Κείμενα του Εικοσιένα (21) – Πώς είναι οι τουρκολάτρες (ένα γράμμα του Καραϊσκάκη)

Καθώς διανύουμε τη χρονιά που σημαδεύει τη 200ή επέτειο του ξεσηκωμού του Εικοσιένα, σκέφτηκα να καθιερώσω μια νέα στήλη στο ιστολόγιο, που κανονικά θα τη δημοσιεύω κάθε δεύτερη Τρίτη, εναλλάξ δηλαδή με το βιβλίο του πατέρα μου, και που θα παρουσιάζει κείμενα της εποχής του 1821. Δεν αποκλείεται να διατηρήσω τις δημοσιεύσεις ως το τέλος της χρονιάς, αν βέβαια υπάρχει ως τότε αρκετό υλικό από μεριάς μου και αρκετό ενδιαφέρον από δικής σας πλευράς. Θα δώσω προτεραιότητα σε κείμενα που δεν είναι διαθέσιμα στο Διαδίκτυο.

Από την προηγούμενή μου τριβή με κείμενα της εποχής, που βέβαια ήταν πολύ έντονη όσο συγκέντρωνα υλικό για το βιβλίο μου Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων, έχω υπόψη μου κάμποσα τέτοια κείμενα, αλλά όποιος έχει υπόψη του κείμενο που το θεωρεί αξιόλογο προς δημοσίευση μπορεί να μου το στείλει στο γνωστό μέιλ, sarantπαπάκιpt.lu.

Το σημερινό άρθρο είναι το εικοστό πρώτο της σειράς – το προηγούμενο βρίσκεται εδώ.

Σήμερα θα δούμε ένα γράμμα του Καραϊσκάκη, γραμμένο σε μια περίπλοκη και όχι πολύ γνωστή περίοδο της ζωής του και της Επανάστασης του Εικοσιένα, τον Μάιο του 1824. Ο Καραϊσκάκης έχει περάσει από δίκη στο Μεσολόγγι, έχει στερηθεί τα αξιώματά του, ανεβαίνει με το προσωπικό του ασκέρι προς τα Άγραφα, που τα θεωρεί δικαιωματικό του αρματολίκι ενώ με εντολή της Διοίκησης τον κυνηγούν Στορνάρης και Ράγκος, οι οποίοι συνεννοούνται με τον τουρκαλβανό Σούλτζα Κόρτζια. Από εκείνη τη μπερδεμένη περίοδο υπάρχει άφθονο (και αθυρόστομο) γραπτό υλικό στο 11ο κεφάλαιο του Κασομούλη, που όμως είναι αρκετά γνωστό και δημοσιευμένο στο διαδίκτυο, αν και τώρα που το σκέφτομαι θα άξιζε μια αναδημοσίευση.

Στις 15 Μαΐου 1824 ο Καραϊσκάκης έχει φτάσει στη μονη Βράχας στην Ευρυτανία και απο εκεί στέλνει γράμμα προς τους καπεταναίους που τον καταδιώκουν, αντίγραφο του οποίου υπάρχει στον 4ο τόμο του αρχείου Μαυροκορδάτου, σ. 397-8. Απόσπασμα από το γράμμα αυτό έβαλα στο βιβλίο μου «Το ζορμπαλίκι των ραγιάδων» και τις προάλλες ο φίλος Αντώνης Παπαβασιλείου από τα Γρεβενά μου ζήτησε ολόκληρο το κείμενο, επειδή έχει αναφορά στα Γρεβενά, οπότε σκέφτηκα να γράψω το σημερινό άρθρο. Δεν αλλάζω ορθογραφία, πλην μονοτονικού.

Μεζεδάκια με μάσκα

Με μάσκα, διότι ένα θέμα που απασχόλησε την επικαιρότητα αυτές τις μέρες ήταν τι θα γίνει στη νέα σχολική χρονιά, που ξεκινάει στις 7 Σεπτεμβρίου κάτω από την κοβίντεια σπάθη, κι αν θα θεσπιστεί υποχρέωση να φορούν μάσκα οι μαθητές -και από ποια ηλικία.

Ένα δευτερο σχετικό ερώτημα ήταν το αν θα δίνονται (δωρεάν) μάσκες στους μαθητές -το σχετικό αίτημα διατυπώθηκε με ένταση απο την αντιπολίτευση και τα κοινωνικά μέσα και τελικά η κυβέρνηση ή τουλάχιστον ο υπουργός Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι μάσκες θα διανεμηθούν στους μαθητές, παρόλο που τις προηγούμενες μέρες αρκετοί υπερασπιστές της κυβέρνησης στα σόσιαλ λοιδορούσαν όσους ζητούσαν να μοιραστούν μάσκες -«σε λίγο θα μας ζητήσετε να σας μοιράζουν και σαπούνια» είπε κάποιος. Σωστή βρίσκω την απόφαση -εδώ που τα λέμε, θα ήταν άτοπο να μοιράζονται μάσκες δωρεάν στους βουλευτές και όχι στους μαθητές, όσο κι αν μαθητές έχουμε 1.200.000 ενώ βουλευτές 300.

