Το φαράγγι του Βουραϊκού (διήγημα του Μιχάλη Τζιώτη)

Ο φίλος μας ο Μιχάλης Τζιώτης μού έστειλε ένα διήγημά του που κινείται στο κλίμα των ημερών, για ένα ταξίδι με τρένο, που μπορούμε να το δούμε και σαν διαφυγή. 

Πολλοί θα έχετε κάνει το ταξίδι με τον οδοντωτό. Κι εγώ το έχω κάνει, αλλά όχι τη σχετική πεζοπορία -ή τουλάχιστον όχι ακόμα. Ίσως κάποτε ν’ αξιωθώ. 

Ο λόγος στον Μιχάλη:

 

ΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΟΥ ΒΟΥΡΑΪΚΟΥ

Ναι! Θα το έκανε κι αυτός το ταξίδι αυτό όταν θα μεγάλωνε, σίγουρα θα το έκανε! Όχι! Δεν ήταν στην Έκτη δημοτικού που είχαν διαβάσει στο σχολικό βιβλίο αυτό το κείμενο, στην Έκτη τούς είχαν στις πάνω αίθουσες, που ήταν ηλιόλουστες, θυμάται που έψαχνε τον ήλιο που διάβαζε στο κείμενο και η ματιά του σκόνταφτε όλο σε ντουβάρια. Ούτε στην Πρώτη και τη Δευτέρα τάξη μπορούσε να είναι, η γλώσσα του κειμένου ήταν υπερβολικά πλούσια για να είναι στα βιβλία των πρώτων τάξεων. Για τον ίδιο λόγο δε μπορούσε να είναι ούτε στο βιβλίο της Τρίτης. Ή στην Τετάρτη, ή στην Πέμπτη δημοτικού θα ήταν, δεν θυμόταν ακριβώς… Πάντως ήταν μετά που είχε διαβάσει στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων που κρέμονταν στην παράγκα-ψιλικατζίδικο του Μπαρμπα-Τζίμη την είδηση για την εκτέλεση του Μπελογιάννη. Ήταν χαμογελαστός ο εκτελεσμένος σε κάποια φωτογραφία στο περίπτερο, και ο νους του είχε απορήσει: Να τον σκοτώνουν κι αυτός να χαμογελάει!

Ούτε το όνομα του συγγραφέα θυμόταν. Ο δάσκαλος τούς είχε πει πως το κείμενο ήταν παλιό. Τότε που πήγαινε αυτός στο Δημοτικό, παλιό σήμαινε προπολεμικό. Ποιοι γράφανε τόσο ωραία κείμενα σε τόσο ωραία σπαρταριστή δημοτική στις αρχές του 20ου αιώνα; Τρέχα γύρευε! Το ενδιαφέρον του για το όνομα των συγγραφέων των κειμένων ξύπνησε αργότερα, πολύ αργότερα, τότε, με την έμφυτη κλίση του προς τη γλώσσα, ήταν τα ίδια τα κείμενα που τον συνέπαιρναν και τον ταξίδευαν. Όπως αυτό, που δεν μπορούσε να φύγει από τη μνήμη του ούτε πριν, που έτρεχε γι’ άλλα, ούτε τώρα, που πάσχιζε να το ξεχάσει γιατί η θύμησή του τον πονούσε.

Advertisement

Περιπέτειες, βίος και διαθήκη Χρήστου Θεοδωρακόπουλου

Ο κοινός λόγος, δηλαδή οι μη λογοτεχνικές αυτοβιογραφικές αφηγήσεις, έχει την αξία της αυθεντικής μαρτυρίας, ιδίως όταν ο αφηγητής έχει πάρει μέρος σε κρίσιμες στιγμές που σημάδεψαν την ιστορία. Στις περιπτώσεις αυτές, ιδίως αν ο αφηγητής έχει ταλέντο, πλησιάζει τη συγκίνηση του λογοτεχνικού έργου, όπως ξέρουν όσοι έχουν διαβάσει τη συλλογή κειμένων «Κοινός λόγος» της Έλλης Παπαδημητρίου, που κατά σύμπτωση παρουσιάστηκε σε θεατρική διασκευή πριν από λίγες μέρες στο Ηρώδειο.

Συγκεντρωμένες μαρτυρίες μπορείτε να βρείτε στον ιστότοπο του Σπουδαστηρίου Νέου Ελληνισμού, μια συλλογή με μεγάλη ποικιλία, από ανώνυμους και επώνυμους (Βάρναλης, Εγγονόπουλος κτλ.), από παλιότερους και νεότερους καιρούς, πόλεμο και ειρήνη. (Βέβαια, οι μαρτυρίες και τα απομνημονεύματα γνωστών λογοτεχνών μάλλον σε ξεχωριστό είδος ανήκουν). Λογαριάζω επίσης να παρουσιάσω τους επόμενους μήνες τα βιβλία της Γεωργίας Σκοπούλη «Αυτές που γίναν ένα με τη γη» και «Στ’ απόσκια της ιστορίας», που έχει συγκεντρωμένες αφηγήσεις σε πρώτο πρόσωπο, όπου 68 γυναίκες (στο πρώτο βιβλίο) και ισάριθμοι άντρες (στο δεύτερο) αφηγούνται μέσα σε λίγες σελίδες τη ζωή τους.

Σήμερα θα δούμε ένα απόσπασμα από την αυτοβιογραφία του Χρήστου Θεοδωρακόπουλου, ο οποίος γεννήθηκε το 1888 σ’ ένα χωριό των Καλαβρύτων, μετανάστευσε 18 χρονών στην Αμερική, στη μεγάλη μετανάστευση των αρχών του 20ού αιώνα, τότε που άδειασε η Πελοπόννησος, αλλά επέστρεψε για να πολεμήσει εθελοντής το 1912 και τελικά έμεινε στην Ελλάδα αφού μπλέχτηκε στις πολεμικές περιπέτειες που ακολούθησαν. Διάλεξα να παρουσιάσω αποσπάσματα από την περίοδο που ο αφηγητής έζησε στην Αμερική, μια και μου φάνηκαν πιο άγνωστα για τον σημερινό αναγνώστη σε σύγκριση με τις αναμνήσεις από τους πολέμους. Υπάρχει και γλωσσικό ενδιαφέρον, για τον τρόπο που αποδίδει ο αφηγητής διάφορα δυσκολοπρόφερτα (για τον Έλληνα) τοπωνύμια, με πιο χαρακτηριστικό το Καστεργκάρι, που είναι το περίφημο και από άλλους Καστιγκάρι, όπου κρατούσαν τους νεοφερμένους μετανάστες, και που είναι απόδοση του Castle Garden.

Ο Χρήστος Θεοδωρακόπουλος διάλεξε να χρησιμοποιήσει την καθαρεύουσα των μορφωμένων της εποχής του για την αφήγησή του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εκφραστεί με άνεση και φυσικότητα, αλλά το κείμενό του έχει την αμεσότητα της μαρτυρίας. Αν το μικρό δείγμα που θα διαβάσετε σας δελεάσει, μπορείτε να βρείτε ολόκληρο το βιβλίο. Βλέπετε, τις αναμνήσεις του ο αφηγητής τις κατέγραψε σε ένα τετραδιάκι που το βρήκε ο δισέγγονός του, ο Μπάμπης Καββαδίας, το καθαρόγραψε, το σχολίασε υποδειγματικά (για τεχνικούς λόγους τα σχόλια δεν έχουν μεταφερθεί εδώ) και το ανέβασε στο Διαδίκτυο, απ’ όπου το προσφερει δωρεάν σε ποικίλους μορφότυπους για να το κατεβάσετε.

Παραθέτω τα αποσπάσματα που διάλεξα (σε αγκύλες είναι σχόλια ή συμπληρώσεις του Μπάμπη Καββαδία):

Τέλος μετά [από ταξίδι] 5 ημερών εφθάσαμε εις τον λιμένα της Νέας Υόρκης, όπου υπήρχον πλήθος πλοίων ηγγηροβολημένα, όπου υπάρχει και ο Κολόμβος, άγαλμα χρυσούν, ο οποίος ανεκάλυψε την Αμερικήν. [Μάλλον εννοεί το Άγαλμα της Ελευθερίας;]

Από εκεί δε επεράσαμε από την επιτροπήν, από το λεγόμενον «καστεργκάρι», όπου εις όλα τα κάθε έκαστα εξετάζουν και τοις γράφουν με κιμωλία εις τας πλάτες αν θα τον βγάλουν έξω ή θα τον γυρίσουν οπίσω.

Μου έκαμαν και εμέ κάτι γραμμές. Δεν ήξευρα αν με είχαν δια εμπρός ή δια οπίσω. Συνεννοούμαι με έναν άλλον και ο ένας έσβησε του ενός και εγώ έσβησα αυτού για ασφαλέστερον. [Οι γραμμές ήταν σύμβολα για τις ιατρικές εξετάσεις που έπρεπε να κάνουν]

[…]

Χρυσαυγίτες με άμφια;

Για τον μητροπολίτη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιο έχουμε ξαναγράψει στο ιστολόγιο, διότι ο σεβαστός ιεράρχης (είναι και μπλόγκερ) συνηθίζει να τραβάει πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας με ακραίες δηλώσεις και κηρύγματα μίσους του. Όσο όμως κι αν φαίνεται περίεργο, νομίζω ότι προχτές κατάφερε να ξεπεράσει τον εαυτό του, στην ανακοίνωση που δημοσίευσε στο ιστολόγιό του. Στην ανακοίνωση αυτή, με αφορμή (ή με πρόσχημα) τη φήμη που είχε κυκλοφορήσει ότι επρόκειτο να ευλογήσει τα εγκαίνια των γραφείων της τοπικής οργάνωσης Αιγίου του νεοναζιστικού κόμματος, αντί να περιοριστεί σε μιαν απλή και λιτή διάψευση της φήμης, ο άγιος Καλαβρύτων κάνει κάτι που κανείς (απ’ όσο θυμάμαι) ιεράρχης της εκκλησίας μας δεν έχει αποτολμήσει, τουλάχιστον από τη μεταπολίτευση και δώθε. Αφενός επιτίθεται εφόλης της ύλης σε ένα πολιτικό κόμμα, στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης μάλιστα, και αφετέρου μετατρέπεται σε ίματζ μέικερ ενός άλλου πολιτικού κόμματος, της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής. Δεν θυμάμαι να έχει υποπέσει άλλος ορθόδοξος ιεράρχης σε παρόμοιο ατόπημα τις τελευταίες δεκαετίες -μόνο οι παπικοί επίσκοποι του ιταλικού νότου αναμιγνύονταν τόσο απροκάλυπτα στην πολιτική, απ’ όσο θυμάμαι, κι αυτό παλιότερα.

Βέβαια, ο κ. Αμβρόσιος ξεκινάει το άρθρο του ισχυριζόμενος ότι «ένεκα της θέσεώς του ως επίσκοπος δεν έχει το δικαίωμα να ανήκει σε κάποιο πολιτικό κόμμα» και ότι ως εκ τούτου «είναι ακομμάτιστος και γι’ αυτό δεν ασχολείται με την πολιτική». Ωστόσο, αμέσως μετά αυτοδιαψεύδεται, αφού ασχολείται σε τόσο βάθος και πλάτος με τα πολιτικά πράγματα, που απορεί κανείς τι άλλο θα έλεγε αν «ασχολιόταν». Φτάνει μάλιστα στο σημείο να επικρίνει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας επειδή δεν κάλεσε στη σύσκεψη τον αρχηγό της Χρυσής Αυγής, δηλαδή μια μάλλον δευτερεύουσα λεπτομέρεια της πολιτικής ζωής. Όχι απλώς ασχολείται με την πολιτική ο άγιος Καλαβρύτων, αλλά και παθιάζεται ανεπίτρεπτα, σε σημείο που ο λόγος του να είναι κατάφορτος με μειλίχιες εκφράσεις χριστιανικής αγάπης όπως: κορυβαντιούν, με κατακρεούργησαν, δεν τους χαμπερίζω, οι Συριζαίοι εφρύαξαν, τσιράκια της αριστεράς, ας κοιτάξουν τη δική τους τύφλα.

Σπρεντ εσείς, τζιπ εμείς

 

Μηνύματα αισιοδοξίας από το Αίγιο και τα Καλάβρυτα: ακόμα κι αν πτωχεύσει η χώρα, πάντα θα βρίσκονται τα απολύτως απαραίτητα -εν προκειμένω, ένα ανοιχτό τζιπ.

Όπως διαβάζω στο ιστολόγιο του μητροπολίτη Καλαβρύτων, ξέρετε, του δεσπότη εκείνου που διαδίδει τη συκοφαντία για τις παιδοφιλικές γαμήλιες τελετές της Χαμάς, η μητρόπολη Καλαβρύτων είχε ζητήσει την αποστολή στρατιωτικού τζιπ και στρατιωτικού αγήματος για τη λιτάνευση της εικόνας της Παναγιάς της Τρυπητής και οι αρμόδιοι αρνήθηκαν (τόλμησαν να αρνηθούν, κατά τη διατύπωση του ιεράρχη) επικαλούμενοι την κακή οικονομική κατάσταση της χώρας.