Ο Κάρολος (χρονογράφημα του Βριάρεω)

Εδώ και λίγο καιρό έχω αρχίσει να δημοσιεύω χρονογραφήματα του παππού μου, που δημοσιεύτηκαν το 1928-29 στην εφημερίδα Δημοκράτης της Μυτιλήνης, με το ψευδώνυμο Βριάρεως. Το προηγούμενο άρθρο της σειράς αυτής είναι εδώ. 

Ο Βριάρεως ήταν ένας από τους τρεις Εκατόγχειρες της Τιτανομαχίας. Το όνομα του Βριάρεω συνδέεται με το επίθ. βριαρός = ισχυρός, ενώ στην Ιλιάδα μαθαίνουμε οτι οι θεοί τον έλεγαν έτσι αλλά στους ανθρώπους ήταν γνωστός ως Αιγαίων. Στην αγγλική Βικιπαίδεια βρίσκω μια γελοιογραφία που παρουσιάζει το εργατικό κίνημα ως Εκατόγχειρα Βριάρεω, οπότε ίσως δεν είναι τυχαία η επιλογή του ψευδωνύμου από τον παππού μου. 

Τα χρονογραφήματα αυτά τα εντόπισε και τα κατέγραψε ο φίλος ερευνητής Αριστείδης Καλάργαλης στο αρχείο του Δημοκράτη -συνολικά κατέγραψε, με επιτόπια αποδελτίωση στα γραφεία της εφημερίδας, σχεδόν 40 χρονογραφήματα για την περίοδο από Αύγουστο 1928 έως Μάιο 1929 και μου έστειλε τις φωτογραφίες. Ο παππούς μου είχε στα χαρτιά του κρατήσει αρκετά από αυτά, σε ένα τετράδιο με κολλημένα αποκόμματα, που το τιτλοφορεί «Περισωθέντα νεανικά αμαρτήματα». 

Επειδή τα περισσότερα  χρονογραφήματα είναι μικρά, συνήθως δημοσιεύω δύο. Σήμερα θα κάνω  μια εξαίρεση και θα βάλω μόνο ένα, παρόλο που δεν είναι μεγάλο, σκάρτες 500 λέξεις. Ο λόγος είναι,  φυσικά, πως είναι  επίκαιρο, αφού πριν από δέκα μέρες είχαμε τη στέψη  του Καρόλου του Γ’ και τώρα στο χρονογράφημα πρωταγωνιστεί ένας Κάρολος. Το χρονογράφημα  δημοσιεύτηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1928 με τον υπέρτιτλο «Μυτιληναϊκοί περίπατοι».

Κι αφού αναφέραμε τον  Κάρολο της Μεγάλης Βρετανίας, να πω ότι φίλος μου με πήρε τηλέφωνο και με ρώτησε: Συμβαίνει συχνά, έλεγε, να κολλάμε προσωνύμια στους εστεμμένους: Λέων ο Σοφός,  Κωνσταντίνος ο Κοπρώνυμος, ή ο Πορφυρογέννητος ή ο Ιουστινιανός ο Β’ ο Ρινότμητος, ή στους Φράγκους ο Πιπίνος ο Βραχύς, o Λουδοβίκος ο Ευσεβής και πάει λέγοντας. Οπότε, πώς θα τον  λέγαμε τον Κάρολο; 

Στα σχόλια μπορείτε να προτείνετε προσωνύμια για τον Κάρολο -όχι του χρονογραφήματος αλλά των Ουίνδσορ.

Ο ΚΑΡΟΛΟΣ

Και άλλοτε νομίζω εξέφρασα την γνώμην μου περί μοιραίων ή καθιερωμένων ονομάτων και ανέφερα σχετικά παραδείγματα. Συμφώνως με αυτήν εις το όνομα «Κάρολος» πρέπει να ακούει βασιλεύς της Γαλλίας ή πρωταγωνιστών ήρως Γαλλικού μυθιστορήματος και ουδέποτε γιγαντιαίος, μαύρος σκύλος, ως εν προκειμένω. Αλλά βλέπετε ουδείς κανών άνευ εξαιρέσεως. Όπως μπορεί ένας κοσμικός κύριος να λέγεται Μεθό­διος, ενώ το όνομα αυτό πηγαίνει στους κληρικούς, έτσι κι ένας σκύλος ημπορεί να λέγεται Κάρολος χωρίς να εχρημάτισε ποτέ Βασιλεύς της Γαλλίας.

