Μηνολόγιον Αυγούστου έτους 2022

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Δε  1	Αυτοκτονία Νικολάου Ζαχαριάδη στο Σουργκούτ της Σιβηρίας
Τρ  2	† Ερρίκου Καρούζο
Τε  3	Κοίμησις Ιωάννου Παπαϊωάννου του μελωδού και Ανδρέου Εμπειρίκου του υπερρεαλιστού
Πε 4	† Ιωάννου Χριστιανού Άντερσεν, του μυθοποιού
Πα 5	Κοίμησις Μέριλυν Μονρόε, Ρίτσαρντ Μπάρτον, σερ Άλεκ Γκίνες. Και γενέσιον Άννης-Σίλιας της διαδικτυακής φίλης. Και του ενός εκ των δύο αριστουργημάτων που εποίησε ο Νικοκύρης.
Σα 6	Γενέσιον Αλεξάνδρου Φλέμιγκ, του ευεργέτου της ανθρωπότητος. Και των εν Χιροσίμα αμάχων.
Κυ 7	Ηρακλείτου, του Εφεσίου φιλοσόφου. Και του μπλόκου του Βύρωνα.
Δε 8	Του Ινδού διανοητού Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ
Τρ 9	Ανάληψις Απολλωνίου του Τυανέως εκ του ιερού της Δικτύννης. Και των νεκρών στο Ναγκασάκι.
Τε 10	† Κωνσταντίνου Χριστοφορίδη, πατρός της αλβανικής φιλολογίας
Πε 11	† Θανή Ιωάννου Ουνιάδου
Πα 12	Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας
Σα 13	Των εν Μαραθώνι, Ελλήνων προμαχούντων Αθηναίων και Παγκόσμια Ημέρα των Αριστεροχείρων. Και γενέσιον Φιδέλ του Κουβανού επαναστάτη.
Κυ 14	Κοίμησις Βερτόλδου Μπρεχτ, του δραματοποιού και Νικολάου Φέρμα, του μαγκίτη.
Δε 15	Θουκυδίδου Ολόρου Αλιμουσίου
Τρ 16	Πρώτη εγγραφή εις δίσκον της ανθρωπίνης φωνής υπό Θωμά Έδισον
Τε 17	Γενέσιον Πέτρου Φερμά, του μαθηματικού
Πε 18	† Θανή Ονωρίου Μπαλζακ
Πα 19	Εκτέλεσις του ποιητού Φρειδερίκου Γκαρθία Λόρκα
Σα 20	Των εν Θερμοπύλαις πεσόντων Σπαρτιατών και Θεσπιέων
Κυ 21	Ιωάννου Κωνσταντινίδη-Κώστα Γιαννίδη, του γλυκυτάτου μουσουργού
Δε 22	Γενέσιον Δημητρίου Γληνού, του μεγάλου διδασκάλου
Τρ 23	Διεθνής ημέρα κατά του δουλεμπορίου
Τε 24	Μαρτύριον Κοσμά του Αιτωλού και γενέσιον Λέο Φερρέ
Πε 25	Ταχτσή Κωνσταντίνου αναίρεσις
Πα 26	Κομφουκίου του φιλοσόφου
Σα 27	Διακήρυξις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Και κοίμησις Σωτηρίας Μπέλλου.
Κυ 28	Γενέσιον Ιωάννου Γκαίτε
Δε 29	† Κοίμησις Αττίκ (κατά κόσμον Κλέωνος Τριανταφύλλου) και Γεωργίου Κοτζιούλα, του κατατρεγμένου ποιητού.
Τρ 30	Ρογήρου Βάκωνος
Τε 31	Πλινίου του πρεσβυτέρου

Ο Αύγουστος είναι ο δεύτερος μήνας του χρόνου που πήρε τ΄όνομά του από ιστορικό πρόσωπο -ο άλλος είναι ο Ιούλιος. Προηγουμένως ονομαζόταν Sextilis, έκτος μήνας δηλαδή στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο. Η ονομασία δεν άλλαξε όταν προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος στην αρχή, κι έτσι ο Sextilis ήταν πια όγδοος μήνας. Αρχικά ο Σεξτίλις είχε 29 μέρες, όταν όμως ο Ιούλιος Καίσαρας έκανε τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου (που από τότε ονομάστηκε Ιουλιανό), του πρόσθεσε δυο μέρες. Ο Σεξτίλις ονομάστηκε Αύγουστος (Augustus) προς τιμή του αυτοκράτορα Αύγουστου, πράγμα που έγινε το 8 π.Χ. δηλαδή ενώ ζούσε ο αυτοκράτορας. Ωστόσο, δεν είναι αλήθεια αυτό που λέγεται, ότι τότε ο αυτοκράτορας Αύγουστος πρόσθεσε μια μέρα στον μήνα “του”, που την πήρε από τον Φλεβάρη, για να μην υστερεί ο μήνας “του” από τον Ιούλιο. Όπως είπα, την επιμήκυνση του μήνα την είχε κάνει ο Ιούλιος Καίσαρας.

Να θυμηθούμε, με την ευκαιρία, το ιστορικό μυθιστόρημα Αύγουστος του John Wiliams, εκδόσεις Gutenberg.

