απελπισίας. Τελειώνω με μία φράση: Κάλλιον το σιγάν, του λαλείν. Τον περιμένουν εκπλήξεις. Θα ανταποκριθούμε σε οποιοδήποτε διαδικαστικό του αίτημα»

Όπως σχολιάζει ο φίλος που το έστειλε, πηγή είναι ο γνωστός δικηγόρος Τάκης Μιχαλόλιας, αδερφός του αρχηγού της Χρυσής Αυγής. Ο Τούρκος κατηγορούμενος δικαιολογείται να μην ξέρει δύσκολες λέξεις, ο Έλληνας δικηγόρος, όχι. Λέει
«κάλλιον το σιγάν του λαλείν» αλλά ακόμα πιο κάλλιον το αποφεύγειν δύσκολες λέξεις σε ξένες γλώσσες και κρείττον πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρει (που λένε και οι ενεχυροδανειστές).

Μεζεδάκια χωρίς όνομα

Μεζεδάκια χωρίς όνομα, όπως λέμε Παραμύθι χωρίς όνομα, μια και στην επικαιρότητα κυριαρχεί η γειτονική χώρα χωρίς όνομα.

Θα μπορούσα να βάλω και τίτλο σχετικόν με το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης, αλλά θα το αφήσω για την επόμενη βδομάδα. Πάντως, πέρα από τις γραφικότητες με τους ιππείς και τους άλλους με τις περικεφαλαίες, που σχολιάστηκαν αρκετά, λιγότεροι πρόσεξαν τις αφίσες εναντίον του Μπουτάρη που τον καλούσαν «να πάρει την εβραΐλα» ή τα πανό «Against Jews».

Αλλά σήμερα είναι Σάββατο, οπότε δεν σχολιάζουμε επί της ουσίας αλλά μόνο τα φαιδρά και τα ανάποδα -είχαμε και τέτοια στην ειδησεογραφία τη σχετική με το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης.

* Για παράδειγμα, ο Γιώργος Παπαδάκης στον Αντένα, θέλοντας να δείξει ότι οι συγκεντρωμένοι ήταν περισσότεροι από τις 90.000 που ανακοίνωσε η Αστυνομία, έκανε τον εξής εμβριθή υπολογισμό:

Αφού η ίδια η Αστυνομία ανακοίνωσε πως πέρασαν τα διόδια 285 πούλμαν, αν πούμε ότι το καθένα είχε 40 επιβάτες, 285 επί 40 μας κάνει 110.000, άρα ήταν 110.000 μόνο από τα πούλμαν, πώς είναι δυνατόν να ήταν μόνο 90.000 οι συγκεντρωμένοι;

Το βίντεο υπάρχει εδώ. Το κακό ειναι ότι 285 x 40 κάνει 11.400, έπεσε μια τάξη μεγέθους έξω ο γίγαντας!

* Στη συζήτηση για το όνομα πήρε θέση και ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος, ο οποίος δήλωσε, μεταξύ άλλων:

Η ελληνικότητα της Μακεδονίας δεν διακυβεύεται από την επιλογή ενός ονόματος. Το δικαίωμά μας όμως να τιμούμε, όσα σημαίνει ο συμβολισμός του ονόματος αυτού και την θύμηση όσων είναι χαραγμένων στην ελληνική ψυχή, δεν μπορεί να διαπραγματευτεί μόνο βάσει γεωγραφικών προσδιορισμών και άλλων περιγραφών.

Αν έχουν σωστά μεταφερθεί, προσέχω μια έλξη που μου φαίνεται παράξενη («τη θύμηση όσων είναι χαραγμένων», ενώ οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, θα λέγαμε «τη θύμηση όσων είναι χαραγμένα») και βέβαια το «δεν μπορεί να διαπραγματευτεί», το μόνιμο πρόβλημα με το συγκεκριμένο ρήμα, που είναι αποθετικό.

Κι αν στο χρηματιστήριο έχει σχεδόν παγιωθεί η φράση «από τις μετοχές που διαπραγματεύτηκαν σήμερα…» θα μείνει εξαίρεση, όπως εξαίρεση είναι και οι «εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενοι» (εννοώντας αντικείμενα της εκμετάλλευσης). Εφόσον η πολιτική ηγεσία διαπραγματεύεται, δεν μπορουμε να λέμε ότι «*το όνομα δεν διαπραγματεύεται». Θα πούμε «δεν το διαπραγματευόμαστε», «δεν μπαίνει σε διαπραγμάτευση», «δεν παζαρεύεται».

Εγώ επίσης δεν θα έγραφα το «δεν διακυβεύεται» στην πρώτη πρόταση, θα διάλεγα κάτι άλλο.

* Σχετική με το ίδιο θέμα και η γελοιογραφία του Ανδρέα Πετρουλάκη, που δημοσιεύτηκε την αρχή της εβδομάδας στην Καθημερινή.

Ως τώρα ήταν πολύ σπάνιο να δημοσιευτεί στην Καθημερινή γελοιογραφία που να σατιρίζει την αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά τώρα με το Μακεδονικό έχουμε δει κάμποσες.

Ωστόσο, δεν διάλεξα (μόνο) γι’ αυτό τη γελοιογραφία, αλλά επειδή όταν την είδα δεν μπορούσα να καταλάβω ποιοι γελοιογραφούνται, πλην του Μητσοτάκη βεβαίως.