Αυτός λοιπόν ο σκύλος, ανήκων εις φίλτατον γείτονα, εισήλθε προχθές στο σπίτι μου ελευθερότατα «σαν στο σπίτι του», και με διάφορα εκφραστικά κου­νήματα της ουράς μου υπέδειξεν ότι πρέ­πει να τον φιλοξενήσω. Δεν είχα καμίαν αντίρρησιν, καίτοι δεν εγνώριζα α­κόμη εις ποίον ανήκει, να του πετάξω εξ απλής κυνοφιλίας μερικά ξεροκόμματα που περιφρονηθέντα από τους επαίτας —προτιμώντας δικαίως τούς παράδες- [εδώ λείπει μια αράδα μάλλον] και το έκαμα. Ο δε Κάρολος τα κατεβρόχθισεν αδιστάκτως. Αφού εξηντλήθησαν τα ξεροκόμματα του έριξα μίαν γενναίαν φέταν ψωμιού, που έλαβε κι αυτή την άγουσαν προς τον εντερικόν σωλήνα του σκύλου.

Ο Κάρολος ακόμη δεν εχόρτασε. Άμα είδε το ντουλάπι κλειόμενον εδιπλασίασε τας φιλοφρονήσεις και τα κουνήματα της ουράς και δεν εννοούσε να το κουνήσει από κοντά μου. Προσεπάθησα να τον πείσω ότι τα τρόφιμα ετελείωσαν αλλ’ αυτός είχε ιδεί το καρβέλι και, εάν μπορούσε να ομιλήσει, ασφαλώς θα με ηρώτα πώς τολμώ να θέλω «το σκυλί χορτάτο κι ακέριο το καρβέλι». Εγώ εξ άλ­λου έχων υπ’ όψει μου το «μη ρίπτετε τα όσια τοις κυσί» —και σήμερα δεν υπάρχει οσιότερον απ’ το ψωμί— επέμεινα αρνούμενος. Ήτο εύκολον να τον διώξω όπως ο κ. Βενιζέλος τον κ. Παπαναστασίου δηλαδή με μερικές κλοτσιές, αλλά ήμην οικτιρμονέστερος του πατρός της φυλής και απεφάσισα να του βουλώσω το στόμα όπως όπως. Το καταλληλότερον ήσαν τα σύκα που είχεν εν γαστρί το ερμάριον· του πέταξα δυο, αλλά προς μεγάλην μου κατάπληξιν τα κατεβρόχθισε· επηκολούθησαν άλλα δύο και κατόπιν άλλα. Δεν ήξευρα ότι οι σκύλοι τρώνε και σύκα και εσκέφθηκα να κάνω πειράματα περί της πιθανής παμφαγίας των. Του έριψα λοιπόν μια λεμονόκουπα την οποίαν εδάγκασε, την έπτυσε με προφανή δυσαρέσκειαν και εζήτησε διά του βλέμματος αντιφάρμακον.

Advertisement

Εστεμμένα μεζεδάκια

Που τα ονοματίζω έτσι επειδή σήμερα θα γίνει  η στέψη του Κάρολου στην Αγγλία, σε μια τελετή στην οποία θα παρευρεθούν δεκάδες εστεμμένοι και θα την παρακολουθήσουν εκατομμύρια φουκαράδες.

Ταιριάζει λοιπόν να  ξεκινήσουμε μ’ ένα μεζεδάκι σχετικό με την τελετή της στέψης.

Σύμφωνα με τη μετάφραση που βλέπετε εδώ, από την εκπομπή Πάμε  Δανάη του Μέγκα, ο Ουίλιαμ θα ορκιστεί αφοσίωση στον πατέρα του και θα υποσχεθεί: «…με πίστη και αλήθεια θα σε υπηρετώ,  ως δικός σου υπήκοος στη ζωή και στον κίνδυνο. Βοήθησέ με Θεέ μου».

Το αγγλικό κείμενο, όπως το βρήκα κάπου, είναι: «I, William, Prince of Wales, pledge my loyalty to you and faith and truth I will bear unto you, as your liege man of life and limb. So help me God.»

Πολλά θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει για την ελληνική μετάφραση, αλλά το βέβαιο είναι ότι το So help me God, με το οποίο στερεότυπα κλεινουν πολλοί όρκοι σε αγγλόφωνες  χώρες δεν αποδίδεται  «Βοήθησέ με Θεέ μου», αλλά μάλλον «Μάρτυς μου ο Θεός», διότι με τη φράση αυτή δηλώνουμε ότι είμαστε ειλικρινείς στον όρκο που δώσαμε, ότι όσα είπαμε τα εννοούμε  στα σοβαρά.

* Σε άρθρο για την όξυνση των  σχέσεων ανάμεσα σε Τουρκία και Αρμενία διαβάζουμε, ως υπότιτλο (και στη συνέχεια στο κυρίως άρθρο) ότι:

Άγκυρα και Γερεβάν βρίσκονται σε διένεξη για τη σφαγή 1,5 Αρμενίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1915

Δυστυχώς, 1,5 εκατομμύριο ήταν οι νεκροί της γενοκτονίας, χώρια  που δεν  υπάρχουν κλασματικοί άνθρωποι (ένα παιδί, ίσως; )

* Κι ένα μαργαριτάρι με πολιτικές ή δημοσιογραφικοπολιτικές  προεκτάσεις. Η ΝΔ κατηγόρησε  τον ΣΥΡΙΖΑ για φυγομαχία στο θέμα του κόμματος  Κασιδιάρη, σε ανακοίνωσή της που είχε τον  ειρωνικό τίτλο Amber(t) Alert – Εξαφάνιση ΣΥΡΙΖΑ.

Το γράφω Ambert, διότι μάλλον έτσι ήταν γραμμένο στην ανακοίνωση. Και  έτσι το αναπαρήγαγαν δεκάδες ιστότοποι, χωρίς κανένας να διανοηθεί (ή να τολμήσει; ) να το διορθώσει, παρόλο που όλοι ξέρουν πως η ανακοίνωση για παιδιά που χάθηκαν λέγεται Amber (κίτρινο  ας πούμε, ή κεχριμπαρί) ενώ  ambert δεν  πρέπει να σημαίνει τίποτα.

(Στο μεταξύ το διόρθωσαν, οι περισσότεροι τουλάχιστον).

* Κι ένα σχόλιο από το Φέισμπουκ σχετικό με το κεχριμπάρι.

Το μεταφέρω, χωρίς να μπορώ να ελέγξω την ακρίβειά του.

Τις προάλλες στο χάι εντ τηλεπαιχνίδι The Chase οι διαγωνιζόμενοι έπρεπε να απαντήσουν ότι τα πρώτα νομίσματα είναι από κεχριμπάρι. Βέβαια το ήλεκτρον είναι και κεχριμπάρι αλλά και το φυσικό κράμα χρυσού και αργύρου από την κοίτη του Πακτωλού όπου ο Κροίσος έκοβε τους στατήρες.

Έτσι είναι, σωστή η παρατήρηση του φίλου.

Αιματοβαμμένα μεζεδάκια

Μη σας τρομάξει ο τίτλος, δεν έχω πάθει τίποτα, ούτε υπονοώ κάτι βίαιο ή τρομακτικό. Όπως έχει συμβεί και άλλες φορές, το σαββατιάτικο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο με τα γλωσσικά στραβά και ανάποδα της εβδομάδας πήρε τον τίτλο του από ένα μεζεδάκι της πιατέλας. Συνήθως ξεκινάω με αυτό το σημαδιακό μεζεδάκι, αλλά σήμερα θα κάνω εξαίρεση και θα το αφήσω για το τέλος. Αν είστε ανυπόμονοι μπορείτε βέβαια να διακόψετε την ανάγνωση και να πάτε στο τέλος, αλλά δεν νομίζω πως είναι η ενδεδειγμένη μέθοδος.

Οπότε, ξεκινάμε με κάτι υποτιτλιστικό, που το έχω από την περασμένη εβδομάδα. Έχω κάμποσα υποτιτλιστικά αυτή τη φορα.

Tο συγκεκριμένο, τιστέλνει ένας φίλος, που γράφει:

Η ΕΡΤ συνεχίζει με συνέπεια τον υποτιτλισμό επιπέδου Λοουερ (το πολύ). Στη φωτογραφία η απόδοση του… infiltration, ένα από τα πολλά κατορθώματα. Ένα άλλο η συνεπής απόδοση του Dutch σε… Γερμανοί (σε σειρά για το ΒΠΠ μάλιστα), του trail σε σιδηροδρομική γραμμή, όρεξη να έχει κανείς.

Η σειρά (ή τηλεταινία δύο επεισοδίων) είναι στο έρτφλιξ, Restless. Πολύ καλογυρισμένη, αλλά με νεοψυχροπολεμικο μήνυμα που δεν μπορώ να σχολιάσω χωρίς σπόιλερ.

Και βέβαια, το ρήμα infiltrate δεν σημαίνει… φιλτράρω αλλά διεισδύω, ας πούμε σε έναν οργανισμό εχθρικής χώρας ή σε μια πολιτική οργάνωση, και λέγεται για κατασκόπους, χαφιέδες, διπλούς πράκτορες και τα συναφή.

* Και συνεχίζω υποτιτλιστικά, με άλλες παρατηρήσεις φίλου:

Οι μεταφράσεις είναι από τη σειρά The Lincoln lawyer που προβάλλεται στο Netflix.

Στο επεισόδιο 5 ακούμε και διαβάζουμε:

You’re a sweet talker – είσαι γαλίφης
It’s only for pr – είναι μόνο ρεκλάμα
Pen and paper – στυλό και τεφτέρι
It’s the women – σερσε λα φαμ
Cut and round – την κάνουν γυριστή

Μάλλον ο μεταφραστής προδίδει την ηλικία του. Και καλά εμείς οι μεγαλύτεροι κάτι καταλαβαίνουμε, οι πιτσιρικάδες όμως;

Δεν ξέρω αν μας διαβάζουν πιτσιρικάδες, αμφιβάλλω. Αλλά όλο και κάποιοι ημιπιτσιρικάδες (για να θυμηθώ τον νεολογισμό του Ν. Βούτση για τον 37χρονο γιο του) θα μας διαβάζουν, οπότε ζητώ την ετυμηγορία τους ως προς το αν είναι κατανοητές οι εκφράσεις που διάλεξε ο συνάδελφος στους υποτίτλους της σειράς.

Εμένα μου αρέσουν οι περισσότερες από τις παραπάνω επιλογές απόδοσης, ενώ συμφωνώ και με την προσέγγιση του υποτιτλιστή. Αλλά πιτσιρικά δεν με λες.

* Κι ένα αστείο τυπογραφικό λάθος από το thetoc.gr σε σχέση με τις μεταρρυθμίσεις που επέφερε η Ελισάβετ στις διατάξεις που διέπουν τα των εστεμμένων στη Βρετανία:

Μπορούν να γίνουν πολλά λογοπαίγνια με τον μουνάρχη, αλλά μας διαβάζει η μαμά μου, οπότε το προσπερνάω.

Ελισαβετιανά μεζεδάκια

Φυσικά ο τίτλος αναφέρεται στον προχτεσινό θάνατο της βασίλισσας της Αγγλίας, παρόλο που κανονικά το επίθετο «ελισαβετιανός», που βεβαιως λεξικογραφείται, δηλώνει οτιδήποτε σχετίζεται με τη βασίλισσα Ελισάβετ Α’ και την εποχή της, 500 χρόνια περίπου πριν από την τωρινή. (To τριβιδάκι της ημέρας είναι ότι ανάμεσα στις δυο Ελισάβετ τρεις μόνο γυναίκες ανέβηκαν στο θρόνο, η Μαρία Β’ και η Άννα τον 17ο αιώνα και η Βικτωρία).

Στα σόσιαλ πολλοί υποδέχτηκαν την είδηση του θανάτου της Ελισάβετ με σχόλια για την άρνησή της να δώσει χάρη στον Ευαγόρα Παλληκαρίδη, ο οποίος απαγχονίστηκε το 1957 αφού καταδικάστηκε σε θάνατο για τη συμμετοχή του στον αντιαποικιακό αγώνα. Στην πραγματικότητα, αυτη τουλάχιστον η Ελισάβετ, η Β’, δεν μπορούσε ακόμα κι αν ήθελε να δώσει χάρη εφόσον δεν υπήρχε σχετική εισήγηση της κυβέρνησης. Όχι βεβαια ότι το ήθελε να διαφοροποιηθεί.

Ασφαλώς όμως σοκάρει η σκληρότητα της αποικιακής Βρετανίας, που οδήγησε στην αγχόνη νεαρούς αγωνιστές, όπως ο Παλληκαρίδης που δεν είχε καν ένοπλη δράση (για διακίνηση οπλισμού καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά βέβαια σε ηλικία 15 ετών είχε σκίσει τη βρετανική σημαία τη μέρα της στέψης της Ελισάβετ, και ίσως αυτό μέτρησε).

Προχωράμε ομως στα μεζεδάκια μας και ξεκινάμε, φυσικά, με την ειδησεογραφική κάλυψη του θανάτου της Ελισάβετ.

To κολάζ που βλέπετε το έκλεψα από τον τοίχο του δημοσιογράφου Θάνου Παναγόπουλου στο Φέισμπουκ ο οποίος σατιρίζει την ομόφωνη υιοθέτηση του τίτλου «τέλος εποχής»: Ο αστικός μύθος θα λέει κάποτες ότι το 2022 απολύθηκε αρχισυντάκτης στην Ελλάδα επειδής αμέλησε να αναγγείλει στην πρώτη σελίδα τον θάνατο της Ελισάβετ με τον πρωτότυπο, ευρηματικό και απρόβλεπτο τίτλο «Τέλος Εποχής».

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι και εδώ στην Εσπερία είδα αντίστοιχους τίτλους σε εφημερίδες -και δεν είναι παράδοξο αν σκεφτούμε ότι η μακαρίτισσα έμεινε στον θρόνο 70 χρόνια. (Κι αλλο τριβιδάκι: Ο Κάρολος, τώρα πια Κάρολος ο Γ’, είναι το γηραιότερο πρόσωπο που ανεβαίνει στον βρετανικό θρόνο, σε ηλικία 74 ετών. Κάποιες πηγές γράφουν 73 αλλά αφού σε δυο μήνες θα κλείσει τα 74 δεν κάνει να του μειώνουμε το ρεκόρ).