Advertisement

Γενεθλιακά μεζεδάκια

Γενεθλιακά διότι σήμερα έχει γενέθλια, όχι το ιστολόγιο (αυτά τα γιορτάζουμε στις 16 του Φλεβάρη) αλλά η αφεντιά μου που το γράφω. Δεν ωφελεί να το κρύψω, αφού έχω βάλει τη μέρα και στο χτεσινό μηνολόγιο -κι ας είναι η φετινή επέτειο στρογγυλή πολύ.

* Μαργαριτάρι από παιχνίδι γνώσεων, το Μπουμ που παίζεται στον Σκάι.

Ποια από τις παρακάτω μονάδες μέτρησης δεν σχετίζεται με το ηλεκτρικο ρεύμα; λέει η ερώτηση.

Υποθέτω ότι η σωστή απάντηση είναι το Kelvin, μονάδα θερμοκρασίας.

Ωστόσο, μονάδα Amber δεν υπάρχει. Στα ελληνικά λέμε «αμπέρ», διεθνώς γράφεται Ampere.

(Ο Γαλλος επιστήμονας που ονομάστηκε προς τιμήν του η μονάδα, γραφόταν Ampère στα γαλλικά, με αξάν, η οποία όμως δεν κρατήθηκε στο όνομα της μονάδας).

Προφανώς οι υπεύθυνοι του παιχνιδιού επηρεάστηκαν από το Amber alert των ανακοινώσεων και μετέγραψαν το Αμπέρ ως Amber, αλλά τι θα γινόταν αν κάποιος απαντούσε Amber υποστηρίζοντας ότι δεν υπάρχει τέτοια μονάδα;

* Από υποτίτλους, όπως το είδα στα Υπογλώσσια.

Δεν παίρνω όρκο ότι είναι γνήσιο, ούτε ξέρω από ποιαν εκπομπή είναι, αλλά το βρίσκω πολύ διασκεδαστικό οπότε ας το δεχτούμε έστω ως μπεντροβάτο.

Θα μπορούσε να είναι και η αυτοκριτική πολλών αριστερών κομμάτων… 🙂

* Σε ειδησάριο του αστυνομικού δελτίου διαβάζουμε ότι «Δικυκλιστές αστυνομικοί της ομάδας «Ζ» συνέλαβαν δύο άτομα ηλικίας 19 και 19 ετών αντίστοιχα για κατοχή δύο μικροδεμάτων κάνναβης.»

Ομολογώ ότι ποτέ δεν έχω δει να αναφέρεται δυο φορές η ηλικία δυο συνομηλίκων.

Αν και πιο κάτω στην είδηση τα πράγματα αλλάζουν διότι οι δυο συλληφθέντες αναφέρονται ως «19 και 18 ετών αντίστοιχα».

Και πάλι όμως, αντίστοιχα με τι; Με τι γίνεται η αντιστοιχία των ηλικιών; Αν έλεγε ονόματα, και συνέχιζε «19 και 18 ετών αντίστοιχα» θα υπήρχε αντιστοιχία. Εδώ, περισσεύει η λέξη.

(Και θα μου πείτε: Κι εσύ έγραψες εκατό λέξεις για μια λέξη που περισσεύει;)

* Πρωθυπουργικό μαργαριταράκι ή ίσως του κειμενογράφου του.

Εγώ λέω ότι αφού τα δυο πρώτα ρήματα είναι σε συνοπτικό (στιγμιαίο) χρόνο [να τιμήσουμε, να αποδείξουμε] τότε πρέπει και το τρίτο να είναι σε στιγμιαίο, άρα «να συμβάλουμε».

Θα μπορούσε βέβαια να υποστηρίξει κανείς ότι το τρίτο ρήμα αναφέρεται στο διηνεκές, άρα μπορεί να δεχτεί και τον διαρκή χρόνο, αλλά το βρίσκω κάπως δικολαβίστικο. Εγώ τουλάχιστον δεν θα έλεγα «και να προσπαθούμε όλοι να ξημερώσει μια καλύτερη μέρα» αλλά «και να προσπαθήσουμε όλοι να ξημερώσει μια καλύτερη μέρα».

Έχω πάντως προσέξει σε σχέση με αυτά τα ρήματα και τον πονοκέφαλο «ένα ή δύο λ» είναι ότι σε περιπτώσεις αμφιβολίας οι περισσότεροι κλίνουν προς τα δύο λ, και γι’ αυτό θα δείτε περισσότερα «έχω συμβάλλει» από «αυτός συμβάλει». Είναι ψυχολογικό, τα δύο λ φαίνονται πιο πλούσια, πιο επίσημα.

Παρακαλούνται οι φίλοι εκπαιδευτικοί να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν την παρατήρησή μου.

* Από κατάστημα εδώ πιο κάτω στη Λεωφόρο Αμφιθέας, η φωτογραφία -πάνω σε κάποια πόρτα, υποθέτω.

Και καλά, ο Έλληνας πελάτης που θα το δει, θα καταλάβει ότι η είσοδος επιτρέπεται μονο στο προσωπικό. Ο αλλοδαπός που δεν ξέρει ελληνικά και που θα δει την επιγραφή, τι συμπέρασμα θα βγάλει;

* Ευχάριστη είναι η ειδηση ότι κυκλοφόρησε νέα περιπέτεια του Αστερίξ, χωρίς πια τον Ουντερζό. Έχουμε παρουσιάσει εδώ μια από τις περιπέτειες της «τρίτης περιόδου», και δεν αποκλείεται να παρουσιάσω και αυτήν όταν τη διαβάσω, αν και δεν λέω περισσότερα διότι θα θυμηθείτε πως έχω χρόνια και ζαμάνια να παρουσιάσω κάποιαν από τις περιπέτειες της πρώτης περιόδου που έχουν απομείνει.

