Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία

Το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου, για τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και… όλα τα άλλα

Posts Tagged ‘Δήμος Μούτσης’

Το γιουκαλίλι του Σεφέρη

Posted by sarant στο 6 Φεβρουαρίου, 2023

Τη λέξη «γιουκαλίλι» την άκουσα πρώτη φορά στα δεκάξι μου χρόνια, όταν βγήκε ο δίσκος Τετραλογία του Δημου Μούτση, που περιείχε μελοποιημένα ποιήματα τεσσάρων μεγάλων ποιητών μας: του Σεφέρη, του Καρυωτάκη, του Καβάφη και του Ρίτσου. Ανάμεσά τους και το Πες της το μ’ ένα γιουκαλίλι, ας το ακούσουμε εδώ από τον Μανώλη Μητσιά:

Τότε έμαθα ότι το γιουκαλίλι είναι κάποιο εξωτικό μουσικό όργανο και δεν ασχολήθηκα περισσότερο με το θέμα -εξάλλου η εξήγηση ήταν πειστική, το περίεργο όνομα ακουγόταν εντελώς εξωτικό.

Αργότερα, που πήρα τον τόμο των Απάντων του Σεφέρη από τον Ίκαρο, είδα ότι το ποίημα που είχε μελοποιήσει ο Μούτσης δεν λεγόταν «Πες της το μ’ ένα γιουκαλίλι» αλλά Fog, δηλαδή «Ομίχλη», όπως η φράση αυτή επανέρχεται διαρκώς στο ποίημα. Να το διαβάσουμε:

FOG
Say it with a ukulele

«Πες της το μ’ ένα γιουκαλίλι…»
γρινιάζει κάποιος φωνογράφος∙
πες μου τι να της πω, Χριστέ μου,
τώρα συνήθισα μονάχος.

Με φυσαρμόνικες που σφίγγουν
φτωχοί μη βρέξει και μη στάξει
όλο και κράζουν τους αγγέλους
κι είναι οι αγγέλοι τους μαράζι.

Κι οι αγγέλοι ανοίξαν τα φτερά τους
μα χάμω χνότισαν ομίχλες
δόξα σοι ο θεός, αλλιώς θα πιάναν
τις φτωχιές μας ψυχές σαν τσίχλες.

Κι είναι η ζωή ψυχρή ψαρίσια
–Έτσι ζει;  –Ναι! Τι θες να κάνω∙
τόσοι και τόσοι είναι οι πνιγμένοι
κάτω στης θάλασσας τον πάτο.

Τα δέντρα μοιάζουν με κοράλλια
που κάπου ξέχασαν το χρώμα
τα κάρα μοιάζουν με καράβια
που βούλιαξαν και μείναν μόνα…

«Πες της το μ’ ένα γιουκαλίλι…»
Λόγια για λόγια, κι άλλα λόγια;
Αγάπη, πού ‘ναι η εκκλησιά σου
βαρέθηκα πια τα μετόχια.

Α! να ‘ταν η ζωή μας ίσια
πώς θα την παίρναμε κατόπι
μ’ αλλιώς η μοίρα το βουλήθη
πρέπει να στρίψεις σε μια κόχη.

Και ποια είναι η κόχη; Ποιος την ξέρει;
Τα φώτα φέγγουνε τα φώτα
άχνα! δε μας μιλούν οι πάχνες
κι έχουμε την ψυχή στα δόντια.

Τάχα παρηγοριά θα βρούμε;
Η μέρα φόρεσε τη νύχτα
όλα είναι νύχτα, όλα είναι νύχτα
κάτι θα βρούμε ζήτα – ζήτα…

«Πες της το μ’ ένα γιουκαλίλι…»
Βλέπω τα κόκκινά της νύχια
μπρος στη φωτιά πώς θα γυαλίζουν
και τη θυμάμαι με το βήχα.

