Ο γρούπος του Γιούρογκρουπ

Σήμερα συνεδριάζουν εκτάκτως στις Βρυξέλλες οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης, ύστερα από αίτημα της ελληνικής πλευράς, μια συνεδρίαση που μπορεί να είναι κρίσιμη για την πορεία της αξιολόγησης και την απαίτηση μερίδας των δανειστών να θεσπιστεί μηχανισμός αυτόματης διόρθωσης των αποκλίσεων.

Δεν ξέρω αν η συνεδρίαση του Γιούρογκρουπ μάς επιφυλάσσει συγκινήσεις ή εκπλήξεις, εδώ θα είμαστε και θα τις συζητήσουμε στα σχόλια. Το άρθρο δεν θα προσπαθήσει να μαντέψει τις εξελίξεις όμως -θα λεξιλογήσουμε για το Γιούρογκρουπ λοιπόν.

Καταρχάς, να πούμε για την ίδια τη λέξη, αλλά και για το ίδιο το πράγμα. Το Γιούρογκρουπ ή Eurogroup είναι άτυπο όργανο, που γεννήθηκε μετά τη δημιουργία του ευρώ και της ευρωζώνης, αφού το Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών της ΕΕ, το λεγόμενο Εκοφίν, περιλάμβανε όλα τα κράτη μέλη, τόσο εκείνα που είχαν υιοθετήσει το κοινό νόμισμα όσο και τα άλλα. Η άτυπη αυτή συνεδρίαση για αρκετά χρόνια λειτουργούσε χωρίς νομική βάση. Αναγνωρίστηκε εκ των υστέρων με το Πρωτόκολλο αριθ. 14 στη Συνθήκη της Λισαβόνας, στο ελληνικό κείμενο του οποίου υπάρχει η απόδοση «Ευρωομάδα», ένας όρος ο οποίος δεν χρησιμοποιείται και πολύ από τα μέσα ενημέρωσης.

Παρόλο που έχει αναγνωριστεί εκ των υστέρων, η Ευρωομάδα δεν είναι θεσμικό όργανο της Ένωσης και όμως συζητάει καίρια θέματα και παίρνει δεσμευτικές αποφάσεις, όπως έγινε με την Κύπρο και με την Ελλάδα. Το παράδοξο είναι ότι το άτυπο αυτό όργανο λειτουργεί σε καθεστώς απόλυτης αδιαφάνειας και πλήρους έλλειψης λογοδοσίας, αφού δεν είναι υπόλογο ούτε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ούτε στα εθνικά. Διαιωνίζεται έτσι και μεγεθύνεται η θεσμική ανωμαλία που προκλήθηκε με την υιοθέτηση κοινού νομίσματος από ορισμένα μόνο κράτη μέλη της Ένωσης και όχι από το σύνολό της.

Για το κυπριακό Όχι

Ούτε πρόωροι πανηγυρισμοί, ούτε κομπασμοί με τα ριάλια του άλλου, ασφαλώς πολλή αμηχανία, αλλά και σεβασμός, απεριόριστος σεβασμός αξίζει στο χτεσινό πρωτοφανές αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στην κυπριακή Βουλή, όπου το νομοσχέδιο που θα κύρωνε τη συμφωνία των Βρυξελλών καταψηφίστηκε με ένα εκκωφαντικό 36-0, αφού και το κυβερνητικό κόμμα προτίμησε την αποχή μπροστά στον κίνδυνο να παρουσιαστεί διασπασμένο στην ψηφοφορία. Ομολογώ ότι η έκταση της απόρριψης με ξάφνιασε, παρόλο που το Σάββατο το βράδυ, μετά το διάγγελμα του Αναστασιάδη στο οποίο, με όχι λίγη ευγλωττία ο Κύπριος πρόεδρος προσπάθησε να πείσει τους συμπατριώτες του να δεχτούν τη συμφωνία, είχα γράψει στο Φέισμπουκ: «Να μην το θεωρούμε βέβαιο ότι η κυπριακή Βουλή θα εγκρίνει το Κούρεμαν».

Τώρα βέβαια, αρχίζουν τα δύσκολα -αλλά για την Κύπρο και οι δυο επιλογές ήταν εξίσου δύσκολες. Με την πρωτοφανή απόφαση της Ευρωομάδας να βάλει χέρι στις ιδιωτικές καταθέσεις, ο τραπεζικός τομέας της Κύπρου δέχτηκε ένα καίριο πλήγμα στο πιο πολύτιμο και ευπαθές στοιχείο του, την εμπιστοσύνη. Ακόμα κι αν η κυπριακή Βουλή ψήφιζε ευπειθώς Ναι, οι κυπριακές τράπεζες θα αντιμετώπιζαν την ίδια επιδρομή καταθετών για αναλήψεις (πώς το λένε το bank run;), την ίδια φυγή των κεφαλαίων που μπορούν να φύγουν. Η ίδια η απόφαση της Ευρωομάδας, όπως όλα δείχνουν, καταδίκασε σε μαρασμό τον εύρωστο κυπριακό τραπεζικό τομέα. Και όχι μόνο, ενδεχομένως.

Διότι το θέμα είναι ότι, σπάζοντας το ταμπού των εγγυημένων καταθέσεων, η απόφαση της Ευρωομάδας άνοιξε το κουτί της Πανδώρας για ολόκληρη την ευρωζώνη. Η Κύπρος είναι ειδική περίπτωση, λένε, επειδή είχε υπερτροφικό τραπεζικό τομέα, στο 7πλάσιο του ΑΕΠ της -τη στιγμή που το Λουξεμβούργο έχει 22πλάσιο τραπεζικό τομέα (Αναγνωρίζω τη διαφορά: το Λουξεμβούργο έχει μικρότερο χρέος, ενώ επίσης νόμιζα ότι οι λουξεμβουργιανές τράπεζες είναι υγιείς -όπως ήταν και οι κυπριακές πριν από το ελληνικό κούρεμα, αλλά δείτε το σχόλιο αρ. 8). Επειδή όμως δεν είναι η πρώτη φορά που ακούγεται ότι η μία ή η άλλη χώρα είναι ειδική περίπτωση, το επιχείρημα αυτό ελάχιστα πείθει. Και η κλονισμένη εμπιστοσύνη απειλεί να οδηγήσει σε ντόμινο: Τώρα που έσπασε το ταμπού των καταθέσεων, οι καταθέσεις στα παραρτήματα κυπριακών τραπεζών φαντάζουν εξίσου ευάλωτες, το ίδιο και οι καταθέσεις στις καθαυτό ελληνικές τράπεζες, ή και στις ισπανικές ή τις ιταλικές…. και το γεγονός ότι οι γερμανικές τράπεζες μοιάζουν ακόμα ασφαλές καταφύγιο θα είναι μικρή παρηγοριά αν αρχίσουν να πέφτουν τα πλακάκια του ντόμινου.