Αλλά αυτά για άλλη φορά. Σήμερα θα παρατηρήσω απλώς μια κοτσάνα σε σχετικό ρεπορτάζ, στην iefimerida, που μας πληροφορεί ότι:

Η νέα ηρωίδα του Αστερίξ είναι γυναίκα και έχει ελληνικό όνομα – Τη λένε Αδρεναλίνη.

Ο συντάκτης είδε ότι το όνομα της ηρωίδας είναι Adrenaline, ξέρει την αντίστοιχη ελληνική λέξη, και επειδή έχει γαλουχηθεί με το ιδεολόγημα ότι «όλα από εμάς τα πήρανε οι ….» συμπέρανε ότι το όνομα Αδρεναλίνη είναι ελληνικό.

Ελληνικό είναι μόνο κατά το ότι υπάρχει τέτοια λέξη στην ελληνική γλώσσα. Αλλά δεν είναι ελληνικής ετυμολογίας. Ο Ιάπωνας χημικός που την πατεντάρισε την ονόμασε Adrenaline επειδή προέρχεται από τα επινεφρίδια, που λέγονται στα αγγλικά adrenal glands, όπου το ad αντιστοιχεί στο «επί» και το renal είναι λατινογενές, νεφρικός. Ελληνική θα ήταν η ονομασία αν την ονόμαζε «επινεφρίνη», και πράγματι νωρίτερα ένας άλλος επιστήμονας είχε πατεντάρει ένα εκχύλισμα, πιθανώς το ίδιο, ως «epinephrine» με αποτέλεσμα να ονομάζεται και έτσι η αδρεναλίνη.

* Από περιοδικό που ενδιαφέρεται για διάσημους.

Η λεζάντα: Η Ζέτα Δούκα και η Μαρία Κορινθίου ανάμεσα στην πρωταγωνίστρια της παράστασης Κατερίνα Παπουτσάκη.

Εγώ ομολογώ ότι δεν ξέρω καλά τους πλούσιους και τους διάσημους της χώρας, οπότε αδυνατώ να αναγνωρίσω ποια κυρία είναι η Κατερίνα Παπουτσάκη, αλλά είναι πολύ δύσκολο οι δυο άλλες να βρεθούν «ανάμεσα» σε κάποιον, τουλάχιστον όσο αυτός ο κάποιος διατηρεί τη σωματική του ακεραιότητα.

Υποθέτω ότι η κ. Παπουτσάκη βρίσκεται στη μέση, δηλαδή αυτή βρίσκεται ανάμεσα στις δύο αλλες. Ο συντάκτης της λεζάντας δεν είχε πρόχειρη τη λέξη (εκατέρωθεν; γύρω από;) και δεν ήθελε να αναποδογυρίσει τη διατύπωση (η ΚΠ ανάμεσα στις ΖΔ και ΜΚ), οπότε προέκυψε το «ανάμεσα στην Κατερίνα Παπουτσάκη»!

* Ο φίλος μας ο Στάζιμπος ανέβασε ένα πολύ αστείο στιγμιότυπο από κάποια πρωινή εκπομπή, στο οποίο η προσκαλεσμένη, ξεκινώντας από τα μπλεγμένα συναισθηματικά προβλήματα μιας τηλεθεάτριας και τη λέξη ζιγκολό, συνεχίζει με την τουρκική γλώσσα που έχει ελληνικές λέξεις για τα ψάρια όπως μπαρμπούνια και τσιπούρες, και ξαφνικά αρχίζει να ωρύεται επειδή «τα παιδιά μας στο σχολείο μαθαίνουν πως η ελληνική γλώσσα είναι ινδοευρωπαϊκή».

Όπως λεει και ο ίδιος ο Στάζιμπο:

Τι χάνουμε κάθε πρωί!
Ινδοευρωπαϊκή τρικυμία από ανθρωπολόγο-ψυχαναλύτρια, διδακτόρισσα της Ιατρικής Σχο­λής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Δείτε το, είναι πολύ αστείο:

Πλάκα έχει η απορημένη έκφραση της παρουσιάστριας: τι σχέση έχει αυτό [η ινδοευρωπαϊκή θεωρία] με το πρόβλημα της κ. Τάνιας;

* Μου το στείλανε και δεν ξέρω αν είναι αυθεντικό, αλλά μάλλον είναι.

H οδός Πρωτογένους βρίσκεται στο Μοναστηράκι, πάντως.

Αλλά είναι ένα σχετικά μικρό δρομάκι, ενώ για να τιμηθεί το πρωτογενές πλεόνασμα θα έπρεπε να του αφιερωθεί μια κεντρική λεωφόρος.

* Άρθρο-περιβόλι στο in.gr, που θα μπορούσε να μας δώσει έναυσμα και για ολόκληρο άρθρο ως απάντηση.