Λονδίνο, Χριστούγεννα 1924

Έχω βάλει με πλάγια τις στροφές που ο Μούτσης επέλεξε να μη μελοποιήσει: πράγματι, από τις 10 στροφές του ποιήματος έχουν μελοποιηθεί οι μισές: η 1η, η 6η, η 7η, η 9η και η 10η. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η επωδός («Πες της το μ’ ένα γιουκαλίλι») αλλά βέβαια στο μυαλό μένουν οι μελοποιημένες στροφές και οι άλλες περνάνε στο περιθώριο, ένα πρόβλημα κοινό στην μελοποιημένη ποίηση.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Advertisement

Posted in Γλωσσικό ληξιαρχείο, Λεξικογραφικά, Μελοποιημένη ποίηση, Μουσική, Ποίηση, Φιλολογία | Με ετικέτα: , , , , , , , , , , | 115 Σχόλια »

Μηνολόγιον Φεβρουαρίου έτους 2023

Posted by sarant στο 1 Φεβρουαρίου, 2023

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως, αλλά όχι πάντα, την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Τε 1 † Ζαχαρίου Παπαντωνίου
Πε 2 Γενέσιον Γεωργίου Σουρή· επίσης Δημητρίου Μενδελέγεφ και του Περιοδικού Συστήματος αυτού
Πα 3 Προσεδάφισις επί της Σελήνης του πρώτου γηίνου αντικειμένου
Σα 4 † Τελευτή Θεοδώρου Κολοκοτρώνη. Και Δύτου Ανάδυσις
Κυ 5 † Ιωάννου Γαβριήλ Εϋνάρδου
Δε 6 Αντίο Λιλιπούπολη
Τρ 7 Καρόλου Ντίκενς και Λουκιανού Κηλαηδόνη του μοναχικού καουμπόη τελευτή
Τε 8 Μάρκου Βαμβακάρη και Νικολάου Ξυλούρη, των γνησίων μελωδών
Πε 9 † Κοίμησις Διονυσίου Σολωμού. Και Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας
Πα 10 † Νικολάου Καββαδία, βάρδου των ναυτικών
Σα 11 † Καρτεσίου «σκέπτομαι άρα υπάρχω».
Κυ 12 Γενέσιον Καρόλου Δαρβίνου
Δε 13 Εφεύρεσις κινηματογραφίας υπό αδελφών Λυμιέρ και θανή Ιωάννου Καλαϊτζή του δαιμονίου γελοιογράφου
Τρ 14 Έρωτος του ανικήτου
Τε 15 Γενέσιον Γαλιλαίου
Πε 16 Ιστολογίου ίδρυσις· και Δημοκρίτου του Αβδηρίτου
Πα 17 † Θανάτωσις Ιορδάνου Μπρούνο επί της πυράς
Σα 18 Κοίμησις Μιχαήλ Αγγέλου και γενέσιον Νικολάου Καζαντζάκη, Κρητός
Κυ 19 Γενέσιον Κοπερνίκου του ανατροπέως
Δε 20 Εφεύρεσις φωνογράφου υπό Θωμά Έδισων.
Τρ 21 Παγκόσμια ημέρα μητρικής γλώσσης
Τε 22 † Αμερίκου Βεσπουκίου
Πε 23 † Ιωάννου Γουτεμβεργίου και της τυπογραφίας εν Ευρώπη. Και ίδρυσις της ΕΠΟΝ
Πα 24 † Τένεση Γουίλιαμς
Σα 25 Γενέσιον Καρόλου Γολδόνη
Κυ 26 Γενέσιον Βίκτωρος Ουγκώ
Δε 27 Ανακάλυψις της δομής του DNA. Και τελευτή Άλκης Ζέη
Τρ 28 † Κήδευσις Κωνσταντίνου Παλαμά – «Ηχήστε οι σάλπιγγες!…»

Στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο, που το έχουμε δανειστεί, ο Φλεβάρης ήταν ο τελευταίος μήνας του χρόνου -η χρονιά άρχιζε από τον Μάρτιο. Στο τέλος του χρόνου γίνονταν τελετές εξαγνισμού, και από το februum (= κάθαρση) ο μήνας ονομάστηκε Februarius. Από το Φεβράριος > Φεβράρης > Φεβλάρης προέκυψε η δημώδης ονομασία Φλεβάρης, που παρετυμολογικά συνδέεται με τη φλέβα, δηλ. ο Φλεβάρης ανοίγει τις φλέβες του (φλεβίζει) και βρέχει τον κόσμο -εξού και η παροιμία “Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει”.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Δημήτρης Σαραντάκος, Λαογραφία, Μηνολόγιο, Παροιμίες | Με ετικέτα: , , , , , | 65 Σχόλια »

Μηνολόγιον Ιουλίου έτους 2022

Posted by sarant στο 1 Ιουλίου, 2022

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Πα  1

Ανακοίνωσις της θεωρίας της εξελίξεως των ειδών υπό Καρόλου Δαρβίνου -και θανή Νικολάου Γουίντωνος, σωτήρα των εβραιόπουλων

Σα  2

† Άρεως Αλεξάνδρου

Κυ 3

Γενέσιον Φραγκίσκου Κάφκα -και Ιακώβου Μόρρισων τελευτή κατά τον δαίμονα εαυτού

Δε  4

Διακήρυξις της Ανεξαρτησίας υπό Θωμά Τζέφφερσων. Και του τιμημένου η ανύψωσις.

Τρ  5

Δημοσίευσις των Μαθηματικών Αρχών της Φυσικής Φιλοσοφίας υπό Ισαάκ Νεύτωνος. Και του ογδόου ελληνικού δημοψηφίσματος.

Τε  6

Πρώτον αντιλυσσικόν εμβόλιον υπό Λουδοβίκου Παστέρ

Πε 7

Γενέσιον Βλαδιμήρου Μαγιακόφσκι και Νικολάου Ξυλούρη του Κρητός

Πα 8

Γενέσιον Αρθούρου Έβανς του αρχαιολόγου

Σα 9

Θανάτωσις επισκόπων και προκρίτων εν Λευκωσία Κύπρου

Κυ 10

Γενέσιον Ιωάννου Χατζηανδρέου (κατά κόσμον Στρατή Τσίρκα) και Νικολάου Τέσλα

Δε 11

Έναρξις της εξοντώσεως των Ισραηλιτών της Θεσσαλονίκης υπό των χιτλερικών δημίων

Τρ 12

† Κωνσταντίνου Ουράνη

Τε 13

† Φωτίου Κόντογλου (και γενέσιον Νεοκιδίου της Ερήμου)

Πε 14

Της πτώσεως της Βαστίλης

Πα 15

Της Ιουλιανής εκτροπής και του κυπριακού πραξικοπήματος

Σα 16

Της Εγίρας

Κυ 17

Πρωταγόρου του Αβδηρίτου

Δε 18

Γενέσιον Νέλσονος Μαντέλα

Τρ 19

† Στρατη Μυριβήλη τελευτή

Τε 20

Νιλ Άρμστρογκ και των πρώτων επί της Σελήνης βαδισάντων

Πε 21

+ Κωνσταντίνου Καρυωτάκη τελευτή και Σωτηρίου Πέτρουλα δολοφονία

Πα 22

Γενέσιον Ερνέστου Χεμινγουαίη

Σα 23

Της πρώτης κατά την Αρχαιότητα Ολυμπιάδος

Κυ 24

Γενέσιον Σίμωνος Μπολιβάρ του ελευθερωτού

Δε 25

Γενέσιον Γεωργίου Βερνάρδου Σω

Τρ 26

Της νίκης των Ελλήνων επαναστατών εις Δερβενάκια

Τε 27

Τελεσίλλης της Αργείας

Πε 28

Γενέσιον Εμμανουήλ Ροΐδου

Πα 29

† Βικεντίου Βαν Γκογκ και γενέσιον Μιχαήλ Θεοδωράκη του επιμήκους μουσουργού

Σα 30

† Κοίμησις Διονυσίου Ντιντερό

Κυ 31

† Θανή Νικολάου Σκουφά

Ο Ιούλιος είναι ο πρώτος μήνας από το δεύτερο εξάμηνο του χρόνου. Βέβαια, επειδή το πρώτο εξάμηνο έχει τον Φλεβάρη, είναι κάπως πιο κοντό από το δεύτερο.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Δημήτρης Σαραντάκος, Επετειακά, Μηνολόγιο, Πρόσφατη ιστορία, Παροιμίες, Ποίηση | Με ετικέτα: , , , , , , , | 68 Σχόλια »

