Μια και βρισκόμαστε στο τέλος της εβδομάδας που ανακοινώνονται τα βραβεία Νόμπελ, ταιριάζει να τα πω έτσι τα μεζεδάκια. Βέβαια, το Νόμπελ της Λογοτεχνίας θα ανακοινωθεί την επόμενη βδομάδα, οπότε η αγωνία παρατείνεται, ενώ επίσης χάσαμε το Νόμπελ Ειρήνης για μία ψήφο (που μάλιστα την έριξε εβραίος) κι έτσι δεν θα τιμηθεί ο δήμαρχος της Κω για την ανιδιοτελή προσφορά του προς τους πρόσφυγες -έτσι είναι, η αριστεία δεν βρίσκει πάντα την ανταπόδοση που της αξίζει.
Βέβαια, όπως έγραψε και ο φίλος Γ. Ανδρουλιδάκης στο Φέισμπουκ, μπορεί να χάσαμε το Νόμπελ Ειρήνης, έχουμε όμως μια ελπίδα με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, όπου παίζουν γερά οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων του Ωραιόκαστρου και της Φιλιππιάδας για τις ανακοινώσεις τους.
Έτσι κι αλλιώς, πάντως, «μεζεδάκια του Νόμπελ» τα σημερινά -κι αν σας αρέσουν πολύ, θα πείτε πως ήταν «Μεζεδάκια για Νόμπελ».
* Αναμφίβολα το μαργαριτάρι της περασμένης εβδομάδας, αλλά και ένα από τα κορυφαία της χρονιάς, είναι η μνημειώδης γκάφα του Υπουργείου Εξωτερικών, που εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση για την επικίνδυνη ρητορική κυβέρνησης και αντιπολίτευσης στη γειτονική Τουρκία, στην οποία μεταφράζει κατά λέξη την ελληνική ιδιωματική έκφραση «μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα» -ή μάλλον μεταφράζει κατά λέξη την πειραγμένη (επίτηδες ή από παραδρομή; δεν ξέρω) μορφή «μαλώνανε για ξένο αχυρώνα»: are picking a fight for someone else’s barn !!
Φυσικά, η ανοησία αυτή έγινε, και δίκαια, αντικείμενο χλευασμού, με παραπομπές σε ειρωνικές κατά λέξη μεταφράσεις άλλων ελληνικών ιδιωματικών εκφράσεων, του τύπου «slow the very much oil» (δηλαδή, σιγά τον πολυέλαιο).
Σε περιπτωση που σας έχει ξεφύγει το μαργαριτάρι, που το σχολιάσαμε κι εδώ, σε άσχετο άρθρο, μπορείτε π.χ. εδώ να δείτε και την αρχική μορφή της ανακοίνωσης και τη μεταγενέστερη διορθωμένη.
Και βέβαια δεν είναι μόνο αυτό το λάθος. Η φράση «Κάποιοι στο εσωτερικό της γείτονος θέλουν να σύρουν την Τουρκία…» μεταφράστηκε «Some in the neighbour wish to drag…» που θυμίζει έντονα μεταφραστήρι (αν και το Google translate δεν δινει ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα, αλλά: Some inside the neighbor wants to drag Turkey…).
Ακόμα και ο τίτλος είναι σε εντελώς περίεργα αγγλικά: Announcement by the Ministry of Foreign Affairs on the occassion (sic!) what is stated in yesterday’s announcement by the Turkish Foreign Ministry.
Και όλη η γλώσσα της ανακοίνωσης είναι περίεργη -εννοώ την αρχική μορφή, διότι το διορθωμένο κείμενο είναι πολύ βελτιωμένο.
Έγιναν γκάφες κατά συρροή: α) Σε ένα διπλωματικό ανακοινωθέν δεν έχουν θέση λαϊκές εκφράσεις. β) Οι ιδιωματικές εκφράσεις δεν μεταφράζονται κατά λέξη, εκτός εξαιρέσεων γ) Όταν εκδίδει το Υπουργείο Εξωτερικών ένα ανακοινωθέν, καλό είναι να το συντάσσει κατευθείαν στα αγγλικά και από εκεί να το μεταφράζει στα ελληνικά, για να μη φαίνεται μεταφρασμένο το αγγλικό κείμενο.
Ποιος έκανε τη μετάφραση; Αν την έκανε διπλωματικός υπάλληλος, που αμφιβάλλω, είτε από ανικανότητα είτε από σαμποτάζ, δεν κάνει για αυτή τη δουλειά. Αν κάποιος σύμβουλος, κακώς ανατέθηκε σε αυτόν. Υπάρχει ειδικό και καταρτισμένο προσωπικό για τις ανακοινώσεις αυτού του τύπου.
Διάλεξα να παρουσιάσω τη γκάφα του ΥΠΕΞ από τον ιστότοπο του LubenTV και όχι από κάποιο ειδησεογραφικό σάιτ γιατί μου κέντρισε το ενδιαφέρον το καταληκτικό σχόλιο: Μην ξεχνάμε αγαπητοί φίλοι ότι τα Ελληνικά θα γίνονταν παγκόσμια γλώσσα αλλά έχασαν την πρωτιά για μια ψήφο και τώρα αναγκαζόμαστε να μπαίνουμε στο google translate για να κάνουμε diss στους Τούρκους. Όπως και να ‘χει, μπράβο Υπουργείο Εξωτερικών. You told them outta teeth.
Εκτός των άλλων, δεν ήξερα τι σημαίνει «κάνω diss». Τώρα ξέρω, τους την λέω -ας πούμε.
* Η βδομάδα που μας πέρασε θα μπορούσε επίσης να χαρακτηριστεί «βδομαδα της ακλισιάς», αφού είχαμε κάμποσα ακλισιάρικα κρούσματα.
Το πιο διασκεδαστικό, μια μεφρακλισιά (νεολογίζω, πώς αλλιώς θα πιάσουμε τα 5 εκατομμύρια λέξεις ώστε μετά να καθόμαστε;). Σε παλιό άρθρο για τα άρθρα «μόνο με ελληνογενείς λέξεις» του Ξ. Ζολώτα, ο τίτλος είναι: Τα ελληνικά κείμενα του Ξενοφών Ζολώτα. Και λέω για μεφρακλισιά διότι ο αρθρογράφος καταλήγει: …αυτή τη γλώσσα λοιπόν θέλουν να καταργήσουν οι πολιτικές δυνάμεις της Ελλάδας;
* Επόμενο κρούσμα, φρέσκο αυτό, σε άρθρο για την πολύ σημαντική νίκη της Σταυρούλας Τσολακίδου το παγκόσμιο πρωτάθλημα σκακιού στην κατηγορία κάτω των 18. «Στο παγκόσμιο πρωτάθλημα σκάκι» επιμένει ακλισιάρικα ο τίτλος.
Η άκλιτη γενική της λέξης «σκάκι» είναι παλιά πληγή, τη θυμάμαι από τότε που έπαιζα κι εγώ αγωνιστικό σκάκι, πάνε σαράντα χρόνια. Δεν είναι τόσο ότι η λέξη εκλαμβάνεται για ξένη, είναι μάλλον η κατάληξη που θυμίζει υποριστικό, τα οποία υποκοριστικά, αν εξαιρέσουμε τα νησιά του Αιγαίου όπου οι τύποι «του παιδακιού» κτλ. είναι απόλυτα φυσιολογικοί, έχουν κάποιο πρόβλημα στη γενική.
Από την πείρα μου, και από την πείρα άλλων σκακιστών, ο άκλιτος τύπος χρησιμοποιείται κυρίως από μη σκακιστές, από ομιλητές άσχετους με το σκάκι. Προσωπικά, δεν έχω ακούσει σκακιστή να μην το κλίνει.
Ωστόσο, σε συνέντευξή της στο Κόκκινο, η ίδια η παγκόσμια πρωταθλήτρια χρησιμοποίησε τον άκλιτο τύπο. Το αναφέρω από ερευνητική εντιμότητα, να μην αποκρύψω δηλαδή ένα δεδομένο που πάει κόντρα στη θέση μου. Από την άλλη, φίλος που έχει γιο πρωταθλητή, περίπου στην ηλικία της Τσολακίδου, ρώτησε τον γιο του ο οποίος του είπε ότι σπάνια ακούει τον άκλιτο τύπο -αν και κάποιοι αποφεύγουν τη γενική εντελώς.
Τέλος, χαρακτήρισα πολύ σημαντική τη νίκη της Τσολακίδου, επειδή -σαν να μην έφτανε ο παγκόσμιος τίτλος- η πρωταθλήτριά μας αγωνίστηκε σε μεγαλύτερη ηλικιακή κατηγορία. Θα μπορούσε να αγωνιστεί στην κατηγορία κάτω των 16, όπου θα είχε πιο αδύνατες αντιπάλους. Μπράβο της!
* Και η τρίτη ακλισιά της εβδομάδας, σε άρθρο αθλητικού ιστοτόπου, με τον τίτλο «Στην αποστολή του Μεξικό ο Πουλίδο» και με αναφορά, μέσα στο άρθρο, στην «Εθνική του Μεξικό».
