Μια πάστα, μα ποια πάστα;

Ποια πάστα, αλήθεια;

Σοκολατίνα; Μήπως πάστα αμυγδάλου; Σεράνο; Ποντικάκι ίσως, όπως στη φωτογραφία;

Τρώτε πάστες; Ή μήπως τρώτε πάστα;

Εμείς όμως εδώ λεξιλογούμε. Ούτε συνταγές ζαχαροπλαστικής θα αναφέρω, ούτε θα συζητήσω τις προτιμήσεις μου στα γλυκίσματα, αν και στα σχόλιά σας, όπως πάντα, είστε ελεύθεροι να στρέψετε τη συζήτηση όπου βαστάει η καρδιά σας.

Κι έτσι, ενώ θα ήταν καλό να ξεκινήσουμε τη βδομάδα με ένα γλυκάκι, το άρθρο δεν θα εστιαστεί στα είδη πάστας που υπάρχουν αλλά στη λέξη πάστα, με τις τουλάχιστον τρεις σημασίες που έχει -ή μάλλον τέσσερις.

Γιατί βεβαίως, όταν λέμε «έφαγα μια πάστα» το μυαλό μας πάει στο ζαχαροπλαστείο, αλλά η λέξη έχει κι άλλες σημασίες, φαγώσιμες αλλά όχι γλυκές, ή και όχι φαγώσιμες ή και μεταφορικές.

Έχουμε καταρχάς την πάστα του ζαχαροπλαστείου, με την οποία ξεκινήσαμε, το ατομικό γλύκισμα μικρού σχετικά μεγέθους (αν και τώρα έχουν βγει και… υποατομικά, τα παστάκια). Αυτή είναι μάλλον η πρώτη σημασία που μάθαμε οι περισσότεροι.

Όμως πάστα είναι επίσης γενική ονομασία για τα ζυμαρικά -και με τη διάδοση που έχουν πάρει τις τελευταίες δεκαετίες οι έθνικ κουζίνες αλλά και εξαιτίας της ανάγκης για διαφοροποίηση, πλάι στις πιτσαρίες έχουν εμφανιστεί και παστερίες, που η ραχοκοκαλιά του μενού τους είναι τα μακαρόνια (κάποια μαγαζιά, αλλά πολύ λιγότερα, αποκαλούνται «μακαρονάδικα»). Έτσι, όλο και περισσότερο, χρησιμοποιούμε τη λέξη «πάστα» και με τη σημασία των ζυμαρικών, πολύ περισσότερο που έτσι τη βλέπουμε να χρησιμοποιείται και στα παγκοσμίως κυρίαρχα αγγλικά (τα οποία εν προκειμένω δεν έχουν κόμπλεξ να δανειστούν λέξεις από άλλες γλώσσες, και μάλιστα ασυμμόρφωτες όπως εδώ).

Δεύτερη πάστα λοιπόν, αν και, υποθέτω ότι σύγχυση δεν υπάρχει, διότι όταν αναφερόμαστε στο γλύκισμα θα πούμε «έφαγα μια πάστα», «πήγαμε να αγοράσουμε πάστες«, ενώ για τα ζυμαρικά θα πούμε «μου αρέσει η πάστα» μάλλον και όχι «οι πάστες», αν δηλαδή χρησιμοποιήσουμε τη λέξη -σε μένα δεν έχει τύχει, λέω «μακαρόνια» ή «ζυμαρικά», αλλά εγώ είμαι πια γέρος.

Πώς (δεν) έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι το χόκεϊ επί χόρτου;

Ταξίδευα χτες και δεν προλάβαινα φρέσκο άρθρο, οπότε καταφεύγω στη δοκιμασμένη λύση της επανάληψης παλιότερου, κάτι που σκοπεύω να κάνω και μέσα στη Μεγαλοβδομάδα.

Το άρθρο που θα (ξανα)δούμε σήμερα το διάλεξα επειδή το είχα δημοσιεύσει αρχικά στο ιστολόγιο ακριβώς πριν από 8 χρόνια. Οι παλιότεροι θα το θυμούνται, πιθανώς -αλλά έχουμε στο μεταξύ αποκτήσει αρκετούς νέους φίλους. Αυτό ειδικά το άρθρο, μάλιστα, ουσιαστικά το οφείλουμε στον φίλο μας τον π2 και σε άλλους φίλους του ιστολογίου, που εκαναν την περισσότερη έρευνα για το θέμα.

Πριν ξεκινήσω, μια δήλωση αποποίησης: τα όσα θα διαβάσετε πιο κάτω δεν θα μπορούσα ποτέ να τα γράψω χωρίς την καθοριστική βοήθεια του φίλου π2, που βρήκε όλα τα στοιχεία που χρειάζονταν έρευνα σε βιβλιοθήκη, αλλά και χωρίς το έναυσμα που μου δόθηκε από την ερώτηση ηλεπιστολογράφου που έκανε με την παρέα του εντυπωσιακή δουλειά (έδωσε, που θα λέγαμε στο ποδόσφαιρο ή στο μπάσκετ, την ασίστ, ή επί το ελληνικότερο «πάρε βάλε»).

Όλα ξεκίνησαν από ένα επιτραπέζιο παιχνίδι τρίβιαλ, στο οποίο έπαιζε μια παρέα «άθεων μαλλιαρών» (οι ίδιοι το λένε). Τους έβαλαν την ερώτηση «Πώς λέγεται στα αρχαία ελληνικά το χόκει επι χόρτου;» Παρ’ ό,τι είχαν και γλωσσολόγο στην παρέα, δεν το βρήκαν. Η «σωστή» απάντηση ήταν: «κερητίζειν» το άθλημα, «κερητίζοντες» οι παίχτες. Επειδή οι ηλεπιστολογράφοι μου είναι δύσπιστοι τύποι, και καλά κάνουν άλλωστε, έψαξαν στο Λίντελ Σκοτ και δεν βρήκαν αυτή τη λέξη, οπότε τούς μπήκαν ψύλλοι στ’ αυτιά. Ωστόσο, και στη Βικιπαίδεια υπάρχει αναφορά στο «κερητίζειν», αλλά και στον ιστότοπο της Ελληνικής Ομοσπονδίας Χόκεϊ υπάρχει το ανάγλυφο που βλέπετε στην εικόνα, ενώ δίνονται αρκετές πληροφορίες για τον πρόγονο του χόκεϊ στην αρχαία Ελλάδα, μεταξύ άλλων και η αρχαία φράση «Το κερητίζειν εστί μετά τέρψεως αθλεύειν», από το οποίο συνάγεται ότι:

Η παραπάνω περιγραφή του αθλήματος φανερώνει ότι ήταν ιδιαίτερα αγαπητό και διασκέδαζε πολύ κόσμο. Μάλιστα, στον Πλούταρχο αναφέρεται ότι σε ένα σφαιριστήριο στην Αθήνα υπήρχε ένα άγαλμα του ρήτορα Ισοκράτη στο οποίο εμφανιζόταν να παίζει μπάλα με κυρτωμένο ξύλο.

Οι επιστολογράφοι μου βρήκαν και δημοσίευμα της… έγκυρης Απογευματινής [το λινκ δεν λειτουργεί πλέον αφού η εφημερίδα έκλεισε] στο οποίο, με την ευκαιρία των τελικών του πρωταθλήματος χόκεϊ, διαβάζουμε ότι: Η είσοδος για τους θεατές είναι δωρεάν και στους δύο αγώνες και αποτελεί μοναδική ευκαιρία, για όσους το επιθυμούν, να ανακαλύψουν ένα άθλημα που παραμένει σχετικά άγνωστο στη χώρα μας, παρότι ο πρόγονός του (το κερητίζειν) παιζόταν στην αρχαία Αθήνα ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ.! Όσοι προσέλθουν θα μπορέσουν να διαπιστώσουν ιδιοίς όμμασιν ότι (όπως έλεγαν οι αρχαίοι) το «κερητίζειν εστί μετά τέρψεως αθλεύειν».

Πώς λέγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι το χόκεϊ;

Πριν ξεκινήσω, μια δήλωση αποποίησης: τα όσα θα διαβάσετε πιο κάτω δεν θα μπορούσα ποτέ να τα γράψω χωρίς την καθοριστική βοήθεια του φίλου π2, που βρήκε όλα τα στοιχεία που χρειάζονταν έρευνα σε βιβλιοθήκη, αλλά και χωρίς το έναυσμα που μου δόθηκε από την ερώτηση ηλεπιστολογράφου που έκανε με την παρέα του εντυπωσιακή δουλειά (έδωσε, που θα λέγαμε στο ποδόσφαιρο ή στο μπάσκετ, την ασίστ, ή επί το ελληνικότερο «πάρε βάλε»). Προεισαγωγικά, να πω ότι όταν λέω «χόκεϊ» στο άρθρο αυτό, εννοώ το «χόκεϊ επί χόρτου».

Όλα ξεκίνησαν από ένα παιχνίδι τρίβιαλ, στο οποίο έπαιζε μια παρέα «άθεων μαλλιαρών» (οι ίδιοι το λένε). Τους έβαλαν την ερώτηση «Πώς λέγεται στα αρχαία ελληνικά το χόκει επι χόρτου;» Παρ’ ό,τι είχαν και γλωσσολόγο στην παρέα, δεν το βρήκαν. Η «σωστή» απάντηση ήταν: «κερητίζειν» το άθλημα, «κερητίζοντες» οι παίχτες. Επειδή οι ηλεπιστολογράφοι μου είναι δύσπιστοι τύποι, και καλά κάνουν άλλωστε, έψαξαν στο Λίντελ Σκοτ και δεν βρήκαν αυτή τη λέξη, οπότε τούς μπήκαν ψύλλοι στ’ αυτιά. Ωστόσο, και στη Βικιπαίδεια υπάρχει αναφορά στο «κερητίζειν», αλλά και στον ιστότοπο της Ελληνικής Ομοσπονδίας Χόκεϊ υπάρχει το ανάγλυφο που βλέπετε στην εικόνα, ενώ δίνονται αρκετές πληροφορίες για τον πρόγονο του χόκεϊ στην αρχαία Ελλάδα, μεταξύ άλλων και η αρχαία φράση «Το κερητίζειν εστί μετά τέρψεως αθλεύειν», από το οποίο συνάγεται ότι:

Η παραπάνω περιγραφή του αθλήματος φανερώνει ότι ήταν ιδιαίτερα αγαπητό και διασκέδαζε πολύ κόσμο. Μάλιστα, στον Πλούταρχο αναφέρεται ότι σε ένα σφαιριστήριο στην Αθήνα υπήρχε ένα άγαλμα του ρήτορα Ισοκράτη στο οποίο εμφανιζόταν να παίζει μπάλα με κυρτωμένο ξύλο.