Μηνολόγιον μηνός Ιουνίου 2018

Posted by sarant στο 1 Ιουνίου, 2018

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως αγγελτήρια θανάτων.Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

  Πα 1 Εφεύρεσις ραδιοφώνου υπό Μαρκόνι

Σα 2

Τα ιερά Θαργήλια (και γενέθλια Γς)

Κυ 3

Γεωργίου Μπιζέ και Ιωάννου Στράους του νεωτέρου

Δε 4

Διεθνής Ημέρα των δικαιωμάτων των παιδίων

Τρ 5

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος και γενέσιον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

Τε 6

Πυρπόλησις ναυαρχίδος Καραλή υπό Κωνσταντίνου Κανάρη εν Χίω. Και αναχώρησις Ρέη Μπράντμπερη προς τα δίδυμα φεγγάρια του Άρη

Πε  7

Γενέσιον Παύλου Γκωγκέν

Πα  8

Γενέσιον Ροβέρτου Σούμαν, του συνθέτου

Σα 9

† Καρόλου Ντίκενς

Κυ 10

Των εν Διστόμω υπό των χιτλερικών σφαγιασθέντων αθώων

Δε 11

† Ανδρέου Μιαούλη

Τρ 12

† Ρήγα Φερραίου, του εθνομάρτυρος, στραγγαλισμός

Τε 13

† Νικηφόρου Λύτρα

Πε 14

 Γενέσιον Ερνέστου Τσε Γκεβάρα

Πα 15

† Κοίμησις Μάνου Χατζιδάκι

Σα 16

† Μάρκου Αυγέρη· αυτοκτονία Άρη Βελουχιώτη στη Μεσούντα

Κυ 17

Δίωξις Ιωάννου Συκουτρή επί αθεϊα

Δε 18

Διεθνής Ημέρα Διακηρύξεως των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Τρ 19

Ακριβής υπολογισμός της περιμέτρου της Γης υπό Ερατοσθένους

Τε 20

Παγκόσμια ημέρα προσφύγων

Πε 21

Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής

Πα 22

Γαλιλαίου ταπείνωσις προ της Ιεράς Εξετάσεως

Σα 23

Ολυμπιακή ημέρα – Μνήμη βαρώνου Κουμπερτέν

Κυ 24

Σύλληψις της ιδέας του Ερυθρού Σταυρού, υπό Ερρίκου Ντυνάν

Δε 25

Γενέσιον Αντωνίου Γκαουντί, του εκκεντρικού αρχιτέκτονος

Τρ 26

Παγκόσμια ημέρα κατά των ναρκωτικών

Τε 27

Αρίωνος του κιθαρωδού διάσωσις υπό δελφίνων

Πε 28

Γενέσιον Λουδοβίκου Πιραντέλο

Πα 29

† Αιμιλίου Βεάκη

Σα 30

Θάνατος των τριών κοσμοναυτών του διαστημοπλοίου Σογιούζ ΧΙ

Ο Ιούνιος ετυμολογείται μάλλον από τη θεά Juno των Ρωμαίων, που είναι το αντίστοιχο της Ήρας. Η λαϊκή του ονομασία είναι κυρίως Θεριστής, αλλά και Κερασάρης -ευεξήγητη και στις δυο περιπτώσεις η προέλευση του ονόματος.

Μια άλλη λαϊκή ονομασία είναι η «πρωτογιούλης», ενώ ο Ιούλιος που ακολουθεί λέγεται «δευτερογιούλης». Στην Κρήτη λέγονται, αντίστοιχα, Πρωτόλης και Δευτερόλης και έχουν παρετυμολογηθεί από την πρώτη και τη δεύτερη ελιά (ότι τότε δένει ο καρπός).

