Πόσο πολέμησε το Λουξεμβούργο στον Δεύτερο Παγκόσμιο;

Χτες που ήταν 28η Οκτωβρίου κυκλοφόρησε στο Φέισμπουκ και σε διάφορους ιστότοπους ένα κείμενο με τίτλο «Το επος του 40 και στατιστικά«, συνοδευόμενο από το αφισάκι της φωτογραφίας, που δείχνει συγκριτικά τη διάρκεια αντίστασης διάφορων χωρών της Ευρώπης στις δυνάμεις του Άξονα.

Το κείμενο ξεκινάει με τον εξής ισχυρισμό:

Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει τους στρατούς τεσσάρων χωρών ταυτόχρονα, Αλβανίας, Ιταλίας, Γερμανίας, και Βουλγαρίας.

Ακολουθεί ο πίνακας με τη διάρκεια αντίστασης των διάφορων χωρών, όπως βλέπετε και στο αφισάκι, και με τις απώλειες στον πληθυσμό κάθε χώρας, και στη συνέχεια διαβάζουμε τις δηλώσεις διάφορων πολιτικών ηγετών, από τον Στάλιν και τον Ντε Γκολ μέχρι τον Χίτλερ, που όλοι τους αναγνωρίζουν και επαινούν την πολεμική προσπάθεια των Ελλήνων και τη συμβολή τους στη νίκη των Συμμάχων.

Δεν θα εξετάσω τις δηλώσεις των ηγετών, αν όντως έγιναν και αν τεκμηριώνονται, παρόλο που ένας φίλος επιμένει ότι η αποδιδόμενη στον Χίτλερ δήλωση είναι ανύπαρκτη. Αν θέλετε και μπορείτε, το θίγετε στα σχόλια.

Θα περιοριστώ στο πρώτο (και μικρότερο) τμήμα του κειμένου, που βρίθει από απλουστεύσεις, λάθη και υπερβολές. Επειδή όμως τα λάθη και οι υπερβολές είναι ευχάριστα για το εθνικό μας φρόνημα, πολλοί τα αναπαράγουν άκριτα, όπως έχουμε δει κατά κόρον να γίνεται και σε κείμενα για τη γλώσσα.

Ήδη η εισαγωγική φράση του κειμένου, που την επαναλαμβάνω εδώ, είναι διάτρητη:

Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει τους στρατούς τεσσάρων χωρών ταυτόχρονα, Αλβανίας, Ιταλίας, Γερμανίας, και Βουλγαρίας.

Η Ελλάδα δέχτηκε την επίθεση της Ιταλίας από τις 28 Οκτωβρίου 1940 και, από τις 6 Απριλίου 1941 την επίθεση της Γερμανίας. Ο βουλγαρικός στρατός δεν επιτέθηκε στο ελληνικό έδαφος όσο διαρκούσε ο πόλεμος. Αν και η Βουλγαρία προσχώρησε στον Άξονα την 1η Μαρτίου 1941, δεν συμμετείχε στην επίθεση εναντίον της Γιουγκοσλαβίας ή εναντίον της Ελλάδας. Φυσικά νεμήθηκε ελληνικό έδαφος αλλά αυτό έγινε μετά την ελληνική συνθηκολόγηση. Όσο για «αλβανικό στρατό», τη στιγμή που η χώρα ήταν προτεκτοράτο των Ιταλών από το 1939 (πριν ξεσπάσει ο Β’ ΠΠ), αυτό είναι ανέκδοτο ή έστω σόφισμα.

Δευτεραπριλιάτικα μεζεδάκια

Χτες ήταν πρωταπριλιά, σήμερα τι είναι; 2 Απριλίου, θα πείτε -άρα δευτεραπριλιά, οπότε τα σημερινά μεζεδάκια θα τα πούμε «δευτεραπριλιάτικα», για να βάλουμε και το λιθαράκι μας ώστε η γλώσσα μας να φτάσει τα 5 εκατομμύρια λέξεις, να μη βγαίνουνε ψεύτες όσοι ισχυρίζονται ότι έχει τόσες.

Δευτεραπριλιάτικα μεζεδάκια, λοιπόν, τα οποία γράφονται ανήμερα πρωταπριλιά, τη μέρα που λέμε τα πρωταπριλιάτικα ψέματα. Θα έλεγε κανείς ότι στην εποχή μας το έθιμο θα παράκμαζε, αφού  είναι τόσο εύκολο να φτιάξεις πρωταπριλιάτικο ψέμα μια και τίποτα δεν μας εκπλήσσει πια, αλλά και φέτος έγιναν αρκετά πρωταπριλιάτικα αστεία, διεθνή και εγχώρια.

Η Λεξιλογία, συνεχίζοντας την παράδοση που έχει καθιερώσει, παρουσίασε μια ανθολογία από τα φετινά πρωταπριλιάτικα, μερικά από τα οποία είναι πολύ πετυχημένα. Να προσθέσουμε στον κατάλογο αυτόν το πρωταπριλιάτικο της Αυγής, που αναγγέλλει με περηφάνια ότι αρχίζει να εκπέμπει το τηλεοπτικό κανάλι της, ενώ το left.gr έγραψε για προσέγγιση της κυβέρνησης με την Ένωση Κεντρώων (στο λινκ βλέπετε τη σελίδα μετά το φανέρωμα του αστείου). Για προσέγγιση με τον ΣΥΡΙΖΑ μίλησε και ο Σταύρος Θεοδωράκης που εγκαινίασε χτες τη σελίδα του στο Φέισμπουκ.

(Και εδώ μερικά ακόμα πρωταπριλιάτικα του Διαδικτύου. Αυτό με τον φόρο στο Φέισμπουκ είχα σκοπό να το κάνω και γω πέρυσι).

* Είχαμε όμως κι ένα γλωσσικό πρωταπριλιάτικο, που το βρήκα πολύ πετυχημένο και κυκλοφόρησε σε γλωσσολογική ομάδα στο Φέισμπουκ. Κυκλοφόρησε, λέει, Leksiko Ellinika-Greeklish / Greeklish-Ellinika από Επιτροπή γλωσσολόγων.

Όπως σημείωσε η φίλη Σταυρούλα Τσιπλάκου, που είναι… μέλος της Επιτροπής Γλωσσολόγων: Epitelus ergo xronon apedose karpus.

* Δυστυχώς, δεν είναι πρωταπριλιάτικη η είδηση που δημοσίευσε το in.gr, για τις κρυφές μαθηματικές σχέσεις που ανακάλυψε στα ομηρικά έπη μια καθηγήτρια (που είναι και διδακτόρισσα!) που διδάσκει σε πειραματικό Γυμνάσιο, σύμφωνα με την ανακοίνωσή της στην 8η Μαθηματική Εβδομάδα που διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία-Παράρτημα Κεντρικής Μακεδονίας.

Και λέω «δυστυχώς», διότι είναι θλιβερό να βλέπεις επιστημονικά σωματεία να ανοίγουν την πόρτα διάπλατα στους λεξάριθμους και στην αγυρτεία…

Πρόσφυγες έξω από το Σένγκεν

Tο σημερινό άρθρο δημοσιεύτηκε χτες, πρώτη Κυριακή του μήνα, στα Ενθέματα της Αυγής, στην τακτική μηνιαία στήλη μου «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία». Πρέπει να πω πως εδώ αρκετές μέρες ήθελα να γράψω στο ιστολόγιο κάτι για το προσφυγικό, για να συζητήσουμε το θέμα, αλλά δεν ήθελα να «κάψω» το άρθρο της εφημερίδας και γι’ αυτό το ανέβαλλα.

Ο χώρος της εφημερίδας είναι περιορισμένος κι έτσι μερικά πράγματα αναγκάστηκα να τα αφήσω έξω. Παραθέτω μεν το άρθρο όπως το δημοσίευσα, με μια προσθήκη σε αγκύλες μόνο, αλλά στο τέλος βάζω κάποιες επιπλέον παρατηρήσεις σαν υστερόγραφα.

Το Σένγκεν είναι ένα γραφικό χωριό στον νότο του Λουξεμβούργου, πολύ κοντά στο τριεθνές σημείο που σχηματίζεται εκεί όπου οι δυο γίγαντες, η Γαλλία και η Γερμανία, συναντιούνται με το μικροσκοπικό Μεγάλο Δουκάτο. Είναι χτισμένο στις όχθες του ποταμού Μοζέλα, παραπόταμου του Ρήνου, που αποτελεί και το σύνορο Γερμανίας-Λουξεμβούργου, ενώ το ακριβές τριεθνές σημείο βρίσκεται στο νερό, στη μέση του ποταμού.

Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, ο δήμος του Σένγκεν (που περιλαμβάνει και τρία-τέσσερα γειτονικά χωριά) είχε 4392 κατοίκους, που ανήκουν σε 64 εθνικότητες — υπάρχει κι ένας Έλληνας. Μπορεί αυτό να εντυπωσιάζει, αλλά σε άλλες πόλεις και χωριά του Μεγάλου Δουκάτου η εθνοτική ποικιλία είναι σαφώς μεγαλύτερη.

Οι πλαγιές του Μοζέλα, και από τις δυο μεριές των συνόρων, είναι φυτεμένες με αμπέλια — ο τόπος βγάζει καλό άσπρο κρασί, και σύμφωνα με τον Καρλ Μαρξ, που είχε γεννηθεί καμιά πενηνταριά χιλιόμετρα πιο πάνω, οι νότιοι Γερμανοί που πίνουν κρασί διαφέρουν στον χαρακτήρα από τους υπόλοιπους που πίνουν μπίρα.

