Ο δωδέκατος πιο βρόμικος αρνητής και άλλα μουστάκια

Είχα γράψει πριν από καιρό για τα δημοσιογραφικά «μουστάκια στην Αριστερά», δηλαδή για τα ελληνικά ρεπορτάζ που έγραφαν Der Linke το όνομα του γερμανικού αριστερού κόμματος (αντί Die Linke), διότι, σου λέει, αφού είναι Γερμανοί θα θέλουν ντερ, λες και θα τους έπεφτε η μύτη να γράψουν Αριστερά ή Αριστερό Κόμμα.

Τώρα ανεβήκαμε ένα σκαλί παραπέρα: όχι μόνο μουστάκι αλλά και μάσκα, διότι στο κυριακάτικο ρεπορτάζ για τις νέες πρωτοβουλίες του Αλέκου Αλαβάνου, κάποιοι έγκυροι κύκλοι περιγράφουν μια εισήγηση με πνεύμα συγκρουσιακό προς τον δεξιό ευρωπαϊσμό, η οποία φλερτάρει με κινήσεις που κινούνται στο τόξο της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας και ιδίως με το γερμανικό κόμμα της αριστεράς (DER LINGE). Τα ελληνικά του άρθρου δεν θα τα σχολιάσω, πάντως το γερμανικό δεν είναι der, αφού η αριστερά είναι γένους θηλυκού, άρα die, και δεν είναι linge (όπως είναι τα ασπρόρουχα στα γαλλικά) αλλά Linke. Die Linke, όχι der Linge –και απορεί κανείς, αφού δεν το ξέρουν γιατί δεν το αφήνουν στα ελληνικά που το καταλαβαίνουμε όλοι; Τόση όρεξη για φιγούρα πια;

Ο Γκετς Άλι σε… ανυπέρβλητη μετάφραση

Το σημερινό σημείωμα το οφείλω στον φίλο μου τον Γιάννη, που πήρε να διαβάσει το βιβλίο του Γκετς Άλι (Götz Aly) «Το λαϊκό κράτος του Χίτλερ», που κι εγώ ήθελα να το διαβάσω γιατί φαίνεται ενδιαφέρον το θέμα του. Μόνο που κατά πάσα πιθανότητα εγώ θα το διαβάσω στα αγγλικά ή στα γερμανικά.

Βλέπετε, ο φίλος μου έφριξε με την ελληνική μετάφραση του βιβλίου και μού έστειλε με ηλεμήνυμα μερικά δείγματα. Τα είδα κι εγώ και μου σηκώθηκε η τρίχα· κι επειδή δυσκολεύτηκα να πιστέψω πως ένας σοβαρός εκδοτικός οίκος, σαν τον Κέδρο είχε αφήσει να κυκλοφορήσουν τόσο άσχημα ελληνικά σε μετάφραση, αγγάρεψα τον φίλο μου τον Γιάννη να μου σκανάρει τις σχετικές σελίδες και να μου τις στείλει. Μόνο αν το δω θα το πιστέψω, του είπα. Το είδα και το πίστεψα.

Δείξτε σεβασμό στους χοίρους!

Φρέσκο και ωραίο μεταφραστικό μαργαριτάρι, από τις ειδήσεις του Μέγα.

Ο λόγος για την περίπτωση του Καναδού χοιροτρόφου, που πήγε Μεξικό, κόλλησε τη γρίπη και μετά γύρισε στον Καναδά, όπου μετάδωσε τη γρίπη στα γουρούνια της μονάδας του. Και το δελτίο ειδήσεων του Μέγα παρουσιάζει τον αρμόδιο της αρχής ελέγχου τροφίμων του Καναδά να μιλάει αγγλικά, με υποτίτλους.

