Μηνολόγιον Δεκεμβρίου -και όχι μόνο

Στις αρχές του κάθε μήνα, συνήθως την πρώτη του μηνός, έχει καθιερωθεί να δημοσιεύω το “Μηνολόγιο” του αντίστοιχου μήνα, όπως το έχει συντάξει ο πατέρας μου, ο Δημήτρης Σαραντάκος (αυτά τα μηνολόγια τα δημοσίευε παλιότερα στο περιοδικό “Το φιστίκι”, που έβγαζε στην Αίγινα). Στο ιστολόγιό μας, τα μηνολόγια άρχισαν να δημοσιεύονται από τον Οκτώβριο του 2010, πράγμα που σημαίνει ότι έχουν κλείσει τον δωδεκάμηνο κύκλο τους. Ωστόσο, επειδή το κοινό του ιστολογίου ανανεώνεται, υπάρχουν νεότεροι φίλοι που δεν έχουν δει τα μηνολόγια, γι’ αυτό αποφάσισα να συνεχίσω την αναδημοσίευση, ενσωματώνοντας και μερικές δικές σας προτάσεις που είχαν διατυπωθεί ως σχόλια στην προηγούμενη δημοσίευση και προσθέτοντας μερικά λόγια για τον συγκεκριμένο μήνα.

Ο Δεκέμβριος ή Δεκέμβρης είναι ο δωδέκατος και τελευταίος μήνας του ημερολογίου μας, παρόλο που το όνομά του παραπέμπει ολοφάνερα στον δέκα, decem. Για την ανακολουθία φταίνε οι Ρωμαίοι -διότι τα ονόματα των μηνών, όλα, είναι δάνειο από τα λατινικά. Το παλιό ρωμαϊκό μηνολόγιο άρχιζε από τον Μάρτιο και ο Decem-ber ήταν ο δέκατος μήνας. Όταν αργότερα μεταρρυθμίστηκε το ημερολόγιο και μπήκαν στις δυο πρώτες θέσεις ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, η αντιστοιχία χάλασε και ο Δεκέμβρης είναι πλέον δωδέκατος.

Ο Δεκέμβρης είναι ο μήνας με τις πολλές γιορτές, ξεκινώντας από τα Νικολοβάρβαρα (4-6 Δεκεμβρίου) και καταλήγοντας στα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά -και ενδιάμεσα έχουμε επίσης την Άννα, τον Σπύρο, τον Λευτέρη. Να είναι σύμπτωση οι τόσες γιορτές στον σκοτεινότερο μήνα της χρονιάς, όπου η μέρα βρίσκεται στα μικρότερά της; Να πούμε πάντως ότι με το παλιό ημερολόγιο, που είχαμε ως το 1923, το χειμερινό ηλιοστάσιο έπεφτε γύρω στις 9 Δεκεμβρίου -έτσι εξηγούνται και κάποιες παρετυμολογικές παροιμίες, ότι της Αγίας Άννας η μέρα παίρνει μιαν ανάσα ή ότι του Αγιού Σπυρίδωνα η μέρα παίρνει ένα σπυρί, δηλ. αρχίζει λίγο να μεγαλώνει.

Τον Δεκέμβρη είχαμε και τα Δεκεμβριανά, τις συγκρούσεις του Δεκέμβρη του 1944 στην Αθήνα. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε βέβαια και για τα όσα ακολούθησαν τη δολοφονία του 15χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου το 2008.

Το ημερολόγιο ενός Καπαπίτη

Ο Μήτσος και η Πανώρια Καρατζά, και οι δυο μεγάλοι γιοι τους, Κομνάς και Ηλίας

Τη λέξη Καπαπίτης την έχουμε ξανασυναντήσει στο ιστολόγιο: καπαπίτες, από τα αρχικά Κ. Π. (= Κέντρο Πληροφοριών) ήταν στον εμφύλιο πόλεμο, οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού που δεν συμμετείχαν σε μάχιμα σώματα, αλλά έμεναν κοντά στα χωριά τους και λειτουργούσαν ως σύνδεσμοι για τη συγκέντρωση πληροφοριών, την απόκρυψη όπλων και τροφίμων, τη σύνδεση αποκομμένων τμημάτων.

Ο καλός Καπαπίτης έπρεπε να είναι έμπειρος μαχητής, να ξέρει τέλεια την περιοχή του, να αντέχει στις κακουχίες, να έχει πολυμελή οικογένεια και μεγάλο σόι για να τον βοηθούν όταν χρειαζόταν. Από την άποψη αυτή, ο Μήτσος Καραντζάς, που το ημερολόγιό του θα σας παρουσιάσω σήμερα, ήταν ασφαλώς ιδανικός γι’ αυτό το πόστο. Επιπλέον, ο Καρατζάς είχε σπάνιο λογοτεχνικό ταλέντο: πριν από τον πόλεμο, διοργάνωνε λαϊκές θεατρικές παραστάσεις στο χωριό του, την Άνω Αγόριανη (Επτάλοφος σήμερα), συνήθως με γνωστά έργα αν και είχε κι ο ίδιος γράψει ένα θεατρικό, δραματοποιώντας ένα πραγματικό περιστατικό, στο οποίο είχε πρωταγωνιστήσει.

Ο χαρισματικός αυτός άνθρωπος έδρασε στην περιοχή του Παρνασσού, Αγόριανη, Δελφούς, Αράχοβα. Με τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του 1948, ο εθνικός στρατός εκκένωσε τα χωριά και κατέστρεψε τα σπίτια ώστε να τα κάνει κατά το δυνατόν μη κατοικήσιμα, οπότε οι καπαπίτες με την ομάδα τους έπρεπε να ζουν στο ύπαιθρο και να κινούνται από λημέρι σε λημέρι. Ωστόσο, ο Καραντζάς έβρισκε πάντα καιρό να καταγράφει στο ημερολόγιό του με αρκετή λεπτομέρεια τα συμβάντα της κάθε μέρας. Και επειδή φαίνεται πως ήταν άνθρωπος ήρεμος και φιλοσοφημένος, καταφέρνει πολλές φορές να κάνει τη ζωή τους να φαίνεται παραπάνω από υποφερτή.