Το άρθρο, που το υπογράφει κάποιος Γρηγόρης Καλογερόπουλος, συγγραφέας, δόκτωρ του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, έχει τον τίτλο:

Γιατί είναι απαράδεκτο να μετονομαστεί το Ζάππειο σε Ολύμπιο Μέγαρο

και μας δίνει με τον υπότιτλο μιαν ιδέα για το περιεχόμενό του:

Το Ζάππειο δεν έχει  ορόφους για να πάρει την ονομασία ετυμολογικά ως Μέγαρο, όπως για παράδειγμα το κτήριο της Βουλής των Ελλήνων το όποιο έχει πολλούς ορόφους και πατώματα αποκαλείται δικαίως Μέγαρο Βουλής.

Καταρχάς, είναι πολύ τσαπατσούλικα γραμμένο. Ίσως το έχει κατακρεουργήσει ο κορέκτορας, αλλιώς δεν εξηγούνται διατυπώσεις όπως «Ολύμπιον Μεγάρων», αλλά αυτό δεν εξηγεί πώς η Ιλιάδα του Ομήρου έγινε Αλιάδα (σκορδαλιά).

Όμως τα τυπογραφικά λάθη είναι απλώς τα ορντέβρ. Ο συντάκτης, για να υποστηρίξει την κατά τα άλλα μάλλον σωστή αντίθεσή του στην προτεινόμενη (;) μετονομασία του Ζάππειου (εδώ κι εγώ συμφωνώ μαζί του), επιστρατεύει το Λερναίο και διατείνεται ότι η ίδια η ελληνική γλώσσα (!) αντιτίθεται στη μετονομασία:

Θα βάλλουμε λοιπόν τα αράγματα στις πιο μικρές λεπτομέρειες που από ετυμολογικής πλευράς μια τέτοια μετονομασία η βασίλισσα των Γλωσσών όπως είναι η Ελληνική Γλώσσα δεν το επιτρέπει.

Οπως είναι γνωστό η Ελληνική Γλώσσα διαφέρει από τις άλλες γλώσσες στη δομή της, καθότι η ελληνική Γλωσσά είναι Γλώσσα Εννοιολογική σε αντίθεση με τις άλλες γλώσσες οι οποίες δεν είναι και αποκαλούνται Σημασιολογικές Γλώσσες. Ο Όρος εννοιολογική γλώσσα, σημαίνει ότι κάθε λέξη έχει μια ετυμολογική έννοια, ενώ στις άλλες γλώσσες δεν συμβαίνει αυτό. Για παράδειγμα η λέξη αυτοκίνητο, ένια το αντικείμενο το όποιο κινείται από μόνο του , ενώ η ιδία λέξη στην Αγγλική ας λάβουμε για παράδειγμα Γλώσσα, πήρε την ονομασία car χωρίς έννοια. Με αλλά λόγια όταν θα βλέπει κάνεις αυτό το αντικείμενο θα το ονομάζει απλά car.

Κούνια που τον κούναγε τον κακομοίρη, που λέει ότι σπούδασε στη Σορβόννη αλλά δεν ξέρει πως ο όρος «αυτοκίνητο» είναι μεταφραστικό δάνειο από το γαλλικό automobile (αν και υπήρχε και στην αρχαιότητα επίθετο «αυτοκίνητος»), ενώ φαίνεται να πιστεύει ότι το αγγλικό car είναι μια λέξη που προέκυψε τυχαία, «χωρίς έννοια». Φυσικά, αυτό που μας λέει είναι πως για έναν που ξέρει ελληνικά ειναι διαφανής (περίπου) η ετυμολογία της λέξης «αυτοκίνητο» ενώ δεν είναι η ετυμολογία της λέξης car.

Και συνεχίζει υποστηρίζοντας ότι δεν μπορεί το Ζάππειο να ονομαστεί Μέγαρο όχι επειδή έτσι παραβιάζεται η θέληση του Ζάππα αλλά επειδή… δεν έχει ορόφους ενώ η λέξη Μέγαρον υποχρεωτικά, ως εκ της ετυμολογίας της, δίνεται τάχα μόνο σε πολυώροφα κτίρια.

Η λέξη μέγαρο, παράγεται με πρώτο συνθετικό τη λέξη μέγας και δεύτερο συνθετικό τη λέξη αρούρη που θα πει η Γή ή από το ρήμα αίρω που θα πει υψώνομαι.

Κατ αυτόν τον τρόπο η λέξη Μέγαρο σημαίνει ετυμολογικά αυτό το όποιο υψώνεται κατά μέγιστο τρόπο πάνω από τη Γη. Με διαφορικά λόγια αυτό το οίκημα το όποιο έχει πολλά πατώματα , πολλούς ορόφους, όπως δηλαδή ήταν και τα ανάκτορα της Κνωσού στην Κρήτη επί Μινωικής Εποχής αλλά και τα ανάκτορα του Οδυσσέα στη Ιθάκη.

Η ετυμολογια που μας δίνει ο δόκτορας από τη Σορβόννη είναι παρμένη από κάποιο «μέγα ετυμολογικόν» και φαίνεται ότι είναι παρετυμολογία από το γεγονός ότι δίνει δυο εκδοχές. Τα σοβαρά λεξικά δεν διστάζουν να δηλώσουν άγνοια -για παράδειγμα ο Σαντρέν αρκείται να εικάσει ότι ίσως πρόκειται για δάνειο και ότι δεν ξέρουμε ποια σχέση έχει με το τοπωνύμιο Μέγαρα.