Αν τους ρωτήσεις για ποιο λόγο δεν γράφουν το καθιερωμένο «του Μεξικού» θα σου πουν, υποθέτω, ότι το Μεξικό είναι ξένη λέξη. Είναι όμως; Σε ποια γλώσσα τάχα λέγεται «Μεξικό» η συγκεκριμένη χώρα; Στη γλώσσα της είναι «Μέχικο», στα αγγλικά είναι «Μέξικο», στα γαλλικά «Μεξίκ». Το Μεξικό είναι τόσο «ξένο» όσο το Βέλγιο! (ή τους δίνω ιδέες; )
Όταν ένα όνομα χώρας προσαρμόζεται τόσο εύκολα στο ελληνικό τυπικό και όταν ο κλιτός τύπος χρησιμοποιείται ευρύτατα εδώ και δεκαετίες, μου φαίνεται σουσουδισμός να μην τον κλίνουμε. Υπάρχουν βέβαια και τοπωνύμια σε -ό ή -ο που δεν συνηθίζεται να κλίνονται, π.χ. το Μονακό (ή το Όσλο) αλλά αυτά ας είναι η εξαίρεση, ιδίως για τα ονόματα χωρών. Προσωπικά, ενοχλούμαι πολύ περισσότερο από το «του Μεξικό» παρά από το «του Μονακού».
* Μια και είμαστε σε αθλητικογραφικά συμφραζόμενα, ας συνεχίσουμε με το πολιτικό, ας πούμε, άρθρο ενός αθλητικογράφου -γράφει λοιπόν ο Αντώνης Καρπετόπουλος άρθρο για τη Νέα Δημοκρατία, και βέβαια κάνει και αναφορές στο ΠΑΣΟΚ και στον Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος, λέει, «μπέρδευε ακόμα και τους πρασινοφρουρούς του με αναφορές στο Φουριέ και τον Σενσινί (που ως πιτσιρικάς πίστευα πως είναι σχεδιαστές του Αστερίξ ή εξτρέμ της Εθνικής Γαλλίας)».
Φαίνεται όμως πως αυτό δεν το πίστευε μόνο ως πιτσιρικάς ο Καρπετόπουλος, αλλά και μετά που μεγάλωσε, αφού ο Σενσινί μάλλον είναι υβρίδιο μεταξύ του Γκοσινί και του Σεν Σιμόν. Του το έγραψαν στα σχόλια και το διόρθωσε… αλλά το άφησε στον μεσότιτλο, ενθύμιο της γκάφας!
* Η προχτεσινή μπογδανιά όμως δεν είναι γκάφα. Την Τετάρτη λοιπόν στην εκπομπή του ο Κωστάκης Μπογδάνος, αφού πρώτα έκανε λόγο για «Αχαείς, Δωριείς, Αιολείς», αναφέρθηκε σε διαδήλωση ακροδεξιών που έγινε στη Δρέσδη, και είπε: «στη Δρέσδη, την πόλη που αμερικανικά και βρετανικά αεροπλάνα κατέκαυσαν μέσα σε μία νύχτα με 300.000 νεκρούς, ακούστηκαν για πρώτη φορά δημόσια συνθήματα υπέρ του 3ου Ράιχ»
Το εξοργιστικό εδώ είναι ότι ο Μπογδάνος διογκώνει απίστευτα τον αριθμό των θυμάτων. Οι έγκυροι ιστορικοί δίνουν 25.000 θύματα περίπου -έστω 50.000 το πάνω όριο.
H αλήθεια είναι ότι η παλαιότερη ιστοριογραφία (Ρέιμον Καρτιέ κτλ.) έδινε χαμηλούς εξαψήφιους αριθμούς (π.χ. 135.000) για τα θύματα της Δρέσδης αλλά η νεότερη έρευνα, μαζί και η γερμανική, έχει καταλήξει σε πολύ χαμηλότερα νούμερα, 25-30.000.
Στις πιο ξετσίπωτες υπερβολές του, ο απολογητής των Ναζί Ντέιβιντ Ίρβινγκ δεν ανέβηκε ποτέ πάνω από 250.000 θύματα (στο πάνω μέρος της ψαλίδας εκτίμησης) ο Μπογδανος όμως τον ξεπέρασε, έβαλε και 50.000 παραπάνω!
Θα μου πείτε, πρόκειται για αβλεψία ή για παραδρομή. Θα σας αντιτείνω ότι το επανέλαβε, στην ίδια εκπομπή, περί το 37.55, όταν είπε (συνδυάζοντας το ξέπλυμα του ναζισμού με την ανεπαρκή γνώση της ελληνικής, ότι «η Δρέσδη είχε σε μία νύχτα περισσότερα θύματα από Χιροσίμα και Ναγκασάκι μαζί, απλά ρίξανε εμπρηστικές βόμβες και όχι ατομικές βόμβες γι’ αυτό είναι τόσο εικονική η περίπτωση της Δρέσδης!»
Όχι, φαλακρέ ξεπλένη! Χιροσίμα και Ναγκασάκι μαζί είχαν περί τις 150.000 με 250.000 νεκρούς, ενώ η Δρεσδη είχε 25.000, το πολύ 30.000. Κι αν θέλουμε να εξασκηθούμε στη λογιστικη του θανάτου, το ρεκόρ των «νεκρών μέσα σε μια νύχτα» δεν το έχει η Δρέσδη, αλλά ο μαζικός βομβαρδισμός του Στάλινγκραντ από τη γερμανική αεροπορία στις 23.8.1942 με 50.000 νεκρούς….
Ευτυχώς που πήρε άδεια ο Σκάι και ο Μπογδάνος θα συνεχίσει να ξεπλένει τους Ναζί….
* Μου λέει εκλεκτός φίλος:
Δεν είναι γλωσσικό μεζεδάκι, είναι όμως δεοντολογικό. Η επόμενη είδηση εμφανιζόταν επί ώρα με τον υπότιτλο «ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΔΥΟ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΩΝ ΤΟΥ ΣτΕ», ενώ οι άνθρωποι (όπως εξηγούσε σαφώς το δελτίο) παραιτήθηκαν όχι από το δικαστικό τους αξίωμα, παρά από την ιδιότητά τους ως μελών της Ενωσης Δικαστών του ΣτΕ, του συνδικαλιστικού τους δηλαδή φορέα. Θα έλεγα μάλιστα ότι «παραίτηση» δεν είναι η προσφυέστερη λέξη γι’αυτό – μάλλον για «αποχώρηση» πρόκειται, εκτός κι αν κατείχαν κάποιο συγκεκριμένο αξίωμα σ’αυτή την Ένωση. Σοβαρό είναι κι αυτό, αλλά δεν είναι η βόμβα που θα ήταν η παραίτηση δύο ανώτατων δικαστικών για λόγους διαμαρτυρίας!
Δίκιο έχει, θαρρώ.
* Ο ίδιος φίλος, την επόμενη μέρα:
Δεν ξέρω αν εγώ έχω γίνει πιο γκρινιάρης ή αν αυτός που φτιάχνει τους υποτίτλους των ειδήσεων της ΕΤ1 είναι ιδιαίτερα απρόσεχτος σήμερα, αλλά μόλις είδα (στο δελτίο των 12) το εξής:
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΠΑΘΟ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ 72 ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ
Πάλι καλά που δεν έγινε ανεξάρτητη και η Κάρπαθος!
* Η γενικομανία της εβδομάδας από το in.gr, ή από την Ισμήνη Πρωίου -δεν ξέρω σε ποιον πρέπει να χρεώσω το μαργαριτάρι: Νιώθουμε καλά όταν αποποιούμαστε των ευθυνών μας.
Όχι όμως. Το ρήμα αποποιούμαι συντάσσεται με αιτιατική, παντού και πάντοτε. Αποποιούμαστε τις ευθύνες μας.
* H φωτογραφία αριστερά από την Κύπρο, όπως μου τη στέλνει φίλος: Κέντρο Υποδοχής Αιτητών Ασύλου.
Στα καλαμαρίστικα μάλλον θα λέγαμε «Αιτούντων Άσυλο». Ο αιτητής δεν νομίζω να υπάρχει στα μεγάλα σύγχρονα λεξικά μας.
Προσέξτε πάντως ότι η αγγλική βερσιόν της επιγραφής απαξιεί να διευκρινίσει ποιους υποδέχεται το Κέντρο.
* Και κλείνω με το διαφημιστικό μήνυμα του Βήματος. Φαίνεται πως μοιράζει κάποια μαθητικά βιβλία, Ανθολόγια παλιότερων εποχών, με το μήνυμα «Τα θρυλικά βιβλία που διδάχτηκαν γενεές και γενεές μαθητών», αν το σημείωσα σωστά.
Δεν μου αρέσει η διατύπωση, το «που» εδώ το βρίσκω άγαρμπο, ίσως και λάθος, σαν τα βιβλία να διδάχτηκαν -κατά το γηράσκω αεί διδασκόμενος.
Στη διαμάχη ανάμεσα σε πουπουιστές και οποιομανείς βρίσκομαι πιο κοντά στους πρώτους, αλλά εδώ θα άλλαζα τη διατύπωση -κι αν μου έβαζαν πιστόλι στον κρόταφο να μην την αλλάξω, θα έγραφα κάτι σαν «Τα θρυλικά βιβλία που δίδαξαν γενεές και γενεές μαθητών» ή «Τα θρυλικά βιβλία που απ’ αυτά διδάχτηκαν γενεές και γενεές μαθητών» ή, παρά τη χασμωδία, «»Τα θρυλικά βιβλία από τα οποία διδάχτηκαν γενεές και γενεές μαθητών».
* Καλό Σαββατοκύριακο, έστω και χωρίς Νόμπελ!
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 