Για τα συνδικάτα (απεργιακό άρθρο)

Σήμερα, 6 Απριλίου, έχει κηρυχθεί γενική απεργία από τη ΓΣΕΕ, την ΑΔΕΔΥ, πολλά εργατικά κέντρα και συνδικάτα. Αίτημα ειναι η αύξηση των μισθών και η λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της πρωτοφανούς ακρίβειας, που βέβαια πρώτιστα πλήττει τα λαϊκά στρώματα και τους οικονομικά ασθενέστερους.

Λοιπόν, απεργούν εργάτες, απεργούν υπάλληλοι, κάνουν στάσεις εργασίας τα μέσα μαζικής μεταφοράς, απεργούν υγειονομικοί, καθηγητές και δάσκαλοι, θα απεργούσαν και οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας αλλά η απεργία τους κρίθηκε παράνομη και καταχρηστική -τα ιστολόγια όμως; Απεργούν τα ιστολόγια; Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν αδιανόητο, ας πούμε σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ίσως για κάποιο πρόβλημα της μπλογκόσφαιρας, όπως είχε κάνει παλιά η ιταλική Βικιπαίδεια για να διαμαρτυρηθεί για ένα σχεδιαζόμενο μέτρο -που τελικά αποσύρθηκε. Αλλά συμμετοχή στην απεργία του «πραγματικού κόσμου»; Και με ποιο τάχα αίτημα –και σαν πίεση προς ποιον;

Επειδή δεν είναι προφανείς οι απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα, το ιστολόγιο συνηθίζει, σε τέτοιες μέρες, να μην απεργεί αλλά να δημοσιεύει «απεργιακό άρθρο». Συνήθως, το απεργιακό αυτό άρθρο είναι αφιερωμένο, ακριβώς, στη λέξη «Απεργία» (εδώ βλέπετε την τελευταία δημοσίευση αυτού του άρθρου, πρόπερσι).

Φέτος όμως σκέφτηκα να σπάσω την παράδοση και να δημοσιεύσω, ως απεργιακό άρθρο, ένα άλλο παλιό άρθρο του ιστολογίου, που είχε δημοσιευτεί πριν από σχεδόν 13 χρόνια, αλλά τώρα το αλλάζω αρκετά -ένα λεξιλογικό άρθρο για τη λέξη «συνδικάτο». Επίκαιρο κι αυτό, αφού συνδικαλιστικές οργανώσεις κήρυξαν τη σημερινή απεργία.

Advertisement

Μεζεδάκια εξ αποστάσεως

Θα μου πείτε, πάντοτε εξ αποστάσεως δεν είναι τα μεζεδάκια μας; Πώς μου ήρθε και διάλεξα ειδικά τώρα αυτόν τον τίτλο;

Βαφτίζω έτσι το σημερινό πολυσυλλεκτικό μας άρθρο επειδή ο τίτλος αυτός μας εισάγει, πολύ εύκολα, στο πρώτο μεζεδάκι της πιατέλας.

Ο όρος «εξ αποστάσεως» ακούγεται πάρα πολύ στους πανδημικούς καιρούς που ζούμε καθώς όλο και περισσότερες δραστηριότητες εκτελούνται από απόσταση -τα είχαμε πει και σε ένα άρθρο πριν από λίγο καιρό. Και βλέπει κανείς πότε-πότε, ακόμα και σε επίσημα κείμενα, να γράφεται το εξ με απόστροφο, «*εξ’ αποστάσεως», όπως για παράδειγμα εδώ, σε ανακοίνωση της Ελληνικής Αστυνομίας. Νομίζω πως το έχω δει και σε κείμενο του Υπουργείου Παιδείας, αλλά δεν παίρνω όρκο.

Λοιπόν, το εξ είναι δεύτερος τύπος της πρόθεσης «εκ» όταν ακολουθεί φωνήεν, τόσο σε ελεύθερη μορφή (εξ αδιαιρέτου) όσο και στη σύνθεση (εξυμνώ, εξαργυρώνω). Απόστροφος δεν δικαιολογείται, διότι δεν υπήρχε κάποιο φωνήεν που να έχει σιγηθεί (να έχει φύγει) όπως πχ στις φράσεις «απ’ όλα», «τ’ άλογο, τ’ άλογο» ή «σ’ όλους». Μπορεί να βάζουν μερικοί την απόστροφο, όπως ο συγγραφέας Χ. Χωμενίδης, πιστεύοντας ότι έτσι γίνεται πιο επίσημο το κείμενο, αλλά δεν ισχύει κάτι τέτοιο.

(Έχω ακούσει ότι τον παλιό καιρό κάποιος καθηγητής της Νομικής έκοβε χωρίς δεύτερη κουβέντα όποιον υποψήφιο έβαζε απόστροφο στο εξ -που τότε, λόγω της καθαρεύουσας, ήταν και πολύ πιο συχνό. Δεν είναι ανάγκη να φτάσουμε ως εκεί -αρκεί να αποφεύγουμε την απόστροφο. Ούτε χρειάζεται βέβαια απόστροφος στο «εκ» ή στο «εν» όπως έχω δει κάποιους λίγους να βάζουν).

* Και συνεχίζουμε με μεζεδάκια πανδημικά. Πολύ γέλασα με αυτό το εξώφυλλο, με αυτούς που «σώζουν την Ελλάδα». Και καλά ο πρωθυπουργός, ο Τσιόδρας και ο Χαρδαλιάς -βρίσκονται, ο πρώτος έτσι κι αλλιώς κι οι άλλοι δύο λόγω του ρόλου τους, στην πρώτη γραμμή της μάχης. Αλλά ο κ. Πατούλης, από πού κι ως πού μας σώζει κι αυτός;

— Είναι γιατρός, γι’ αυτό -είπε φίλος του ιστολογίου σαρκαστικά, όταν εξέφρασα την ίδια απορία στο Τουίτερ

Αλλά προφανώς ο εκδότης του εντύπου (το οποίο δεν έχει κάποια οργανική σχέση με την ΚΕΔΕ, απλώς έχει αυτοδιοικητική ύλη) προσβλέπει σε κάποια ενίσχυση από την Περιφέρεια Αττικής, στην εθνική προσπάθεια για να ενημερωθούν οι πολίτες για την πανδημία και να ξεκοκαλίσουν οι ημέτεροι τα σχετικά κονδύλια.

Μπέργκερ από το Αμβούργο

Εδώ και λίγα χρόνια έχει ανοίξει στη γειτονιά μου ένα Χαμπουργκεράδικον, έτσι με το νι του μεζεδοπώλη να ντιντινίζει στο τέλος. Δεν λέω ολόκληρο το όνομά του για να μην κάνω γκρίζα διαφήμιση και επειδή δεν το έχω επισκεφθεί δεν ξέρω αν αξίζει τον κόπο. Είναι πάντως διακοσμημένο σε αμερικάνικο στιλ, διόλου περίεργο αφού σερβίρει ένα από τα εμβληματικά, εδώ θαρρώ πως ταιριάζει η λέξη, αμερικανικά εδέσματα.

Ωστόσο, το εμβληματικό αυτό αμερικάνικο έδεσμα φαίνεται πως έλκει την καταγωγή από τον Παλαιό Κόσμο, και μάλιστα το λέει και το φωνάζει, αφού το ίδιο το όνομά του, κατά πάσα πιθανότητα, προέρχεται από το Αμβούργο, το μεγάλο γερμανικό λιμάνι. Hamburger από το Hamburg.

Εκφράζομαι με κάποια επιφύλαξη, διότι η προέλευση του εδέσματος από τη γερμανική πόλη δεν έχει ξεκαθαριστεί απόλυτα. Δεν υπάρχει σοβαρή αμφισβήτηση της προέλευσης καθαυτής αλλά δεν είναι καθαρό πώς και πότε έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες το καινοφανές έδεσμα. Στην αγγλική Βικιπαίδεια βρίσκω ότι σε έναν αγγλικό τσελεμεντέ του 1758 υπάρχει μια συνταγή για Hamburgh sausage, που σερβίρεται «πάνω σε φρυγανισμένο ψωμί», ενώ λέγεται ότι στα πλοία της HAPAG που έκαναν τη συγκοινωνία Αμβούργου-Ηνωμένων Πολιτειών, σερβιριζόταν ψητό βοδινό κρέας ανάμεσα σε δυο φέτες ψωμί. Καθώς το Αμβούργο ήταν το λιμάνι απ’ όπου έφευγε η μεγάλη μάζα των Γερμανών μεταναστών προς τις ΗΠΑ, είναι πιθανό το χάμπουργκερ να οφείλει την ονομασία του στα πλοία αυτά.

Ο Μποστ σκιτσάρει τον Φιντέλ Κάστρο το 1960

Ο θάνατος του Φιντέλ Κάστρο μαθεύτηκε το πρωί του περασμένου Σαββάτου, όταν είχε ήδη ανέβει το άρθρο εκείνης της ημέρας, ενώ τις επόμενες μέρες είχα ταξίδι κι έτσι δεν μπόρεσα να γράψω κάτι για να τιμήσω τον μεγάλο Κουβανό επαναστάτη που σημάδεψε τον κόσμο και τις γενιές μας. Ωστόσο, με τα σχόλιά σας κυρίως εκείνη τη μέρα δεν έμεινε αμνημόνευτος ο Φιντέλ στο ιστολόγιο. Επειδή όμως καλό είναι να τιμηθεί και με ειδικό άρθρο ο Φιντέλ Κάστρο, κι επειδή τα περισσότερα έχουν ειπωθεί, διάλεξα να παρουσιάσω σήμερα ένα σκίτσο του Μποστ για τον Κάστρο και τη θυελλώδη επίσκεψή του στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο του 1960, που μου το θύμισε ένας φίλος στο Φέισμπουκ.

Το σκίτσο δημοσιεύτηκε στη Μακεδονία στις 21 Σεπτεμβρίου 1960 και παρουσιάζει, σκιτσογραφική αδεία θα λέγαμε, τον Φιντέλ Κάστρο να ξαπλώνει σε ένα παγκάκι, σ’ ένα πάρκο του Μανχάταν, για να κοιμηθεί.

Τραμπάλα

Η λέξη τραμπάλα, το πολύ διαδεδομένο παιδικό παιχνίδι, είναι δάνειο από τα ιταλικά -από το ρήμα traballare που θα πει ταλαντεύομαι, λέει το ετυμολογικό λεξικό του Μπαμπινιώτη, από την πρόθεση tra και το ρήμα ballare, που είναι απώτερης ελληνικής αρχής καθώς ανάγεται στο αρχαίο βαλλίζω.

Τράμπα – τραμπαλίζομαι, πέφτω και τσακίζομαι, λέει το παιδικό τραγουδάκι, αλλά σήμερα κατ’ εξαίρεση δεν λεξιλογούμε -την τραμπάλα την ανέφερα μη μπορώντας ν’ αντισταθώ στον πειρασμό για ένα εύκολο λογοπαίγνιο, αν και θα μπορούσα να πω ότι στις αμερικανικές εκλογές ο Ντόναλντ Τραμπ ανέτρεψε τα προγνωστικά, τα έφερε όλα τραμπ-άλα και πολύς κόσμος έπεσε (από τα σύννεφα; ) και τσακίστηκε.

Για ένα ιστολόγιο σαν το δικό μας, που δημοσιεύει ένα άρθρο κάθε πρωί, οι αμερικανικές εκλογές είναι πολύ άβολο πράγμα -εξαιτίας της διαφοράς της ώρας, δεν προλαβαίνει κανείς να γράψει άρθρο την επομένη των εκλογών, ενώ τη μεθεπομένη το άρθρο έρχεται καθυστερημένο, σαν καλεσμένος που καταφθάνει στο σχόλασμα της φιέστας.

Επιπλέον, οι περισσότεροι από σας ήδη σχολιάσατε το αποτέλεσμα στο χτεσινό άρθρο, οπότε ίσως έχετε κορεσθεί -αλλά εγώ δεν το έχω σχολιάσει, οπότε θα μου επιτρέψετε να γράψω εδώ μερικές σκόρπιες σκέψεις, όχι πολύ συγκροτημένες μια και αυτές τις μέρες βρίσκομαι εκτός έδρας και έχω ελαφρώς αποσυντονιστεί.

Λοιπόν, παρά τα προγνωστικά, ο αμερικανικός λαός προτίμησε τον Ντόναλντ Τραμπ. Εδώ βέβαια πρέπει να βάλουμε έναν αστερίσκο, και να επισημάνουμε ότι, τουλάχιστον σύμφωνα με τα όχι τελικά αποτελέσματα που κυκλοφορούσαν χτες το βράδυ, η Χίλαρι Κλίντον είχε συγκεντρώσει 200.000 ψήφους περισσότερες από τον Τραμπ. Ωστόσο, εξαιτίας του εκλογικού συστήματος, που δίνει (με μερικές εξαιρέσεις) όλους τους εκλέκτορες μιας Πολιτείας στον υποψήφιο που θα πλειοψηφήσει, ο Τραμπ συγκέντρωσε σαφώς περισσότερους εκλέκτορες. Κάτι τέτοιο πάντως έχει συμβεί κι άλλες φορές στο παρελθόν, πολύ πρόσφατα το 2000, όταν ο Αλ Γκορ υπερτέρησε στη λαϊκή ψήφο αλλά Πρόεδρος εξελέγη ο Τζορτζ Μπους.

Ο καύκος του πλανητάρχη

Εδώ και σαράντα μέρες έχει ξεκινήσει ένα πολιτικό σόου που θα τελειώσει στις αρχές του καλοκαιριού και που η παγκόσμια κοινή γνώμη το παρακολουθεί αν όχι με κομμένη την ανάσα πάντως με αρκετό ενδιαφέρον -εννοώ τις αμερικανικές προκριματικές εκλογές, από τις οποίες θα προκύψουν οι δυο μονομάχοι που θα διεκδικήσουν στη συνέχεια, τον Νοέμβριο, την εκλογή τους στον Λευκό Οίκο, στις καθαυτό προεδρικές εκλογές.

Οι προεδρικές εκλογές, βέβαια, θα διεξαχθούν μια Τρίτη του Νοέμβρη, την ίδια μέρα σε όλη τη χώρα (την Τρίτη 8 Νοεμβρίου, τώρα που το κοίταξα). Ωστόσο, στο αμερικάνικο σύστημα, στις προκριματικές εκλογές δεν ψηφίζουν όλες οι πολιτείες ταυτόχρονα: η διαδικασία διαρκεί πολλούς μήνες, γι’ αυτό και τη χαρακτήρισα σόου. Κάποιες πολιτείες ψηφίζουν μόνες τους, ενώ σε άλλες περιπτώσεις έχουμε πολλές μαζί -όπως την «σούπερ Τρίτη», την 1η Μαρτίου, που είχαμε προκριματικές εκλογές σε 11 πολιτείες.

Φυσικά, υπάρχουν στις ΗΠΑ και άλλα κόμματα που θα κατεβάσουν υποψήφιους στις προεδρικές εκλογές, αλλά ο αμείλικτος αμερικάνικος δικομματισμός δεν αφήνει πολύ χώρο για τρίτη δύναμη. Κι όταν υπήρξε υπολογίσιμος τρίτος υποψήφιος, ήταν ανεξάρτητος (ο δισεκατομμυριούχος Ρος Περό, το 1992 είχε κερδίσει το 19% της λαϊκής ψήφου αλλά κανέναν εκλέκτορα).

Μέχρι στιγμής, τα αποτελέσματα των προκριματικών εκλογών δεν ήταν ακριβώς τα αναμενόμενα. Στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, πριν αρχίσει η διαδικασία οι περισσότεροι αναλυτές περίμεναν να γίνει μάχη ανάμεσα στους 6 ή 7 υποψηφίους, αλλά προς το παρόν ο Ντόναλντ Τραμπ προηγείται πολύ καθαρά. Στο Δημοκρατικό Κόμμα αναμενόταν καθαρή επικράτηση της Χίλαρι Κλίντον αλλά ο μοναδικός αντίπαλός της, ο σοσιαλδημοκράτης Μπέρνι Σάντερς κατάφερε να κερδίσει κάμποσες πολιτείες, συχνά ανατρέποντας τις προβλέψεις (ή τις επιθυμίες; ) των δημοσκόπων.

Γιατί αγαπώ το Θανάση Βέγγο

Το άρθρο αυτό του πατέρα μου, Δημήτρη Σαραντάκου, δημοσιεύτηκε σήμερα στην εφημερίδα Εμπρός της Μυτιλήνης. Είχαμε συζητήσει κι εμείς την περασμένη εβδομάδα για τον Βέγγο, να θυμίσω.

Από προχτές τα ηλεκτρονικά και έντυπα Μ.Μ.Ε. ασχολούνται με το Θανάση Βέγγο, που μας έφυγε ύστερα από μακρόχρονη αρρώστια. Και καθώς οι σημερινοί δημοσιογράφοι δε διακρίνονται για την αίσθηση του μέτρου, προβλέπω πως θα μας απασχολούν για πολλές ακόμα μέρες με τον καλόν αυτόν άνθρωπο που ήταν επίσης προικισμένος ηθοποιός.
Προτάσσω τον άνθρωπο από τον ηθοποιό, γιατί δεν προτίθεμαι να σας απασχολήσω, αγαπητοί αναγνώστες, εκθειάζοντας την απαράμιλλη υποκριτική ικανότητα του Βέγγου, για την οποία έχουν πει και γράψει πολλά, άλλοι αρμοδιότεροι. Θέλω μόνο να επισημάνω ένα γνώρισμα του χαρακτήρα του, που το θεωρώ καθοριστικής σημασίας και το οποίο δυστυχώς τείνει να εξαφανιστεί στις μέρες μας: Μιλώ για τη στάση του απέναντι στα λεφτά. Σε μιαν εποχή που η λατρεία του χρήματος πάει να γίνει καθεστώς και τρόπος ζωής, ο Θανάσης Βέγγος ποτέ του δεν το θεοποίησε και ποτέ δεν το έβαλε πάνω από την τέχνη του και πάνω από όσους αγαπούσε.

Τι θα γίνει με σένα, ρε γιατρέ; Ακόμα ζεις;

Την είδηση την διάβασα στον σημερινό (κυριακάτικο) Ριζοσπάστη και ομολογώ ότι δίνει έναυσμα για ποικίλες σκέψεις. Παράλληλα, επειδή το κουσούρι δεν ξεχνιέται, η είδηση είναι επιπλέον διαφωτιστική για την αξία της καλής μετάφρασης.

Αντιγράφω από την εφημερίδα:Όταν ο δρ Εντι Πάουελ έχασε και τα δύο του πόδια εξαιτίας μίας ενδονοσοκομειακής λοίμωξης, βρέθηκε σε τρομακτικά δύσκολη οικονομική κατάσταση. Χρειαζόταν απεγνωσμένα χρήματα για να μπορέσει να εξακολουθήσει να ασκεί το επάγγελμά του και να διατηρήσει το ιατρείο του, καθώς και να στηρίζει τα τρία του παιδιά που σπούδαζαν ιατρική. Η απόγνωση τον οδήγησε στο να πουλήσει την ασφάλεια ζωής του, όπως αναφέρει πρόσφατο ρεπορτάζ του τηλεοπτικού δικτύου «ABCNews»: «Για ένα ασφαλιστήριο ζωής αξίας ενός εκατομμυρίου δολαρίων έλαβα μερικές εκατοντάδες χιλιάδες» θα δηλώσει ο δρ Πάουελ.

Η λαθρομετανάστευσις εις τον λιμένα Πειραιώς

Οι λέξεις «λαθρομετανάστης, λαθρομετανάστευση» μπήκαν στην επικαιρότητα και στα λεξικά στη δεκαετία του 1990. Σε παλιότερα λεξικά δεν φαίνεται να υπάρχουν: για παράδειγμα, δεν τις έχει το 15τομο λεξικό του Δημητράκου (1938)· ομολογώ ότι δεν έχω τώρα πρόχειρο κι έτσι δεν έχω κοιτάξει το κάπως νεότερο λεξικό του Ι. Σταματάκου, αλλά υποθέτω πως δεν τις έχει ούτε αυτό. Ακόμα πιο χαρακτηριστικά, το Ελληνικό Λεξικό των Τεγόπουλου-Φυτράκη, που πρέπει να κυκλοφόρησε το 1993 (δεν έχει χρονολογία, αλλά για εκεί το λογαριάζω) δεν περιλαμβάνει τέτοιο λήμμα. Αντίθετα, το Λεξικό Μπαμπινιώτη και το ΛΚΝ, που κυκλοφορούν και τα δύο το 1998, έχουν το λήμμα.

Ωστόσο, σε σώματα κειμένων βρίσκουμε από παλιότερα αναφορές σε λαθρομετανάστες και στη λαθρομετανάστευση. Κάνοντας, για παράδειγμα, αναζήτηση στο σώμα των Νέων, βρίσκουμε σποραδικές αναφορές σε ασιάτες μετανάστες από το 1975, καθώς και τους πρώτους «κινδυνολογικούς» τίτλους (π.χ. Κίνδυνοι επιδημιών από λαθρομετανάστες; Νέα 2.9.1978, σ. 5). Αυτές πρέπει να είναι και οι παλαιότερες εμφανίσεις της λέξης «λαθρομετανάστης» για περιπτώσεις μετανάστευσης προς την Ελλάδα. Νωρίτερα, αμέσως μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχουμε κάμποσες αναφορές σε «λαθρομετανάστες» εβραίους που μετέβαιναν στην Παλαιστίνη. Όμως, η λέξη είχε χρησιμοποιηθεί και πριν από τον πόλεμο. Οι παλιότερες αναφορές που έχω βρει χρονολογούνται από τα τέλη της δεκαετίας του 1920.

Φυσικά, στη δεκαετία του 1920 οι «λαθρομετανάστες» για τους οποίους γίνεται λόγος στον ελληνικό τύπο δεν είναι Ασιάτες, αλλά Έλληνες που προσπαθούσαν να φτάσουν στην Αμερική κυνηγημένοι από τη φτώχεια. Έτσι, σε άρθρο της εφημερίδας Εμπρός (το οποίο αναδημοσίευσε πρόσφατα η Αυγή) από τον Απρίλιο του 1929 διαβάζουμε:

Το ρεύμα της μεταναστεύσεως όχι μόνον εις την Ελλάδα, αλλά και εις ολόκληρον την Ευρώπην είναι ακατάσχετον προς την Αμερικήν. Ούτε ο μεταναστευτικός νόμος, ούτε αι αυστηραί ποιναί αι οποίαι επιβάλλονται εις τους λαθρομετανάστας είναι αρκεταί δια να ανακόψουν το ρεύμα τούτο».