Επίσης, αυτό που καθορίζει τη σημασία μιας λέξης δεν είναι βεβαίως η ετυμολογία της αλλά η χρήση της στα κείμενα. Και η λέξη «μέγαρο» στον Όμηρο δεν σημαίνει καθόλου «πολυώροφο κτίριο» αλλά μια μεγάλη αίθουσα, σαν αυτήν που υπήρχε στα ανάκτορα της εποχής, ή και το υπνοδωμάτιο ή τον γυναικωνίτη. Στον Ηρόδοτο πάλι, η λ. μέγαρον χρησιμοποιείται με τη σημασία «ναός, ιερό» (και για το μαντείο των Δελφών). Ακόμα κι αν η γενική σημασία είναι ένα μεγάλο και επιβλητικό κτίριο, αυτό δεν αποκλείει βέβαια το Ζάππειο.

* Ένα άλλο θέμα στο οποίο θα μπορούσαμε να αφιερώσουμε άρθρο την περασμένη εβδομάδα ήταν η παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου ή μαλλον τα όσα ακολούθησαν την παρέλαση στη Νέα Φιλαδέλφεια με το χάπενινγκ αλά Μόντι Πάιθον. Δεν έτυχε.

Προσέχτηκε επίσης η κοπέλα από την Αφρική που ήταν σημαιοφόρος σε κάποιο λύκειο και που απέσπασε γενικώς επαινετικά σχόλια αν και κάποιος κύριος στο Φέισμπουκ (έκοψα το όνομά του) έκρινε σκόπιμο να μεμφθεί τα άλλα παιδιά της τάξης της (τα ημεδαπά βεβαίως) διότι δεν έδειξαν… άμυλα.

.

Κάτι άλλο που πρόσεξα στις φετινές παρελάσεις ήταν οι… ατομικές εξέδρες επισήμων, όπως εδώ στις φωτογραφίες, αριστερά για δύο άτομα στην Καλλιθέα (με μια βουλεύτρια του κυβερνητικού κόμματος και τον δήμαρχο της πολης) και δεξιά στην Παιανία σε ατομική συσκευασία μόνο για τον δήμαρχο.

Αλλά εμείς εδώ λεξιλογούμε. Πώς λοιπόν θα πούμε στην τρισχιλιετή μας αυτές τις ατομικές εξέδρες; Βαθρίδια; Εγώβαθρα; Πείτε κάτι.

* Μια κωμική νότα στο τραγικό γεγονός της γυναίκας που ηταν νεκρή επί 15 χρόνια στην Ισπανία και δεν την αναζήτησε κανείς ενώ οι λογαριασμοί του διαμερίσματός της πληρώνονταν με πάγια διαταγή από τον τραπεζικό της λογαριασμό. Γράφει το σχετικό άρθρο:

Πυροσβέστες μπήκαν μέσα από το μπαλκόνι καθώς κανείς δεν είχε κλειδιά, ενώ διαπιστώθηκε πως είχε πεθάνει από φυσικά αίτια ενώ έπαιζε πιάνο.

Έτσι λόγω των υγρών συνθηκών και του καλού εξαερισμού, το σώμα της είχε γίνει μούμια στη μπανιέρα.

Πιάνο στη μπανιέρα; Κάτι δεν πάει καλά. Ίσως χάθηκε στη μετάφραση, ίσως ο κορέκτορας να έβαλε το χέρι του ή κάποιο πρόγραμμα αναγνώρισης φωνής, πάντως, χωρίς να ανατρέξω στο πρωτότυπο, μαντεύω πως το σωστό είναι ότι η άτυχη γυναίκα βρήκε τον θάνατο «ενώ έκανε μπάνιο» και όχι «ενώ έπαιζε πιάνο».

* Και τελειώνω με μια ακλισιά στο περιθώριο της θλιβερότατης είδησης του θανάτου του Γιάννη Σπανού:

Ο συγκινητικός αποχαιρετισμός της Άλκηστις Πρωτοψάλτη, τιτλοφορεί ιστότοπος.

Όπως σχολίασα: Δεν θέλατε την Άλκηστη να κλίνεται, φάτε άκλιτη την Άλκηστις.

Διότι βέβαια, η Άλκηστη της Άλκηστης μια χαρά κλίνεται. Όμως η Άλκηστις δεν συμμορφώνεται με το τυπικό της νέας ελληνικής οπότε η μοίρα της είναι να μένει πολύ συχνά άκλιτη. Όπως και ο Ξενοφών, ας πούμε, ή ο Ρούντολφ (το ελαφάκι).

Καλό σαββατοκύριακο και χρόνια μου πολλά, του χρόνου νάμαστε καλά και να τα λέμε!

 

 

Το παλιό πικάπ Ντούαλ του Αλέξη Βάκη

Πριν από ένα μήνα και κάτι είχα πάει στη Θεσσαλονίκη, στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, απ’ όπου επέστρεψα με μια βαλίτσα γεμάτη βιβλία (κυριολεκτώ). Κάποια από τα βιβλία αυτά μπορεί και να μην τα διαβάσω ποτέ (άλλωστε δεν διαβάζονται όλα τα βιβλία, μερικά τα έχεις για ν’ ανατρέχεις σ’ αυτά αν και όταν χρειάζεται), κάποια άλλα τα φυλλομέτρησα και τ’ άφησα γι’ αργότερα, κάμποσα όμως τα διάβασα ήδη κι άλλα πήραν τη σειρά τους. Μετά τις εκλογές που θα κάνουμε το καθιερωμένο βιβλιοφιλικό μας άρθρο ενόψει του καλοκαιριού θα αναφέρω αρκετά από αυτά, αλλά σήμερα θα παρουσιάσω ένα βιβλίο που το πήρα φρέσκο στη Θεσσαλονίκη, αφού κυκλοφόρησε φέτος τον Απρίλη, και που δεν είναι έργο μυθοπλασίας αλλά σειρά κειμένων για το ελληνικό τραγούδι.

Πρόκειται για το βιβλίο του Αλέξη Βάκη «Ένα παλιό πικάπ Dual με το ηχείο για καπάκι», που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Εύμαρος, με πρόλογο του Φοίβου Δεληβοριά.

Στο παλιό πικάπ του ο συγγραφέας έχει διαλέξει να παίξει κείμενα που έγραψε από το 2003 έως το 2015 και που αρχικά δημοσιεύτηκαν σε διάφορα έντυπα (Δίφωνο, Μετρονόμος και άλλα) αλλά και σε ιστοτόπους. Εδώ βλέπετε τον πίνακα περιεχομένων, οπότε μπορείτε να πάρετε μιαν ιδέα για τα περιεχόμενα του βιβλίου.

Ο Αλέξης Βάκης ξέρει πολύ καλά τον χώρο του ελληνικού τραγουδιού αφού δεν είναι μόνο ή κυρίως αρθρογράφος, αλλά συνθέτης, ενορχηστρωτής που έχει υπογράψει ενορχηστρώσεις σε πολλές δεκάδες δίσκους, καθηγητής θεωρίας της μουσικής, ραδιοφωνικός παραγωγός με θητεία δεκαετιών από την εποχή του 902 Αριστερά στα FM και από το 2006 ως σήμερα στο Κόκκινο 105.5. Μια από τις πρώτες δουλειές στις οποίες συμμετείχε ήταν οι εκπομπές Μαθήματα πατριδογνωσίας στον 902, από τις οποίες βγήκε ένα διπλό σιντί που σας συμβουλεύω να το αναζητήσετε -το άκουγα προχτές και δεν έχει πάρει ούτε ρυτίδα.

Ο Βάκης είναι φίλος, και με έχει καλέσει και σε εκπομπές που κάνει στο Κόκκινο, οπότε το δηλώνω εξαρχής ότι δεν είμαι αμερόληπτος. Το βιβλίο πάντως το χάρηκα και πιστεύω πως θα το χαρούν όλοι όσοι ενδιαφέρονται για το ελληνικό τραγούδι, καθώς είναι γραμμένο από έναν άνθρωπο που ξέρει πολύ καλά τον χώρο, που έχει τι να πει και που ξέρει να το πει καλά.

Σε χοντρές γραμμές, τα άρθρα του βιβλίου χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Άρθρα που συζητούν θέματα σχετικά με το τραγούδι, ας πούμε σε σχέση με τα πνευματικά δικαιώματα, τη διαφορά συνθέτη και τραγουδοποιού, τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε ελαφρό και σε λαϊκό τραγούδι, το μπουζούκι ως εθνικό όργανο, τους ραδιοφωνικούς παραγωγούς, τις πλεϊ-λιστ, το μέγα σχίσμα ανάμεσα σε τρίχορδο και τετράχορδο μπουζούκι, αφενός. Και αφετέρου, άρθρα αφιερωμένα σε κάποιο πρόσωπο, από τον Μανώλη Χιώτη και τον Βασίλη Τσιτσάνη ίσαμε τον Ηλία Κατσούλη και τον Πάνο Γεραμάνη.

Ανάμεσα στα άρθρα της κατηγορίας αυτής ξεχωρίζουν το πολύ σημαντικό άρθρο για τον Μάνο Χατζιδάκι στην ΕΠΟΝ (γραμμένο απο κοινού με τον ιστορικό Ιάσονα Χανδρινό), το οποίο φέρνει στο φως πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για το έργο και τη δράση του Χατζιδάκι κατά την Κατοχή και την απελευθέρωση, καθώς και το άρθρο για τον Γιάννη Σπανό στο Παρίσι. Και, όσο κι αν το πρώτο άρθρο είναι αντικειμενικά πιο σημαντικό, εμένα με συνάρπασε περισσότερο το δεύτερο επειδή αγνοούσα τα περισσότερα απ’ όσα διάβασα για τα τραγούδια που έγραψε και τις συνεργασίες που είχε στο Παρίσι ο Γιάννης Σπανός.

Στις παρουσιάσεις βιβλίων που κάνω συνηθίζω να βάζω και ένα απόσπασμα. Το άρθρο για τον Σπανό είναι σχετικά μεγάλο (εκείνο για τον Χατζιδάκι είναι ακόμα μεγαλύτερο) κι έτσι δεν θα ήταν πολύ βολικό να το βάλω στο ιστολόγιο -και δεν θα ήταν και σωστό, αφού το βιβλίο είναι ακόμα καινούργιο. Οπότε, διαλέγω ένα μικρότερης έκτασης άρθρο, ένα άρθρο αφιερωμένο σε ένα τραγούδι, την Πριγκιπέσα του Μάλαμα. Ταιριάζει κιόλας, αφού σχετικά πρόσφατα είχαμε συζητήσει αν γράφονται καινούργια τραγούδια με απήχηση. Το τραγούδι του Μάλαμα κυκλοφόρησε το 2000 και έχει γνωρίσει πολλαπλές επανεκτελέσεις, οπότε μπορούμε να θεωρήσουμε πιθανό ότι θα εξακολουθήσει να ακούγεται για πολλά χρόνια ακόμα.

