Όλη νύχτα εδώ (η μαρτυρία του Κώστα Βοσταντζόγλου)

Σήμερα έχουμε 17 του Νοέμβρη, 48 χρόνια από τη μέρα της φονικής καταστολής της εξέγερσης των φοιτητών στο Πολυτεχνείο. Το ιστολόγιο συνηθίζει να δημοσιεύει τις μέρες αυτές κείμενα σχετικά με «το Πολυτεχνείο», είτε λογοτεχνικά είτε μαρτυρίες. Για παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια είχαμε δημοσιεύσει τη μαρτυρία του φίλου μας Δημήτρη Μαρτίνου, ο οποίος ήταν τότε φοιτητής της σχολής Χημικών Μηχανικών και είχε άμεση συμμετοχή.

Πέρυσι και πρόπερσι αναδημοσιεύσαμε μαρτυρίες από το βιβλίο «Όλη νύχτα εδώ», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε επιμέλεια του ιστορικού Ιάσονα Χανδρινού και φιλοδοθεί ν’ αποτελέσει, όπως λέει ο υπότιτλος, Μια προφορική ιστορία της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει 80 μαρτυρίες ανθρώπων που συμμετείχαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην εξέγερση (εδώ μπορείτε να δείτε τα ονόματά τους) ενώ προτάσσεται εκτενής εισαγωγή του Χανδρινού.

Από το βιβλίο του Χανδρινού έχουμε δημοσιεύσει πρόπερσι τη μαρτυρία του Γιώργου Σορολοπίδη και πέρυσι τη μαρτυρία της Ιωάννας Καρυστιάνη.

Φέτος θα αναδημοσιεύσουμε μιαν ακόμα μαρτυρία από το ίδιο βιβλίο: του αείμνηστου φίλου Κώστα Βοσταντζόγλου, γιου του μεγάλου Μποστ, που έφυγε από τη ζωή φέτος τον Φλεβάρη (δείτε σχετικό άρθρο). Ταιριάζει νομίζω να θυμηθούμε έναν ωραίο αγωνιστή, μέρα που είναι.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΟΣΤΑΝΤΖΟΓΛΟΥ

1949, Αθήνα, γραφίστας, σπουδαστής Σχολής Δοξιάδη Αγιοι Ανάργυροι, 26 Νοεμβρίου 2014 (01:07:13]

Εκείνη την εποχή ήμουνα φαντάρος. 382 ΠΑΥΠ. Προκεχωρημένη Αποθήκη Υλικού Πολέμου. Στρατόπεδο ανεπιθυμήτων. Μεταξύ Κοζάνης και Φλώρινας, κοντά στο Αμύνταιο. Στο Δρέπανο Κοζάνης, εκεί είναι και μια σειρά [από άλλα] στρατόπεδα της 1ης Στρατιάς. Η ΠΑΥΠ ήτανε «ειδικό» στρατόπεδο, μας αλλάζαν τα φώτα. Τέλος πά­ντων, είχα πάρει άδεια. Κατέβηκα Αθήνα, γιατί γιόρταζα (είχα τα γε­νέθλιά μου στις 16), κι είχα φροντίσει να πάρω την τελευταία μου άδεια πριν απολυθώ τον Γενάρη, ώστε να είμαι εδώ στη γιορτή μου. Ήρθα στις 15 από την Κοζάνη. Ήδη ήτανε κλεισμένοι οι φοιτητές στο Πο­λυτεχνείο. Στις 16 συναντήθηκα με έναν συγκολυμβητή, πήγαμε από το κολυμβητήριο στο Ζάππειο και μετά έριξα την ιδέα να περάσουμε να δούμε τι γίνεται στο Πολυτεχνείο. Την ώρα που φτάναμε, ήτανε μαζεμένος κόσμος και φώναζε συνθήματα και τα λοιπά. Και μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο. Πολύς κόσμος. Το αδιαχώρητο, τουλά­χιστον μπροστά. Αλλά κατέβαινε και συνέχεια κόσμος από τη Σόλωνος, από τη Σταδίου, από την Πανεπιστημίου, μπουλούκια… Κατά τις 19:30 με 20:00 περίπου, πέσανε τα πρώτα δακρυγόνα. Κι άρχισε ο κό­σμος να φεύγει αλλόφρων δεξιά αριστερά. Εκεί χώρισα με τον Πέ­τρο τον Πομόνη, εγώ έμεινα, αυτός έφυγε. Αστυνομία δεν φαινόταν καθόλου, δεν ξέραμε καν από πού πέφτανε τα δακρυγόνα. Οι φοιτη­τές από μέσα μάς λέγανε: «Μη φεύγετε», οι περισσότεροι λακίσανε – εντάξει, λογικό είναι. Όσο πέρναγε η ώρα, πέφτανε ακόμα περισσό­τερα δακρυγόνα κι αρχίσανε πια και πέφτανε και σφαίρες. Δεν ξέ­ραμε πάλι ούτε από πού, ούτε ποιος έριχνε, ούτε τίποτα. Απλώς εί­δαμε κάποιους τραυματίες. Κάποιος με σφαίρα στο πόδι, άλλος με σφαίρα στο χέρι. Αυτοί κοιτάξανε να αδειάσουνε το χώρο μπροστά απ’ το Πολυτεχνείο – οι μπάτσοι.