Ο Ιούνης είναι ο μήνας με τις μεγαλύτερες μέρες του χρόνου. Στις 21 Ιουνίου έχουμε το θερινό ηλιοστάσιο ή λιοτρόπι, και συνάμα τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου. Στο δικό μας γεωγραφικό πλάτος, οι μέρες γύρω στην 21η Ιουνίου διαρκούν σχεδόν 15 ώρες (παρά 12 λεπτά). Βορειότερα, οι μέρες διαρκούν περισσότερο -στο Λονδίνο 16 ώρες και 40 λεπτά, και πιο πάνω φτάνουμε στις λευκές νύχτες. Όλο λέω να πάω κάποτε να τις δω, κι όλο το αναβάλλω.

Στην παλιά αγροτική κοινωνία, οι τελευταίοι μήνες της άνοιξης και οι πρώτοι του καλοκαιριού ήταν οι πιο δύσκολοι, ιδίως για όσους δεν είχαν και ζώα: η καινούργια σοδειά δεν είχε ακόμα θεριστεί ενώ η παλιά είχε τελειώσει ή κόντευε να τελειώσει, τουλάχιστο στα φτωχά νοικοκυριά. Ο Μάης και ο Ιούνης ήταν λοιπόν μήνες στενεμένοι, εξού και η κεφαλονίτικη παροιμία «Ο Μάης έχει τ’ όνομα κι ο Θεριστής την πείνα». Και επειδή τον Ιούνιο η ελιά έχει μεν χάσει τον ανθό της αλλά δεν έχει ακόμα φανερώσει τον καρπό της, μια άλλη παροιμία λέει «Τον Θεριστή ο νοικοκύρης τηράει την ελιά και τραβάει τα μαλλιά του» (επειδή βλέπει σκέτα φύλλα).

Υπάρχει και επίθετο Γιούνης, από τη λαϊκή μορφή του ονόματος του μηνα, το οποίο επιχωριάζει στον Παππάδο Λέσβου και στη Ζίτσα Ιωαννίνων.

Ο Ιούνιος έχει δώσει και τα Ιουνιανά, που ήταν οι πολύνεκρες συγκρούσεις του 1863 μετά την εκδίωξη του Όθωνα και πριν έρθει ο Γεώργιος Α’. Κάποιοι είπαν και για Ιουνιανά του 2011, τις μεγάλες διαδηλώσεις με την περικύκλωση της Βουλής, αλλά αυτά δεν έπιασαν ενώ τα πρώτα έχουν μάλλον ξεχαστεί. Στο φοιτητικό κίνημα είχε πλαστεί η λέξη «Μαϊούνης», από τις μεγάλες κινητοποιήσεις του 2007 εναντίον της σχεδιαζόμενης κατάργησης του άρθρου 16 του Συντάγματος.

Ένα θλιβερό χαρακτηριστικό του Ιούνη είναι πως οι δέκα πρώτες μέρες του σημαδεύονται από τέσσερα ναζιστικά ολοκαυτώματα:

2 Ιουνίου Κοντομαρί (1941, θα έχετε δει τις συγκλονιστικές φωτογραφίες, που ήρθαν σχετικά πρόσφατα στο φως)
3 Ιουνίου Κάντανος   (1941)
6 Ιουνίου Κούρνοβο (1943)
10 Ιουνίου Δίστομο (1944).

Η τελευταία αυτή ημερομηνία έχει μια μακάβρια ιδιαιτερότητα, αφού έχει σημαδευτεί όχι από ένα, αλλά από τρεις γερμανικές θηριωδίες: την ίδια μέρα με το Δίστομο, στις 10 Ιουνίου 1944, στο γαλλικό Οραντούρ συρ Γκλαν, και δυο χρόνια νωρίτερα στο τσεχοσλοβακικό Λίντιτσε.