Δίνω τον λόγο λοιπόν στον Αλέξη Βάκη:

Όταν ο Λαπαθιώτης συνάντησε τον Παλαμά -και τον Πόε

Το άρθρο που θα διαβάσετε σήμερα ξεπήδησε από μια συζήτηση που έγινε στο Φέισμπουκ στις αρχές Αυγούστου. Λόγω του καλοκαιρινού κλίματος, δεν θέλησα ή δεν μπόρεσα να το γράψω τότε, οπότε το γράφω τώρα.

Η συνάντηση του τίτλου είναι φιλολογική. Στην πραγματική ζωή ο Κωστής Παλαμάς (1859-1943) και ο Ναπολέων Λαπαθιώτης (1888-1944) είχαν συναντηθεί πολλές φορές, αν και βέβαια η μεγάλη διαφορά της ηλικίας (29 χρόνια νεότερος ο Λαπαθιώτης, κι ας πέθαναν με ένα χρόνο διαφορά) δεν τους άφησε να γίνουν φίλοι. Στην εφηβεία και την πρώτη νιότη του ο Λαπαθιώτης ήταν φίλος με τον γιο του Παλαμά, τον Λέαντρο, και ανήκαν και οι δυο τους στην ομάδα των δέκα νεαρών ποιητών (μαζί με Φιλύρα και Βάρναλη, μεταξύ άλλων) που έκδωσαν το 1907 το πρωτοποριακό ποιητικό περιοδικό Ηγησώ -που το βάφτισε ο Κωστής, ο οποίος συνεργαζόταν με το περιοδικό, όπως συνεργάστηκε άλλωστε και με την «αμαρτωλή» Ανεμώνη το 1910 (εδώ εξηγώ γιατί τη λέω αμαρτωλή).

Στην αλληλογραφία του ο Λαπαθιώτης αναφέρεται πότε-πότε στον Παλαμά και σε συναντήσεις τους, και μάλιστα σε ένα σημείο μάς λέει ότι ο Παλαμάς είχε παινέψει πολύ ένα ποίημα του έφηβου Λαπαθιώτη, όταν ο τελευταίος το είχε απαγγείλει σε μια συγκέντρωση στο σπίτι του Νικ. Πολίτη, που οι δυο γιοι του, ο Φώτος και ο Γιώργος, ήταν περίπου συνομήλικοι και φίλοι με τον Ναπολέοντα. Το ποίημα αυτό, «Ο τρελός» δεν έχει βρεθεί πουθενά -μάλλον δεν δημοσιεύτηκε οπότε για να το μάθουμε θα πρέπει μάλλον να ανοίξουν κάποτε οι αδελφοί Παπανδρέου το μυθικό αρχείο Λαπαθιώτη που έχουν ιδιοκτησία τους και να εκδοθούν τα περιεχόμενά του. Αλλά πλατειάζω.

Αργότερα ο Λαπαθιώτης πήρε απερίφραστα το μέρος του Καβάφη στη μεγάλη διαμάχη που δίχασε τη φιλολογούσα Ελλάδα από το 1924 και μετά: Παλαμάς ή Καβάφης; Έτσι, ήρθε σε σφοδρή σύγκρουση με τους παλαμικούς, αν και όχι με τον ίδιο τον Παλαμά.

Εδώ όμως θα δούμε μια ποιητική τους συνάντηση.

Δυο λόγια για την Αρλέτα

Η θλιβερή είδηση του θανάτου της έγινε γνωστή χτες το απόγευμα και παρόλο που ήδη τη μνημονεύσαμε στα σχόλια του χτεσινού άρθρου, βρίσκω πως της αξίζει να της αφιερώσουμε ειδικό άρθρο -αν μη τι άλλο σημάδεψε τα νιάτα μας.

Μιλάω βέβαια για την Αρλέτα, που έφυγε από τη ζωή χτες. Την Αρλέτα της ανεξάντλητης τρυφερότητας, το κορίτσι με την κιθάρα που καλύτερα από κάθε άλλον ενσάρκωσε το νέο κύμα και που συνέχισε να εκπροσωπεί τον κόσμο των μπουάτ μέχρι πολύ πρόσφατα.

Η Αρλέτα γεννήθηκε το 1945 στην Αθήνα όπου έζησε διαρκώς, ανάμεσα σε Εξάρχεια και Κυψέλη (στο δίπατο σπίτι της στην οδό Δεληγιάννη έμεινε ο Γιώργος Ιωάννου οταν κατέβηκε στην Αθήνα). Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών και ποτέ δεν άφησε εντελώς τη ζωγραφική. Ωστόσο, όπως διηγείται η ίδια, όταν ήταν πρωτοετής την άκουσε να τραγουδάει σε μια εκδρομή ο Γιώργος Παπαστεφάνου και την πήγε στον Πατσιφά, που τότε ξεκινούσε στη ΛΥΡΑ και καθώς δεν είχε τη δυνατότητα να προσελκύσει καθιερωμένους καλλιτέχνες αναζητούσε νέες φωνές και με πρωτοστάτη τον Γιάννη Σπανό προωθούσε το κίνημα που έμεινε γνωστό ως «νέο κύμα».