* Kαι ξεκινάω με μια φωτογραφία που έστειλε φίλος του ιστολογίου, που την τράβηξε ο ίδιος στην Ευρυτανία «στην εξαιρετικά εντυπωσιακή και ταυτόχρονα επικίνδυνη διαδρομή απο Γέφυρα Επισκοπής προς Προυσσό στην περιοχή του Ασπρόπυργου»

Θα θυμάστε παλιότερα που είχαμε δει μια πινακίδα που απαγόρευε τα «ανεπήτηρα» ζώα. Εδώ το «ανεπιτήρητα» είναι σωστό, αλλά δυο πράγματα ξενίζουν. Αφενός, η αγγλική μετάφραση, γενικώς και ειδικώς ο όρος independent animals.

Και αφετέρου, τι είδους ζώα να είναι αυτά; Όχι προφανώς σκυλιά ή γατιά (pets). Να είναι παραγωγικά ζώα; Αιγοπρόβατα ας πούμε; Πράγματι, τα ανεπιτήρητα αιγοπρόβατα μπορεί να προκαλέσουν αγροζημίες. Αλλά αυτά δεν είναι independent, είναι unattended. Κι έπειτα, να ρίχνουν βράχια; Και η μικρή πινακίδα με το ελάφι προδιαθέτει για άγρια ζώα -αλλά γιατί δεν το έλεγε έτσι;

Μεταξά, έλα εδώ να σε ταΐσω

Σε χτεσινό σχόλιο είχαμε πει για την εκστρατεία που έκανε στην Κίνα ο Πρόεδρος Μάο για να εξολοθρεύσει τα σπουργίτια και άλλα τρία «βλαβερά» πλάσματα (ποντίκια, μύγες, κουνούπια) κι εγώ θυμήθηκα την παρόμοια εκστρατεία που είχε γίνει επί 4ης Αυγούστου στην Ελλάδα για να περιοριστούν οι κατσίκες. Και κοντά σ’ αυτό πρόσθεσε τη γνώμη του ο φίλος ΚΑΒ ότι με τις γεωργικές επιδοτήσεις οι κατσίκες στο νησί του πλήθυναν κι έχουν ρημάξει τα μελισσοκομικά φυτά -πιράνχας, λέει, τις αποκαλούν τις κατσίκες οι μελισσοκόμοι.

Οπότε, θυμήθηκα ένα βιβλίο που’χα διαβάσει, που αναφερόταν εκτενώς στη μεταξική αντιγιδική εκστρατεία, και σκέφτηκα σήμερα, που έχουμε καιρό για διάβασμα, να παραθέσω τα σχετικά αποσπάσματα. Πρόκειται για το δίτομο έργο του Γεωργούλα Μπέικου «Η λαϊκή εξουσία στην ελεύθερη Ελλάδα», που παρά τον τίτλο του είναι πολύ ζωντανό και πολύ γουστόζικο ανάγνωσμα. Ο Μπέικος, μορφωμένος αλλά από χωριό, διανθίζει την αφήγησή του με παροιμίες και λαϊκές εκφράσεις, που σκέφτομαι κάποια φορά να τις αποδελτιώσω. (Έχω παραθέσει ένα μικρό απόσπασμα από το έργο του, στο τέλος ενός παλιότερου άρθρου-κουίζ).

Μπορεί το μέτρο του Μεταξά για την εξολόθρευση της γίδας να ήταν σωτήριο για τη γεωργία -ο παππούς μου, θυμάμαι, σε μια συζήτηση που είχαμε κάνει σε ανύποπτο χρόνο, το είχε θεωρήσει σωστό, και βέβαια κάθε άλλο παρά οπαδός του Μεταξά ήταν. Ο Μπέικος όμως, εκτός από κομμουνιστής καταγόταν και από την Ευρυτανία, όπου προπολεμικά η αιγοβοσκή ήταν η μοναδική σχεδόν πηγή χρηματικού εισοδήματος, οπότε βλέπει τα πράγματα αλλιώς.

Ο Μπέικος δεν ήταν τυχαίος: είναι αυτός που επεξεργάστηκε τον κώδικα λαϊκής δικαιοσύνης, που εφαρμόστηκε στην ελεύθερη Ελλάδα το 1943-44. Την περίοδο της 4ης Αυγούστου ήταν συντάκτης μιας τοπικής εφημερίδας.