Λέει λοιπόν ο Καναδός: I can tell you that the traveller has recovered.  With respect to the pigs, there were increased signs of flu like illness …

Και μεταφράζει ο αστέρας του Μέγα:

Ο άνθρωπος ανέρρωσε. Με σεβασμό προς τους χοίρους…

Για του λόγου το αληθές:

Φυσικά, το respect θα πει ‘σεβασμός’, όπως έχουμε μάθει όλοι, αλλά το with respect to θα πει «Όσο για…», «Ως προς…» «Όσον αφορά…», όπως ξέρουν και τα μικρά παιδιά που μαθαίνουν αγγλικά! Και, εν πάση περιπτώσει, και να μην το ξέρεις, βρε μάστορα, δεν σου ακούγεται κάπως παράξενο το «με σεβασμό προς τους χοίρους»;

Αλλά δεν φταίει ο υποτιτλιστής της συμφοράς. Δεν φταίει, γιατί δεν είναι επαγγελματίας, είναι κάποιος που του ανάθεσαν να κάνει σαν πάρεργο της βασικής του απασχολησης τη μετάφραση και τον υποτιτλισμό. Μπορεί να είναι δημοσιογράφος, οπερατέρ, το παιδί του καφετζή που θα δώσει για Λόουερ, πάντως μεταφραστής δεν είναι.

Βλέπετε, τα κανάλια μας μπορεί να δείχνουν σεβασμό προς τους χοίρους, αλλά στους θεατές τους δεν δείχνουν τον παραμικρό σεβασμό!

Υστερόγραφο για να μη φωνάζει ο Καίσαρας: Το μαργαριτάρι το εντόπισαν πρώτοι δυο εκλεκτοί φίλοι από τη Λεξιλογία, το φόρουμ των μερακλήδων και έγκυρων μεταφραστών.

Επομένως, και μη χοιρότερα…

Τα το

Μαργαριτάρια για τη Μάργκαρετ

Η λαίδη Θάτσερ, τον καιρό που δεν ήταν λαίδη αλλά σιδηρά κυρία και πρωθυπουργός της Αγγλίας, είχε πει ένα απόφθεγμα που έμεινε:

Being powerful is being like a lady;  if you have to tell people you are, you aren’t.

Όπως επισήμανε πρώτος ο φίλτατος Ζάζουλας στο φόρουμ Λεξιλογία, χτες η κυριακάτικη Καθημερινή, ή μάλλον το Κ, το περιοδικό της, είχε αφιέρωμα στην Μάργκαρετ Θάτσερ και κακομετέφρασε το ευφυολόγημα ως εξής:

«Το να είσαι ισχυρός είναι σαν να είσαι γυναίκα. Εάν χρειάζεται να το εξηγήσεις για να σε πιστέψουν, τότε… δεν είσαι.»

Φυσικά, η επιλογή του «γυναίκα» για το lady, αντί του «κυρία» είναι τραγικά άστοχη και απονευρώνει εντελώς το λογοπαίγνιο. Κάθε γυναίκα είναι γυναίκα, και δεν χρειάζεται να το αποδείξει, αλλά δεν είναι κυρίες όλες οι γυναίκες!

Ο Φλάβιους Ζοζέφ στη Στρατιά των αγνώριστων

Ο... Ζοζέφ

Όχι απλό μαργαριτάρι, αλλά βαρύτιμον Κοχινούρ φιλοτέχνησε η δημοσιογράφος της Ελευθεροτυπίας Κάτια Αρφαρά, στο σημερινό (27.3.09) φύλλο της εφημερίδας.

Ο αναγνώστης που διαβάζει το ρεπορτάζ της με τίτλο Ο Άμος Γκιτάι «κατεβάζει» Ζαν Μορό στην Επίδαυρο θα είναι δικαιολογημένος αν κατεβάσει καντήλια (όπως μου έγραψε ο εκλεκτός φίλος που μού επισήμανε με ηλεμήνυμα το άρθρο) όταν διαβάσει το εξής απερίγραπτο:

Άξονας της παράστασης είναι «Ο πόλεμος των Εβραίων» του ιστορικού Φλάβιους Ζοζέφ για τον πρώτο πόλεμο των Εβραίων με τους Ρωμαίους τον 1ο αι. μ.Χ. Το επτάτομο έργο, που γράφτηκε στην αραμαϊκή και μεταφράστηκε στα ελληνικά πριν ακόμα κυκλοφορήσει, θα αποτελέσει τον πυρήνα του φιλόδοξου εγχειρήματος.

Αλήθεια, ποιος είναι αυτός ο Φλάβιους Ζοζέφ; Σε λεξικό αν ψάξουμε δεν θα τον βρούμε, εγκυκλοπαίδεια δεν τον ξέρει, ακόμα και το γκουγκλ το παντεποπτικό τον αγνοεί. Όμως ο Φλάβιους Ζοζέφ δεν είναι Ανύπαρκτος, είναι ιστορικό πρόσωπο που έγινε Αγνώριστο χάρη στο μαγικό χέρι της δημοσιογράφου μας.