Advertisement

Όλη νύχτα εδώ (η μαρτυρία της Ιωάννας Καρυστιάνη)

Μεθαύριο έχουμε 17 του Νοέμβρη, 47 χρόνια από τη μέρα της φονικής καταστολής της εξέγερσης των φοιτητών στο Πολυτεχνείο. Το ιστολόγιο συνηθίζει να δημοσιεύει τις μέρες αυτές κείμενα σχετικά με «το Πολυτεχνείο», είτε λογοτεχνικά είτε μαρτυρίες. Για παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια είχαμε δημοσιεύσει τη μαρτυρία του φίλου μας Δημήτρη Μαρτίνου, ο οποίος ήταν τότε φοιτητής της σχολής Χημικών Μηχανικών και είχε άμεση συμμετοχή.

Σήμερα θα βάλουμε μια μαρτυρία που περιλαμβάνεται σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πέρυσι, που το είχα αξιοποιήσει και για το περυσινό επετειακό άρθρο. Πρόκειται για το «Όλη νύχτα εδώ», που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε επιμέλεια του ιστορικού Ιάσονα Χανδρινού και φιλοδοθεί ν’ αποτελέσει, όπως λέει ο υπότιτλος, Μια προφορική ιστορία της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου.

Περιλαμβάνει 80 μαρτυρίες ανθρώπων που συμμετείχαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην εξέγερση (εδώ μπορείτε να δείτε τα ονόματά τους) ενώ προτάσσεται εκτενής εισαγωγή του Χανδρινού.

Ομολογώ πως δεν μου ήταν εύκολο να διαλέξω ποια μαρτυρία να δημοσιεύσω. Κάποια από τα πρόσωπα που καταθέτουν τη μαρτυρία τους είναι γνωστοί μου, κάποιοι φίλοι, ένας είναι και συγγενής· πέρυσι είχα διαλέξει ένα λιγότερο γνωστό πρόσωπο, τον Γιώργο Σορολοπίδη (που είναι πάντως αρκετά γνωστός στους παροικούντες την εκδοτική Ιερουσαλήμ αφού είναι διευθυντικό στέλεχος των εκδόσεων Καστανιώτη). Φέτος μένω κατά κάποιο τρόπο στον ίδιο χώρο αφού συνεχίζω με τη συγγραφέα Ιωάννα Καρυστιάνη.

Ο Χανδρινός πριν από κάθε μαρτυρία προτάσσει σύντομα στοιχεία για το πρόσωπο που τη δίνει και για το πότε πάρθηκε η μαρτυρία.

ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΥΣΤΙΑΝΗ

1952, Χανιά Κρήτης, φοιτήτρια Νομικής, Αντι-ΕΦΕΕ/ΚΝΕ
Ιλίσια, 5 Οκτωβρίου 2019
[02:13:09]

Ήμασταν παρθενικοί. Ακόμα και οι λιγοστοί που μπορεί να είχαν δια­βάσει πολύ -και δεν ήμουν απ’ αυτούς- και να είχαν μελετήσει την ιστορία την πρόσφατη, του δικού μας του Εμφυλίου, των Μπολσεβί­κων ή του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, ήταν παρθενικοί… Άλλο να διαβάζεις κι άλλο να δρας. Πολύ ψημένοι ήμασταν μόνο στο ρομαντισμό. Στο ρομαντισμό και στην ονειροπόληση. Μπορεί η δια­τύπωση που βάζω να είναι σημερινή, αλλά εγώ φανταζόμουν έναν κόσμο με ποιητική οικονομία, ποιητική πολιτική και ποιητική δικαιο­σύνη. Αυτό επιθυμούσα. Σε οριακές στιγμές και οριακές εμπειρίες, τα συναισθήματα και το μυαλό δουλεύουνε ταυτόχρονα, πάρα πολύ έντονα, και κάνουνε περίεργους σπινθήρες και πολύ περίεργες εκρή­ξεις. Μπορεί αργότερα να σου φαίνεται ότι έχουν στοιχεία παραλό­γου, ότι είναι φαιδρά. Όταν όμως το ’χεις νιώσει εκείνη τη στιγμή, δεν είναι φαιδρό. Σου δίνει νόημα. Νοηματοδοτεί τις στιγμές και την ύπαρξή σου όλη. Τα συναισθήματα καμιά φορά τα φιλοτεχνείς. Τα ανακαλείς για να τα «περιποιηθείς». Να τα στρώσεις. Να φτιάξεις τη δική σου συμμετοχή σε αυτά. Όταν τα ζεις, είναι τελείως διαφορετι­κό. Και είναι ανεπίστρεπτο. Δεν μπορείς να τα ανακαλέσεις. Διότι έ­χουν μεσολαβήσει χρόνια. Ξέρεις τις εξελίξεις, ξέρεις τι έγινε μεταπο­λιτευτικά, ξέρεις την ύβρι του πραξικοπήματος στην Κύπρο, ξέρεις ότι υπήρχαν πολλοί νεκροί. Και τότε το ζούσαμε, αλλά δεν ξέραμε τίποτα. Δεν ξέραμε καν αν ο νεκρός που βλέπαμε στο φορείο ήταν ο σύντροφός μας ή ο συγκάτοικός μας, που τον είχαμε χάσει μέσα στο πλήθος στο Πολυτεχνείο.

Όλη νύχτα εδώ (η μαρτυρία του Γιώργου Σορολοπίδη)

17 του Νοέμβρη σήμερα, 46 χρόνια από τη μέρα της φονικής καταστολής της εξέγερσης των φοιτητών στο Πολυτεχνείο. Το ιστολόγιο συνηθίζει να δημοσιεύει τις μέρες αυτές κείμενα σχετικά με «το Πολυτεχνείο», είτε λογοτεχνικά είτε μαρτυρίες. Για παράδειγμα, πρόπερσι είχαμε δημοσιεύσει τη μαρτυρία του φίλου μας Δημήτρη Μαρτίνου, ο οποίος ήταν τότε φοιτητής της σχολής Χημικών Μηχανικών και είχε άμεση συμμετοχή.

Σήμερα θα βάλω μιαν ακόμα μαρτυρία, που περιλαμβάνεται σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πολύ πρόσφατα. Πρόκειται για το «Όλη νύχτα εδώ», που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε επιμέλεια του ιστορικού Ιάσονα Χανδρινού και φιλοδοθεί ν’ αποτελέσει, όπως λέει ο υπότιτλος, Μια προφορική ιστορία της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου.

Περιλαμβάνει 80 μαρτυρίες ανθρώπων που συμμετείχαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην εξέγερση (εδώ μπορείτε να δείτε τα ονόματά τους) ενώ προτάσσεται εκτενής εισαγωγή του Χανδρινού.

Ομολογώ πως δεν μου ήταν εύκολο να διαλέξω ποια μαρτυρία να δημοσιεύσω. Κάποια από τα πρόσωπα που καταθέτουν τη μαρτυρία τους είναι γνωστοί μου, κάποιοι φίλοι, ένας είναι και συγγενής’ αποφάσισα να αποφύγω όσους γνωρίζω προσωπικά καθώς και όσους έχουν σήμερα πρωταγωνιστικό πολιτικό ή άλλο ρόλο στη δημόσια ζωή -για να μην εκτραπεί η συζήτηση στο παρόν.