Σας αρέσει η ευελφάλεια;

Πριν από καμιά δεκαριά μέρες, στην ημερίδα «Για την Ελλάδα τώρα», η υπουργός Παιδείας κ. Άννα Διαμαντοπούλου, ανάμεσα στ’ άλλα τόνισε ότι «η ευελφάλεια, δηλαδή η ευελιξία και η ασφάλεια» είναι και τώρα η λύση. Ο νεολογισμός της κ. Διαμαντοπούλου σχολιάστηκε πολύ, συνήθως όχι ευνοϊκά, ενώ πολλοί τον χαρακτήρισαν τερατώδη, πρέπει όμως να πούμε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ακούστηκε η νεόκοπη αυτή λέξη.
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Η ευελφάλεια είναι προσπάθεια να αποδοθεί στα ελληνικά η λέξη flexicurity. Ο αγγλικός όρος λανσαρίστηκε στη δεκαετία του 1990 από τον τότε πρωθυπουργό της Δανίας, τον σοσιαλδημοκράτη Π. Ράσμουσεν. Ο αγγλικός νεολογισμός (και φαίνεται ότι οι Δανοί έπλασαν τον όρο κατευθείαν στα αγγλικά) είναι μια τηλεσκοπική λέξη, όπως αποδίδω (ίσως όχι μόνο εγώ) τον όρο portmanteau word: από το flexible και το security παίρνουμε το flexicurity.
Στην αγγλική γλώσσα τέτοιες τηλεσκοπικές λέξεις, που τις φτιάχνουν κόβοντας την ουρά μιας λέξης και το κεφάλι της επόμενης είναι συχνές για νεολογισμούς, για παράδειγμα έχουμε το brunch (breakfast+lunch), ή ακόμα και τη Wikipedia. Η ίδια λογική χρησιμοποιείται και με ονόματα ανθρώπων, για να δείξουμε ένα αχώριστο ζευγάρι, κι έτσι μια από τις λέξεις της χρονιάς πέρυσι ήταν το Merkozy, φτιαγμένη από το κεφάλι και το πανωκόρμι της Μέρκελ και τα πόδια του Σαρκοζί. Προσέξτε ότι το ανάποδο δεν φαίνεται και τόσο πετυχημένο: το Σάρκελ το βρίσκω αποτυχημένο, εκτός αν είμαι προκατειλημμένος επειδή δεν το έχω ξανακούσει.

Ένας Δανός στο Μεσολόγγι

Μια και πλησιάζει η επέτειος, σκέφτηκα να βάλω ένα άρθρο που συνδέεται, έμμεσα, με το 1821. Στο τέλος, έχω μιαν απορία, άσχετη με το κυρίως άρθρο αλλά σχετική με το Εικοσιένα: ελπίζω η συλλογική σοφία σας να μου τη λύσει.

Ο Βλαχογιάννης, όπου βρήκα το επεισόδιο που θα αφηγηθώ πιο κάτω, τον χαρακτηρίζει τον πιο ανίκανο και φιλάργυρο από τους ξένους που ήρθαν με πολιτική αποστολή στην Ελλάδα: πρόκειται για τον Γουλιέλμο Σπόνεκ (Sponneck, 1815-1888), ευγενή και πρώην υπουργό οικονομικών της Δανίας, ο οποίος συνόδεψε το 1863 τον 17χρονο βασιλιά Γεώργιο στην Ελλάδα όπου διετέλεσε σύμβουλός του. Ο Σπόνεκ ερχόταν σε συνεχείς προστριβές με τους Έλληνες πολιτικούς, οι οποίοι αμφισβητούσαν το δικαίωμά του να είναι σύμβουλος του βασιλιά χωρίς να είναι υπουργός, και μάλλον γι’ αυτό έφυγε πάνω στα δύο χρόνια παραμονής. Μάλιστα, ανεβοκατέβηκαν κυβερνήσεις ώσπου να δεήσει να φύγει ο λεγάμενος.

Σαν χαρακτηριστικό δείγμα της φιλαργυρίας του Σπόνεκ ο Βλαχογιάννης αναφέρει ότι είχε στήσει επί πολύ καιρό καβγά με τον αυλάρχη για να του καλύψει έξοδα 67 δραχμών. Δεν ξέρω πόση ήταν η αγοραστική δύναμη των 67 δρχ. το 1865, πάντως υπέρογκο ποσό δεν θα ήταν.

Άμα γίνουμε Δανία, θα είναι πιο εύκολο να παίρνουμε δανεικά;

Επειδή, όπως ακούγεται, μετά τις εκλογές θα γίνουμε η Δανία του Νότου, ανεβάζω σήμερα μια γελοιογραφία που μου έστειλε ο πατέρας μου Δημήτρης Σαραντάκος, παρμένη από το περιοδικό «Ο φανός των συντακτών» που έβγαινε παλιά από την Ένωση Συντακτών μία μόνο φορά το χρόνο, κάθε Απόκριες, με την ευκαιρία του περίφημου αποκριάτικου Χορού των συντακτών. Είναι από το 1932. Είχαν μόλις γίνει καλλιστεία και είχε αναδειχτεί πρώτη η μις Δανία, πράγμα που δίνει αφορμή στον γελοιογράφο για το γουστόζικο λογοπαίγνιο του τίτλου, μια και την ίδια εποχή ο Βενιζέλος, πρωθυπουργός τότε, αναζητούσε δάνεια στο εξωτερικό.

Ποιανού είναι η γελοιογραφία; Θα σας το αφήσω για κουίζ αν και είμαι βέβαιος πως θα βρεθεί αμέσως.