Μετά το θερινό ηλιοστάσιο έχουμε τον Αϊ-Γιάννη και τις φωτιές του και το έθιμο του Κλήδονα -θα θυμίσω μια παλιότερη περιγραφή του πατέρα μου και θα κλείσω με ένα τραγούδι από τον Άγιο Φεβρουάριο του Μούτση, όπου στο ρεφρέν εμφανίζονται και οι φωτιες του Άϊ-Γιάννη.

Posted in Δημήτρης Σαραντάκος, Επετειακά, Μηνολόγιο, Παροιμίες | Με ετικέτα: , , , , , | 199 Σχόλια »

Ο στέφανος του Στέφανου

Posted by sarant στο 27 Δεκεμβρίου, 2016

Το ιστολόγιο δημοσιεύει κατά καιρούς άρθρα αφιερωμένα σε βαφτιστικά ονόματα, κι αυτό θα κάνουμε και σήμερα, που γιορτάζουν ο Στέφανος και η Στεφανία. Είναι μια γιορτή κάπως παραμελημένη, έτσι όπως βρίσκεται στη σκιά των Χριστουγέννων, αλλά βέβαια όσοι έχουν δικούς τους ανθρώπους την ξέρουν καλά. Θα αφιερώσω το σημερινό άρθρο σε δυο καλούς φίλους που περιμένουν τον μονογενή τους από τα ξένα.

Ο Στέφανος είναι από τα λιγοστά κύρια ονόματα που συμπίπτουν απόλυτα με ένα ουσιαστικό, τον στέφανο. (Άλλο τέτοιο αντρικό όνομα είναι ο Άγγελος. Στα γυναικεία έχουμε περισσότερα: Σοφία, Πίστη, Αγάπη και Ελπίδα, ας πούμε, που γιορτάζουν και την ίδια μέρα).

Ο στέφανος είναι αρχαία λέξη, που προέρχεται από το ρήμα στέφω, ήδη ομηρικό. Επίσης αρχαία είναι η στεφάνη.

Στους τέσσερις μεγάλους αγώνες της αρχαιότητας οι νικητές έπαιρναν για έπαθλο έναν στέφανο, γι’ αυτό οι αγώνες αυτοί λέγονταν «στεφανίται αγώνες». Στα Ολύμπια το στεφάνι ήταν από αγριελιά, ο κότινος. Στα Πύθια ήταν δάφνινο, στα Νέμεα από αγριοσέλινο, ενώ στα Ίσθμια από πεύκο.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Ετυμολογικά, Εορταστικά, Ονόματα | Με ετικέτα: , , , , , | 243 Σχόλια »

Εκείνες που φταίνε για όλα

Posted by sarant στο 28 Δεκεμβρίου, 2015

Να κάνουμε σήμερα μιαν ανάπαυλα στο εορταστικό κλίμα και παράλληλα να εξοφλήσω ένα χρέος που το κουβαλάω εδώ και αρκετόν καιρό στα κατάστιχά μου. Στο σημερινό άρθρο θα ασχοληθώ με την ετυμολογία μιας λέξης που βασανίζει, και που την έχουμε αναφέρει συχνά εδώ.

Δεν βασανίζει όμως μόνο η ετυμολογία της λέξης, βασανίζουν και αυτές που δηλώνονται από τη λέξη, και μάλιστα ένα τραγούδι ισχυρίζεται πως «εκείνες φταίνε για όλα». Ποιες; Μα φυσικά οι γκόμενες, οι πρώην και οι επόμενες, ανώνυμες κι επώνυμες και γενικώς:

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Δυσετυμολόγητα, Ετυμολογικά, Ιστορίες λέξεων | Με ετικέτα: , , , , | 176 Σχόλια »

Μηνολόγιον Φεβρουαρίου και όχι μόνο

Posted by sarant στο 1 Φεβρουαρίου, 2012

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως, αλλά όχι πάντα, την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Δημήτρης Σαραντάκος, Επετειακά, Μηνολόγιο, Τραγούδια | Με ετικέτα: , , , | 307 Σχόλια »