Το συζητήσαμε και στο Φέισμπουκ και στην αρχή λέγαμε μήπως οι εικονιζόμενοι είναι (από αριστερά) Βορίδης, Άδωνης, Κούλης και Σαμαράς, αλλά αυτό θα σημαινε ότι ο Πετρουλάκης έχει ξεχάσει να σκιτσάρει. Τελικά καταλήξαμε ότι ο καθιστός δίπλα στον Κούλη είναι ο δημοσιογράφος Κωνστ. Ζούλας (που ανήκει στο γραφείο τύπου της ΝΔ), επομένως ο Πετρουλάκης επέλεξε να γελοιογραφήσει όχι πολιτικά στελέχη αλλά το επικοινωνιακό επιτελείο του κόμματος -οπότε ο όρθιος ίσως είναι ο Τ. Θεοδωρικάκος. Σπάνια συμβαίνει κάτι τέτοιο και γι’ αυτό το πρόσεξα.

Ενδεικτικά μεζεδάκια

Γιατί «ενδεικτικά»; Ποιος ο λόγος να τιτλοφορήσω έτσι το σημερινό μας πολυσυλλεκτικό άρθρο με τα σημεία και τα τέρατα του γραπτού και ηλεκτρονικού τύπου; Θα μπορούσα να πω για «εσθονικά μεζεδάκια» ή «μεζεδάκια των βάσεων» αν είχα πάρει τον τίτλο από την επικαιρότητα. Όμως διάλεξα να τιτλοφορήσω το άρθρο από ένα χοντρούτσικο μεταφραστικό μαργαριτάρι -που θα το σερβίρω λίγο πιο κάτω, αφού πρώτα παρουσιάσω τα ορντέβρ.

Και ξεκινάμε με τα άχρηστα εισαγωγικά της εβδομάδας, που μάλιστα σερβίρονται και σε φιλικό μου ιστότοπο. Σε είδηση που διαβάζω στο stokokkino.gr για μια σύγκρουση πλοίων υπάρχουν κάμποσα περιττά εισαγωγικά, αλλά το αποκορύφωμα είναι η φράση:

Δέκα αγνοούμενοι από το πλήρωμα του «αντιτορπιλικού» John S. McCain είναι ο απολογισμός της σύγκρουσής του, υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, στα ανοιχτά της Σιγκαπούρης, ενώ ακόμη δεν έχει κοπάσει ο θόρυβος για το «ξήλωμα» του καπετάνιου και άλλων αξιωματικών του Fitzgerald για αντίστοιχο συμβάν που στοίχισε τη ζωή σε επτά μέλη του πληρώματος.

Και καλά, ας δεχτούμε για χάρη της συζήτησης τα εισαγωγικά στο «ξήλωμα» (λες κι αν έλειπαν θα νομίζαμε ότι ο καπετάνιος παρουσιάστηκε με ξηλωμένα τα κουμπιά της στολής του), όμως, προς τι τα εισαγωγικά στο «αντιτορπιλικό»; Όπως λέει κι ο φίλος που το στέλνει, δηλαδη δεν ειναι αντιτορπιλικό; Αλλά τότε τι είναι; Μπιγκόνια; Πληκτρολόγιο; Νεσεσέρ για καλλυντικά; Ο Λεβιάθαν των βυθών;

* Στο μέιλ μου παίρνω ειδοποιήσεις για νέα άρθρα του αθλητικού περιοδικού Humbazine, και μια ειδοποίηση με έκανε να ανατριχιάσω:

Φίλες, φίλοι το καλοκαίρι χλώμιασε  με την «Antetokounmpoιάδα».

Με εξοργίζουν οι λέξεις που ανακατεύουν ελληνικό και λατινικό αλφάβητο, αλλά αυτή εδώ, που δεν είναι και σαφές πού τελειώνει το λατινικό και πού αρχίζει το ελληνικό αλφάβητο, θαρρώ ότι σπάει ρεκόρ. Τι θα άλλαζε αν έγραφε Αντετοκουνμπιάδα; Δεν θα ήταν καλύτερο; Έλληνας δεν είναι ο Γιάννης; Γιατί δεν τον γράφουμε ελληνικά; Επειδή έχει ξενικό επώνυμο; Ώρες είναι να γράψουμε τότε και Ebert ή Fuchs (Έβερτ και Φιξ, αντίστοιχα).

* Και κάτι με γλωσσικό ενδιαφέρον, χωρίς να επισημαίνω κάποιο λάθος. Η φωτογραφία που βλέπετε αριστερά τραβήχτηκε από φίλο του ιστολογίου σε μινιμάρκετ στη Γαύδο.

Ο μαγαζάτορας έχει αναρτήσει την εξής μαντινάδα:

Το μαγαζί είναι μικρό και μπρόκα δεν σηκώνει
και όποιος παίρνει προϊόν, πρέπει να το πλερώνει!!!
(διόρθωσα δυο λέξεις)

Η μπρόκα είναι η πρόκα, νομίζω, που εδώ χρησιμοποιείται με την έννοια του απλήρωτου χρέους, του φεσιού.

Ξέρει κανείς τέτοια χρήση της λέξης ώστε να επιβεβαιώσει την εικασία μου;

* Λαθάκι σε άρθρο της Νεφέλης Λυγερού για τον υπουργό Παιδείας. Γράφει:

Λόγω της πολύ πιο ενεργούς ανάμιξής του….

Δεν πάει έτσι. Δεν είναι ούτε «η *ενεργής – της *ενεργούς» ούτε «η *ενεργού – της *ενεργούς» (κατά το αλεπού). Είναι η ενεργός, άρα της ενεργού.

* Και ύστερα από τα ορντέβρ, το μεζεδάκι που κρύβεται στον τίτλο του σημερινού άρθρου.