Ακριβώς σε μουσική Γιαννη Σπανού και στίχους Γιώργου Παπαστεφάνου ήταν το πρώτο τραγούδι που έκανε γνωστή την Αρλέτα, το Μια φορά θυμάμαι

Ο αετός και το σπουργίτι

Θα σας έχει τύχει κι εσάς, υποθέτω, να σας κολλήσει ένα τραγούδι που είχατε καιρό ν’ ακούσετε. Εμένα μού συμβαίνει ταχτικά -εννοώ βέβαια τραγούδια που ήδη τα ξέρω, αλλά όχι απαραιτήτως τραγούδια που μου άρεσαν πολύ στον καιρό τους. Πάντως, παλιά και γνωστά κομμάτια. Καινούργια τραγούδια, ομολογώ, είναι μάλλον δύσκολο να μου εντυπωθούν -φαίνεται ότι με το πέρασμα του χρόνου σκληραίνουν τα αυλάκια του μυαλού, του δικού μου τουλάχιστον, και δεν είναι καθόλου εύκολο να ριζώσουν πράγματα καινούργια, και ίσως εκεί να οφείλεται η γνώμη που εκφράζουν πολλοί της ηλικίας μου, ή και μικρότεροι, ότι «δεν γράφονται πια καλά τραγούδια».

Δεν μ’ ενοχλεί όταν μου κολλάει ένα τραγούδι, αντίθετα μάλλον το χαίρομαι. Κι έτσι το σημερινό μας άρθρο θα είναι αφιερωμένο, ακριβώς, στο τραγούδι που μου έχει κολλήσει αυτή τη στιγμή. Αν δεν το ξέρετε, δεν θα σας διαφωτίσει ιδιαίτερα ο τίτλος του άρθρου, μια και δεν συμπίπτει με τον τίτλο του τραγουδιού -τον τίτλο που κι εγώ τον αγνοούσα ως πρόσφατα.

Τις προάλλες λοιπόν, καθώς είχα βάλει ένα παλιό τραγούδι του Νταλάρα στο γιουτούμπ, που ήθελα να ακούσω τους στίχους του για κάτι που έγραφα, μόλις το τραγούδι τελείωσε άρχισε να παίζει άλλο, και μετά άλλο, διότι προφανώς θα ήταν όλα τους σε κάποια λίστα τίτλων (πώς τη λέμε την play list ελληνικά; ). Και περίπου στο έκτο ή έβδομο, άκουσα και το τραγούδι αυτό:

Σαράντα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση

Πριν από σαράντα χρόνια τέτοια μέρα παραθέριζα με τον παππού και τη γιαγιά. Ένας φίλος, που ήτανε καναδυό χρόνια μεγαλύτερος, τάραξε την απογευματινή ησυχία καθώς βγήκε στο δρόμο και φώναζε θριαμβευτικά «Πολιτική κυβέρνηση! Καραμανλής! Έρχεται από το Παρίσι!», γύρευε βρες που το είχε μάθει. Οι μεγάλοι μαζεύτηκαν στο ραδιόφωνο στο εστιατόριο του ξενοδοχείου, προσπαθώντας να μάθουν κάτι περισσότερο από ντόπιους και ξένους σταθμούς, και για πρώτη φορά ο Α., που ήταν ο αρχιχουντικός της περιοχής, έμεινε σε απόσταση, σε μια γωνία, επιφυλακτικός -αντίθετα, πριν καναδυό μέρες, ενώ ακούγαμε τις ειδήσεις από την εισβολή στην Κύπρο, μόλις άρχισε να λέει ο εκφωνητής την ανακοίνωση του ΑΚΕΛ, ο Α. είχε απλώσει τη χερούκλα του κι είχε κλείσει το ραδιόφωνο με ύφος που δεν σήκωνε αντιρρήσεις.

Τις προηγούμενες μέρες το χωριό είχε αναστατωθεί με την επιστράτευση, καθώς έφυγαν οι ντόπιοι άντρες. Ο αστείος του χωριού, θυμάμαι, φώναζε «Θα φάω σαράντα», αλλά οι περισσότεροι δεν είχαν κέφια, ενώ μια κοπέλα που κάναμε παρέα έβαλε τα κλάματα ανησυχώντας για τον πατέρα της, που τον παίρνανε -παναπεί ήτανε κάτω από σαράντα χρονώ, σε αντίθεση με τον δικό μου, ας πούμε.

Καναδυό μέρες αργότερα ήρθαν οι γονείς μου και με πήραν στην Αθήνα, λίγο νωρίτερα από το προβλεπόμενο. Τις επόμενες μέρες διάβαζα μανιωδώς και συζητούσα με φίλους. Νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ και βγήκαν οι αριστερές εφημερίδες. Όταν άρχισε το σχολείο ήμουν έτοιμος να γραφτώ σε οργάνωση, αλλά το ανάβαλα γιατί είχα πρόβλημα στην εκλογή. Μετά έγιναν εκλογές και μια βδομάδα αργότερα στην πορεία για το Πολυτεχνείο κάποιοι φώναζαν «Λαέ ντροπή σου για την εκλογή σου» και οι άλλοι τούς έλεγας «Σσσςς» να μην το λένε.