Διάλεξα τη μαρτυρία ενός λιγότερο γνωστού προσώπου, του Γιώργου Σορολοπίδη, που είναι πάντως αρκετά γνωστός στους παροικούντες την εκδοτική Ιερουσαλήμ αφού είναι διευθυντικό στέλεχος των εκδόσεων Καστανιώτη. Τη μαρτυρία αυτή τη διάλεξα επειδή μάς δίνει μια εικόνα από το φοιτητικό-αντιδικτατορικό κίνημα στη Βιομηχανική Πειραιώς (τώρα ΠαΠει), μια ανώτατη σχολή που, λόγω της απόστασης από το κέντρο της Αθήνας (όπου βρίσκονταν τότε όλες οι ανώτατες σχολές) δεν βρέθηκε στον προβολέα της επικαιρότητας.

Ο Χανδρινός πριν από κάθε μαρτυρία προτάσσει σύντομα στοιχεία για το πρόσωπο που τη δίνει και για το πότε πάρθηκε η μαρτυρία.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΟΡΟΛΟΠΙΔΗΣ

1953, Αθήνα, φοιτητής Ανωτάκης Βιομηχανικής, Αντι-ΕΦΕΕ/ΚΝΕ
Αθήνα, 29 Οκτωβρίου 2018 [01:17:11]

Πριν φτάσουμε στην πρώτη μέρα, θέλω να σου πω μερικές πληροφορίες για μας της Βιομηχανικής. Θα καταλάβεις το «γιατί». Εκεί στον Πειραιά ήμασταν αποκομμένοι από το επίκεντρο των γεγονότων, από το τρίγωνο ΑΣΟΕΕ-Πολυτεχνείο-Νομική και από τους τοπικούς φοιτητικούς συλλόγους, που όλοι τους είχαν τα γραφεία τους στο κέντρο της Αθήνας. Η σχολή απείχε εκατό μέτρα περίπου από το κτίριο της Ασφάλειας Πειραιά. Κατά συνέπεια, η παρακολούθησή μας ήταν πολύ πιο εύκολη και πιο στενή. Με το που εμφανιζόμασταν στη σχολή, γινόμασταν αμέσως αντιληπτοί από τους ασφαλίτες που έκαναν συνεχείς βάρδιες πρωί-απόγευμα. Κυκλοφορούσαν στους διαδρόμους και στους ορόφους, άνοιγαν τις πόρτες των αιθουσών, όπου γίνονταν μαθήματα, και κοιτούσαν μην είναι κάποιος από εμάς, ή άραζαν στο ένα από τα δύο καφενεία που ήταν απέναντι από την είσοδο, πιάνοντας πάντα τα τραπεζάκια που ήταν κοντά στις τζαμαρίες. Μόλις έβλεπαν κάποιον ή κάποια από εμάς, μας παρακολουθούσαν προκλητικά. Αρκετές φορές μάς στρίμωχναν σε κάποιον διάδρομο και μας απειλούσαν, μας έλεγαν να φύγουμε, άλλοτε μας έριχναν μουλωχτές ή μας τραβολογούσαν για λίγες ώρες στην Ασφάλεια για «εξακρίβωση» στοιχείων. Έτσι, όποτε ήταν να κατέβουμε στη σχολή για να προετοιμάσουμε και να προπαγανδίσουμε μια συνέλευση, να μπούμε στις αίθουσες για να μιλήσουμε ή να κολλήσουμε μια ανακοίνωση, παίρναμε μέτρα παραπλάνησης, ώστε να τους καθυστερήσουμε. Και η αποχώρησή μας ήταν πάντα δύσκολη γιατί πολλές φορές μάς σταματούσαν αρκετά μέτρα μακριά από τη σχολή, σε κάποιον από τους γύρω δρόμους. Λόγω λοιπόν της «γεωγραφικής» απομόνωσης της σχολής, δεν σκεφτήκαμε ποτέ να κάνουμε κατάληψη. Από την άλλη, η γεωγραφική απομόνωση, σε συνδυασμό με την αυξημένη επικινδυνότητα, συνέβαλε στο να διαμορφώσουμε εμείς της Αντι- ΕΦΕΕ μια πιο πειθαρχημένη σχέση μεταξύ μας, αλλά και με τα άλλα παιδιά που ανήκαν σε άλλες αντιδικτατορικές οργανώσεις μια ενότητα στην πράξη, χωρίς οι αντιπαραθέσεις μας να γίνουν ποτέ ιδιαίτερα οξείες. Ακόμα και μετά την Μεταπολίτευση […].