Ε, όχι και Γκρισελίδης!

Η Γκρισελίδης (κατά Μιχαηλίδη)

Είσαι δημοσιογράφος. Διαβάζεις στην αγγλική Ιντιπέντεντ για μια ελβετίδα ονόματι Grisélidis Réal (1929-2005), η οποία ήταν και ιερόδουλη αλλά ήταν και συγγραφέας και που πρόσφατα τα οστά της μεταφέρθηκαν στο Κοιμητήριο των Βασιλέων της Γενεύης, πλάι στον Μπόρχες και τον Πιαζέ, αν και πολλοί αντέδρασαν στην απόφαση αυτή. Η ιστορία είναι ενδιαφέρουσα, οπότε αποφασίζεις να γράψεις. Τι κάνεις όμως μ’ αυτό το ανοικονόμητο το όνομα που πρώτη φορά το συναντάς στη ζωή σου;

Ο ισραηλινός Αντρέ Γκλιξμάν

Σε άρθρο της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας μεταφρασμένο από τη Μοντ Ντιπλοματίκ, βρίσκω δυο περιπτώσεις παραπλανητικής μετάφρασης, αν και ενδεχομένως «σωστής». Όλο το άρθρο, που μιλάει για τη Γάζα, μπορείτε να το βρείτε εδώ.

Θα αρχίσω από την απλούστερη περίπτωση. Πρόκειται για μια περίπτωση «μεταφραστικού τακτ», δηλαδή φροντίδας για τον αναγνώστη, για την οποία έχουν γράψει κι άλλοι παλιότερα. Στην εφημερίδα διαβάζω το εξής:
Πρόκειται για εξόφθαλμη ανα-
λήθεια: οι Παλαιστίνιοι δεν ανα-
γνώρισαν τον γείτονά τους -που εί-
ναι και κατοχική δύναμη από το
1988- και ο αραβικός κόσμος δεν
του έτεινε το χέρι, το 2002, στο
Ισραήλ για εξομάλυνση με αντάλ-
λαγμα την αποχώρησή του από τα
κατεχόμενα εδάφη;

Το έχω χωρίσει έτσι όπως είναι τυπωμένο στις στήλες της εφημερίδας. Στη δεύτερη αράδα, διαβάζω πως οι Παλαιστίνιοι δεν αναγνώρισαν το Ισραήλ, και πρέπει να φτάσω στην ένατη (!) αράδα για να συνειδητοποιήσω ότι μάλλον το αναγνώρισαν και ότι τόση ώρα διαβάζω μιαν αρνητική ρητορική ερώτηση.

Χαμηλό ταβάνι

Διαβάζω στο κυριακάτικο Βήμα, 22.2.09, για τον τρόπο εκλογής των μελών της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ:

Όποιος εκ των προταθέντων συγκεντρώνει το 50% συν μία ψήφο εκλέγεται μέλος της ΚΕ, ενώ εφόσον δεν συμπληρωθεί ο αριθμός γίνεται επαναληπτική ψηφοφορία για όσους δεν συμπλήρωσαν το «πλαφόν».

Καθόλου δεν μ’ ενοχλεί το ξενικό «πλαφόν», βρίσκω μάλιστα και λιγάκι ευχάριστον τον σχεδόν αναχρονισμό να δανειζόμαστε από τα γαλλικά τον 21ο αιώνα, αλλά, αν είναι να φοράμε γαλλικά μεταξωτά, να τα φοράμε σωστά. Διότι, βρε παιδιά του Βήματος, τα ξεχάσατε τα γαλλικά σας; Το πλαφόν είναι το ταβάνι, η οροφή. Πλαφόν στις τιμές των καυσίμων βάζουμε (υποτίθεται), πλαφόν στις αμοιβές και στο εφάπαξ μπαίνει (εξόν κι αν είσαι δικαστικός), πλαφόν στα επιτόκια εξαγγέλλεται, πάντοτε δηλαδή έχουμε ένα ανώτατο όριο.

Αυτό που έχουμε εδώ είναι κάτω όριο, άρα αν θέλετε ντε και καλά γαλλικά είναι όχι πλαφόν, αλλά πλανσέ (δάπεδο), ή μάλλον σέιγ (seuil), αλλιώς κατώφλι ή απλούστατα, όριο.