Και πάλι για τους άσπονδους φίλους

Ταξίδευα χτες οπότε δεν είχα καιρό να γράψω άρθρο. Καταφεύγω στη δοκιμασμένη λύση της επανάληψης, με ένα άρθρο που είχε αρχικά δημοσιευτεί στο ιστολόγιο πριν απο 10 χρόνια (και μισό μήνα). Ελπίζω λοιπόν να μην το θυμάστε όλοι, αν και μερικά από τα παραδειγματα του άρθρου τα έχω επαναλάβει και σε μεταγενέστερα κείμενα ή διαλέξεις.

Να ενημερώσω ότι τη Δευτέρα 24/2 στις 8μμ θα μιλήσω στον Σύλλογο Φίλων του Μουσείου Μάνης Μιχ. Κάσση (Τζιροπούλου 15, Ν. Φάληρο) με θέμα «Μύθοι και αλήθειες για την ελληνική γλώσσα» ενώ την Τετάρτη 26/2 στο βιβλιοπωλείο «Επί λέξει» (Ακαδημίας 32) θα γίνει παρουσίαση του βιβλίου μου Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα. Θα μιλήσουν η Μάρω Κακριδή-Φερράρι και ο Παντελής Μπουκάλας -και εγώ.

Αλλά ας δούμε τι έχουμε να πούμε για τους άσπονδους φίλους.

Είπαμε προχτές ότι «πιθανός» στην αρχαιότητα σήμαινε πειστικός, πράγμα που μου δίνει την ευκαιρία να βγάλω από τα συρτάρια μου ένα παλιό μου κείμενο και να το παρουσιάσω εδώ (με καναδυό συμπληρώσεις). Είναι ένα κείμενο που μιλάει για άσπονδους φίλους: όχι στην πραγματική ζωή ή στη μπλογκόσφαιρα, αλλά στη γλώσσα.

Πριν από κάμποσα χρόνια, ο γάλλος ηθοποιός Ζεράρ Ντεπαρντιέ, θέλοντας να δείξει πόσο άγρια παιδικά χρόνια πέρασε, είπε σε συνέντευξή του ότι σε ηλικία οκτώ ετών παραβρέθηκε σε ομαδικό βιασμό. Ίσως να τα παραφούσκωνε τα πράγματα για να κάνει εντύπωση, ίσως το επεισόδιο να ήταν πραγματικό, πάντως μάλλον θα έχει μετανιώσει για την εκμυστήρευσή του αυτή. Καθώς η συνέντευξή του μεταφράστηκε στα αγγλικά, το γαλλικό κείμενο (assister à un viol collectif) αποδόθηκε «assisted to a collective rape». Μόνο που το αγγλικό ρήμα assist, αν και ίδιας ετυμολογίας και προέλευσης με το γαλλικό assister δεν έχει εντελώς την ίδια σημασία· έτσι, η αμερικανική κοινή γνώμη διάβασε με φρίκη ότι ο οχτάχρονος Ντεπαρντιέ «βοήθησε» σε ομαδικό βιασμό, δηλαδή από απλός παρατηρητής έγινε συνεργός. Την επόμενη μέρα, το μεταφραστικό λάθος διαλευκάνθηκε, αλλά η ζημιά είχε γίνει· λέγεται μάλιστα ότι η ιστορία αυτή στοίχισε ένα Όσκαρ στον καλό ηθοποιό, μια και οι κριτές απέφυγαν να βραβεύσουν έναν ύποπτο για βιασμό, έστω και μεταφραστική αδεία.

Παρομοίως, όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όρισε εξεταστική επιτροπή για το ναυάγιο του πλοίου Πρεστίζ στα ανοιχτά της Γαλικίας, οι βουλευτές πήραν κατάθεση από τον Έλληνα πλοίαρχο, ο οποίος υποστήριξε κάποια άποψη, νομίζω ότι αν δεν τον ρυμουλκούσαν θα είχε αποφευχθεί το κακό. Στην έκθεσή του, ο Ολλανδός βουλευτής χρησιμοποίησε το ρήμα maakte de bedenking (ή κάπως έτσι) δηλαδή «εξέφρασε την άποψη, υποστήριξε». Το ιδιωτικό μεταφραστικό γραφείο που ανέλαβε τη μετάφραση δεν είχε πρόχειρον ολλανδομαθή μεταφραστή, και ανάθεσε τη δουλειά σε γερμανομαθή, ο οποίος, προφανώς επειδή Bedenkung στα γερμανικά σημαίνει και αμφιβολία, δυσπιστία, το μετέφρασε «εξέφρασε αμφιβολία κατά πόσον…», δηλαδή περίπου το αντίθετο, με αποτέλεσμα την άλλη μέρα κάποιος Έλληνας ευρωβουλευτής, βλέποντας τη διαφορά του ελληνικού κειμένου από το αγγλικό, να μιλήσει για συνωμοσία των μεταφραστικών υπηρεσιών.

Advertisement

Βασιλικότεροι του βασιλέως για το 75% του Ολάντ

Σήμερα έχω ταξίδι και δεν προλαβαίνω να ετοιμάσω δικό μου άρθρο, αλλά έχω κάτι καλύτερο, ένα άρθρο που το έκλεψα από τον φίλο μου Ρογήρο (με την άδειά του) και στο οποίο προσθέτω κάποια σχόλια που είχε παλιότερα κάνει ο φίλος Μιχ. Νικολάου για το ίδιο θέμα. Ποιο θέμα; Το θέμα της «φορολογίας 75%» που θέσπισε η κυβέρνηση της Γαλλίας για τα πολύ υψηλά εισοδήματα, ένα θέμα που το είχαμε συζητήσει παλιότερα στο ιστολόγιο με αφορμή την φορολογική αποδημία ενός Γάλλου μεγιστάνα, αλλά έχει ξαναέρθει στην επικαιρότητα εξαιτίας της απόφασης του Ζεράρ Ντεπαρντιέ να φύγει από τη Γαλλία για να αποφύγει την έκτακτη αυτή εισφορά -διότι περί έκτακτης εισφοράς πρόκειται, που έχει ισχύ μόνο δύο χρόνια.

Ο λόγος που αντέγραψα το κείμενο του Ρογήρου είναι ότι εξηγεί πολύ καλά μερικά απαραίτητα πράγματα για τον γαλλικό φόρο: ότι έχει προσωρινό χαρακτήρα, ότι επιβάλλεται στο κλιμάκιο άνω του 1 εκατ. ευρώ, ότι δεν κρίθηκε στην ουσία του αντισυνταγματικός αλλά σε μια νομοτεχνική του λεπτομέρεια. Προσθέτω επίσης κάποια στοιχεία που είχαν αναφερθεί παλιότερα στο ιστολόγιο, από τα οποία προκύπτει ότι φόρος κλιμακίου 75% κάθε άλλο παρά πρωτοφανής είναι. Στις ίδιες τις ΗΠΑ, ο φόρος του ανώτατου κλιμακίου ως το 1964 ήταν πάνω από 90% και μετά έπεσε στο 77%.

Και να ξεκαθαρίσουμε ότι μιλάμε για φόρο κλιμακίου, όχι για συνολικό φόρο. Αν ένας Γάλλος φορολογούμενος δηλώνει, ας πούμε, 1.200.000, μόνο οι 200.000 θα φορολογηθούν με συντελεστή 75% Είναι βέβαια σωστό ότι ο φορολογούμενος με ατομικό εισόδημα, έστω, 10 εκατομμύρια, θα φορολογηθεί με συνολικό συντελεστή που πλησιάζει το 75% (έναντι του παλαιού 57%) αλλά πόσοι είναι επιτέλους αυτοί και γιατί να τραβάμε τόσο ζόρι για μια δράκα υπερπλούσιων που βγάζουν σε ένα χρόνο περισσότερα από όσα ένας μέσος μισθωτός σε μια ολόκληρη ζωή ή σε δέκα ζωές; Διότι, αυτό είναι ίσως το πιο ανεξήγητο, η ιερή οργή που εκφράστηκε στην ελληνική μπλογκόσφαιρα κατά του γαλλικού «δημευτικού» φόρου, από ανθρώπους που το εισόδημά τους φαίνεται να απέχει πολύ από το όριο του ενός εκατομμυρίου. Ιδεολόγοι, τι να πεις…

Το άρθρο του Ρογήρου:

Διαβάζω τόσα και τόσα στο ελληνόφωνο Διαδίκτυο σχετικά με τη φορολόγηση των υψηλών εισοδημάτων στη Γαλλία, ιδίως μετά την πρόσφατη απόφαση του Conseil constitutionnel, που αρχίζω να πιστεύω ότι αποτελεί το σημαντικότερο ζήτημα της νεοελληνικής επικαιρότητας. Ας μου επιτραπεί κι εμένα να διατυπώσω ορισμένες σκέψεις, ως συνήθως… πικρόχολες.

Ε όχι και γαργάρα, αγαπητή μου!

Ο Γάλλος συγγραφέας Αλέξανδρος Δουμάς (ο πατήρ), σύμφωνα με την ορολογία της ρατσιστικής εποχής στην οποία έζησε, λεγόταν quarteron (γιος μουλάτου και «γνήσιας» Γαλλίδας), μια και ο πατέρας του, αν και δοξασμένος στρατηγός του Ναπολέοντα, ήταν μουλάτος, γεννημένος στην Αϊτή, γιος μικροαριστοκράτη και μιας μαύρης σκλάβας. Στη Γαλλία αυτές τις μέρες προβάλλεται η ταινία L’autre Dumas (Ο άλλος Δουμάς), που έχει προκαλέσει σάλο επειδή πρωταγωνιστής είναι ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ, που είναι βέβαια ξανθός και άσπρος, όχι μελαμψός και μελαχρινός.

Στη χτεσινή Ελευθεροτυπία υπάρχει μεγαλούτσικο άρθρο της Ναταλί Χατζηαντωνίου για την ταινία και το θόρυβο που έχει προκαλέσει. Εκεί διαβάζουμε ότι κάποιοι Γάλλοι λόγιοι επικρίνουν την «απρόβλεπτη επιλογή του Ντεπαρντιέ για τον ρόλο, σε μια εποχή που η Γαλλία κάνει… γαργάρα τις εθνικές διαφορές και την προαγωγή των μειονοτήτων. Τι θα λέγαμε εάν για τις ανάγκες ενός φιλμ, ο Ντένζελ Ουάσιγκτον ενσάρκωνε τον Ζαν Μουλέν κι ο Πασκάλ Λεζιτιμίς (Γάλλος, με καταγωγή από τις Αντίλες) τον Μολιέρο;».

Η επεξηγηματική παρένθεση για τον Πασκάλ Λεζιτιμίς είναι προσθήκη της Ελληνίδας δημοσιογράφου, και πολύ σωστά, κι ίσως θα χρειαζόταν άλλη μία, διότι ο Έλληνας αναγνώστης μάλλον δεν ξέρει τα πρόσωπα (ο Ζαν Μουλέν ήταν κοσμαγάπητος ήρωας της αντίστασης, εντελώς διαφορετικός στη φυσιογνωμία από τον Ντένζελ Ουάσινγκτον. Και δεν την κατηγορώ που παρέλειψε την υποσημείωση.

Μερικά πράγματα για τους άσπονδους φίλους

Είπαμε προχτές ότι «πιθανός» στην αρχαιότητα σήμαινε πειστικός, πράγμα που μου δίνει την ευκαιρία να βγάλω από τα συρτάρια μου ένα παλιό μου κείμενο και να το παρουσιάσω εδώ (με καναδυό συμπληρώσεις). Είναι ένα κείμενο που μιλάει για άσπονδους φίλους: όχι στην πραγματική ζωή ή στη μπλογκόσφαιρα, αλλά στη γλώσσα.

Πριν από κάμποσα χρόνια, ο γάλλος ηθοποιός Ζεράρ Ντεπαρντιέ, θέλοντας να δείξει πόσο άγρια παιδικά χρόνια πέρασε, είπε σε συνέντευξή του ότι σε ηλικία οκτώ ετών παραβρέθηκε σε ομαδικό βιασμό. Ίσως να τα παραφούσκωνε τα πράγματα για να κάνει εντύπωση, ίσως το επεισόδιο να ήταν πραγματικό, πάντως μάλλον θα έχει μετανιώσει για την εκμυστήρευσή του αυτή. Καθώς η συνέντευξή του μεταφράστηκε στα αγγλικά, το γαλλικό κείμενο (assister à un viol collectif) αποδόθηκε «assisted to a collective rape». Μόνο που το αγγλικό ρήμα assist, αν και ίδιας ετυμολογίας και προέλευσης με το γαλλικό assister δεν έχει εντελώς την ίδια σημασία· έτσι, η πουριτανική αμερικανική κοινή γνώμη διάβασε με φρίκη ότι ο οχτάχρονος Ντεπαρντιέ «βοήθησε» σε ομαδικό βιασμό, δηλαδή από απλός παρατηρητής έγινε συνεργός. Την επόμενη μέρα, το μεταφραστικό λάθος διαλευκάνθηκε, αλλά η ζημιά είχε γίνει· λέγεται μάλιστα ότι η ιστορία αυτή στοίχισε ένα Όσκαρ στον καλό ηθοποιό, μια και οι κριτές απέφυγαν να βραβεύσουν έναν ύποπτο για βιασμό, έστω και μεταφραστική αδεία.