Παρά τον τίτλο, το άρθρο δεν θα ασχοληθεί με τα (πολύ ενδιαφέροντα, παρεμπιπτόντως) λεξιλογικά και άλλα της ορχιδέας.
Ως γνωστόν, το ιστολόγιο ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη μετάφραση (έτσι βγάζουμε το ψωμί μας άλλωστε). Η φίλη μας η Μαρία είχε την καλή ιδέα να πληκτρολογήσει μερικά αποσπάσματα από το βιβλίο της Nataly Kelly και του Jost Zetzsche (όπως κι αν προφέρεται) «Για να μην είμαστε χαμένοι στη μετάφραση» (Πεδίο, 2017, αγγλικός τίτλος Found in Translation) σε μετάφραση-προσαρμογή της Ελένης Τζιάφα, ένα βιβλίο αφιερωμένο στους απανταχού στον κόσμο μεταφραστές και διερμηνείς. Ο τίτλος του βιβλίου κάνει βέβαια λογοπαίγνιο με τον τίτλο της ταινίας Lost in Translation της Σοφίας Κόπολα, που έχει γίνει παροιμιώδης στα ελληνικά (Χαμένοι στη μετάφραση) και νομίζω ότι ο ελληνικός τίτλος του βιβλίου είναι πετυχημένος κι ας μην (ή μάλλον: ακριβώς επειδή δεν) ακολουθεί κατά λέξη τον αγγλικό.
Σήμερα θα δημοσιεύσουμε αποσπάσματα από το τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου, που έχει τίτλο «Μετάφραση και επιχειρηματικότητα πέρα από τα σύνορα» και αφηγείται μεταφραστικά προβλήματα και παθήματα σε εμπορικές ονομασίες. Κάνω μια προσθήκη μέσα σε αγκύλες και προσθέτω μια εικόνα.
Τα δανέζικα πατάκια της ΙΚΕΑ
Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς τον λόγο για τον οποίο η ΙΚΕΑ είναι τόσο δημοφιλής σε όλο τον κόσμο. Η σκανδιναβική εταιρεία είναι γνωστή για τα λιτά της έπιπλα, που συναρμολογεί κανείς μόνος του, τον μοντέρνο τους σχεδιασμό και τις προσιτές τους τιμές. Το απλό στιλ της εταιρείας εκτείνεται επίσης στο εμπορικό της σήμα και το μάρκετινγκ, για το οποίο ελάχιστα μόνο βασίζεται στο κείμενο. Συγκριτικά με πολλούς άλλους εμπόρους λιανικής πώλησης, η εταιρεία χρησιμοποιεί πολύ λίγες λέξεις, για να προωθήσει τα προϊόντα της, ενώ βασίζεται κατά κύριο λόγο στις εικόνες.
Η ΙΚΕΑ στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις πωλήσεις μέσω καταλόγων και επενδύει σημαντικά σε αυτό το έντυπο μέσο, το οποίο απορροφά σχεδόν το 70% του ετήσιου προϋπολογισμού του μάρκετινγκ της εταιρείας. Το 2011 η εταιρεία κυκλοφόρησε σχεδόν διακόσια εκατομμύρια καταλόγους σε εξήντα μία εκδόσεις και είκοσι εννέα διαφορετικές γλώσσες. Κατ’ αντιστοιχία με τον κατάλογο η εταιρεία ευνοεί επίσης την περιγραφή με βάση την εικόνα στις ιστοσελίδες της σε σαράντα διαφορετικές χώρες. Η ΙΚΕΑ προσφέρει περισσότερα από δώδεκα χιλιάδες προϊόντα και μεταφράζει τη συσκευασία και την ετικέτα σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες ανάλογα με το συγκεκριμένο προϊόν. Για μια αγορά όπως η βόρεια Αμερική, οι ετικέτες συνήθως μεταφράζονται στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα ισπανικά. [Φυσικά, ακόμη και η ΙΚΕΑ κάνει πού και πού κάποια γκάφα με τα ονόματα των προϊόντων, όπως τα γραφεία για υπολογιστή με τα ονόματα Fartfull (στα σουηδικά ολοταχώς, στα αγγλικά γεμάτος πορδές) και Jerker (ανδρικό όνομα στα σουηδικά, αυνανιστής στα αγγλικά), τα οποία η εταιρεία διέθετε προς πώληση το 2005, προς μεγάλη διασκέδαση των αγγλόφωνων πελατών της].
Λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία των πωλήσεων μέσω καταλόγου της εταιρείας, η προσεκτική επιλογή των ονομάτων μπορεί να αποτελέσει ένα τεράστιο πλεονέκτημα, όταν έρχεται η ώρα της μετάφρασης. Οι περισσότερες από τις οδηγίες της ΙΚΕΑ είναι εικονογραφικές – σπάνια θα βρείτε λέξεις στις οδηγίες, οι οποίες προφανώς με αυτό τον τρόπο καταφέρνουν να απευθύνονται σε όλους.
Αυτές οι λίγες λέξεις που χρησιμοποιεί η ΙΚΕΑ στο μάρκετινγκ – τα ονόματα των προϊόντων της – ασκούν μια κάποια έλξη στους πελάτες της. Τα περισσότερα αντικείμενα έχουν πάρει το όνομά τους από τοποθεσίες στη Σκανδιναβία. Έτσι για πολλούς από τους πελάτες τα ονόματα των προϊόντων έχουν μια νότα εξωτική, ευχάριστη και πρωτότυπη. Άνθρωποι από πολλές χώρες θα μπορούσαν να πουν ότι οι λέξεις αυτές έχουν κάποια γοητεία. Εκτός αν κάποιος κατάγεται από τη Δανία.
Σε κανέναν δεν αρέσει να αποκαλούν τη χώρα του πατάκι για τα πόδια. Αυτό όμως έχουν να αντιμετωπίσουν οι Δανοί κάθε φορά που επισκέπτονται ένα κατάστημα της ΙΚΕΑ. Πολλά από τα φθηνότερα προϊόντα της εταιρείας όπως τα Bellinge, Helsingör, Köge, Nivå, Roskilde, Sindal και Strip, πήραν τα ονόματά τους από τοποθεσίες της Δανίας. Είναι απολύτως κατανοητό ότι ακόμη και οι Δανοί, οι οποίοι συχνά θεωρούνται οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι στον κόσμο, δεν νιώθουν και πολύ χαρούμενοι που η χώρα τους συνδέεται έτσι με πράγματα τα οποία οι άνθρωποι χρησιμοποιούν, για να σκουπίζουν τα πόδια τους.
Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »