Η Αφγανιστανούπολη και πάλι

Το σημερινό άρθρο το επαναλαμβάνω όχι μόνο επειδή, καθώς βρίσκομαι ακόμα σε διακοπές, δεν προλαβαίνω να συντάξω καινούργια κείμενα, αλλά και διότι, δυστυχώς, δεν έχει χάσει την επικαιρότητά του. Το αρχικό άρθρο το είχα δημοσιεύσει πριν από 5 χρόνια και μία μέρα, σε ανύποπτο χρόνο δηλαδή, ενώ σήμερα το πρόβλημα των μεταναστών στην Ευρώπη και των προσφύγων από τον εμφύλιο της Συρίας στα νησιά μας έχει οξυνθεί πολύ περισσότερο απ’ όσο πριν από πέντε χρόνια.

Κάποιοι κάπηλοι πολιτικάντηδες, σαν τον κ. Λοβέρδο αλλά και τον τάχαμ αξιοπρεπέστερο κ. Κ. Μητσοτάκη, υποστήριξαν ότι αυτή η όξυνση του μεταναστευτικού/προσφυγικού οφείλεται στη χαλαρή πολιτική που ακολούθησε η αριστερή κυβέρνηση, εφόσον «δεν έχει συμβεί κάποιο γεωπολιτικό γεγονός στην ευρύτερη περιοχή, γεγονός που να δικαιολογεί αυτήν την αύξηση των ροών που παρατηρούμε τους τελευταίους μήνες«, ένα επιχείρημα που γελοιοποιείται από τα πράγματα αν δούμε την τεράστια αύξηση της μεταναστευτικής ροής και στην Ιταλία ή σε άλλες χώρες. Αλλά η δεξιά μας ήταν ανέκαθεν αντιπροσφυγική, ακόμα και τότε (ή ίσως: ιδίως τότε) που οι πρόσφυγες ήταν Έλληνες, το 1922 -όπως θα δούμε στο σημερινό μας άρθρο που το παραθέτω αυτούσιο όπως είχε αρχικά δημοσιευτεί.

Φυλλομετρούσα (ηλεκτρονικώς) τις προάλλες μερικά φύλλα της εφημ. Βραδυνή, από το 1923, κάτι άλλο ψάχνοντας, κι έπεσε το μάτι μου στα χρονογραφήματα και τα «παραπολιτικά» σχόλια και μου έκανε εντύπωση το μίσος των χρονογράφων και σχολιογράφων για τους πρόσφυγες που είχαν κατακλύσει την Αθήνα μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Και δεν μπόρεσα να μην κάνω παραλληλισμούς με τη σημερινή αντιμεταναστευτική ρητορική των ακροδεξιών από το Διαδίκτυο.

Να πούμε εδώ για την ιστορία ότι μετά το αποτυχημένο φιλομοναρχικό πραξικόπημα Γαργαλίδη-Λεοναρδόπουλου-Μεταξά τον Οκτώβριο του 1923, παύθηκαν όλες οι αντιβενιζελικές εφημερίδες, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί πρόβλημα ανεργίας των δημοσιογράφων. Οι άνεργοι δημοσιογράφοι σχημάτισαν συνεταιρισμό, ο οποίος εξέδωσε τη Βραδυνή, η οποία εκείνο τον πρώτο καιρό έβγαινε με υπότιτλο «Εφημερίδα των συντακτών». Πιο σωστά των αντιβενιζελικών συντακτών, αφού στον συνεταιρισμό μόνο αυτοί γίνονταν μέλη. Βέβαια, αργότερα η εφημερίδα απέκτησε κανονικόν ιδιοκτήτη και σιγά-σιγά η στελέχωσή της έπαψε να είναι μονολιθική, όσο κι αν η πολιτική της γραμμή παρέμεινε πάντοτε στη δεξιά ή την κεντροδεξιά πτέρυγα. Όμως, τον πρώτο καιρό, που  η εφημερίδα ήταν το μοναδικό έντυπο της δεξιάς παράταξης, η Βραδυνή είχε δημοσιογραφική σύνθεση αμιγώς αντιβενιζελική -και γραμμή αμιγώς αντιπροσφυγική.

Advertisement

Ζεια, το «υπερδημητριακό» των αρχαίων Ελλήνων… που το έδιναν στα ζώα

Πήρα ένα απελπισμένο ηλεμήνυμα από μια φίλη μου, μαθηματικό, που είναι καθηγήτρια σε λύκειο μεγάλης επαρχιακής πόλης της Βόρειας Ελλάδας. Έκαναν κάποια εργασία, ή πρότζεκτ, για την παραδοσιακή διατροφή, και πετάχτηκε μια άριστη μαθήτρια, ένα «αστέρι» που παίρνει όλο εικοσάρια, και πρότεινε:
— Να μελετήσουμε, κυρία, και τη ζεια, το «υπερδημητριακό» των αρχαίων Ελλήνων, που μας το σταμάτησαν οι ξένοι και μας επιβάλανε να τρώμε σιτάρι για να μας κάνουν κατώτερούς τους.

Η φίλη μου ξέφυγε τον σκόπελο με τη δικαιολογία ότι δεν θα εξετάσουν αρχαία τρόφιμα αλλά μόνο παραδοσιακά (όχι και πολύ καλή, αλλά εκείνη την ώρα δεν βρήκε άλλην), αλλά το παραμύθι με τη ζεια κυκλοφορεί εδώ και κάμποσο καιρό στο ελληνικό Διαδίκτυο, οπότε σκέφτηκα πως δεν θα είναι περιττό ένα άρθρο.

Σύμφωνα με το παραμύθι, στο οποίο είχα αναφερθεί επιτροχάδην πέρσι: Οι αρχαίοι δεν έτρωγαν ψωμί από σιτάρι. Το σιτάρι το είχαν ως τροφή των ζώων και το ονόμαζαν πυρρό. Έτρωγαν μόνον ψωμί από Ζειά ή Κριθάρι και εν ανάγκη μόνον από κριθάρι ανάμεικτο με Σιτάρι. Ο Μέγας Αλέξανδρος έτρεφε την στρατιάν του μόνο με Ζειά, διά να είναι οι άνδρες του υγιείς και πνευματικά ανεπτυγμένοι. Αν οι αρχαίοι Έλληνες έτρωγαν ψωμί από σιτάρι δεν θα είχαν τόσο υψηλήν πνευματικήν ανάπτυξιν. Μόλις οι κοσμοκράτορες εδιάβασαν αυτήν την έκθεσιν της επιτροπής, δίδουν εντολή το 1928 να αναιρεθεί αμέσως η καλλιέργεια Ζειά στην Ελλάδα και μόνον στην Ελλάδα.

Η λέξη που λείπει από ένα ανεπίκαιρο σονέτο

Κυριακάτικα δεν θα σχολιάσω την επικαιρότητα, αλλά ένα ποίημα που γράφτηκε πριν από πολλά χρόνια, σχεδόν αιώνα από σήμερα.

Είναι ένα ποίημα του κεφαλονίτη αναρχικού σατιρικού ποιητή Μικέλη Άβλιχου (1844-1917),  που το έγραψε την άνοιξη του 1915, ενώ δηλαδή είχε ξεσπάσει ο μεγάλος πόλεμος που σήμερα ονομάζεται πρώτος παγκόσμιος, κι ενώ τα σχέδια της Αντάντ για επίθεση στα Δαρδανέλια έβαζαν σε δεινή δοκιμασία την ελληνική ουδετερότητα.

Το ποίημα είναι το εξής (δεξιά το έχω σε σημερινή ορθογραφία, αριστερά βλέπετε πώς πρωτοδημοσιεύτηκε):

                                           Η Πόλη

(Το σονέτο ετούτο αν ήθελε έχω το σχετικό και  την ελευθερία, θα το αφιέρωνα εις την Α. Υ. Τ. Χ. Υ. Α. Τ. Κ. Π. Γ.)

Δεν έσωνε η Ελλάδα μας μονή
…………… την Πόλη για να πάρει,
κι αφού την καταφέραμε διπλή
την κράζουν στα Μπουγάζια για φανάρι.

Απάνου κάτου και για ψαρτική
το ιστορικό να ψάλει το τροπάρι,
«τη Υπερμάχω» κι έτσι λάου-λάου εκεί
με την Αντάντ η Αρκούδα να μπουκάρει.

Κατακαημένη Πόλη, τ’ είναι τούτα;
(οπού για σε το Γένος αιώνες τρέμει),
Για ενός Ψευτομεσσία τη μεσιτεία,

και για μπαξίσι λίγη Μικρασία,
βγαίνοντας αφ’ του Τούρκου το Χαρέμι
να γένεις του Χαχόλου Μαντενούτα;

Σχολιάζει έμμετρα από κάτω ο Μολφέτας, ο εκδότης του Ζιζανίου:

Σέβομαι, Μικελάκη μου, τσου στίχους που μου στέρνεις
γιατί τιμή στο φύλλο μου την τέχνη σου μού φέρνεις.
Αλλ’ ενταυτώ και μου χαλάς όλη μου την ουσία,
κοτζάμου Βενιζέλαρο να λες ψευτομεσσία!

Ο Αγκόπ στην Αφγανιστανούπολη

Φυλλομετρούσα (ηλεκτρονικώς) τις προάλλες μερικά φύλλα της εφημ. Βραδυνή, από το 1923, κάτι άλλο ψάχνοντας, κι έπεσε το μάτι μου στα χρονογραφήματα και τα «παραπολιτικά» σχόλια και μου έκανε εντύπωση το μίσος των χρονογράφων και σχολιογράφων για τους πρόσφυγες που είχαν κατακλύσει την Αθήνα μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Και δεν μπόρεσα να μην κάνω παραλληλισμούς με τη σημερινή αντιμεταναστευτική ρητορική των ακροδεξιών από το Διαδίκτυο.

Να πούμε εδώ για την ιστορία ότι μετά το αποτυχημένο φιλομοναρχικό πραξικόπημα Γαργαλίδη-Λεοναρδόπουλου-Μεταξά τον Οκτώβριο του 1923, παύθηκαν όλες οι αντιβενιζελικές εφημερίδες, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί πρόβλημα ανεργίας των δημοσιογράφων. Οι άνεργοι δημοσιογράφοι σχημάτισαν συνεταιρισμό, ο οποίος εξέδωσε τη Βραδυνή, η οποία εκείνο τον πρώτο καιρό έβγαινε με υπότιτλο «Εφημερίδα των συντακτών». Πιο σωστά των αντιβενιζελικών συντακτών, αφού στον συνεταιρισμό μόνο αυτοί γίνονταν μέλη. Βέβαια, αργότερα η εφημερίδα απέκτησε κανονικόν ιδιοκτήτη και σιγά-σιγά η στελέχωσή της έπαψε να είναι μονολιθική, όσο κι αν η πολιτική της γραμμή παρέμεινε πάντοτε στη δεξιά ή την κεντροδεξιά πτέρυγα. Όμως, τον πρώτο καιρό, που  η εφημερίδα ήταν το μοναδικό έντυπο της δεξιάς παράταξης, η Βραδυνή είχε δημοσιογραφική σύνθεση αμιγώς αντιβενιζελική -και γραμμή αμιγώς αντιπροσφυγική.

Περί Δανίας και δανείων

Άρθρο του πατέρα μου, Δημήτρη Σαραντάκου, που δημοσιεύτηκε σήμερα 16.3.2010 στην εφημερίδα Εμπρός της Μυτιλήνης και που είναι συνέχεια από το άρθρο της προηγούμενης εβδομάδας, που επίσης αναδημοσιεύτηκε εδώ.

Συνεχίζω το Συναξάρι των Δανείων και των Πτωχεύσεων.
Στο σατιρικό ποίημα «Φιλολογική εσπερίς» που, αν δεν κάνω λάθος, δημοσίευσε ο Πολ Νορ στην «Παπαρούνα» του, έγραφε μεταξύ άλλων:
«… ο Χαραλάμπης μίλησε “περί Δανίας και Δανών”»,
ήταν η εποχή, (άνοιξη του 1932) που, στα διεθνή καλλιστεία η μις Δανία ανακηρύχθηκε μις Υφήλιος, ενώ τον προηγούμενο χρόνο ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος εκλιπαρούσε ματαίως την Ευρώπη για νέο δάνειο. Χαρακτηριστικό είναι το σκίτσο του Φωκίωνα Δημητριάδη στον «Φανό των Συντακτών» τον Μάρτη του 1932.
Η τέταρτη πτώχευση της Ελλάδας οδήγησε στην πτώση της κυβέρνησης των Φιλελευθέρων και στην αρχή μιας περιόδου πολιτικής αστάθειας, γεμάτης με στρατιωτικά κινήματα, αλλά και έντονων λαϊκών κινητοποιήσεων. Το οπερετικό κίνημα του Πλαστήρα το 1933 και η δραπέτευσή του από τα κεραμίδια της κατοικίας του (γράψανε τότε οι εφημερίδες πως ο «Μαύρος Καβαλάρης» έγινε «Μαύρος Γάτος»), το πολύ σοβαρότερο κίνημα του Βενιζέλου το 1935, η καταστολή του από τον Κονδύλη και η επάνοδος των Γλυξβούργων με νόθο δημοψήφισμα, κυρίως όμως η στάση του στρατού στα αιματηρά γεγονότα της Πρωτομαγιάς του 1936 στη Θεσσαλονίκη, όταν αρνήθηκε να χτυπήσει τους διαδηλωτές, γεγονός που πανικόβαλε τους κρατούντες, καταλήξανε στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου.