Σαραντάκο βεβαίως. Βεβαίως; Για μένα ναι, όχι όμως για όλους. Κάμποσες φορές με έχουν αποκαλέσει «Σαραντάκε» και τους διορθώνω -ή μάλλον δεν τους διορθώνω, επισημαίνω: «Εμείς στην οικογένεια το προτιμάμε ‘Σαραντάκο'».
Δεν είναι μόνο θέμα προτίμησης: ο κανόνας που θα δείτε παρακάτω προκρίνει το «Σαραντάκο» στην κλητική. Αλλά Καμμένο ή Καμμένε; Βαρεμένο ή Βαρεμένε; Βενιζέλο ή Βενιζέλε;
Μ’ άλλα λόγια, πώς σχηματίζεται η κλητική των αρσενικών ονομάτων σε -ος; Είναι σε -ο ή σε -ε;
Ευτυχώς από εδώ και μπρος δεν έχω πολλή δουλειά να κάνω. Θα κοπιπαστώσω ένα πολύ καλό παλιότερο άρθρο του φίλου Γιάννη Χάρη, που θα το σχολιάσω στο τέλος. Δεδομένου μάλιστα ότι και ο Χάρης στο άρθρο του παραθέτει αποσπάσματα από συγγράμματα αναφοράς, έχουμε εγκιβωτισμένη παράθεση.
Ο λόγος στον Γιάννη Χάρη:
ΘΡΥΛΟ, ΘΕΟ ΜΟΥ, ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ ΜΟΥ!», ΑΛΛΑ ΚΑΙ «ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΑΡΑ, ΜΕΓΑΛΟ ΚΑΙ ΤΡΑΝΑΡΑ!», ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΗΘΟΥΜΕ ΓΙΑ ΜΟΝΟΠΑΝΤΟ ΟΠΑΔΙΣΜΟ
Ακούστηκαν ποτέ έτσι, το σύνθημα για τον Ολυμπιακό απ΄ τη μια, το τραγούδι του Παναθηναϊκού απ΄ την άλλη; Προφανώς όχι. Υπάρχει περίπτωση να ακουστούν έτσι; Προφανώς όχι, και πάντως όχι στο άμεσο μέλλον!
Απλώς ήθελα να παρατηρήσουμε, σκόπιμα σε μεγέθυνση, μια τάση, μια σχεδόν ανεπαίσθητη, μικρή αλλαγή, με κεφαλαιώδη ωστόσο, από μιαν άποψη, σημασία.
Αναφέρομαι σε μια ελαφρά σύγχυση ως προς την κλητική των ονομάτων σε- ος, που άλλοτε σχηματίζεται σε- ε και άλλοτε σε- ο: Νίκο αλλά Αλέξανδρε, Ευαγγελάτε και Ευαγγελάτο , αλλά μόνο Παναγιωτόπουλε. Και λέω ότι η μικρή αυτή αλλαγή, αν όντως βρισκόμαστε μπροστά σε αλλαγή, έχει από μιαν άποψη κεφαλαιώδη σημασία, γιατί μας δείχνει πολύ παραστατικά τον τρόπο με τον οποίο κινείται, εξελίσσεται, αλλάζει η γλώσσα, κάθε γλώσσα.
Είναι δηλαδή μια ευκαιρία να δούμε τη γλώσσα εν κινήσει, να δούμε πώς οι μικρές ή μεγάλες παρεκκλίσεις διαμορφώνουν σταδιακά μια καινούρια γλωσσική πραγματικότητα, η οποία, εντελώς χαρακτηριστικά στο προκείμενο, περνά μάλλον απαρατήρητη και δεν συνοδεύεται από τις γνωστές θρηνωδίες για «αλλοίωση» και «αφανισμό» της γλώσσας.
Ας δούμε τα πράγματα από την αρχή, ξεκαθαρίζοντας ότι αναφερόμαστε, σχεδόν αποκλειστικά για την ώρα, στα κύρια ονόματα, τα ονόματα προσώπων. Ο γνωστός κανόνας λέει ότι τα αρσενικά σε- ος: χρόνος, άγγελος κτλ., σχηματίζουν την κλητική σε- ε: χρόνε, άγγελε κτλ. Έτσι έχουμε και «καλημέρα, Άγγελε» ή «Αλέξανδρε» κτλ., ενώ από την άλλη έχουμε: «γεια σου, Νίκο», και όχι «Νίκε», «τι νέα, Σπύρο», και όχι «Σπύρε»! Όμως, λέμε και «Παύλο» και «Παύλε». Τι στο καλό λοιπόν συμβαίνει; Υπάρχουν κανόνες;
Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »