Γεωμετρίας εγκώμιον (Μνήμη Βένιου Αγγελόπουλου)

Πριν από μια βδομάδα περίπου έφυγε από τη ζωή ο μαθηματικός Βένιος Αγγελόπουλος (1943-2022), καθηγητής του ΕΜΠ και αγωνιστής της Αριστεράς.

Δεν τον γνώρισα όσο φοιτούσα στο ΕΜΠ, ήρθε όταν είχα τελειώσει, αλλά είχα την τύχη να τον γνωρίσω πριν από καμιά δεκαριά χρόνια και είχαμε αμοιβαία εκτίμηση. Σχολίαζε περιστασιακά και στο ιστολόγιο, μας είχε δώσει και δημοσιεύσαμε μάλιστα πριν από τρία χρόνια και ένα κείμενό του για τον Στέλιο Ανεμοδουρά, τον συγγραφέα του Μικρού Ήρωα. Ο Βένιος ειχε και ιστολόγιο, Του Βένιου τα καμώματα, στο οποίο δημοσίευε πολιτικά και άλλα κείμενά του.

Τις προάλλες, που συζητήσαμε στο ιστολόγιο τον θάνατο του Βένιου, αναφέρθηκε και ένα παλιό του κείμενο περί γεωμετρίας, μια ομιλία του σε συνέδριο της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας, που έχει επίσης συμπεριληφθεί στο βιβλίο του «Θέλουμε παιδεία;» (εκδ. Νήσος 2008).

Σκέφτηκα πως αξίζει να το αναδημοσιεύσουμε και να το συζητήσουμε και στο ιστολόγιο, που έχουμε αρκετούς μαθηματικούς ή φιλομαθηματικούς σχολιαστές. Κι εμένα μου άρεσε στο γυμνάσιο η γεωμετρία -αν και δεν έφτανα εκείνον τον μαθητή μιας μεγαλύτερης τάξης, όπως έλεγε ο θρύλος, είχε λύσει όλα τα προβλήματα των Ιησουιτών (ένα θρυλικό βιβλίο με προβλήματα γεωμετρίας).

O λόγος λοιπόν στον Βένιο

ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ ΕΓΚΩΜΙΟΝ

Αφιερώνεται στους

Παντελή Ρόκο

Παύλο Κολλάρο

Denis Clodic

που μ’έμαθαν Γεωμετρία

Όταν κανείς αρχίζει και βγάζει ένα λόγο επιχειρηματολογώντας υπέρ ή κατά κάποιου, συνηθίζουμε να δίνουμε περισσότερη βάση (και καλώς ίσως) στο γιατί λέει αυτά που λέει, παρά στο τί λέει. Αισθάνομαι λοιπόν καταρχήν υποχρεωμένος να δηλώσω τα κίνητρά μου, δηλαδή για ποιό λόγο θα τοποθετηθώ υπερ της Γεωμετρίας.

Πρώτα – πρώτα γιατί μ’ αρέσει η Γεωμετρία. Δεν νομίζω ότι αυτό χρειάζεται παραπέρα εξήγηση.

Δεύτερο γιατί αρνούμαι να υποστώ την μοίρα των δεινοσαύρων. Αυτό χρειάζεται κάποια εξήγηση. Διδάσκω Μαθηματικά και παρατηρώ ότι στους φοιτητές μου, τόσο στους πρωτοετείς, τους νεοεισερχόμενους από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όσο και στους μεταπτυχιακούς, που έχουν ολοκληρώσει ένα μαθηματικό ας πούμε κύκλο ή και ένα κύκλο σπουδών μηχανικού, υπάρχει μια έλλειψη κοινής γλώσσας, κοινού υποβάθρου. Σ΄αυτούς, τα γεωμετρικά σχήματα με τα οποία οι παλαιότεροι από μας έχουν – για να χρησιμοποιήσω έναν ευγενικό όρο – γαλουχηθεί, δεν τους λένε και πολλά πράγματα. Δεν αποτελούν γι αυτούς, αυτό το οποίο ο Kuhn αποκαλεί “επιστημολογικό παράδειγμα”. Και σα δάσκαλος, θέλω να έχω ένα κοινό πλαίσιο επικοινωνίας με τους φοιτητές μου, θέλω να έχω το ίδιο πολιτισμικό υπόβαθρο, θέλω αυτά τα οποία τους λέω να τα καταλαβαίνουν με τις ίδιες προσλαμβάνουσες με μένα.

Επομένως, ο λόγος που θα βγάλω έχει μέσα του μια ιδιοτέλεια. Έχει μία υποκειμενικότητα. Από κει και πέρα, έχοντας δώσει τα κίνητρά μου, οτιδήποτε πω και η οποιαδήποτε επιχειρηματολογία μου, μπορεί μεν να  πηγάζει από ιδιοτέλεια, αλλά η όποια αξία της έγκειται στο κατά πόσο αυτή την ιδιοτέλεια, αυτή την υποκειμενικότητα, την ξεπερνάει.

Τεταρταυγουστιανά μεζεδάκια

Και αναρωτιέται κανείς -είναι τάχα μεζεδάκια που αφορούντην 4η Αυγούστου, τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά δηλαδή, που επιβλήθηκε στις 4 Αυγούστου 1936 ή ονομάστηκαν έτσι απλώς και μόνο επειδή σήμερα Σάββατο, που το μενού του ιστολογίου γράφει «Μεζεδάκια», έτυχε να πέσει 4 Αυγούστου; Και τα δύο. Τα κανονικά μεζεδάκια είναι λιγοστά, λόγω καύσωνα και γενικότερης ραστώνης (είναι αυτό που είχε πει ο Ουμπέρτο Έκο: τον Αύγουστο δεν υπάρχουν μεζεδάκια), οπότε είπα να τα συμπληρώσω με ένα παλιότερο άρθρο με τεταρταυγουστιανό θέμα.  Βλέπετε, δεν παρακολουθώ και τους Ολυμπιακούς, οπότε θα μάζευα, είμαι βέβαιος, αρκετά μεζεδάκια (αλλά είναι σαν να κλέβεις εκκλησία!).

Και ξεκινάω με τη σχιζολεξία της εβδομάδας, που είναι μια ευγενική προσφορά του skai.gr : Την ενόχλησή της εξέφρασε η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ που συνεδρίασε για τη διαδικασία του κατ’ επείγοντος, με την οποία θα εισαχθεί το νομοσχέδιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση. Και στον τίτλο του άρθρου, πιο συνοπτικά,  με άλλη διατύπωση, αλλά η σχιζολεξία σχιζολεξία: ΚΟ ΠΑΣΟΚ: Ενόχληση για το κατ΄ επείγον στο ν/σ της ανώτατης εκπαίδευσης. Πάλι καλά να λέτε, που δεν έγραψαν ότι με τη δια-δικασία του κατ’ επείγοντος θα εισ-αχθεί το νόμο-σχέδιο για την εκ-παίδευση!