Οι 100 καλύτεροι ελληνικοί δίσκοι (του 20ού αιώνα)

Το σημερινό άρθρο είναι συνέχεια ενός προηγούμενου, που το είχαμε δημοσιεύσει πέρυσι, στο οποίο είχαμε δει έναν κατάλογο με τα καλύτερα ελληνικά τραγούδια του 20ού αιώνα, που τον είχαν καταρτίσει οι συντελεστές του περιοδικού Δίφωνο στα τέλη, ακριβώς, του 20ού αιώνα.

Συγκεκριμένα, τον Μάιο του 1999, μέσα στον παροξυσμό για την αλλαγή του αιώνα και της χιλιετίας, το περιοδικό Δίφωνο (τότε έβγαιναν περιοδικά) είχε κυκλοφορήσει ένα ειδικό τεύχος με τίτλο «Ένας αιώνας ελληνική μουσική», στο οποίο οι συνεργάτες του, κάθε άλλο παρά τυχαίοι, επέλεξαν τα 100 τραγούδια, τους 100 δίσκους και τα 60 πρόσωπα της εκατονταετίας.

Στο προηγούμενο άρθρο είδαμε τα 100 τραγούδια και πολλοί σχολιαστές είχαν εκφράσει την άποψη ότι περισσότερο νόημα θα είχε μια κατάταξη των δίσκων -οπότε, το σημερινό άρθρο.

Η αξία που έχουν τέτοιοι κατάλογοι είναι βέβαια σχετική και στοιχηματίζω ότι ο καθένας θα βρει ότι κάποιοι δίσκοι κακώς λείπουν. Αλλά έτσι γίνεται με αυτές τις λίστες. Τουλάχιστον δίνουν αφορμή για συζήτηση. Στο τέλος του άρθρου κάνω ένα δικό μου σχόλιο.

Οι συνεργάτες του τεύχους του Δίφωνου ήταν: Στέλλα Βλαχογιάννη, Πάνος Γεραμάνης, Μάνος Ελευθερίου, Αργύρης Ζήλος, Γιώργος Μονεμβασιτης, Γιώργος Νοταράς, Γιώργος Παπαδάκης και Γιώργος Τσάμπρας. Για κάθε δίσκο του πίνακα των 100 καλύτερων, κάποιος από αυτούς έγραψε ενα (όχι και πολύ) σύντομο σημείωμα εξηγώντας τη σημασία του.

Στο προηγούμενο άρθρο, είχα αντιγράψει τον κατάλογο, προσθέτοντας για κάθε τραγούδι ένα λινκ στο Γιουτούμπ. To ιδιο έκανα και τώρα, και με έκπληξη διαπίστωσα πως οι περισσότεροι δίσκοι του καταλόγου υπάρχουν στο Γιουτούμπ αυτούσιοι ή σε πλεϊλίστες -μετρημένοι στα δάχτυλα είναι όσοι δεν βρέθηκαν.

Επίσης, ενώ ένα τραγούδι έχει περιορισμένο αριθμό συντελεστών, ένας μεγάλος δίσκος μπορεί να έχει πάρα πολλούς, οπότε αναφέρω επιγραμματικά τους κυριότερους.

(Από το 1999 ως σήμερα έχουν περάσει 23 χρόνια. Τραγούδια έχουν συνεχίσει βεβαίως να γράφονται -δίσκοι όμως βγαίνουν; Ναι, βγαίνουν -αλλά τώρα πια, όπως και πριν απο π.χ. 100 χρόνια, βγαίνουν τραγούδια και με άλλα μέσα και χωρίς να είναι προϋπόθεση η κυκλοφορία ενός μεγάλου δίσκου. Αλλά αυτό είναι θέμα άλλης συζήτησης, ίσως και για τα σχόλια του άρθρου).

Χωρίς άλλα εισαγωγικά, οι 100 δίσκοι του 20ού αιώνα, σύμφωνα με το Δίφωνο, είναι τα εξής:

1. Το άξιον εστί (1964). Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης

2. Ο μεγάλος ερωτικός (1972) Μάνος Χατζιδάκις

3. Το χαμόγελο της Τζοκόντας (1965)

Advertisement

Τα 100 καλύτερα ελληνικά τραγούδια (του 20ού αιώνα)

Τον Μάιο του 1999, μέσα στον παροξυσμό για την αλλαγή του αιώνα και της χιλιετίας, το περιοδικό Δίφωνο (τότε έβγαιναν περιοδικά) κυκλοφόρησε ένα ειδικό τεύχος με τίτλο «Ένας αιώνας ελληνική μουσική», στο οποίο οι συνεργάτες του, κάθε άλλο παρά τυχαίοι, επέλεξαν τα 100 τραγούδια, τους 100 δίσκους και τα 60 πρόσωπα της εκατονταετίας.

Το τεύχος αυτό το είχα κρατήσει και πρόσφατα κάποιες ανασκαφές το έφεραν ξανά στην επιφάνεια, οπότε σκέφτηκα να παρουσιάσω εδώ τον κατάλογο των 100 τραγουδιών. Θα μου πείτε, πέρασαν 22 χρόνια από τότε, οπότε αν κατάρτιζαν σήμερα τον κατάλογο αυτό η σύνθεσή του δεν θα ήταν ίδια, θα είχαν προστεθεί νεότερα τραγούδια -αλλά η εκτίμησή μου είναι ότι δεν θα είχε αλλάξει ριζικά ο κατάλογος.

Η αξία που έχουν τέτοιοι κατάλογοι είναι βέβαια σχετική και στοιχηματίζω ότι αν διεξέλθετε τα 100 τραγούδια θα βρείτε σίγουρα κάποιο ή κάποια που κατά τη γνώμη σας κακώς λείπουν. Αλλά έτσι γίνεται με αυτές τις λίστες. Τουλάχιστον δίνουν αφορμή για συζήτηση.

Οι συνεργάτες του τεύχους του Δίφωνου ήταν: Στέλλα Βλαχογιάννη, Πάνος Γεραμάνης, Μάνος Ελευθερίου, Αργύρης Ζήλος, Γιώργος Μονεμβασιτης, Γιώργος Νοταράς, Γιώργος Παπαδάκης και Γιώργος Τσάμπρας. Για κάθε τραγούδι του καταλόγου ένας από αυτούς έγραφε μια σύντομη παρουσίαση. Δεν την περιλαμβάνω εδώ, αλλά με την ευκολία της νέας τεχνολογίας προσθέτω λινκ προς το καθένα από τα 100 τραγούδια. Δεν διαλέγω πάντα την πρώτη εκτέλεση -και άλλωστε, όπως θα δείτε, οι συντελεστές του Δίφωνου μνημονεύουν απλώς συνθέτη και στιχουργό, όχι εκτελεστή (άλλωστε, τα περισσότερα τραγούδια του καταλόγου, καθώς είναι κλασικά, έχουν πολλαπλές εκτελέσεις).

Χωρίς άλλα εισαγωγικά, τα 100 τραγούδια του 20ού αιώνα, σύμφωνα με το Δίφωνο, είναι τα εξής:

1.Συννεφιασμένη Κυριακή (Βασίλης Τσιτσάνης, στίχοι Τσιτσάνης-Αλέκος Γκούβερης)

2.Αγάπη που’γινες δίκοπο μαχαίρι (Μάνος Χατζιδάκις – Μιχάλης Κακογιάννης)

3.Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι (Απόστολος Καλδάρας)

4. Χάρτινο το φεγγαράκι (Χατζιδάκις-Γκάτσος)

5. Το μινόρε της αυγής (Περιστέρης – Μίνως Μάτσας)

6. Είμαι αητός χωρίς φτερά (Χατζιδάκις-Ευτ. Παπαγιαννοπούλου)

7. Δυο πορτες έχει η ζωή (Καζαντζίδης-Ευτ. Παπαγιαννοπούλου)

8. Πριν το χάραμα (Παπαϊωάννου-Χαρ. Βασιλειάδης)

9. Αντιλαλούνε οι φυλακές (Μάρκος Βαμβακάρης)

10. Κραταιά ως θάνατος αγάπη (Μάνος Χατζιδάκις – στίχοι από το Άσμα Ασμάτων)

Το παλιό πικάπ Ντούαλ του Αλέξη Βάκη

Πριν από ένα μήνα και κάτι είχα πάει στη Θεσσαλονίκη, στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, απ’ όπου επέστρεψα με μια βαλίτσα γεμάτη βιβλία (κυριολεκτώ). Κάποια από τα βιβλία αυτά μπορεί και να μην τα διαβάσω ποτέ (άλλωστε δεν διαβάζονται όλα τα βιβλία, μερικά τα έχεις για ν’ ανατρέχεις σ’ αυτά αν και όταν χρειάζεται), κάποια άλλα τα φυλλομέτρησα και τ’ άφησα γι’ αργότερα, κάμποσα όμως τα διάβασα ήδη κι άλλα πήραν τη σειρά τους. Μετά τις εκλογές που θα κάνουμε το καθιερωμένο βιβλιοφιλικό μας άρθρο ενόψει του καλοκαιριού θα αναφέρω αρκετά από αυτά, αλλά σήμερα θα παρουσιάσω ένα βιβλίο που το πήρα φρέσκο στη Θεσσαλονίκη, αφού κυκλοφόρησε φέτος τον Απρίλη, και που δεν είναι έργο μυθοπλασίας αλλά σειρά κειμένων για το ελληνικό τραγούδι.

Πρόκειται για το βιβλίο του Αλέξη Βάκη «Ένα παλιό πικάπ Dual με το ηχείο για καπάκι», που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Εύμαρος, με πρόλογο του Φοίβου Δεληβοριά.

Στο παλιό πικάπ του ο συγγραφέας έχει διαλέξει να παίξει κείμενα που έγραψε από το 2003 έως το 2015 και που αρχικά δημοσιεύτηκαν σε διάφορα έντυπα (Δίφωνο, Μετρονόμος και άλλα) αλλά και σε ιστοτόπους. Εδώ βλέπετε τον πίνακα περιεχομένων, οπότε μπορείτε να πάρετε μιαν ιδέα για τα περιεχόμενα του βιβλίου.

Ο Αλέξης Βάκης ξέρει πολύ καλά τον χώρο του ελληνικού τραγουδιού αφού δεν είναι μόνο ή κυρίως αρθρογράφος, αλλά συνθέτης, ενορχηστρωτής που έχει υπογράψει ενορχηστρώσεις σε πολλές δεκάδες δίσκους, καθηγητής θεωρίας της μουσικής, ραδιοφωνικός παραγωγός με θητεία δεκαετιών από την εποχή του 902 Αριστερά στα FM και από το 2006 ως σήμερα στο Κόκκινο 105.5. Μια από τις πρώτες δουλειές στις οποίες συμμετείχε ήταν οι εκπομπές Μαθήματα πατριδογνωσίας στον 902, από τις οποίες βγήκε ένα διπλό σιντί που σας συμβουλεύω να το αναζητήσετε -το άκουγα προχτές και δεν έχει πάρει ούτε ρυτίδα.

Ο Βάκης είναι φίλος, και με έχει καλέσει και σε εκπομπές που κάνει στο Κόκκινο, οπότε το δηλώνω εξαρχής ότι δεν είμαι αμερόληπτος. Το βιβλίο πάντως το χάρηκα και πιστεύω πως θα το χαρούν όλοι όσοι ενδιαφέρονται για το ελληνικό τραγούδι, καθώς είναι γραμμένο από έναν άνθρωπο που ξέρει πολύ καλά τον χώρο, που έχει τι να πει και που ξέρει να το πει καλά.

Σε χοντρές γραμμές, τα άρθρα του βιβλίου χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Άρθρα που συζητούν θέματα σχετικά με το τραγούδι, ας πούμε σε σχέση με τα πνευματικά δικαιώματα, τη διαφορά συνθέτη και τραγουδοποιού, τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε ελαφρό και σε λαϊκό τραγούδι, το μπουζούκι ως εθνικό όργανο, τους ραδιοφωνικούς παραγωγούς, τις πλεϊ-λιστ, το μέγα σχίσμα ανάμεσα σε τρίχορδο και τετράχορδο μπουζούκι, αφενός. Και αφετέρου, άρθρα αφιερωμένα σε κάποιο πρόσωπο, από τον Μανώλη Χιώτη και τον Βασίλη Τσιτσάνη ίσαμε τον Ηλία Κατσούλη και τον Πάνο Γεραμάνη.

Ανάμεσα στα άρθρα της κατηγορίας αυτής ξεχωρίζουν το πολύ σημαντικό άρθρο για τον Μάνο Χατζιδάκι στην ΕΠΟΝ (γραμμένο απο κοινού με τον ιστορικό Ιάσονα Χανδρινό), το οποίο φέρνει στο φως πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για το έργο και τη δράση του Χατζιδάκι κατά την Κατοχή και την απελευθέρωση, καθώς και το άρθρο για τον Γιάννη Σπανό στο Παρίσι. Και, όσο κι αν το πρώτο άρθρο είναι αντικειμενικά πιο σημαντικό, εμένα με συνάρπασε περισσότερο το δεύτερο επειδή αγνοούσα τα περισσότερα απ’ όσα διάβασα για τα τραγούδια που έγραψε και τις συνεργασίες που είχε στο Παρίσι ο Γιάννης Σπανός.

Στις παρουσιάσεις βιβλίων που κάνω συνηθίζω να βάζω και ένα απόσπασμα. Το άρθρο για τον Σπανό είναι σχετικά μεγάλο (εκείνο για τον Χατζιδάκι είναι ακόμα μεγαλύτερο) κι έτσι δεν θα ήταν πολύ βολικό να το βάλω στο ιστολόγιο -και δεν θα ήταν και σωστό, αφού το βιβλίο είναι ακόμα καινούργιο. Οπότε, διαλέγω ένα μικρότερης έκτασης άρθρο, ένα άρθρο αφιερωμένο σε ένα τραγούδι, την Πριγκιπέσα του Μάλαμα. Ταιριάζει κιόλας, αφού σχετικά πρόσφατα είχαμε συζητήσει αν γράφονται καινούργια τραγούδια με απήχηση. Το τραγούδι του Μάλαμα κυκλοφόρησε το 2000 και έχει γνωρίσει πολλαπλές επανεκτελέσεις, οπότε μπορούμε να θεωρήσουμε πιθανό ότι θα εξακολουθήσει να ακούγεται για πολλά χρόνια ακόμα.

Δίνω τον λόγο λοιπόν στον Αλέξη Βάκη: