Σαρμαδάκια

Ορκίστηκε χτες υπηρεσιακός πρωθυπουργός ο ανώτατος δικαστικός Ιωάννης Σαρμάς, πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Δεν τον γνώριζα, αλλά φίλοι που τους εκτιμώ είχαν μόνο καλά λόγια να πουν για το έργο του και την έως τώρα πολιτεία του.

Σε πιο ανάλαφρη νότα, κάποιος πρόσεξε ότι ο κ. Σαρμάς είναι γενειοφόρος και ότι έτσι η Ελλάδα απέκτησε τον πρώτο γενειοφόρο πρωθυπουγό της μετά τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1933. Ωστόσο, γρήγορα τον  διόρθωσαν, αφού από το 1933 έως σήμερα έχουν μεσολαβήσει άλλοι δύο: ο Δημήτριος Μάξιμος το 1947 και ο αρχιεπίσκοπος  Δαμασκηνός για λίγες μέρες το 1945. Από την άλλη, ο μεν Δαμασκηνός ήταν γενειοφόρος υποχρεωτικά, ως εκ του σχήματός του, ο δε Μάξιμος δεν  είχε κανονική γενειάδα αλλά υπογένειο, οπότε ο αρχικός ισχυρισμός έχει κάποια ισχύ.

Μια άλλη πρωτιά του κ. Σαρμά,  που δεν την  επισήμανε κανείς αλλά την πρόσεξα στη σελίδα πρωθυπουργών της  Βικιπαίδειας, είναι πως ο κ. Σαρμάς αποτελεί τον πρώτο Έλληνα πρωθυπουργό (έστω και υπηρεσιακό) που γεννήθηκε στα Δωδεκάνησα -και συγκεκριμένα στην Κω το 1957.

Στην ίδια σελίδα μπορείτε να δείτε ότι ο Ιωάννης Σαρμάς είναι  ο εκατοστός  πρωθυπουργός του ελληνικού κράτους, αξιοσημείωτο ορόσημο.

Σε μένα, το άκουσμα της ορκωμοσίας του νέου πρωθυπουργού προκάλεσε έναν άλλο ανάλαφρο συνειρμό, που ελπίζω να μη θεωρηθεί απρέπεια προς τους θεσμούς. Άλλωστε, εμείς εδώ λεξιλογούμε  κι εγώ είπα σήμερα  να λεξιλογήσω με αφετηρία το επώνυμο του νέου πρωθυπουργού (όπως έχω κάνει κι άλλες φορές, π.χ. το 2012)

Είπα ότι ο κ. Σαρμάς γεννήθηκε  στην Κω, αλλά στον ιστότοπο της  Σκούφιας, που εμφανίζει τη σχετική συχνότητα επωνύμων, βρίσκω ότι το επώνυμο  επιχωριάζει κυρίως στην Αχαΐα, Αιγείρα και Ακράτα.

Όμως σαρμάς, όπως ξέρουμε, είναι και ονομασία εδέσματος, σαρμάδες είναι οι ντολμάδες. Δεν ξέρω αν το επώνυμο του κ. πρωθυπουργού προέρχεται από τη λέξη «σαρμάς». Θα  μπορούσε να έχει άλλη προέλευση, π.χ. να προέκυψε από κάποιον Σαλμά με τη γνωστή και συνηθισμένη τροπή λ -> ρ, που υπάρχει και στην κοινή ελληνική και σε πολλές διαλέκτους (π.χ. στα επτανησιακά -αλλά για τα δωδεκανησιακά δεν ξέρω).

Ωστόσο,  στη συνέχεια του άρθρου θα λεξιλογήσω για το έδεσμα «σαρμάδες». Όπως και οι σχεδόν συνώνυμοι  ντολμάδες και πολλά άλλα φαγητά, η  λέξη εμφανίζεται συνήθως στον πληθυντικό, π.χ. «σήμερα μαγείρεψα ντολμάδες». Ο ενικός μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν θέλουμε να αναφερθούμε σε ένα επιμέρους τεμάχιο του φαγητού, π.χ. «ποιος θα φάει τον  τελευταίο ντολμά;»

Advertisement